აპოკალიფსისი > განმარტება
რა უბედურებები იწინასწარმეტყველა მაცხოვარმა ელეონის მთაზე?
მეოთხე სახარების ერთ-ერთი განსაკუთრებული თავისებურება, რომელსაც პირდაპირ კავშირი გააჩნია იოანე ღვთისმეტყველის გამოცხადებასთან, გახლავთ იოანეს სახარებაში ე. წ. "ესქატოლოგიური" თავის არარსებობა (ასეთი თავები არის სამ დანარჩენ (სინოპტიკურ) სახარებებში, კერძოდ: მათე 24, მარკოზი 13 და ლუკა 21).
ამ თავების თხრობა აგებულია კითხვაზე "როდის მოხდება ეს ყოველივე"? რომელიც მოწაფეებმა მაცხოვარს დაუსვეს იმის შემდეგ, რაც მან ქალაქ იერუსალიმისა და მისი ტაძრის დანგრევის შესახებ აუწყა. მაგრამ მაცხოვრის პასუხი არ შემოიფარგლა მხოლოდ იერუსალიმით, არამედ მოიცვა იმ დროთა ყველაზე არსებითი ნიშნები, რომლებიც ღმრთის განგებულებით სახარების მსოფლიო ქადაგებისთვის არის განსაზღვრული.
(სწორედ იმ მიზეზით, რომ ელეონის მთაზე წარმოთქმული მაცხოვრის წინასწარმეტყველება არა მარტო ამზადებს ქრისტეს მოწაფეებს იმ მღელვარებებით აღსავსე ტრაგიკული მოვლენებისთვის, რომელიც უახლოეს დროში უნდა მომხადრიყო იერუსალიმში, არამედ, თვით უფლის თქმით, მოწოდებულია ემსახუროს ქრისტიანთ, როგორც მოწმობა, რომელიც იქნება მინიშნება დროის აღსასრულსა და მეორე მოსვლის მოახლოვებაზე. შეად.: მათე 24:33; მარკოზი 13:29; ლუკა 21:13, 31), - სამი სინოპტიკური სახარების შესაბამისმა თავებმა მიიღეს "ესქატოლოგიურის" სახელწოდება, ანუ ისინი ეძღვნებიან იმ პროცესებსა და მოვლენებს, რომელიც იუწყებიან ძველი სამყაროს აღსასრულს).
თუკი ესქატოლოგიური თავების შინაარსზე დეტალურად ვისაუბრებტ, - მასში გადმოცემულია ის ჭეშმარიტება, რომ პასექამდე ორი დღით ადრე, იერუსალიმის ტაძარში მაცხოვრის ქადაგების შემდეგ, მოწაფეები აღფრთოვანდნენ ტაძრის სიმდიდრითა და ნაგებობით. მაგრამ უფალმა არ გაიზიარა მათი ეს აღფრთოვანება და თქვა: "ხომ ხედავთ ყოველივე ამას? ჭეშმარიტად გეუბნებით თქვენ: ქვა ქვაზე არ დარჩება აქ, არამედ ყველაფერი დაინგრევა" (მათე 24:2; ლუკა 21:6, იგივე აზრია გადმოცემულია მარკოზის სახარებაშიც, იხ. მარკოზი 13:2).
ხოლო შემდეგ, როდესაც ქალაქს გაშორდა და ელეონის მთაზე ავიდა (მათე 24:3; მარკოზი 13:3), მოწაფეებს გასცა პასუხები, რომლებიც, როგორც ჩანს, მათ ძალიან აწუხებდათ და მოსვენებას არ აძლევდათ მთელი იმ დროის განმავლობაში, რაც გზაში იყვნენ ელეონის მთისკენ მიმავალნი. ანუ ელეონის მთაზე მაცხოვრის ქადაგების წარმოთქმის ფორმალური მიზეზი გახდა კითხვა, რომელიც, ერთი შეხედვით, იზღუდება იმ მოვლენათა მიზეზებითა და ვადებით, რომლებიც იერუსალიმის ხელთქმნილი ტაძრის დანგრევას გამოიწვევენ.
მაგრამ მათეს სახარებაში მოწაფეთა მიერ დასმული შეკითხვის მეორე ნაწილი უკვე ვიწრო (მხოლოდ ტაძართან დაკავშირებულ) მოვლენებს არ გულისხმობს, არამედ საყოველთაო პროცესებს, თანაც ის აშკარად ესქატოლოგიურ აზრს ატარებს: "რა იქნება ნიშანი შენი მოსვლისა და საუკუნის დასასრულისა?" (მათე 24:3). და რადგან მაცხოვრის სიტყვაში შეუძლებელია გამოიყოს პასუხი, რომელიც მხოლოდ შეკითხვის პირველ ნაწილს ეხება, - სრულიად ცხადი ხდება, რომ მაცხოვარი ესქატოლოგიური აზრით ტვირთავს ელეონის მთაზე ნაუწყებ ყველა მოვლენას (ანუ მის პასუხს გააჩნია გლობალური და საყოველთაო ხასიათი, რომელშიც ხატავს ყველა დროებას, რომელიც ამ ძველ დედამიწაზე კაცთა მოდგმისთვის არის განსაზღვრული).
ასე რომ, ყველაზე ამაღლებული აზრით ელეონის მთაზე ნათქვამი სიტყვა წარმოგვიდგება არა იმდენად ცალკეულ მოვლენათა აღწერად, რამდენადაც წინასწარმეტყველურ ქადაგებად, რომელიც მაცხოვრის მეორედ მოსვლის მოახლოვებას გვაუწყებს (შეად. - მათე 24:27, 30, 33-34; მარკოზი 13:26, 29; ლუკა 21:27-28, 31). გარდა ამისა, უნდა შევნიშნოთ, რომ მაცხოვრის ფრაზები "ეს ჯერ კიდევ არ არის დასასრული" (მათე 24:6; მარკოზი 13:7; ლუკა 21:9) და "ყოველივე ეს სალმობათა დასაბამია" (მათე 24:8; მარკოზი 13:8), რომლებიც ამთავრებენ ელეონის მთაზე წარმოთქმული ქადაგების პირველ ნაწილს, "მიწიერ" მოვლენებს თითქოსდა ორ ნაწილად ჰყოფენ.
თავიდან, ჯერ კიდევ იერუსალიმის დანგრევამდე, მსოფლიოში გამოჩნდებიან ცრუწინასწარმეტყველნი (მათე 24:5, მარკოზი 13:6, ლუკა 21:8), დაიწყება ომები, შიმშილობა, ჟამიანობა და მიწისძვრები (მათე 24: 6-7, მარკოზი 13:7-8, ლუკა 21:9-11) და მორწმუნეთა დევნა (მათე 24:9, მარკოზი 13:9, ლუკა 21:12), შემდეგ კი დაინგრევა ქალაქიც და ტაძარიც, და მსოფლიო მოვლენები მიიღბენ "დიდი ჭირვების" აზრსა და მასშტაბს, რომელთან ერთადაც უნდა ველოდოთ ყოველი ჟამის დასრულებას და მაცხოვრის მეორედ მოსვლას.
ამგვარად, იერუსალიმის ტაძრის დანგრევასთან დაკავშირებული მოვლენები მოწმობენ დროთა განსაზღვრულ ცვლილებებს (მათე 24:15; მარკოზი 13:14; ლუკა 21:24), რომლის შედეგადაც "სნეულებათა დასაბამის" დროება (ანუ დრო ტაძრისა და ქალაქის დანგრევის აღსრულებამდე მათე 24:5-8, მარკოზი 13:5-8, ლუკა 21:9-23) შეიცვლება დროით მღვიძარებისა უფლის მოსვლის მოლოდინში, რომელიც მოგვევლინება ძალითა და დიდებით (მათე 24:34-51; მარკოზი 13:33-37; ლუკა 21:31-36).
რაც შეეხება მაცხოვრის მიერ ნაუწყებ მოვლენათა აღსრულებას, - დღეისთვის ყველამ კარგად იცის, რომ სწორედ ქრისტეს შობიდან 69-70 წლების ქრისტიანთა სწორი მოლოდინი გახდა მათი მასობრივი გასვლის მიზეზი რომაელი ლეგიონერებით შემორტყმული იერუსალიმიდან. თანაც ეს გამოსვლა პირდაპირი შედეგი გახდა ეკლესიის შესაბამისი წინასწარმეტყველებისა, ანუ იმ დროის ქრისტიანებმა რწმენისა და თავიანთი მაცხოვრისადმი ნდობის წყალობით საკუთარი თავიც გადაირჩინეს და თავიანთი ახლობლებსაც ააცილეს გარდაუვალი სიკვდილი.
მეტიც, უფრო ზოგადი აზრით ელეონის მთის ქადაგება შეგვაგონებს, რომ ქრისტიანთა "გამოსვლა" იერუსალიმიდან არ იზღუდება იუდეველთა პირველი ომის დროებით და რომაელი ლეგიონერებით ალყაშემორტყმული იერუსალიმიდან მორწმუნე ქრისტიანთა გამოსვლითა და გადარჩენით: იგივე რწმენა და მაცხოვრის წინასწარმეტყველების სიზუსტისა და გარდაუვალობისადმი ნდობა ხიდად დაედება ყველა ქრისტიანის გადარჩენას გამონაკლისის გარეშე. თანაც ეს საზოგადო ზედროებითი მნიშვნელობები აერთებენ ესქატოლოგიურ თავთა ცალკეულ მტკიცებულებებს ისე, რომ პრაქტიკულად შლიან ლოგიკურ ზღვარს ლოკალურ ისტორიულ მოვლენასა (რომელიც შეიძლებოდა გაგვეგო მხოლოდ ბუკვალური აზრით, როგორც სიტყვა კონკრეტული ქალაქის ალყისა და მისი დაცემის შესახებ), - და საზოგადო აზრს შორის, რომლის შესაბამისად "გატიალების სისაძაგლე", რომელიც დანიელ წინასწარმეტყველმა გვაუწყა (მათე 24:15; მარკოზი 13:14), ასევე "წარმართების" მიერ იერუსალიმის გაქელვა (ლუკა 21:24), შეესაბამებიან განსაკუთრებულ დროებას, რომელსაც წმიდა წერილის საყოველთაო, მსოფლიო დიდ ჭირვებას უწოდებს (მათე 24:21-22; მარკოზი 13:19-20; ლუკა 21:26).
ხოლო რაკიღა ბუკვალური გაგებით იერუსალიმის დანგრევა ამ კონტექსტში ნიშანდობლივ აზრს იძენს, - თვით იერუსალიმი, რომელიც მთელ ძველაღთქმისეულ პერიოდში "წმიდა ქალაქად" იწოდებოდა, მისი დაცემის უწყების დროიდან ხდება ძველი სამყაროს და იმ კაცობრიობის დაცემის წინაგამოხატულებად, რომელიც არ ისურვებს ცეცხლისთვის განწირული "ქალაქის" დატოვებას წუთისოფლის უკანასკნელ დღემდე (შეად. – "მაშინ ზათქით გადავლენ ცანი, კავშირნი მხურვალებით დაიშლებიან და ცეცხლს მიეცემა მიწა და ყოველი საქმე მისი" (2 პეტრე 3:10)).
(ანუ მსოფლიო წინაგანსაზღვრულ მნიშვნელობათა კონტექსტში იერუსალიმიდან ქრისტიანთა გამოსვლა გვიხატავს გზას, რომელიც მორწმუნეთ ცხონებასთან მიიყვანს, - ხოლო ამ გზას "გაგვიხსნის" და გაგვინათბს იესუ ქრისტესა და მისი სახარებისადმი რწმენა და ერთგულება).
სხვა სიტყვებით, ელეონის მთაზე მაცხოვრის მიერ წარმოთქმული წარმოთქმული წინასწარმეტყველება ქალაქ იერუსალიმის მომავალ დანგრევაზე, რომელიც ბუკვალური აზრით დაინგრა თითქმის 2000 წლის წინ, განსაკუთრებულად მნიშვნელოვანი იყო არა მარტო უახლოესი მომავლისთვის, რომელსაც პირველი ქრისტიანები შეესწრნენ, არამედ დრო-ჟამის მთელი სისრულისთვის, რომლის გავლა უწევდა და მოუწევს უფლის საყვარელ ეკლესიას. ამიტომაც დროთა ნიშნები, რომლებიც მოცემულია სინოპტიკურ სახარებათა "ესქატოლოგიურ" თავებში, აქტუალურნი იყვნენ და რჩებიან უფლისკენ მოქცეული ნებისმიერი დროის ყოველი მორწმუნისთვის, ქვეყნისა და ხალხისთვის, - ხოლო ამ ნიშნების ჩამოთვლა გასაოცარი სიზუსტით, თითქმის სიტყვა სიტყვით მეორდება მათე, მარკოზ და ლუკა მახარობლებთან.
გარდა ამისა, ელეონის მთაზე ნაუწყები პროცესების განსაკუთრებული და საყოველთაო მნიშვნელობის შეგნება გვაიძულებს ყურადღება მივაპყროთ იმ ვითარებასაც, რომ იოანეს სახარებაში მსგავსი თავი საერთოდ არ არსებობს. ამიტომაც იოანეს სახარებაში მოცემული არ გვაქვს არც გაფრთხილება იერუსალიმის დანგრევაზე (მისი ბუკვალური აზრით), არც რაიმე ცნობა ამასთან დაკავშირებულ დრო-ჟამის ცვლილებაზე, და არც მომავალ დროებათა "ელეონისეულ" აღწერაზე, რომელთა მეშვეობითაც მოუწევს ეკლესიას მეორედ მოსვლის მოლოდინი.
რა თქმა უნდა, ესქატოლოგიურ პანორამაში არსებული "სიცარიელის" ნაწილობრივი განმარტების აზრი იოანეს სახარებაში შეიძლება მივანიჭოთ თვით მისი დაწერის დროებას (უკვე იერუსალიმის დანგრევის შემდეგ, როდესაც უფლის პასუხი შეკითხვის იმ ნაწილზე "როდის მოხდება ეს"? არ შეიძლებოდა ყოფილიყო გაფრთხილება მომავალზე). მაგრამ თუკი დავუშვებთ, რომ მეოთხე სახარების დაწერისთვის წინასწარმეტყველებამ იერუსალიმზე დაკარგა "ბუკვალური" წინასწარმეტყველური აქტუალობა, მოციქული იოანე, რომელსაც სხვა მახარობლებზე მეტად ახასიათებს ახალაღთქმისეულ ჭეშმარიტებათა განმაზოგადებელი, კრებითი და ზედროული წარმოდგენა, უნდა ელაპარაკა იერუსალიმის მოვლენებზე თუნდაც იმ საზოგადო და ნიშანდობლივი მნიშვნელობების გამო, რომლებიც მიმართულია არა მარტო პირველი საუკუნის მეორე ნახევრის იუდეის ქრისტიანთადმი, არამედ მთელი მსოფლიოსა და მთელი კაცობრიობისადმი.
(მითუმეტეს, თუკი ვივარაუდებთ, რომ იერუსალიმის დანგრევასთან დაკავშირებულ მოვლენებს, არ გააჩნიათ არანაირი ხატოვანი აზრი, ანუ ისინი შემოიფარგლებიან "ვიწრო-ისტორიული" ასპექტით. ასეთი დაშვება ახსნის მხოლოდ იმას, თუ რატომ არ იმეორებს იოანე მეოთხე სახარებაში სახარების სიტყვებს, რომლებიც ქალაქის დანგრევას იუწყებიან.
მაგრამ, სრულიად ცხადია, რომ მოწაფეთა კითხვას ჰქონდა "გაფართოვებული" აზრი: "რა იქნება ნიშანი შენი მოსვლისა და საუკუნის დასასრულისა?" (მათე 24:3), - ამ კითხვაზე პასუხმა კი "იერუსალიმური" მოვლენები შეიტანა იმ მსოფლიო ნიშნებში, რომლებიც განსაზღვრავენ იმ ჟამს, რომელიც დარჩა მაცხოვრის მეორედ მოსვლამდე).
გარდა ამისა, თუ მივყვებით იმ ვერსიას, რომ მოც. იოანემ საჭიროდ არ ჩათვალა კიდევ ერთხელ (სინოპტიკოსების მიყოლით) გაემეორებინა აღწერილი მოვლენები, რომლებიც წინ უსწრებდა იერუსალიმის დანგრევას, რადგან ეს მოვლენები უკვე მოხდა, - მაინც გაუგებარი რჩება, რატომ არ ლაპარაკობს ის იმ მოვლენებზე, რომლებიც შემდგომში უნდა მოხდნენ?
რატომ გადაწყვიტა მან, რომ ის საზოგადო ესქატოლოგიური ნიშნები, რომლებიც უფალმა იუწყა ელეონის მთაზე (სადაც, სხვათა შორის, იოანეც იმყოფებოდა, მარკოზი 13:3), არ საჭიროებენ "ბოლო" წერილობით სახარებაში ჩართვას?
(და ეს იმ დროს, რომ ყველა უმნიშვნელოვანესი მომენტები, როგორებიცაა, მაგალითად, იოანე წინამორბედის მოწმობები, მაცხოვრის შესვლა იერუსალიმში, საიდუმლო სერობა, არაფერი რომ არ ვთქვათ ჯვარცმასა და აღდგომაზე, სწორედ თავიანთი განსაკუთრებული მნიშვნელობის გამოა გაშუქებული დეტალურად ოთხივე სახარებაში).
მაგრამ ყველა მსგავსი გაუგებრობა იმწამსვე გაიფანტება, თუ ვივარაუდებთ, რომ მოციქული იოანე ყველა ამ ესქატოლოგიურ მნიშვნელობებს გვიხსნის არა იოანეს სახარებაში, არამედ იოანე ღვთისმეტყველის გამოცხადებაში, - და რომ სწორედ გამოცხადების წიგნი "ავსებს" მოციქულ იოანეს შრომებში ცალკეულ ესქატოლოგიურ თავს, რომელსაც მეოთხე სახარებაში ვერ ვხვდებით. თანაც თუ ეს ვარაუდი სწორია, მაშინ სამართლიანი იქნება ლაპარაკი არა მოციქულის "დუმილზე" ახალაღთქმისეულ მოვლენათა გამო, - არამედ იმაზე, რომ სინოპტიკოსებთან შედარებით ეს საკითხი განუზომლად ღრმად, სრულად და დეტალურად არის გაშუქებული მის მიერ.
(მთლიანობაში, რა თქმა უნდა, არასწორი იქნებოდა გვემტკიცებინა, რომ მეოთხე სახარება არ გვიხატავს მომავალ დროებათა არანაირ ნიშანს, - მაგრამ მსგავსი აზრები იოანეს სახარებაში თავს არ იყრიან ერთიან წინასწარმეტყველებად, როგორც ეს გვაქვს სინოპტიკოსებთან, და ცალკე თავად არ არიან გამოყოფილნი.
თანაც, შეიძლება აღვნიშნოთ, რომ მეოთხე სახარებაში იოანე ღვთისმეტყველი მომავალზე მისთვის დამახასიათებელი საღვთისმეტყველო განზოგადოების სტილში მოწმობს, გაურბის დეტალებს, რომლებსაც შეუძლიათ მკითხველის ყურადღება ჩამოაშორონ ახალაღთქმისეული მოვლენებისა და პროცესების შინაგან, სულიერ მნიშვნელობებს. შეად.: იოანე 4:21; 10:16; 16:2, 8-11, 13, 20, 32-33 და ა. შ.
რაც შეეხება გამოცხადების წიგნს, - მასში მოტანილია უზარმაზარი რაოდენობის დეტალი და წვრილმანი, მაგრამ მათი მეშვეობით აღნიშნული მნიშნელობები პრაქტიკულად არ განიმარტებიან, არამედ დაფარულად არიან დატოვებულნი.
ასე რომ იმ შემთხვევაში, თუკი იოანე ღვთისმეტყველის გამოცხადება და იოანეს სახარება განიხილება არა ცალ-ცალკე, არამედ ერთობლიობაში, - ისინი ამ კონტექსტშიც სრულიად ცხადი სახით ავსებენ ერთურთს).