ოკულტიზმი და მაგია - ოკულტიზმის გზა. შესავალი. ოკულტიზმის სულიერი ფესვები

უსჯულოება > ოკულტიზმი და მაგია

ოკულტიზმის გზა

ისტორიულ-საღვთისმეტყველო გამოკვლევა

ავტორი: მღვდელი ნიკოლოზ კარასევი.

შინაარსი

შესავალი

ოკულტიზმის სულიერი ფესვები

ადამიანის ფენომენი: გზა ღმრთისკენ და მის წინააღმდეგ

ადამიანის პრობლემა. საუკუნეთა, მით უმეტეს ათასწლეულთა გასაყარზე, ადამიანი ყოველთვის მიდრეკილია წარსული დროის, მოვლენების, ფაქტების გაანალიზებისკენ და ცდილობს მომავალი დღის პროგნოზირებას. ის ავლენს აღმოცენებულ პრობლემებს, რომელთა გადაწყვეტაც მოუწევს მას არა მარტო დღეს, არამედ ხვალაც. თუ ახლა ვეცდებით წარმოვიდგინოთ მეორე და მესამე ათასწლეულების საზღვრის პრობლემები, შეიძლება დაჯერებულად მოვახდინოთ იმ ფაქტის კონსტატირება, რომ მთავარი პრობლემა, რომელიც სადღეისოდ გამოვლინდა, თვით ადამიანშია ჩამალული. სულიერი კრიზისი - ზოგადად ასე ჟღერს ეს თემა. სული, მშვინვა, როგორც წესი, სულიერი კატეგორიებია, და უპირველესად ადამიანური საზოგადოების რელიგიურ სფეროს განეკუთვნება. რელიგიის კრიზისი დღეს იმდენად ცხადია, რომ გულგრილს არც ერთ საღად მოაზროვნე ადამიანს არ ტოვებს და სერიოზულ გამოკვლევას ითხოვს.

როგორც წესი, საზოგადოების ცხოვრების სულიერი სფეროს ნებისმიერი მოვლენის გამოკვლევა თვით ადამიანიდან უნდა დავიწყოთ, რომელიც უმთავრესი მამოძრავებელი ძალაა, ცოცხალი უჯრედია დედამიწაზე არსებული შეგნებული ცხოვრებისა.

ადამიანი წარმოადგენს ფილოსოფიის, რელიგიის და მეცნიერების მრავალმხრივი შესწავლის საგანს. რას წარმოადგენს ადამიანი მათი თვალსაზრისით?

გერმანელი ფილოსოფოსი ემანუელ კანტი მიიჩნევდა, რომ ადამიანი "თავისთვის, რა თქმა უნდა, ფენომენია" (Кант. И. Критика чистого разума. М., «Мысль», 1994. C 335), და როგორც შემეცნება მისთვის, ასევე თვით მისი შემეცნება პრობლემაა. თავისი წიგნის "წმიდა გონების კრიტიკა" შესავალში ის წერს: "ადამიანურ გონიერებას მისი შემეცნების ერთ-ერთ სახეობაში წილად ხვდა უცნაური ხვედრი: მას მოსვენებას არ აძლევს კითხვები, რომელთა არიდება არ შეუძლია, რადგან ისინი თავს სწორედ საკუთარი ბუნებისგან ეხვევიან; მაგრამ ამავდროულად მას არ ძალუძს პასუხი გასცეს ამ კითხვებს, რადგან ისინი ადამიანური გონების შესაძლებლობებს აღემატებიან... ამის შედეგად გონება წყვდიადში იძირება და წინააღმდეგობებში ვარდება" (Кант. И. Критика чистого разума. М., «Мысль», 1994. С. 7).

ეს კითხვები ეხება მისი სულის სიღრმისეულ საფუძვლებს: "აქვს თუ არა სამყაროს საწყისი (დროის ფარგლებში) და რაიმე საზღვარი სივრცეში თავისი მიზიდულობისა; არსებობს თუ არა სადმე, იქნებ ჩემს მოაზროვნე მე-ში, დაუყოფელი და დაუნგრეველი ერთობა, თუ ყველაფერი დაყოფადი და წარმავალია; ვარ თუ არა მე თავისუფალი ჩემს ქცევებში, თუ მე, სხვა არსებებივით, ბუნებისგან და ბედისგან მართვადი ვარ; და ბოლოს, არსებობს თუ არა სამყაროს უზენაესი მიზეზი, თუ ბუნების საგნები და მათი თანმიმდევრობა შეადგენენ უკანასკნელ საგანს, რომლის იქითაც ჩვენ არ უნდა შევიდეთ ჩვენს გამოკვლევებში, - ეს ყველაფერი კითხვებია..." (Кант. И. Критика чистого разума. М., «Мысль», 1994. С. 292).

რუსი ფილოსოფოსი ნ. ბერდიაევი აღნიშნავდა, რომ ადამიანის პრობლემა თუმც ფილოსოფიის ძირითადი პრობლემაა, ყოფიერების შემეცნებაში "ადამიანი არის სრულიად განსაკუთრებული რეალობა, რომელიც არ დგას სხვა რეალობათა გვერდით. ადამიანი არ არის სამყაროს კეთილი ნაწილი, მასში მდგომარეობს სამყაროს მთელი გამოცანა და მისი ამოხსნა... ადამიანში გადაიკვეთებიან ყოფიერების წრეები... ფილოსოფია შეგნებული უნდა იყოს, და არა მიამიტურ-ანთროპოლოგიური. ადამიანი თვით საკუთარი თავისთვისვეა უდიდესი გამოცანა, რადგან ის ადასტურებს უზენაესი სამყაროს არსებობას" (Бердяев Н. А. О назначении человека. М., 1993. С. 54–55). და არა უბრალოდ სულიერი სამყაროს არსებობას, არამედ უზენაესი სულიერი არსების - ღმერთის - ადამიანის შემოქმედის არსებობას. "ადამიანის პრობლემა სრულიად გადაუჭრელია, თუკი მას მხოლოდ ბუნებიდან გამომდინარე ან ბუნებასთან მიმართებაში განვიხილავთ. ადამიანის გაგება შესაძლებელია მხოლოდ მის მიმართებაში ღმერთთან... ქრისტიანული ანთროპოლოგიის მიხედვით ადამიანი არის ღმრთისგან შექმნილი არსება, რომელიც საკუთარ თავში ატარებს ღმრთის ხატებას და მსგავსებას" (Бердяев Н. А. О назначении человека. М., 1993. С. 550).

თანამედროვე ფილოსოფოსთა უმრავლესობა აღიარებს, რომ XX ს-ის განმავლობაში, განსაკუთრებით მის ბოლო მესამედში, გამძაფრდა ინტერესი ადამიანის პრობლემისადმი, მაგრამ რაც უფრო ფართედ იღება ჩვენი შემეცნების ჰორიზონტი, მით უფრო მეტი გამოცანები და საიდუმლოებები რჩება. საბოლოო ჯამში ფილოსოფია მიდის იმ დასკვნამდე, რომ ადამიანი საიდუმლოა იმ აზრით, რომ მის მიმართ სრულად შეუძლებელია გამოყენებულ იქნას რაციონალიზმის წიაღში ნაშობი ფორმულები: საგნის გაგება - მის აგებას ნიშნავს (სპინოზა), გაგება - ნიშნავს ცნებებში გამოხატვას (ჰეგელი). შედეგად, პასუხი უნდა ვეძებოთ რაცონალური შემეცნების მიღმა. ასე მაგალითად, XX ს-ის მეორე ნახევრის რუსი ფილოსოფოსი მ. მ. ბახტინი მიიჩნევდა, რომ ადამიანი არ შეიძლება იყოს "ცნება". მეცნიერის აზრით აღმოჩენათა, გამოცხადებათა, შემეცნებათა, შეტყობინებათა ეს სფერო მნიშვნელოვანია და იდუმალი, მაგრამ შეუძლებელია ამ სფეროებზე "საგნობრივი" შემცნების კატეგორიის გადატანა.

ზუსტად ასევე დოსტოევსკისთვისაც ცხადია არა მარტო ის, რომ ადამიანი საიდუმლოა, არამედ ისიც, რომ საკუთარ ცნებას ადამიანი შეიძლება შეესაბამებოდეს მხოლოდ ამ საიდუმლოს შესწავლით, თანაც, როგორც ერთ თავის ნაშრომში წერს, მთელი ცხოვრების განმავლობაში. თუკი ადამიანის საიდუმლოს ამოხსნა ფილოსოფიაში შეუძლებელია, მაშინ, შესაბამისად, ის რელიგიაში უნდა ვეძებოთ.

ბევრად ამაღლებულად და მნიშვნელოვნად არის წარმოდგენილი ადამიანი ქრისტიანულ ანთროპოლოგიაში. ასე მაგალითად, წმ. გრიგოლ ნოსელი ადამიანს განსაზღვრავს, როგორც "დიდ და პატივდებულ ქმნილებას", რომელიც ღმერთმა განსაკუთრებული განგებით შექმნა მისთვის, "რათა იგი მისთა საკვირველებათაგან ზოგის მაყურებელი ყოფილიყო, ზოლო ზოგისაც – უფალი. ტკბობით მას მომცემელის გულისხმისყოფა უნდა შეეძინა, ხოლო დაბადებულთა მშვენიერებისა და სიდიდის მიერ შემოქმედის გამოუთქმელი და გამოუკვლეველი ძლიერება გამოეკვლია" (Григорий Нисский св. Об устроении человека. СПб., 1995. С. 13) (ქართული თარგმანი იხ. აქ: წმ. გრიგოლ ნოსელი. "შესაქმისათვის კაცისა". თავი II. - "აპოკ." რედ.). და მეტიც, ადამიანი "მოწოდებულია იყოს "მეფე ქვეშევრდომთა, რომელსაც მათზე მეუფება დაბადებისთანავე შეეფერებოდა" (იქვე).

კიდევ უფრო ხატოვნად მსჯელობს ადამიანზე წმ. გრიგოლ ღვთისმეტყველი. ადამიანის შექმნით, ბრძანებს წმ. გრიგოლი, ღმერთმა აჩვენა "თავისი სახიერების მთელი სიმდიდრე". ის "ქმნის ცოცხალ არსებას, რომელშიც შეერთებულია გონება და გრძნობები, ხილული და უხილავი ბუნება; ქმნის ადამიანს, უკვე შექმნილი მატერიისგან, ხოლო საკუთრივ ანიჭებს მას სიცოცხლეს; ქმნის თითქოსდა მეორე სამყაროს, მცირეში დიდს; აწესებს დედამიწაზე სხვა ანგელოზს, სხვადასხვა ბუნებისგან შემდგარ თაყვანისმცემელს, ხილული ქმნილების მეთვალყურეს, გონებით ჭვრეტად ქმნილებათა მესაიდუმლეს, დედამიწაზე მყოფთა მეფეს, რომელიც ემორჩილება ზეციურ სასუფეველს; ქმნის მიწიერს და ზეციერს, დროებითს და უკვდავს, ხილულს და ჭვრეტადს, ანგელოზს, რომელსაც უკავია შუალედი სიდიადესა და სიდაბლეს შორის; ქმნის ერთსა და იმავე სულსა და ხორცს, სულის მადლის გამო, ხორცს განდიდების გამო; სულს, რათა აქებდეს კეთილისმყოფელს, ხორცს, რათა იტანჯოს და ამ ტანჯვაში გაიხსენოს, ისწავლოს, რაოდენ ნაწყალობევია მისთვის სიდიადე; ქმნის ცოცხალ არსებას, აქ შესამზადებელს და სხვა სამყაროში გადასაყვანს, რომელიც (რაც საიდუმლოს დასასრულს წარმოადგენს) ღმრთისადმი ლტოლვით განღმრთობას აღწევს" (Григорий Богослов свт. Собрание творений Т1, 2. Свято-Троицкая-Сергиева Лавра, 1994. Т.1. с. 665).

ქრისტიანობაში ადამიანის საიდუმლო, ფილოსოფიური გაგებისგან განსხვავებით, განსაკუთრებულ ხასიათს ატარებს. ფილსოფიურ ანთროპოლოგიაში ადამიანი მუდმივად სვამს კითხვებს საკუთარი თავის წინაშე, თუ ვინ არის იგი, საიდან მოვიდა, რა ბედი ელის მას მიწიერ ხანმოკლე ცხოვრებაში, და რატომ ქრება ის შემდეგ უსასრულობაში. მაგრამ ქრისტიანობაში, ფილოსოფიისგან განსხვავებით, ადამიანისთვის ამ საიდუმლოს შემეცნების გზა იხსნება არა თეორიული დასკვნების გზით, არამედ გამოცდილებით; არა რაციონალურად, არამედ ინტუიტიურად. ადამიანის საიდუმლოს წვდომა დამოკიდებულია არა ინტელექტზე, არამედ მისი სულის მდგომარეობაზე, მისი გულის სიწმიდეზე, მისი გრძნობების სისუფთავზე, რადგან სიბრმავით და სიცრუით დაზიანებული და გარყვნილი გონება საკმარისად ვერ წვდება ამ საიდუმლოს.

ადამიანი, როგორც პიროვნება. სწავლებაში ადამიანის შესახებ ქრისტიანობა ეფუძნება ჭეშმარიტებებს, რომლებიც დამოწმებულია, როგორც გამოცხადებით, ასევე ღვთისმოსაობის მოსაგრეთა მრავალჭირნახული გამოცდილებით. ქრისტიანობაში ადამიანი, ჯერ-ერთი, ღმრთის ქმნილებაა, რომელიც წმიდა სამების განსაკუთრებული ბჭობით შეიქმნა. მეორეც, ის ცხოვრობს ღმრთის მადლით და მთელი სამყაროს შემოქმედებითი მართვისკენ არის მოწოდებული. მესამეც, ადამიანი მოწოდებულია განღმრთობისკენ. როგორც ეპ. ეგნატე ბრიანჩანინოვი ამბობს, "ადამიანი არის ღმრთითშექმნილი ტაძარი ღმრთისა სულითაც და ხორცითაც" (Игнатий Брянчанинов свт. Слово о человеке. М., Оптина пустынь, 1997).

ადამიანი, როგორც ღმრთის განსაკუთრებული ქმნილება, საკუთარ თავში აერთიანებს მთელ ხილულ და უხილავ სამყაროს; ის ორნაწილიანია, შედგება სულისა და ხორცისგან. სულიერი და მატერიალური ბუნების ეს კავშირი ერთ მთლიანობას შეადგენს და განსაზღვრავს ადამიანს, როგორც პიროვნებას. სწორედ ქრისტიანობა მთელი თავისი სისრულით გვიხსნის ადამიანის, როგორც პიროვნების საიდუმლოს.

ფილოსოფიურ წარმოდგენაში ადამიანი განიხილება, ერთი მხრივ, როგორც ბუნება, არსი, მეორე მხრივ კი - როგორც კაცთა მოდგმის წარმომადგენელი. ამ გაგებით, როგორც რაღაც მთლიანის, ანუ კაცთა მოდგმის ნაწილი, ადამიანი წარმოადგენს ინდივიდს. ეს არის ადამიანის ყველაზე მარტივი და აბსტრაქტული დახასიათება, რომელიც მეტყველებს მხოლოდ იმაზე, რომ ის განცალკევებულია სხვა ინდივიდებისგან. მაგრამ ეს განცალკევება არ წარმოადგენს ადამიანის არსებით დახასიათებას. ადამიანის, როგორც ცოცხალი ქმნილების, რეალურად არსებული სუბიექტის არსი მდგომარეობს მის მიერ გარემომცველი სამყაროს შეგნებულ ათვისებაში და მისნაირ ადამიანებთან ურთიერთობაში, და რაც ყველაზე მთავარია - ურთიერთობაში ღმერთთან. ამ გაგებით ადამიანი გამოდის როგორც პიროვნება.

თანამედროვე სამედიცინო მეცნიერების შუქზე, პიროვნება - ეს არის "მოცემული კონკრეტული ადამიანი მისი საზოგადოებრივი ურთიერთობების მთელი ერთობლიობით, ფსიქოლოგიური და ფიზიოლოგიური რეაქციებით, რომელთა ინდივიდუალობა ადამიანის შინაგანი, სულიერი სამყაროთი გამოიხატება" (Тылевич И. М. Руководство по медицинской псхологии. Ленинград, 1980, стр. 133). ადამიანის პიროვნება ასევე განისაზღვრება მისი ცნობიერებით და თვითშეგნებით. პიროვნების ფორმირება იწყება შობიდან და მთელი ცხოვრება გრძელდება. პიროვნებას აქვს თავისი სტრუქტურა. ის მოიცავს უნარებს და მოთხოვნილებებს, ინტერესებს და შეხედულებებს, ტემპერამენტს და ხასიათს, ნებისყოფით თვისებებს.

თავის საქმიანობაში პიროვნება ვლინდება გარემომცველ სამყაროში ფსიქიური პროცესების მეშვეობით. ფსიქიური პროცესები - ეს არის შეგრძნებები, აღქმა, ყურადღება, მეხსიერება, წარმოდგენა, წარმოსახვა, აზროვნება, ემოცია. ყველა მათგანი ვლინდება მხოლოდ განსაზღვრულ ერთობლიობაში, თანაც ამ ფსიქიურ გამოვლინებათა განვითარების პროცესი მათ ერთობლიობაში დამოკიდებულია იმ ადამიანის პიროვნების თვისებებზე, ვისთვისაც არის ის დამახასიათებელი. ამ პროცესების განვითარების ხასიათი, თავის მხრივ, განსაზღვრავს პიროვნებას. ადამიანი პიროვნება ხდება მხოლოდ ურთიერთობის პროცესში, და მისი, როგორც პიროვნების დონე დამოკიდებულია გარემოს პირობებზე. მაგრამ არა მარტო, რადგან გარემო პირობები აუცილებლად მოქმედებენ შინაგანი პირობების ან ადამიანის მდგომარეობის მეშვეობით. "ადამიანზე ყველა გარეგანი ზემოქმედება გარდატყდება შინაგან პირობათა ერთობლიბის მეშვეობით, რომლებიც მთლიანობაში აყალიბებენ იმას, რასაც ფსიქოლოგიაში პიროვნება ეწოდება" (Мельников В. М. Психология. М., «Физкультура и спорт», 1987, стр. 72).

მთავარ მამოძრავებელ ძალას პიროვნების მისწრაფებებში, მოძრაობებში, მიზანდასახულობებში წარმოადგენს საარსებო საჭიროებანი და მოთხოვნილებანი. საჭიროებანი თანდაყოლილია და ნაკლებად იცვლება ცხოვრების განმავლობაში. ხოლო მოთხოვნილებანი გამომუშავდება და ინდივიდუალურად აღიზრდება ყოველ ცალკეულ ადამიანში, მათი ჩამოყალიბების პროცესი დამოკიდებულია, ადამიანის როგორც შინაგან მდგომარეობაზე, ასევე გარემოზეც.

მოთხოვნილებანი იყოფა მატერიალურ და სულიერ კატეგორიებად. სულიერი მოთხოვნილებანი ასევე იყოფა მორალურ, ესთეტიურ და ინტელექტუალურ მოთხოვნილებებად. თანამედროვე ფილოსოფია მოთხოვნილებებიდან გამომდინარე გვთავაზობს პიროვნება დავყოთ ფიზიკურ, სოციალურ და სულიერ კატეგორიებად. ადამიანის ცხოვრებაში მთავარ როლს თამაშობს სულიერი პიროვნება, რადგან ის წარმოადგენს ჩვენი "მე"-ს იმ უხილავ ღეროს, რომელსაც ყველაფერი ეყრდნობა" (Философия. Под ред. В. П. Кохановской. Ростов-на-Дону, 1995, стр. 269).

სულიერი პიროვნება ყოველთვის მიისწრაფვის განსაზღვრული სულიერი ღირებულებებისა და იდეალებისკენ, მიუხედავად იმისა, შეგნებული აქვს ეს ადამიანს თუ არა, "ადრე თუ გვიან ყოველი... თუნდაც ცხოვრების ცალკეულ მომენტებში იწყებს ფიქრეს თავისი არსებობის აზრსა და სულიერ განვითარებაზე" (Философия. Под ред. В. П. Кохановской. Ростов-на-Дону, 1995, стр. 269). სულიერი განვითარება შეადგენს ყოველი ადამიანის უმთავრეს მოთხოვნილებას.

ადამიანის სულიერებას, როგორც მთავარ ღერძს "უჭირავს" პიროვნება და წარმოადგენს უდიდეს სიკეთეს, უზენაეს ღირებულებას, რომლისთვისაც ზოგჯერ სიცოცხლესაც თმობენ. პიროვნების მოთხოვნილება სულიერ განვითარებაში, ამ სიტყვის სრული გაგებით, გაუძღომელია, რასაც ვერ ვიტყვით ფიზიკურ და სოციალურ მოთხოვნილებებზე. პიროვნებისა და მისი უმთავრესი მოთხოვნილების - სულიერი განვითარების - გაგებაში იმყოფება ისეთი შეხების წერტილები, როგორიცაა მეცნიერება, ფილოსოფია და რელიგია. ხოლო საჭიროება სულიერ განვითარებაში ყველაზე მთავარი თანდაყოლილი საჭიროებაა და რელიგიის უმთავრესი ამოცანაა. ამიტომაც მოწმობანი რწმენაზე, რელიგიურ ტრადიციებზე და სწავლებებზე კაცობრიობის არსებობის განთიადამდე მიდის. ხოლო სულიერი სრულყოფილების საჭიროების შინაარსი და ადამიანის განვითარების დონე განსაზღვრავენ რელიგიის ფორმას.

ადამიანის ძირითადი მოთხოვნილება. რელიგია - ეს არის ადამიანის ცნობიერების, ადამიანური ყოფიერების განსაკუთრებული ფორმა, ის ახასიათებს მხოლოდ ადამიანს და წარმოაადგენს თანდაყოლილ თვისებასა და ადამიანური პიროვნების მთავარ საჭიროებას.

თანამედროვე რელიგიათმცოდნეები რელიგიის ასეთ განმარტებას გვაძლევენ: "რელიგიიაში ჩვენ ვგულისხმობთ რწმენათა და პრაქტიკულ მოქმედებათა კომპლექსს, რომელთა მეშვეობითაც ადამიანები ურთიერთობენ ან ცდილობენ ურთიერთობა დაამყარონ რეალობასთნ, რომელიც ყოველდღიური გამოცდილების მიღმა მდებარეობს. ჩვეულებრივ ეს სარწმუნოებები და მოქმედებები ფოკუსირებულია აბსოლუტის გარშემო, რომელიც მორწმუნეთა წარმოდგენებში ფიგურირებს, როგორც ღვთაება" (Самыгин С. И., Нечипуренко В. Н., Полонская И. Н. Религиоведение. Ростов-на-Дону, 1996. С. 70).

ამ განსაზღვრებიდან გამოდის, რომ რელიგია ადასტურებს ღმრთისა და ადამიანის არსებობას და მათ შორის ურთიერთობის საშუალებებსაც. რუსი ფილოსოფოსი და ღვთისმეტყველი სერგი ბულგაკოვი რელიგიას განსაზღვრავს, როგორც ადამიანის მიერ ღმრთის შეცნობას და მასთან კავშირის განცდას. ის ახდენს ფაქტის კონსტატაციას, რომ ადამიანს თავიდანვე ახასიათებს და მასში ჩანერგილია რელიგიური ცოდნის განსაკუთრებული ორგანო, ღმრთის შეგრძნება ან ღმრთის მოთხოვნილება და ამიტომაც რელიგია - ეს არის არა სუბიექტური, არამედ ობიექტური მოვლენა, უფრო ზუსტად სუბიექტურ-ობიექტური. რელიგიიდან შეუძლებელია ამოვიღოთ ღმრთის რეალურობა. "ღმერთი არის - ჩემს გარეთ, მაგრამ ჩემთვისაც" (Булгаков С. Н. Свет невечерний. М., 1994. С. 19).

რუსი ფილოსოფოსი შემდეგ განსაზღვრებას აძლევს რელიგიას: "რელიგია ეს არის უშუალო შემეცნება ღმრთისა და ცოცხალი კავშირი მასთან, ის შესაძლებელია რელიგიური ნიჭიერების (მოთხოვნილების - ავტ. შენ.) რელიგიური ორგანოს არსებობის წყალობით, რომელიც არიქვამს ღვთაებას და მის ზემოქმედებას" (Булгаков С. Н. Свет невечерний. М., 1994. С. 21).

ამგვარად, რელიგიის ძირითადი კატეგორიები და კრიტერიუმები შემდეგში მდგომარეობენ:

ჯერ-ერთი, ღმერთი როგორც პიროვნება წარმოადგენს რელიგიის ძირითად შინაარსს, ძირითად კატეგორიას და უმთავრეს კრიტერიუმს.

მეორეც, ადამიანი რმერთს აღიქვამს სულის განსაკუთრებული ორგანოთი - რწმენით, რომელიც სულის რაიმე ერთი მხარის ფუნქცია კი არ არის, არამედ მთელი პიროვნებისა მის განუყოფელ ერთობაში სულისა და სხეულის ყველა ძალთან.

მესამე, რელიგიური გამოვლინების ძირითად ფორმას წარმოადენს ლოცვა, როგორც რელიგიური გამოცდილების საფუძველი. "სადაც არ არის ლოცვ,ა იქ არ არის რელიგია", - ამტკიცებს მ. სერგი. ეს არის რელიგიის კლასიკური განსაზღვრება, ის წარმოადგენს ამოსავალ კანონს რელიგიური ცნობიერების განსაზღვრების ჭეშმარიტებისა და ძირითადი ფორმების შედარებისთვის.

რელიგიური ცნობიერების მხოლოდ ის ფორმაა რელიგია, რომელიც პასუხობს ზემოთმოტანილ ფორმულას: ხოლო ის, რომელიც ეწინააღმდეგება ამ მოთხოვნებს, რელიგიური ცნობიერების დამახინჯებული ფორმაა ან საერთოდ არც შეიძლება იწოდოს რელიგიად. მოსკოვის სასულიერო აკადემიის პროფესორი ა. ი. ოსიპოვი აღნიშნავს: "რელიგიის მრავალფეროვნებისდა მიუხედავად, ნებისმიერი სწავლება, რომელიც შეიცავს თუნდაც ზოგიერთ ფუძემდებლურ ჭეშმარიტებას და ნიშნებს რელიგიისა, მაგრმა უარყოფს სხვებ, არ შეიძლება განვიხილოთ როგორც სრულიად რელიგიური სწავლება" (Осипов А. И. Путь разума в поисках истины. М., 1999. С. 55). და ეს მართლმადიდებლური ღვთისმეტყველების თვალსაზრისია.

რელიგიის წარმომავლობა. დღეისთვის, როგორც სამამულო, ასევე უცხოურ რელიგიათმცოდნეობაში რელიგიასთან, მის წარმომავლობასთან და შინაარსთან დაკავშირებით არსებობს მრავალი ჰიპოთეზა და თეორია. ამ მრავალ ვარაუდთა შორის არის ისეთებიც, როგორიცაა, მაგალითად, შოტლანდიელი ფოლკლორისტის ა. ლანგის და გერმანელი ეთნოგრაფის ვ. შმიდტის გამოკვლევა, რომლებიც ამტკიცებენ თავდაპირველად მონოთეისტური გამოცხადების არსებობას, რომელიც ქრისტიანულ სწავლებასაც ეთანხმება.

მაგრამ თანამედროვე რელიგიათმცოდნეთა უმრავლსობა ქრისტიანულ შეხედულებებს არ იზიარებს. და აქ შეიძლება ვნახოთ საკმაოდ უცნაური მოვლენა. როგორც წესი, რელიგიის სფეროს მკვლევარები თვითონ ან ურწმუნოები არიან ან მცირედმორწმუნენი, თუმცა თავიანთი იდეებითა და კვლევებით ჭეშმარიტებაზე აცხადებენ პრეტენზიას. არ გამოუცდიათ რა არც საკუთარ გულში, არც საკუთარ სულსა და ბუნებაში რწმენის რელიგიური გრძნობა, ისინი საკუთარ გონებაზე დაყრდნობით, რომელიც ხშირად სხვა გრძნობების მიერ ითრგუნება, აწესებენ რელიგიის კანონებს, აკეთებენ დასკვნებს და მორწმუნეებსაც კი არწმუნებენ იმაში, რომ თურმე ამ კანონებით არის საჭირო ცხოვრება. რა თქმა უნდა, ადამიანი, რომელმაც საკუთარ თავზე გამოსცადა რწმენის სიკეთე და საკუთარ გულში შეიგრძნო ღმრთის მადლი, ვერ დაეთანხმება მათ მტკიცებულებებს, თუნდაც ძალით ახვევდნენ თავს ამ უცხო შეხედულებას.

რელიგიათმცოდნეთა აზრს ითვალისწინებენ ცოცხალი რწმენის მაძიებელნი, რომლებიც ხშირად შეიწყნარებენ მათ ცრუ შეხედულებებს ჭეშმარიტებაზე. და, როგორც შედეგი, ასეთი ადამიანები, სავარაუდოდ, ვერასოდეს გამოცდიან რწმენის ძალას, არამედ მუდმივად მოხეტიალე ფილოსოფოსებივით იქნებიან, რომლებიც ცარიელ ადგილზე ეძებენ ჭეშმარიტებას. ადამიანი ისეა მოწყობილი, რომ დამაჯერებლობის გარეშე მკვლევარი ვერ გახდება, და თუკი ის კვლევას მორწმუნის შეხედულებათა პრიზმაში არ გაატარებს, მაშინ ამას არარელიგიურ ცრურწმენათა პოზიციიდან შეუდგება.

წინამდებარე ნაშრომში აქცენტი კეთდება იმაზე, რომ ჭეშმარიტი მკვლევარი, უფრო ზუსტად, მოწმე რელიგიის სფეროში, შეიძლება იყოს მხოლოდ ღრმად მორწმუნე ადამიანი, რადგან მისთვის მისაწვდომია და გასაგებია ადამიანის გულის ის საიდუმლო კუნჭულები, რომლებსაც ვერასოდეს გულისხმაყოფს ათეისტი, მატერიალისტი ან უბრალოდ ინდიფერენტული ადამიანი. ამიტომაც, თუკი მილიონობით მორწმუნე ქრისტიანის გამოცდილებასა და მოწმობას დავეყრდნობით, შეიძლება თამამად ვამტკიცოთ ის ჭეშმარიტება, რომ თავდაპირველი და ჭეშმარიტი რელიგია მონოთეიზმია.

რელიგიური ურთიერთობის მოთხოვნა - ადამიანში ჩანერგილი თვისებაა, და აქედან გამოდის ის, რომ რელიგიურობა თავიდანვე ახასიათებდა კაცთა მოდგმას. ამას უმეტესწილად თანამედროვე მეცნიერებაც აღიარებს, და ახდენს იმ ფაქტის კონსტატირებას, რომ "კაცობრიობის ისტორიაში (და პრეისტორიაში) უცნობია არსებობის აბსოლუტურად არარელიგიური სტადია" (Самыгин С. И., Нечипуренко В. Н., Полонская И. Н. Религиоведение. Ростов-на-Дону, 1996. С. 8).

რელიგიათმცოდნეობის ერთ თანამედროვე სახელმძღვანელოში ავტორები ამტკიცებენ, რომ "რელიგია, რამდენადაც გვიხსნის ამას ისტორია, ადამიანის ცხოვრებაში ყველაზე შორეული წარსულიდან არსებობს" (Основы религиоведения. Под ред. И. Н. Яблокова. М., 1994. С. 71). სანიმუშოდ მოჰყავთ ასეთი ფაქტები: "გონიერი ადამიანი გაჩნდა 30-40 ათასი წლის წინათ. დაახლოებით ამავე დროს განეკუთვნება მეცნიერთა მიერ აღმოჩენილი გამოქვაბულების მხატვრობა და ყოფიერების საგნები, რომლებიც ადამიანთა საზოგადოებაში რწმენის არსებობას ადასტურებენ" (Энциклопедический словарь юного историка. Под ред. А. А. Искандерова. М., 1994. С.5).

რაც შეეხება რწმენის დასაბამიერობას, მოცემული მტკიცება ეხმატკბილება ქრისტიანობას, და მასთან სრულ თანხმობაშიც შეიძლება იყოს. რაც შეეხება დროებას, აქ შეიძლება დავეჭვდეთ, რადგან ამისთვის არსებობს სერიოზული წინააღმდეგობა. ჯერ-ერთი, დამტკიცებულია, რომ ადამიანი - სოციალური არსებაა და, როგორც წესი, საზოგადოების გარეშე ცხოვრება მას არ შეუძლია. მეორეც, ე. წ. გონიერი ადამიანი, ანუ homo, გენეტიკურად და ფიზიოლოგიურად არაფრით განსხვავდება თანამედროვისგან. ამ წინაპირობების საფუძველზე შეიძლება ვამტკიცოთ, რომ გონიერი ადამიანი არსებობს იმ დროიდან, რა დროიდანაც არსებობს ადამიანური ცივილიზაცია. ხოლო ე. წ. ისტორიამდელი ან პირველყოფილი ადამიანი უნდა მივიჩნიოთ გონიერად ან ადამიანად ამ სიტყვის სრული მნიშვნელობით. მისი რაღაც განსაკუთრებული სახის ცხოველად მიჩნევა სრულიად შეუძლებელია.

მტკიცებულების სახით შეიძლება მოვიტანოთ ფრანგი მწერლის ვერკორის თეორია, რომელიც მოთავსებულია ფილოსოფიის თანამედროვე სახელმძღვანელოში ავტორის კომენტარებითურთ. თავის წიგნში "ადამიანები თუ ცხოველები" ის აზრობრივ ექსპერიმენტს ატარებს: "ექსპედიცია, რომელიც რამოდენიმე ევროპელისგან შედგება, ანდებში გაემგზავრა და იქ, მიუწვდომელ ადგილას, რომელიღაც ველური ტომი ან ნახევრად ადამიანებისა თუ ნახევრად ცხოველების ჯოგი აღმოაჩინა.

მოხდა ისე, რომ ერთი მათგანი მოკლულ იქნა. ჩნდება შეკითხვა: ვინ მოკლეს? თუ ადამიანი, მაშინ ადგილი უნდა ჰქონდეს სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობას. თუ ცხოველი, მაშინ - ასეთი პასუხისმგებლობა არ იარსებებს. მაგრამ როგორ განვსაზღვროთ, მოცემული თემის წარმომადგენლები ადამიანებს განეკუთვნებიან თუ ცხოველებს? ამისი გაკეთება იოლია, ამისთვის საჭიროა მივუთითოთ კრიტერიუმები, რომლებიც განასხვავებენ ადამიანს ცხოველისგან. იწყება განხილვა. ასახელებენ სხვადასხვა კრიტერიუმს: ზნეობრიობას, რელიგიურობას, მეტყველებას, ცნობიერებას და სხვა. მაგრამ აღმოჩნდა, რომ არც ერთი ამ ნიშანთაგან კრიტერიუმად ვერ გამოდგება" (Философия. Под ред. В. П. Кохановской. Ростов-на-Дону, 1995. С. 214). აქედან იბადება კითხვა, მაშ, რის საფუძველზე მივაკუთვნოთ გონიერ ადამიანთა კატეგორიას ის ცოცხალი არსებები, რომლებიც ცხოვრობდნენ 30-40 ათასი წლის წინათ, თუკი უცნობია, ვის განვაკუთვნოთ თანამედროვე ველურები?!

უეჭველად, შეიძლება ვამტკიცოთ, რომ გონიერი ადამიანი არსებობს იმ დროიდან, რა დროიდანაც არსებობს ცილივიზაცია. მაგრამ რა დროიდანაც არსებობს ცივილიზაცია, იმ დროიდან იღებს სათავეს ადამიანთა თანამედროვე მოდგმა. ასე, მაგალითად, თანამედროვე ამერიკელი მეცნიერი ხანტინგტონი თავის წიგნში "ცივილიზაციათა შეჯახება" წერს: "ადამიანური ისტორია - ეს ცივილიზაციათა ისტორიაა. შეუძლებელია კაცობრიობის განვითარების წარმოდგენა სხვა ცნებებში", - და უპირველეს ცივილიზაციათა შორის ასახელებს შუმერულ და ეგვიპტურ ცივილიზაციებს, რომელთა აღმოცენებას თანამედროვე მეცნიერება განაკუთვნებს მეხუთე ათასწლეულს ქრისტეს შობამდე. ეს მონაცემები კი სრულიად ეთანხმება ქრისტიანული ბიბლიის ტრადიციას, როგორც ადამიანის შექმნის დროის, ასევე მონოთეისტური რელიგიის ფორმირების დროის მხრივაც.

ნებისმიერი რელიგიის საფუძველს წარმოადგენს რწმენა, რომლის მიერაც ადამიანი ცდილობს სულიერ სფეროში, მეტაფიზიკურ სივრცეში შეღწევასა და მის შესწავლას. რელიგიასთან დაკავშირებით თანამედროვე ადამიანის შეხედულებას თუ გადავხედავთ, დავინახავთ, რომ მრავალი მეცნიერი ცდილობს გაარკვიოს, ადამიანური ბუნების რომელ სფეროს ეკუთვნის რწმენა და რა განაპირობებს მას.

ფლობს რა რწმენის ანუ რელიგიის მოთხოვნილებას, ადამიანი ამ მოთხოვნილებასაც აკმაყოფილებს, მაგრამ რატომღაც სხვადასხვა მეთოდებით. "ადამიანის რელიგიური გამოცდილების მთელი მრავალფეროვნება შედგება სამი ვითარებიდან. ესენია: საღმრთო ნება, კონკრეტული ხალხის კულტურული ტრადიცია და კონკრეტული ადამიანის აზროვნების თავისებურება. რწმენა იღებს ყველაზე განსხვავებულ ფორმებს. ეს ფორმები იწოდება კიდევაც რელიგიად. ინდუიზმში - ათასობით ღმერთია, იუდაიზმში - ერთი, მაგრამ როგორც ერთ, ასევე მეორე რელიგიასაც საფუძვლად უდევს რწმენა" (Энциклопедия. Под ред. М. Аксеновой. Т. 6. Ч. 1. Религии мира. М., 1996. С. 10). ამგვარად, მრავალი მეცნიერი ამტკიცებს, რომ რწმენა ადამიანის აზროვნების თავისებურებებში იმალება.

გარდა ამისა, მთელი რიგი მეცნიერებისა ამტკიცებენ, რომ რწმენა რელიგიურ გამოცდილებას ეფუძნება. ასე, მაგალითად, უ. ჯეიმსი თავის წიგნში "რელიგიური გამოცდილების მრავალფეროვნება" ცდილობს დაამტკიცოს, რომ "რელიგიის საკითხთა კვლევაში მან სრულიად უარი თქვა რაციონალიზმის ჩვეულებრივი მეთოდებისგან და თავისი მსოფლმხედველობა აზროვნების კანონებს კი არ დააფუძნა, არამედ პირადი განცდის უშუალოდ შესაცნობ ფაქტს" (Джеймс У. Многообразие религиозного опыта. М., 1993. С. 3).

ჯეიმსი ამტკიცებს, რომ რელიგია იმალება არა ადამიანის ცნობიერებაში, არამედ მის ქვეცნობიერში. მაგრამ ყველა ამ მტკიცებულებათა შორის ჯერაც არ არის ერთი არსებითი ფაქტორი, კერძოდ ის, რომ ადამიანური რელიგიური აზროვნების ან რელიგიური გამოცდილების მთელი მრავალფეროვნება განპირობებულია ადამიანური ცხოვრების სულიერ-ზნეობრივი სიწმიდით.

ასე, მაგალითად, ქრისტიანობა ასწავლის, რომ ადამიანი ღმერთს შეიცნობს არა გონების დაძაბვით, არა ექსტატიური განცდის მეშვეობით, არამედ გულის სიწმიდით. "ნეტარ არიან მოწყალენი, ვინაიდან ისინი შეწყალებულნი იქნებიან" (მათე 5:7). გულის სიწმიდე განაპირობებს სწორ წარმოდგენას ღმერთზე, რელიგიასა და რელიგიურ გამოცდილებაზე. ადამიანი, რომელიც ცხოვრების მაღალზნეობრივ წესს ეწევა, სწორად აზროვნებს საღმრთო საგნებთან დაკავშირებითაც. და ამ რელიგიათა მთელი მრავალფეროვნებისა და რელიგიური გამოცდილების მიზეზი დევს არა ადამიანის ცნობიერებაში, არა მის ქვეცნობიერში, არამედ სულის ონტოლოგიაში.

რელიგიური ცნობიერების ფორმები. მთელი ისტორიის განმავლობაში, სულიერი ცხოვრების სფეროში და კაცობრიობის პრაქტიკაში გამოვლინდა რელიგიურ-ფილოსოფიური შეგნების მთელი რიგი ფორმები. ასეთ ფორმებს შეიძლება განვაკუთვნოთ პანთეიზმი, პოლითეიზმი, დუალიზმი, თეიზმი, დეიზმი, ათეიზმი. როგორც წესი, ამ ფორმებს საფუძვლად უდევს ადამიანის დამოკიდებულება ღმრთისა და მატერიისადმი, სუბსტანციისა და ადამიანის ადგილისადმი კოსმოსში, სამყაროში, ასევე ღმრთის დამოკიდებულება მატერიისადმი.

თეიზმი აღიარებს პიროვნული ღმერთის, როგორც ზებუნებრივი არსის ყოფიერებას, რომელიც ფლობს გონიერებას, ნებას და საიდუმლოდ ზემოქმედებს ყოველ მატერიალურ და სულიერ პროცესებზე. ის არის - არაფრისგან მატერიის შემქმნელი და ადამიანის შემოქმედი.

პანთეიზმი მაქსიმალურად აახლოვებს და მეტიც, აიგივებს "ღმრთისა" და "მატერიის" ცნებებს. არც ღმერთი, არც მატერია პანთეიზმში არ ფლობენ პიროვნული თვისებებით, ისინი დასაბამიდანვე არსებობენ, შეუძლიათ შეერიონ ერთმანეთს და გამსჭვალონ ერთმანეთი. ასე, მაგალითად, თეოსოფიურ-პანთეისტური სწავლების მიხედვით, პირველადი სუბსტანცია - ეს არის სულისა და მატერიის გამლღვარი მდგომარეობა.

დუალიზმი მატერიალურ და სულიერ სუბსტანციებს თანასწორ საწყისებად მიიჩნევს, რომლებიც თავიდანვე არსებობდნენ. როგორც წესი, დუალიზმში მატერია და სულიერი საწყისი ერთმანეთში არ ირევა, მაგრამ არიან ანტაგონისტები; მატერია აბსოლუტთან მიმართებაში წარმოადგენს ბოროტებას.

დეიზმი - საკმაოდ გვიანდელი ფილოსოფიური სწავლებაა, ის გაჩნდა, როგორც თეიზმიდან ათეიზმისკენ გარდამავალი ფორმა. მის მამამთავარს წარმოადგენს XVII ს-ის ფილოსოფოსი ჰ. ჩერბერი. "დეისტი, - ე. კანტის სწავლების მიხედვით, - აღიარებს, რომ ჩვენ, ყოველ შემთხვევაში, მარტოდენ გონებრივად შეგვიძლია პირველარსის არსებობის შემეცნება, მაგრამ მასზე მხოლოდ ტრანსცედენტული ცნება გაგვაჩნია, ანუ როგორც არსზე, რომელიც ფლობს მთელ რეალობას, რომლის განსაზღვრა უფრო ზუსტად შეუძლებელია" (Кант. И. Критика чистого разума. М., «Мысль», 1994. С. 360). თეიზმისგან განსხვავებით, დეიზმისთვის პირველარსი სამყაროს მიზეზია, მაგრამ არა შემოქმედი.

ათეიზმი - ეს არის შეხედულებათა სისტემა, რომელიც უარყოფს ზებუნებრივისადმი რწმენას. ათეიზმი პირვანდელ სუბსტანციად აღიარებს მატერიას, უარყოფს სულის ყოფიერებას და ყოველგვარ რელიგიას. მაგრამ პრაქტიკულად სულიერი საწყისის არარსებობის დამტკიცება ათეიზმმა ვერასდროს შეძლო, ამიტომაც, როგორც ავტორი მიიჩნევს, სუფთა სახით ის არასოდეს გვხვდება და ის შეიძლება განვაკუთვნოთ პანთეიზმის ნაირსახეობას. ათეიზმი - ოკულტიზმის წინამორბედია.

პოლითეიზმი აღიარებს მრავალღმერთობას, მაგრამ მათთან მიმართებას აგებს ერთ-ერთ ზემოთჩამოთვლილ პრინციპთაგანს.

ყველა ზემოთ ნახსენები ფორმა მთლიანობაში შეიძლება დავყოთ ორ ჯგუფად, აბსოლუტისადმი მათი დამოკიდებულების მიხედვით. პირველი ჯგუფი - ეს არის თეიზმი და მონოთეიზმი, სადაც აბსოლუტი ფლობს სრულყოფილების ყველა თვისებას და წარმოადგენს არა მარტო შემოქმედს, არამედ ხილული სამყაროს გამგებელსაც.მეორე ჯგუფს მიეკუთვნება ყოველივე დანარჩენი, რომლებიც აბსოლუტს იღებს არასრულყოფილი ფორმით, როგორც წესი, ის ყოფიერების თვალსაზრისით მატერიის თანასწორია. ეს ჯგუფები, თავის მხრივ, განხორციელებულნი არიან მსოფლიო რელიგიებში.

დღეს სამამულო რელიგიათმცოდნეობაში გვთავაზობენ რელიგიის შემდეგ კლასიფიკაციას:

1) აბრაამისტული მონოთეიზმის ტრადიცია;

2) ინდური წარმომავლობის ტრადიცია ( ინდუიზმი, სამხრეთ ბუდიზმი და სხვა);

3) შორეული აღმოსავლეთის ტრადიცია (კონფუციანელობა, სინტოიზმი, დაოსიზმი, ბუდიზმი და სხვა).

რადგან მეორე და მესამე ჯგუფები თავიანთ საფუძველში შეიცავენ პანთეისტურ რელიგიურ-ფილოსოფიურ მსოფლმხედველობას, ისინი ამის საფუძველზე შეიძლება გავაერთიანოთ ერთ ჯგუფად.

ამგვარად, მოცემული კლასიფიკაციიდან გამომდინარე, შეიძლება, როგორც წესი, გამოვყოთ რელიგიური ცნობიერების ორი ფორმა - მონოთეიზმი ან თეიზმი და პანთეიზმი. განსხვავებანი მათ შინაარსში განისაზღვრებიან სულიერ სრულყოფილებაში ადამიანის პიროვნების მოთხოვნილებით, რომლებიც საპირისპირო მხარეებისკენ არის მიმართული. და მთლიანობაში შეიძლება ვამტკიცოთ, რომ თეიზმი - ეს არის რელიგია, პანთეიზმი კი - ანტირელიგია. რაშია მათი ფუძემდებლური განსხვავება?

ქრისტიანული მონოთეიზმი. ქრისტიანობა ამტკიცებს იმ გარდაუვალ ჭეშმარიტებას, რომ თავიდანვე არსებობდა და არსებობს ღმერთი, როგორც აბსოლუტური არსება, რომელიც ფლობს ყველა ზეუსრულყოფილეს თვისებებს: ყოვლადძლიერებას, ყოვლისმცოდნეობას, უცვალებლობას, მუდმივობას და ა. შ. მაგრამ, ამასთანავე ღმერთი არის პიროვნებაც, და როგორც პიროვნებას მას ახასიათებს სახიერება (სიკეთე), მოწყალება, ჭეშმარიტება და ყველაზე უმაღლესი თვისება სიყვარული, რადგან "ღმერთი სიყვარულია" (1 იოანე. 4:8).

ამავე დროს ღმერთი არის ხილული და უხილავი, ანუ მატერიალური და სულიერი სამყაროს შემოქმედი. მთელი ქმნილება არსებითად განსხვავდება შემოქმედისგან; ის შექმნილია არა ღმრთის არსისგან, არამედ "არაფრისგან"; ხოლო ქმნილების გვირგვინს წარმოადგენს ადამიანი. ქრისტიანობაში ადამიანი თვითკმარი არსება კი არ არის, არამედ საჭიროებს მუდმივ ურთიერთობას ღმერთთან; ღმრთისგან იღებს ის სიცოცხლეს, ღმერთია ყოველი მორწმუნე ადამიანის საბოლოო მიზანი, ანუ ღმერთი არის ადამიანისთვის სიცოცხლის დასაწყისიც და დასასრულიც. ადამიანი ღმრთის მიერ შექმნილია, როგორც ორი ნაწილისგან (ხორცისა და სულისგან) შემდგარი არსება; მას აქვს სული და სხეული, ფლობს გონიერებას, გრძნობებს, თავისუფალ ნებას და ერთობლიობაში - ის არის ღმრთის მსგავსი და ხატი.

ყოველი ადამიანის მთავარი ამოცანაა მიაღწიოს სულიერ სრულყოფილებას: გონიერების, გრძნობებისა და ნების სრულ ჰარმონიას. იყავით სრულქმნილნი, როგორც სრულქმნილია თქვენი ზეციერი მამა (მათე 5:48). ეს ჰარმონია მიიღწევა მხოლოდ ღმრთის შეწევნით, ამიტომაც ადამიანი მუდმივად უნდა იმყოფებოდეს ღმერთთან კავშირში. ურთიერთობის ძირითადი საშუალება კი არის ლოცვა. სრულყოფილების იდეალი - განღმრთობა, ღმერთთან მსგავსებაა, მაგრამ ამასთან არც ადამიანის პიროვნება და არც ღვთაებრივი იპოსტასები თვიანთ თვისებებს არ კარგავენ. ღმრთისა და ადამიანის ერთობა მიიღწევა თავისუფალი ნებით. რადგან ღმერთი სიყვარულია, ადამიანი თავის ნებას მუდმივად უნდა უთანხმებდეს ღმრთის ნებას.

გზა სულიერი სრულყოფილებისკენ ცოდვით დაცემის შედეგად ადამიანური ბუნების ხრწნილებით დამძიმებულია, მიწიერი ცხოვრების პირობებში ის ძნელი და ხანგრძლივია, რომელიც მთელი ცხოვრების განმავლობაში გრძელდება; მაგრამ სულიერი ამაღლების ყოველ საფეხურს ადამიანისთვის მოაქვს სულიერი სიმშვიდე, მყუდროება და სიხარული, რაც ნეტარების ანუ ბედნიერების ტოლფასია.

თუმცა, კიდევ ერთხელ უნდა აღვნიშნოთ, რომ სულიერი სრულყოფილება მიიღწევა მხოლოდ ღმრთის შეწევნით, საკუთარი ძალებით კი ადამიანს არ შეუძლია ამ გზის გავლა, ამიტომაც ქრისტიანული სარწმუნოებისა და ქრისტიანის ცხოვრების აუცილებელი პირობაა ღმრთის ნებისადმი მორჩილება და თავმდაბლობა. ქრისტიანული რელიგიის ეს კრიტერიუმები წარმოადგენენ ჭეშმარიტი რელიგიის დახასიათებას, რომელიც არის გზა "სიცოცხლისა და ნათლისა".

პანთეიზმი. პანთეიზმსაც, თავის მრავალგვარ ფორმათა მიუხედავად, ასევე გააჩნია საკუთარი გარდაუვალი პოსტულატები. საფუძვლად ავიღებთ თეოსოფიურ პანთეიზმს. ამრიგად, პანთეისტური თეოსოფიური წარმოდგენით, ღმერთი არის აბსოლუტი, რომელსაც არა აქვს პიროვნება, სახელი, განსაზღვრება თავისი არსებობის არ საწყის და არც საბოლოო სტადიაში. აბსოლუტი ვლინდება სამყაროში, ანუ იწყებს ყოფიერებას პირვანდელ მდგომარეობაშიც; ეს არის სულისა და მატერიის ნადუღი. აბსოლუტს არ გააჩნია პირადი გონი, ცნობიერება, გრძნობები, ნების თავისუფლება და მითუმეტეს ისეთი თვისებები, როგორიცაა სახიარება, სიმართლე, სიყვარული. აბსოლუტი დროსა და სივრცეში ვლინდება მკაცრი კანონზომიერებით და ციკლურად. აბსოლუტის გახსნა - ეს არის სულისა და მატერიის თანდათანობითი პოლარიზაცია, რის შედეგადაც ჩნდება ხილული კოსმოსი; ეს პროცესი ატარებს კოსმოგენეზის სახელწოდებას, რომლის განვითარების პროცესში ხდება ადამიანის ჩამოყალიბება (ანთროპოგენეზი).

მთლიანობაში ამ პროცესს ეწოდება ევოლუცია, ან აბსოლუტის ქვემდინარე მოძრაობა, რომლის ყველაზე ქვედა წერტილში ხდება სულისა და მატერიის უკიდურესი პოლარიზაცია, რომლის ნიმუშსაც ადამიანი წარმოადგენს. შემდეგ იწყება უკუპროცესი: აბსოლუტის აგრაგნვა, ანუ ინვოლუცია, მატერიის სულში განზავება და სრული დეპოლარიზაცია, ანუ მატერიის სრული განზავება სულში. ამის შემდეგ, როგორც, მაგალითად, თეოსოფი ე. ბლავატსკაია ფიქრობს, აბსოლუტი არარად იქცევა და დგება ნირვანა, ანუ კოსმიური სიკვდილი.

ადამიანი პანთეიზმშიც მოწოდებულია სრულყოფილებისკენ, მაგრამ სრულყოფილებაში აქ მოიაზრება ადამიანის სულიერ ძალთა განვითარება. ასე, მაგალითად, ცნობილი პანთეისტი და თეოსოფი ა. კლიზოვსკი ასწავლის: "ვაღიარებთ რა მიზნად და ცხოვრების აზრად სრულყოფილებისკენ მისწრაფებას, აუცილებელია ვთქვატ, რომ სრულყოფილება შეიძლება მიედინებოდეს მხოლოდ ერთი მიმართულებით: საკუთარ სულიერ ძალთა განვითარებისკენ" (Клизовский А. Основы миропонимания новой эпохи. Минск, 1995. С. 29).

რა იგულისხმება აქ სულიერ ძალთა განვითარებაში?

თეოსოფიური პანთეიზმი ასწავლის, რომ ადამიანში არსებობს ერთგვარი დაფარული ძალები, რომელთა განვითარებითაც ადამიანის იძენს ზეადამიანურ შესაძლებლობებს; ხდება ყოვლისმცოდნე, ყოვლადძლიერი, ნათელმხილველი, შეუძლია ურთიერთობა კოსმიურ გონთან (აბსოლუტის ენერგიის ერთგვარ გამოვლინებასთან). ამ უნართა განვითარება დამოკიდებულია მხოლოდ თვით ადამიანზე. ამგვარი მიღწევის საშუალებას კი წარმოადგენს ერთგვარი საიდუმლო ცოდნა, რომელსაც არქატებიდან მოდის (ანუ მათგან, ვინც უკვე სრულყოფილებას მიაღწია) და ენიჭება განდობილთ, როგორც საიდუმლო მანუსკრიპტების სახით, ასევე გამოცხადებების სახითაც, რომელიც განდობილს ეუწყება ტრანსის ან ცნობიერების შეცვლის სხვა ფორმების დროს. ამისთვის განდობილი მიმარტავს სპეციალურ ვარჯიშებს, ისეთებს, როგორიცაა მედიტაცია, საკუთარი ენერგეტიკული ცენტრების განწმენდის სპეციალური ხერხები (ჩაკრები) და სხვა. ამასთან, როგორც წესი, ზნეობრივი მდგომარეობა არანაირ როლს არ თამაშობს, ხოლო ის ასკეტური ხერხები, რომლებიც განდობილს ევალება, მაგიურ ხასიათს ატარებენ და პიროვნების მორალურ-ზნეობრივ განახლებას მიზნად არ ისახავს.

სრულყოფილების ამ გზაზე ადამიანში ჩვეულებისამებრ ჩნდნება საკუთარი ღირების, აღმატებულობის ან სიამაყის განსაკუთრებული გრძნობა. ეს, მაგალითად, გამოიხატება ასეთ ფორმულებში: "მე მივაღწიე სრულყოფილებას, მე ყველაფერი ვიცი, მე ვარ ბუდა, მე ვარ ღმერთი და ა. შ."

მთლიანობაში თეოსოფიური პანთეიზმი ასწავლის, რომ ადამიანის ცხოვრება არ არის შემოფარგლული მარტო მიწიერი ცხოვრებით, და აღიარებს გარდასახვის შესაძლებლობას (კანონს). მაგრამ კონკრეტულად თუ რა გარდაისახება, ამაზე პასუხის გაცემა არ ძალუძს; რადგან ადამიანს პიროვნება არ გააჩნია, სხეული სიკვდილის შემდეგ იხრწნება, სული კი თვითშეგნებას კარგავს, რჩება რაღაც უსახური და ცნობიერების არმქონე "ეგო".

ამიტომაც კონკრეტული ადამიანის სრულყოფილება ერთი ცხოვრებისეული ჩარჩოთი მთავრდება, მითუმეტეს რომ მის ნამდვილ სრულყოფილებაზეა დამოკიდებული მომდევნო, რომელიც სიკვდილის შემდეგ დგება და, რომელსაც გარდასახვა ეწოდება. სულიერი სრულყოფილების პროცესი, კერძოდ ოკულტიზმში, ვარაუდობს, რომ ადამიანს, თუკი ის ისურვებს, შეუძლია საკმაოდ სწრაფად და იოლად მიაღწიოს სრულყოფილების მწევერვალს და უკვე ამ ცხოვრების საზღვრებში ჩაწვდეს ყოფიერების საიდუმლოებებს, მოიპოვოს უსაზღვრო ძლიერება, გამოვიდეს გარდასახვათა ჩაკეტილი წრიდან და მიაღწიოს უკვდავებას.

იმის შემდეგ, რაც ადამიანის მიაღწევს ასეთ მდგომარეობას, აბსოლუტის ინვოლუციის პროცესი, შედეგად კი, ადამიანისაც, მომდევნო ეტაპზე გადადის. ადამიანი, ან ის, რაც ამ ადამიანისგან რჩება, აგრძელებს გასულიერებას, თავისუფლდება მატერიისგან მანამ, სანამ აბსოლუტურ სულად არ იქცევა. შემდეგ ხდება მატერიის სრული გალღობა სულში, ყველაფერი კარგავს პიროვნულ თვისებას, ინდივიდუალობას და პარანირვანაში გადადის.

პანთეიზმი, როგორც რელიგიური ცნობიერების ფორმა უპირველეს ყოვლისა დამახასიათებელია ინდუიზმისთვის, ბუდიზმისთვის, დაოსიზმისთვის და სხვა აღმოსავლური რელიგიებისთვის. პანთეიზმს არ შეიძლება ვუწოდოთ რელიგია, ეს, უფრო, ანტირელიგიური ცნობიერების განსაკუთრებული ფორმაა. მისით, როგორც რელიგიურ-ფილოსოფიური მიმართულებით, მთელი თავისი მრავალფეროვნებით, ოკულტიზმი შეიარაღდა და გახდა გზა "ბნელეთისა და სიკვდილისა".

ასეთი მსოფლმხედველობის აღმოცენება შესაძლებელი გახდა ადამიანის ცოდვით დაცემის შედეგად.

ადამიანის ცოდვით დაცემის აქტი და ახალი რელიგიური ფორმის აღმოცენება. ადამიანის ცოდვით დაცემის აქტი თვალსაჩინოდ არის ნაჩვენები "დაბადების" წიგნის პირველ სამ თავში. თავდაპირველაღ ღმერთმა შექმნა ცა და მიწა (დაბ. 1:1), შემდეგ კი შექმნა ღმერთმა კაცი, თავის ხატად შექმნა იგი, მამაკაცად და დედაკაცად შექმნა ისინი (დაბ. 1:27). განსხვავება ღმერთსა და ადამიანს შორის უპირველეს ყოვლისა მდგომარეობს სრულყოფილების ხარისხში. ღმერთი უსასრულოდ უსრულყოფილესია ადამიანზე. მაგრამ ადამიანს მიცემული აქვს მიზანი და არსებობის აზრი - რაც შეიძლება მიუახლოვდეს ღმერთს. ამაში მდგომარეობს ადამიანის ბედნიერება, რადგან ყოველი გამარჯვება შინაგან ხრწნილებაზე, ცდუნებაზე და სიძნელეთა გადალახვაზე, რომელიც მის გზაზე ჩნდება, ადამიანს სულიერ სიხარულს მოუპოვებს და ძალას აძლევს შემდგომი სრულყოფილებისთვის.

სრულყოფილების პროცესი ხორციელდება პრაქტიკულად, ადამიანის შემოქმედებითი საქმიანობის შედეგად. ამიტომაც აიყვანა ადამი უფალმა ღმერთმა და დაასახლა ედემის ბაღში მის დასამუშავებლად და დასაცავად (დაბ. 2:15). ადამიანი იღებს ძალაუფლებას მთელ ცხოველურ და მცენარეულ სამეფოზე, მაგრამ ამავდროულად ადამიანის საქმიანობა განსაზღვრულია კანონებით, ღმრთის მცნებებით, რათა ის (ადამიანის საქმიანობა) თვითნებობასა და ანარქიაში არ გადაიზარდოს, ანუ არ გადავიდეს სხვა გზაში, რომელსაც ადამიანი არა სრულყოფილებამდე, არამედ დეგრადაციამდე მიჰყავს.

პირველი ადამიანი ფლობდა უკვდავებას, აზროვნების სიღრმესა და გონებამახვილობას, შეურყვნელ ძლიერ ნებას. შემდგომი სრულყოფილება, ღმრთის ხელმძღვანელობით, თანდათანობით და ჰარმონიულად უნდა წარმართულიყო. ამიტომაც პირველი კანონი, რომელიც განსაზღვრავდა ადამიანის ქცევას, იყო მორჩილება ღმრთისადმი, როგორც შემკავებელი ფაქტორისადმი. გააფრთხილა უფალმა ღმერთმა ადამი, უთხრა: ყველა ხის ნაყოფი გეჭმევა ამ ბაღში. მხოლოდ კეთილის და ბოროტის შეცნობის ხის ნაყოფი არ შეჭამო, რადგან როგორც კი შეჭამ, მოკვდებით (დაბ. 2:16-17).

პირველი ადამიანი შექმნილი იყო, როგორც უბოროტო არსება. მისი ნება, გონება და გრძნობები ჰარმონიაში იყო ერთმანეთთან, და ის, უვლიდა რა სამოთხეს, სიკეთეს იქმოდა. მაგრამ დადგა დრო, როდესაც ადამიანი შეეყარა საცდურს, რომლისგანაც იცავდა მას ღმრთის მცნება. გველი, როგორც ბოროტების სიმბოლო, წარდგა ადამიანის წინაშე და მას სრულყოფილების სხვა გზა შესთავაზა, რომლის მიდევნებით, თითქოსდა შესაძლებელი იყო სწრაფად და იოლად მიეღწია სრულყოფილების მწვერვალისთვის, ანუ გამხდარიყო ღმერთი, და უთხრა გველმა დედაკაცს: ... როგორც კი შეჭამთ, თვალი აგეხილებათ და შეიქნებით ღმერთივით კეთილისა და ბოროტის შემცნობელნი (დაბ. 3:4-5). როდესაც ადამიანის გველთან ურთიერთობაში შევიდა, მის სულში მოხდა ძვრა, შეირყა მისი სულიერი ძალების ჰარმონია, ადამიანის გულში დაიწყო ბრძოლა სიკეთესა და ბოროტებას შორის.

შედეგად, დაინახა დედაკაცმა, რომ კარგი იყო საჭმელად ის ხე, რომ თვალწარმტაცი და საამური სანახავი იყო, რადგან იძლეოდა ცოდნას" (ბერძნ.: καὶ εἶδεν ἡ γυνὴ ὅτι καλὸν τὸ ξύλον εἰς βρῶσιν καὶ ὅτι ἀρεστὸν τοῖς ὀφθαλμοῖς ἰδεῖν καὶ ὡραῖόν ἐστιν τοῦ κατανοῆσαι ...) (დაბ. 3:6). ბრძოლა ადამიანის შიგნით დასრულდა გამარჯვებით საცდურისა - სწრაფად და იოლად მიეღწია ყოვლისმცოდნეობისთვის და გამხდარიყო ღმერთი. მაგრამ აბსოლუტური ცოდნის ნაცვლად ადამიანური ძალები დაირღვა; ადამიანის ბუნებას შიში, სირცხვილი და უძლურება დაეუფლა.

აი ის ორი გზა, რომელიც შესთავაზეს ადამიანის მისი ისტორიული ყოფიერების დასაწყისში. პირველი გზა - გზა ღმერთისკენ, მეორე კი - გზა ღმრთისმბრძოლობისა. ორი დიამეტრალურად ურთიერთსაწინააღმდეგო მტკიცებულება ისმინა ადამიანმა. პირველი: მხოლოდ კეთილის და ბოროტის შეცნობის ხის ნაყოფი არ შეჭამო, რადგან როგორც კი შეჭამ, მოკვდებით (დაბ. 2:17), და მეორე: როგორც კი შეჭამთ, თვალი აგეხილებათ და შეიქნებით ღმერთივით კეთილისა და ბოროტის შემცნობელნი (დაბ. 3:15).

მოექცა რა საცდურის ძალაუფლების ქვეშ, თითქოსდა შესაძლებელი ყოფილიყო სწრაფად და იოლად შეეძლო მიეღო აბსოლუტური ცოდნა, მის მიერ კი - ძალაუფლება და უკვდავება, ანუ გამხდარიყო აბსოლუტური ღმერთი, შეცვლილიყო არსებითად, ონტოლოგიურად, სულიერ და ფიზიკურ პლანში. მაგრამ, იმის ნაცვლად, რაც ადამიანს გველმა შესთავაზა, კაცმა შეიძინა მხოლოდ შიში, სირცხვილი და უძლურება. შენი ხმა მომესმა ბაღში და შემეშინდა, შიშველი რომ ვარ, და დავიმალე (დაბ. 3:10).

ცოდნით განათლების ნაცვლად ადამიანის გონება დაბნელდა; თუმცა, მთავარი ნიშანი, რომელიც მოწმობდა ადამიანის ბუნების ონტოლოგიურ ცვლილებაზე, - ღმრთისმბრძოლობა გახლდათ. სინანულის ნაცვლად ადამიანმა ღმერთი დაადანაშაულა: უთხრა ადამმა: შენ რომ დედაკაცი მომიყვანე, მან მომცა იმ ხის ნაყოფი და მეც შევჭამე (დაბ. 3:12). ღმრთის ასეთი დადანაშაულება და საკუთარი თავის გამართლება იმაზე მოწმობს, რომ სადღაც სულის სიღრმეში ადამიანმა შეიგნო თავისი უღირსი ქცევა, მაგრამ მისი სულიერი ძალები იმდენად დარღვეული იყო, რომ არ ჰქონდა შინაგან ძალა ეს მდგომარეობა გამოესწორებინა. მას არც სურდა ეს და ამიტომაც არ შეეძლო შეეგნო ყოველივე ის, რაც მას თავს გადახდა, და იმ მომენტში სინანულიც არ ძალუძდა.

დარღვევა, ნების, გონებისა და გრძნობების დისჰარმონიამ ადამიანურ ბუნებაში ბრძოლა და წინააღმდეგობანი წარმოშვა, რომელიც დღემდე გრძელდება. მტრობას ჩამოვაგდებ შენსა და დედაკაცს შორის, შენს თესლსა და დედაკაცის თესლს შორის: ის თავს გიჭეჭყავდეს, შენ კი ქუსლს უგესლავდე! (დაბ. 3:15). მტრობა, იშვა და ადამიანის გულში, მთელ მის ბუნებას განმსჭვალავს, იღვრება გარეთ და კაცის კაცთან მტრობაში ვლინდება, ასევე მის მტრობაში ბუნებასთან და ღმერთთან. რაღაც უცხო რამ აღმოცენდა ადამიანის გულში; ის რაღაც საშინელი სნეულებით დაავადდა. ამ სნეულების წარმომშობი - ცოდვის ვირუსი - არის მიზეზი ბოროტებისა დედამიწაზე. ადამიანი წავიდა არა იმ გზით, რომელიც მისთვის ქმნილების დასაბამში იყო განსაზღვრული.

ამიტომაც ღმერთმა სრულყოფილების გზა უკვე სიკეთის ქმნითა და სიძნელეთა და საცდურთა დაძლევის გზით დაუსახა; თუკი ამას არ გააკეთებს, ადამიანი იცხოვრებს არაჯეროვნად, არა კეთილად, არამედ ბოროტად. ბოროტებას კი საბოლოო ჯამში ადამიანის სიკვდილამდე მიჰყავს.

ბოროტების პრობლემა. ხე სიკეთისა და ბოროტების შეცნობისა პირველი ადამიანისთვის საცდური იყო. ასე იგი აბსოლუტური ცოდნის სიმბოლოს წარმოადგენს, რადგან ცოდნა იმისა, თუ რა არის სიკეთე და რა ბოროტება, ნიშნავს ყველაფრის ცოდნას. ისტორიიდან შეიძლება ვნახოთ, რომ ადამიანი ყოველთვის და მუდმივად მიელტვის არა უბრალოდ ცოდნას, არამედ ასბოლუტურ ცოდნას. ადამიანს სურს არა უბრალოდ იცოდეს, არამედ ბევრი იცოდეს; არა უბრალოდ ბევრი იცოდეს, არამედ იცოდეს აბსოლუტურად ყველაფერი. და ილტვის, რათა ყოველივე ამას რაც შეიძლება მალე და იოლად მიაღწიოს. მაგრამ აბსოლუტური ცოდნის მიღწევა ნების, გრძნობის და მათი ურთიერთჰარმონიის სრულყოფის გარეშე შეუძლებელია. ამგვარი მისწრაფების მცდელობა ყოველთვის იწვევდა და გამოიწვევს ადამიანის ნგრევას, დეგრადაციას და თვითგანადგურებას.

პირველი ადამიანი შექმნილი იყო, როგორც ჯერაც მოუმწიფარი არსება და მოწოდებული იყო სიკეთის ქმნისკენ. აკეთებს რა კეთილ საქმეთ ადამიანი შეიცნობს სიკეთეს, მაგრამ როდესაც ადამიანი იქმს ბოროტებას, ის ვერ შეიმეცნებს, თუ რა არის ბოროტება. ბოროტება მაშინ და მხოლოდ მაშინ ჩნდება, როდესაც მას ქმნიან, და ბოროტების შემოქმედი არის მხოლოდ ის, ვინც მას ჩადის. ბოროტების ძალა ადამიანში შეიცნობა მხოლოდ მაშინ, როდესაც ის ებრძვის ბოროტებას და ძლევს მას, რითაც ანადგურებს ბოროტებას.

ბოროტება არ არის არსი, ის პროცესია, სნეულებაა, არაჯეროვნებაა, გონიერი არსების არანორმალური ქცევაა. როდესაც ქრება სნეულება, სწორდება არაჯეროვანი, არანორმალური ნორმალურ კალაპოტში დგება, და მაშინ ბოროტებაც უკვალოდ ქრება. ადამიანმა ბოროტება ვერ შეიცნო სიკეთისა და ბოროტების შემეცნების ხის ნაყოფის ჭამით, არამედ დასნებოვნდა ბოროტებით, ცოდვის მონა შეიქნა და ეშმაკივით ბოროტების წყარო გახდა.

"ბოროტების პრობლემა - თავისი არსით ქრისტიანული პრობლემაა. ადამიანმა თავის ნებაში ადგილი მისცა ბოროტებას და ის სამყაროში შემოიყვანა. მართალია, ადამიანმა, რომელიც ბუნებით განწყობილია ღმრთის შემეცნებისა და მისდამი სიყვარულისკენ, ბოროტება იმიტომ არჩია, რომ ის მას უკარნახეს: ამაში იყო - გველის როლი. ამრიგად, ბოროტება ადამიანში, ადამიანის მიერ კი მიწიერ კოსმოსში წარმოდგება სნეულებად, რომელშიც ავტომატური არაფერია: ის შეიძლებოდა გავრცელებულიყო მხოლოდ ადამიანის ნების თანხმობით. ადამიანი დაეთანხმა ამგვარ ბატონობას საკუთარ თავზე" (Мистическое Богословие. Сборник. Киев, 1991. С. 305).

ბოროტებაზე მსჯელობისას, მრავალი ფილოსოფოსი ეძებდა სიკეთის გამართლებას, მაგრამ ისინი გაკვირვებულები იყვნენ და ვერ გაეგოთ, თუ ვინ შექმნა ბოროტება. ამასთან ისინი ვარდებოდნენ ცდომილებაში, რომელიც მათ ჩიხიდან გამოსვლის შესაძლებლობას არ აძლევდა. ასე, მაგალითად, მრავალი ფილოსოფოსი ბოროტებას არსს და ყოფიერებას მიაწერდა. თუკი ამგვარი პოზიციიდან გამოვალთ, მაშინ ვერასოდეს წარმოვიდგენთ ღმერთს კეთილ შემოქმედად. ბოროტებას არსად და, მეტიც, როგორც სიკეთის მეორე მხარედ აღიარებენ პანთეიზმის მრავალგვაროვანი სწავლებები, მაგალითად, ოკულტიზმი, რომელიც ამასთან ღმერთს ბოროტ და სასტიკ არსებად მიიჩნევს. მაგრამ ბოროტებას არსი არ გააჩნია. თუკი სიკეთეს აღვნიშნავთ "პლიუს" (+) ნიშნით, მაშინ ბოროტების "მინუს" (-) ნიშნით გამოსახვა არ შეიძლება. ბოროტება უნდა გამოვხასოთ ნიშნით "ნული" (0). წმ. ათანასე დიდი ამასთან დაკავშირებით წერს: "ბოროტება არ არის ღმრთისგან და არც ღმერთშია, (რომ) ის არ იყო დასაბამში, და ის არსის არმქონეა; მაგრამ, ადამიანებმა, რომლებმაც დაკარგეს სიკეთეზე წარმოდგენა, თავისთავად, საკუთარი თვითნებობით, დაიწყეს ბოროტებაზე ფიქრი და წარმოისახეს ის, რაც არარსებულია" (Афанасий Великий свт. Творения. М., 1994.. т. 2 с. 133).

ბოროტებას არ გააჩნია უნივერსალურობა, ის ცალმხრივია, და არსებობს მხოლოდ მაშინ, როდესაც მას ქმნიან, და არსებობს მათთვის, ვინც მას ქმნის. ბოროტებაზე ლაპარაკი შეიძლება მხოლოდ მაშინ, როდესაც მისი ზემოქმედებიდან იცვლება ადამიანის შინაგანი სულიერი მდგომარეობა. ასე, მაგალითად, ადამიანი, რომელიც თავის მოყვასს ზიანს აყენებს, ის თავის გულს ავსებს სიძულვილით, სისასტიკით და სხვა ვნებებით, ხოლო დაზარალებული და დაჩაგრული - ივსება ბოღმით და შურისგებას ელტვის.

ქრისტიანობაში კი დაზარალებულისთვის, თუკი ის ქრისტიანია ამ სიტყვის ჭეშმარიტი აზრით, ჭრილობების მიყენებას არ მოაქვს ბოროტება, რადგან მისი სულიერი სამყარო უარესისკენ არ იცვლება, მისი გული არ ექვემდებარება ბოღმას ან შურისგებას, და ის ხარობს, რომ უდანაშაულოდ იტანჯა. ეს მოვლენა განსაკუთრებულად შეიმჩნევა ქრისტესთვის წამებულ მოღვაწეებში. ასე, მაგალითად, მოწამე ლავრენტი თავის ჯალათს ეუბნებოდა: "დიდი ხანია ერთგვარი ტრაპეზივით ვნატრობ მსგავს ტანჯვას, ისინი თქვენთვისაა ტანჯვა, ჩვენთვის კი - დიდებაა" (Димитрий Ростовский свт. Жития святых. Август. М., 1904. С. 155). წმ. ათანასე ამის შესახებ ბრძანებს: "დასაბამში არ იყო ბოროტება; რადგან ის არც ახლა არის წმინდანებში, და მათთვის ის საერთოდ არც არსებობს" (Афанасий Великий свт. Творения. М., 1994. Т. 2 с. 127).

წმინდანებს ბოროტება არ ეხება, და ისინი ბოროტებას არ იქმან. მათი გული იმდენად არის წარმატებული სიყვარულში, რომ მოყვასებშიც ვერ ხედავენ ბოროტებას. "განდევნეს რა თავიანთი გულიდან განკითხვა და საცდური, ისინი მოყვასისადმი წმიდა სიყვარულით აღივსნენ, ყველაზე ღვრიან წყალობას, რითაც ცოდვილებს კურნავენ... მოყვასისადმი სიყვარულის სიუხვით, ისინი მათში ვერ ხედავენ ბოროტებას, რადგან ბოროტების არსებობაც კი დაივიწყეს" (Игнатий Брянчанинов свт. Творения. Т 1. М., Сретенский монастырь, 1998. С. 424). მაგრამ თუკი ადამიანი ვერ მიაღწევს ქრისტიანულ სრულყოფილებას, მაშინ ბოროტება მასში შინაგანი ბრძოლის სახით ვლინდება და საბოლოო ჯამში ადამიანის ღმრთისმბრძოლობამდე მიჰყავს.

ბრძოლა, რომელიც პირველი ადამიანის გულში გაჩნდა, გარდამავალი წარმატებით გრძელდებოდა და მის შთამომავლობასაც გადაეცა. აღმოჩნდა რა მიწიერ პირობებში, სამოთხის გარეთ, პირველმა ადამიანმა თანდათანობით შეიგნო თავისი ცდომილება და საკუთარი საქციელი შეინანა. თუმცა, ადამიანის ბუნების განკურნება, დაკარგული ჰარმონიის აღდგენა მას უკვე აღარ შეეძლო. დასნებოვნებამ და დარღვევამ უნივერსალური ხასიათი მიიღო, და დროთა განმავლობაში კაცობრიობა ორ ბანაკად დაცალკევდა: ისინი, ვინც ებრძოდნენ საცდურსა და ბოროტებას, და ისინი, ვინც ღმერთს ებრძოდნენ, - კაცთა ძენი, რომელთა მამამთავარი კაენი გახდა.

კაენის მიერ აბელის მკვლელობის მაგალითზე შეგვიძლია ვნახოთ, თუ როგორ იდგამდა ფესვებს ცოდვა და ადამიანის ბუნებაში როგორ ვრცელდებოდა. კაენში გაძლიერდა შინაგანი ბრძოლა, განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც მან ძმის მოკვლა გადაწყვიტა. უთხრა უფალმა კაენს: რად გამწარდი, რად ჩაღუნე თავი? თუ სიკეთის მქნელი ხარ, განა თავაწეული არ უნდა იყო? თუ სიკეთის მქნელი არა ხარ, ცოდვა ჩასაფრებულია კართან, შენსკენ აქვს მას ლტოლვა, შენ კი იბატონე მასზე (დაბ. 4:6-7).

მაგრამ კაენმა არ შეისმინა ღმრთის შეგონება, არ მიაყურადა საკუთარი სინდისის ხმას, და საკუთარ თავში ცოდვა არ დასძლია; პირიქით, ის დაემონა ცოდვას და საშინელი დანაშაული ჩაიდინა. საკუთარი მამისგან განსხვავებით, მან თავისი დანაშაული არ შეინანა. ღმრთისმბრძოლობა უკვე ხარისხობრივად ახალ დონეზე აიწია. საშინელმა ძალამ შეიპყრო კაენის სული, რომლის სახელი - ამპარტავნებაა, და ღმრთის კითხვაზე, სად არის მისი ძმა, კაენმა უხეშად უპასუხა: არ ვიცი. ჩემი ძმის დარაჯი ხომ არა ვარ (დაბ. 4:9).

ბოროტებამ მტკიცედ გაიდგა ფესვები ადამიანის გულში და მთელი მისი ბუნება შერყვნა. ბიბლიაში ამის შესახებ ნათქვამია: დაინახა უფალმა ღმერთმა, რომ იმატა ადამიანთა უკეთურებამ ამქვეყნად, რომ უკეთური იყო მუდამჟამს მათი ყოველი გულისთქმა (დაბ. 6:5). წაირყვნა ქვეყანა ღვთის წინაშე და აივსო ქვეყანა უსამართლობით. გადმოხედა ღმერთმა ქვეყანას და, აჰა, წარყვნილიყო იგი, რადგან გაერყვნა ყოველ ხორციელს თავისი ზნე ამ ქვეყანაზე (დაბ. 6:11-12).

სამოთხეში ადამიანის დაცემის მაგალითზე ჩანს, თუ როგორ შეიცვალა ღმერთთან დამოკიდებულება ცოდვით დაცემულ ადამიანში. ხოლო კაენმა, - ამ ძველაღთქმისეულმა პრომეთემ, - კიდევ უფრო გამძაფრებულ ფორმაში გამოავლინა ღმრთისმბრძოლობა. და საერთოდ, ებრაელთა მონოთეისტური რელიგიის მთელ ამ ძველაღთქმისეული პერიოდს წითელ ზოლად გასდევს იდეა იმის შესახებ, რომ ღმრთის ჭეშმარიტი შემეცნება დამოკიდებულია ადამიანის სულიერ-ზნეობრივ მდგომარეობაზე. ღმერთი ეხსნება მხოლოდ მართალთ, ცოდვილთ კი წინ ეშმაკი მიუძღვება. გველის შთაგონება პირველი კაცისადმი - წარმოადგენს კიდევაც პირველ მცდელობას შექმნილიყო რელიგიის სხვა ფორმა, მეორე სულიერი გზა, არა ღია, არა გამოცხადებული, არა პირდაპირი, არამედ დაფარული, მიხვეულ-მოხვეული და ბოროტი, - სწორედ ეს გზა იწოდება კიდევაც ოკულტიზმად.

ოკულტიზმის წინაისტორია

იოსებ ფლავიოსი თავის ნაშრომში "იუდეველური სიძველენი", ახასიათებს რა პირველ ადამიანთა ცოდვით დაცემას, ყურადღებას აქცევს ერთ ძალიან არსებით მომენტს: "როგორც ჩანს, ხემ გავლენა იქონია მათ ცნობიერებასა და აზროვნებაზე" (Флавий Иосиф. Иудейские древности. Т.1. М., 1994. С. 10). გარყვნილებამ დააზიანა ადამიანის სულიერი სამყარო, რომელშიც ძირითად შემადგენელს წარმოადგენს სიკეთის კანონი. ადამიანის სულიერი სამყარო უპირველეს ყოვლისა ასოცირდება რწმენასთან და რელიგიასთან, რომლებსაც მივყავართ ღმერთთან ურთიერტობისკენ, რომელიც არის სულიერი სიცოცხლის წყარო. სერგი ბულგაკოვი მიიჩნევდა, რომ ადამიანს სწამს არა ერთი რომელიმე ორგანოს მეშვეობით, არამედ მთელი თავისი არსებით.

ცოდვა ადამიანის მთელ სულიერ საქმიანობაზე აისახა. მართლაც, პირველ ადამიანებში ცვლილება შეეხო მთელ მათ ცხოვრებას და საქმიანობას, ასევე ადამისა და ევას ქცევას ღმრთის მიმართ. აქედან მოდის კაენის მიერ აბელის მკვლელობაც, და ბაბილონის გოდოლის მშენებლობაც, და მრავალი სხვაც. ამგვარად, გაირყვნა ადამიანის რელიგიური საქმიანობის სფერო.

რელიგიის ისტორიიდან დღევანდლამდე მოაღწიეს გადმოცემებმა, რომლებიც მეტყველებენ იმის შესახებ, რომ ოდესღაც იყო "ოქროს საუკუნე", როდესაც ღმერთები დადიოდნენ დედამიწაზე, ბინადრობდნენ კაცთა შორის და ურთიერთობდნენ მათთან, ხოლო ადამიანი გონებითაც და ფიზიკურადაც ძლიერი იყო. მაგრამ, შემდეგ, უცნობი მიზეზების გამო, ღმერთები ზეცაში გადასახლდნენ, ადამიანმა კი დაკარგა ადრინდელი ძალა, ხელმწიფება და დიდებეა. რაც გინდ უცნაური იყოს, ამის შესახებ ამბობს ოკულტური გადმოცემა, როდესაც ის ერთა ძალასა და დიდებაზე მსჯელობს, რომლებიც ოდესღაც ატლანტიდის მატერიკზე სახლობდნენ. ყველა ამ გადმოცემის აზრი მდგომარეობს იმაში, რომ კაცთა მოდგმა, ერთი მხრივ, დეგრადირებს ზნეობრივად, მეორე მხრივ კი - სხეულებრივად. უძლურდება მისი ნებისყოფა, იკარგება ფიზიკური ძალა, ჯანმრთელობა და ხანდაზმულობა.

მაგრამ განსაკუთრებულ აქცენტს ამაზე აკეთებს ქრისტიანობა, რომელიც ასწავლის, რომ ადამიანს აქვს სამი მდგომარეობა: უმანკო-ბუნებრივი, არაბუნებრივი და ზებუნებრივი - ეს მდგომარეობები კი განსხვავდებიან თავისი კანონებით. სამოთხეში ადამიანი ბუნებრივ მდგომარეობაში იყო. ცოდვით დაცემის შემდეგ ადამიანის ბუნება გაირყვნა და არაბუნებრივი მდგომარეობა მიიღო, შეიძინა ახალი თვისებები და კაცი ყოფიერების სხვა კანონებს დაემორჩილა, რომლის მთავარი მამოძრავებელი ძალა გახდა მისწრაფება არარსებობისკენ, თვითგანადგურებისკენ. ასეთი მდგომარეობა ადამიანმა შეიძინა როგორც ცოდვით დაცემის შედეგი.

წმ. იოანე ღვთისმეტყველი გვასწავლის, რომ ცოდვას მივყავართ სიკვდილისკენ. ადამიანის სიცოცხლე ღმრთისგან ბოძებული ფასდაუდებელი ნიჭია, და ადამიანი ვალდებულია მას გაუფრთხილდეს, და არ არის გასაკვირი, რომ ადამიანის უმთავრეს ინსტინქტს წარმოადგენს თვითშენარჩუნების ინსტინქტი. მაგრამ ცოდვამ ერთგვარი უცხო ელემენტი შემოიტანა - სიკვდილის ვირუსი. თუკი ადამიანი ეწინააღმდეგება ამ ინფექციას, სიცოცხლე გრძელდება, ხოლო თუ დაავადება პროგრესირებს, ვირუსი მრავლდება და მყარდება, სიცოცხლე კი მოკლდება და წყდება.

ქრისტიანული სწავლა-მოძღვრების თანახმად, დედამიწაზე სიცოცხლე შესაძლებელია მხოლოდ მართალთა არსებობის შემთხვევაში, როგორც, მაგალითად, ადამიანის ორგანიზმის სიცოცხლე შესაძლებელია მხოლოდ ჯანსაღი უჯრედების არსებობის პირობებში.

თუკი ორგანიზმი დასნებოვნებულია რაიმე ვირუსით, სიცოცხლე მანამ გრძელდება, სანამ დაუზიანებელი იქნება უჯრედთა გარკვეული რაოდენობა. მაგრამ, როდესაც ცოცხალი უჯრედების რაოდენობა შემცირდება კრიტიკულ ზღვრამდე, რომელიც საკმარისი არ არის სიცოცხლის უზრუნველსაყოფად, და, გარდა ამისა, კიდევ იწამლება გახრწნილი უჯრედების შხამით, ადამიანი იღუპება. კაცთა მთელი მოდგმაც ერთიანი ორგანიზმია, რომელიც ცოცხლობს და ვითარდება მხოლოდ ჯანსაღი და სიცოცხლისუნარიანი უჯრედების მეშვეობით.

ცოდვა - ვირუსია, ინფექციაა, სულის სნეულებაა, და როდესაც სული დაავადებულია, მაშინ სხეულიც ხრწნას იწყებს და, როგორი ვნებითაც გინდ იყოს ის შეპყრობილი - მრისხანებით, გაღიზიანებით, შურით, სიძულვილით და ა. შ., ეს სულიერი სნეულება ადამიანის სხეულსაც ღრღნის.

ცოდვა, აზიანებს რა სულს, უპირველეს ყოვლისა აბნელებს მის სულიერ ხედვას და გულს სიწმიდეს ართმევს, ხოლო გულის სიბინძურე უკვე მოქმედებს ადამიანის გონებასა და გრძნობებზე. ეს ყველაფერი ხილულად ვლინდება რელიგიის სფეროში. მოციქული პავლე რომაელთა მიმართ ეპისტოლეში ჭეშმარიტი ღმრთისშემეცნებისგან განმდგარ წარმართებზე წერს: რაკი შეიცნეს ღმერთი, მაგრამ არ ადიდეს, როგორც ღმერთი, და არც მადლი შესწირეს არამედ ამაონი იქმნენ თვიანთი ზრახვით და დაბნელდა მათი უგონო გული (რომ. 1:21). შედეგად სიცრუეზე გაცვალეს ღვთის ჭეშმარიტება (რომ. 1:25).

ადამიანი ღმერთთან ურთიერთობას საჭიროებს, რადგან საკუთარი ძალებით მას არა თუ არ შეუძლია ეწინააღმდეგოს ცოდვას, არამედ არც კი იცის, როგორ ირწმუნოს და როგორ ილოცოს. ასე, მაგალითად, მოციქული აპვლე წერს: არ ვიცით, რისთვის ან როგორ ვილოცოთ, მაგრამ თვით სულია ჩვენი მეოხი უთქმელი ოხვრით (რომ. 8:26). მაგრამ სულიწმიდა შეეწევა მათ, ვინც ელტვის სიწმიდეს. ხოლო გულების მცდელმა იცის, როგორია ზრახვა სულისა, ვინაიდან იგია წმიდათა მეოხი ღვთის ნებით. ჩვენ ვიცით, რომ ღვთის მოყვარეთ, ... ყველაფერი შეეწევათ სასიკეთოდ (რომ. 8:27, 28).

ღმრთის მადლი მხარს უჭერს სიცოცხლეს ადამიანში და განანათლებს მთელ მის ცხოვრებას, ადამიანს ღმრთისგან შეწევნად მიცემული აქვს საღმრთო მცნებები. მათშია ადამიანის მთელი სულიერი ცხოვრების აზრი: მან სწორედ ისე უნდა იცხოვროს და მოიქცეს, რათა არ დაუშვას ცოდვის დამკვიდრება თავის ბუნებაში, არ დაუშვას მისი გამრავლება და ცოდვის გაძლიერება.

ამასთან, ღმრთის მცნებები სულიერი ცხოვრების კანონებია, ისინი ასევე განსაზღვრავენ ნებადართულის ჩარჩოებს, რომლის მიღმა უკვე იწყება სხვა ცხოვრება და სხვა კანონები, ისინი, როგორც სულიერი დარაჯები წინააღმდეგობას ქმნიან ცოდვის სულში შემოღწევის საპირისპიროდ. ასე, მაგალითად, მცნებები: არა იპარო, არა კაც ჰკლა, არა იმრუშო და ა. შ., მიმართულია ადამიანში სულიერ ძალთა მხარდასაჭერად ცოდვის წინააღმდეგ ბრძოლაში.

გარდა ამისა, ღმრთის მცნებები საკუთარ თავში შეიცავენ ღმრთის ძლიერებას, და ეს ძალა ხელს უწყობს ცოდვით მბორგავ ადამიანს იომოს ცოდვისა და ეშმაკის წინააღმდეგ. ამიტომაც მცნებათა აღსრულება ყოველთვის ერწყმის ლოცვას, რადგან ის არის ადამიანის სულიერი ცხოვრების განუყრელი ნაწილი. ეს არის სულიერი ცხოვრების ერთი ნაწილი, მეორე კი იმაში მდგომარეობს, რომ ადამიანმა თავის გულში უნდა ჩანერგოს ქრისტიანული სათნოებები ისე, რომ ადგილიც კი არ დაუტოვოს ცოდვას. გიყვარდეს მოყვასი, იყავი მორჩილი, თვინიერი, მრავლისმთმენი და მრავალმოწყალე, ერთი სიტყვით, იყავი სრულყოფილი, როგორც ღმერთი, - ამაშია ქრისტიანული ცხოვრების იდეალი.

მოციქული პავლე ყველა თავის ეპისტოლეს იწყებს ღვთისმეტყველებით, და ამთავრებს კონკრეტული მითითებებით ღმრთის მცნებათა აღსასრულებლად, რადგან მათ განსაკუთრებულ მნიშვნელობას ანიჭებს. თუკი ცოდვის წინააღმდეგ არ იქნება შემკავებელი ფაქტორი, ის თავის გზაზე დაზიანებს ყველა ჯანსაღ უჯრედს და ადამიანთა საზოგადოებას საბოლოოდ დაღუპავს.

კაცთა მოდგმის ისტორიიდან ცნობილია სამი ისეთი პერიოდი, როდესაც უსჯულოებას ის სასტიკს სასჯელამდე მიჰყავდა. პირველი პერიოდი - წარღვნამდელია, როდესაც ცოდვამ დააზიანა კაცთა მთელი მოდგმა. თავის არაბუნებრივ მდგომარეობაში ადამიანმა სულიერი დაცემულობის უკიდურეს ზღვარს მიაღწია. დაინახა უფალმა ღმერთმა, რომ იმატა ადამიანთა უკეთურებამ ამქვეყნად, რომ უკეთური იყო მუდამჟამს მათი ყოველი გულისთქმა (დაბ. 6:5). სიცოცხლის კანონებით დედამიწაზე ადამიანის სულიერი მდგომარეობა განსაზღვრავს არა მარტო ადამიანის სიცოცხლეს, არამედ მისი გარემომცველი ბუნების მდგომარეობასაც, და თუკი ადამიანი რყვნის თავისი ცხოვრების ხატს, მაშინ ირყვნება თვით ბუნების ხატიც.

კაცთა მოდგმის უდიდესმა გარყვნილებამ არანორმალურ მდგომარეობაში მოიყვანა ბუნებაც: წაირყვნა ქვეყანა ღვთის წინაშე და აივსო ქვეყანა უსამართლობით (დაბ. 6:11); ამასთან შესაქმის აღმწერელი ყურადღებას ამახვილებს იმაზე, რომ გარყვნის მიზეზი იყო ცოდვა, სწორი გზიდან გადაცდომა. გადმოხედა ღმერთმა ქვეყანას და, აჰა, წარყვნილიყო იგი, რადგან გაერყვნა ყოველ ხორციელს თავისი ზნე ამ ქვეყანაზე (დაბ. 6:12). იგივე სურათია წარმოდგენილი სოდომისა და გომორას მცხოვრებთა უკეთურების აღწერისას. თქვა უფალმა: გახშირდა სამდურავი სოდომსა და გომორზე, მეტისმეტად დაუმძიმდათ ცოდვები (დაბ. 18:20).

ამ ქალაქების განადგურებამდე ღმერთი წარმოგვიჩენს თავისი განგებულების ერთ საიდუმლოს. მისი არსი მდგომარეობს იმაში, რომ სიცოცხლე დედამიწაზე არსებობს მართალთა გამო, და მართალთა მიზეზითვე ნარჩუნდება ცოდვილთა სიმრავლის მიუხედავად, მაშასადამე, ცოდვილთა სიცოცხლე გრძელდება მართალთა გამო. ამასთან, მართალი, როგორც ავადმყოფი ორგანიზმის ცოცხალი უჯრედი, ინარჩუნებს ამ ორგანიზმის სიცოცხლეს, და მათ რაოდენობაზე და ძალაზეა დამოკიდებული მთელი სიცოცხლის ხანგრძლივობა. ღმერთმა ასე გაუხსნა ეს საიდუმლო აბრაამს: თუ ვპოვე სოდომ-ქალაქში ორმოცდაათი მართალი, შევიწყალებ მთელს მაგ ადგილს მათი გულისათვის (დაბ. 18:26), და თუკი ქალაქში დარჩება ათი მართალიც კი, როგორც უფალმა ბრძანა: არ დავღუპავ იმ ათის გულისათვის (დაბ. 18:33).

მთელი დედამიწა ერთი დიდი ქალაქია, და მასში სიცოცხლე ჩქებს მართალთა წყალობით. როდესაც მათი რაოდენობა "ათს" მიაღწევს, მაშინ, ამ ათის სიცოცხლე რომ დაიცვას ცოდვილთა გამხრწნელი შხამისგან, სიცოცხლე შეწყდება დედამიწაზე. და უფალს რომ არ შეემოკლებინა ის დღენი, ვერ გადარჩებოდა ვერც ერთი ძეხორციელი; მაგრამ რჩეულთათვის შეამოკლა ის დღენი (მკ. 13:20). "ათი" ამ შემთხვევაში არის ის ზღვარი, სანამდეც ადამიანში იარსებებს ძალა ებრძოლოს ბოროტებას და საცდურს, ეწინააღმდეგოს მას, შეინანოს თავისი ცოდვები ან პასუხი აგოს ჩადენილ ცოდვაზე, შემდეგ კი დგება ისეთი პერიოდი, როდესაც ცოდვა, ბოროტება, საცდური იძენენ ისეთ თვისებებს, რომელთაგან ადამიანის დაცვა მხოლოდ ღმრთის მარჯვენასღა ძალუძს; ამ შემთხვევაში ღმერთს გაჰყავს მართალი გარყვნილი სამყაროდან. ასე იყო წარღვნის დრს, ასე იყო სოდომის განადგურების წინ.

მეორე პერიოდი გაგრძელდა ქრისტეს შობამდე. ანტიკური სამყაროს სულიერი მდგომარეობა სულიერ-ზნეობრივი დეგრადაციის უკიდურეს ზღვარს მიუახლოვდა. მაგრამ, მეორე მხრივ, კაცობრიობა გრძნობდა სულის ტანჯვას და ელოდა მაცხოვარს. და იმისთვის, რათა ქვეყნიერება არ წარწყმედილიყო, ღმერთმა, თავისი გამოუთქმელი კაცთმოყვარეობის გამო, შეიმოსა ადამიანური ბუნება, განკაცდა, მოევლინა ადამიანებს, რატა განეახლებინა, გაეძლიერებინა ადამიანის სულიერი და ხორციელი ძალები დ ესწავლებინა მისთვის, თუ როგორ აღდგომოდა წინ ცოდვას და როგორ დაეძლია იგი. ვინაიდან ისე შეიყვარა ღმერთმა ქვეყანა, რომ მისცა თავისი მხოლოდშობილი ძე, რათა ყოველი მისი მორწმუნე კი არ წარწყმდეს, არამედ ჰქონდეს საუკუნო სიცოცხლე (იოანე 3:16). და მართლაც, ადამიანმა, მიიღო რა ღმრთის მადლი, არა მარტო შეაჩერა ცოდვის გამანადგურებელი მოქმედება, მან გაანადგურა ცოდვაც, გამოაღწია მისი დაქვემდებარებიდან და შევიდა სხვა სულიერ სამყაროში, სულიერი ყოფიერების სხვა სფერში, სადაც ცოდვის ძალები უკვე აღარ არსებობენ.

მესამე პერიოდი - ეს არის პერიოდი ქრისტეს მეორედ მოსვლის წინ. შეიძლება ვთქვათ, რომ ეს დრო უკვე დადგა. დღეს აქტიურად ყალიბდება ღმრთისმბრძოლთა უზარმაზარი არმია, რომლებსაც წინ ეღობება ქრისტეს მხედრიონი. მაგრმა დღეს ცოდვა იმდენად მრავალსახოვანია და მაცდურია, რომ მისი მოქმედების ძალა ბევრად აღემატება ყველა წინარე პერიოდს. თანამედროვე სამყარო თავშეუკავებლად მიექანება თავისი დასასრულისკენ, და თან ამავდროულად მიიჩნევს, რომ მიაღწია სრულყოფილების მწვერვალს.

ეპ. ეგნატე ბრიანჩანინოვის თქმით, თანამედროვე ქვეყნიერება უღრმეს ხიბლშია. "ჩვენ ყველანი - ხიბლში ვართ... ყველანი მოტყუებულნი ვართ და ცდუნებულნი, ყველანი ყალბ მდგომარეობაში ვიმყოფებით, და ჭეშმარიტებით გათავისუფლებას ვსაჭიროებთ" (Игнатий Брянчанинов свт. Творения. Т 1. М., Сретенский монастырь, 1998. С. 230). ხიბლით არის მოწყლული "მთელი ქვეყნიერება, რომელიც არ აღიარებს თავის სნეულებას და მას ჯანმრთელობის გაფურჩქვნად მიიჩნევს" (იქვე). ასე, მაგალითად, თანამედროვე უღმრთო საზოგადოება აღფრთოვანებულია პროგრესით: პოლიტიკური, ეკონომიკური და სამეცნიერო-კულტურული ცხოვრების განვითარებით. მაგრამ, რაოდენ პარადოქსალურიც იყოს, სწორედ პროგრესი განაპირობებს ადამიანის პიროვნების დეგრადირებას, მისი სულიერი ცხოვრების დაცემულობას.

რა თქმა უნდა, არც მეცნიერება, არც კულტურა, თავისთავად, არსებითად, არც ბოროტებაა და არც სიკეთე, მაგრამ იმისდა მიხედვით, თუ როგორ მოეპყრობა მას ადამიანი, აყალიბებს იგი მასში განსაკუთრებული პიროვნული ღირსების გრძნობას - სიამაყეს, საკუთარი პროგრესით თავმომწონეობას, რომელიც ზოგჯერ თვით განვითარების პროცესის გაღმერთებამდეც კი მიდის. მეცნიერები, კულტურის მოღვაწენი, სპორტსმენები, პოლიტიკოსები ადამიანს კუმირის დონემდე აჰყავს და მის გულსა და გონებაში ღმრთის ხატს აკნინებს.

სიცოცხლე სულ უფრო ივსება საზრუნავით, განუწყვეტელი მისწრაფებით შეითვისოს პროგრესის ნაყოფები, არ ჩამორჩესკულტურულ, მეცნიერულ, სოციალურ განვითარებას, და ცივილიზაციის ყოველნაირი სიკეთით ტკბობა მოასწროს. ამას უძღვნის ადამიანი მთელ თავის ცხოვრებას და ამის სამსახურში აყენებს მთელ თავის გრძნობებსა და ფიქრებს. მაგრამ, რაც ყველაზე მთავარია, - ის მიწიერი ცივილიზაციის პროგრესის (მიწიერი სამოთხის) სამსახურში აყენებს თავის რწმენას. პროგრესი ადამიანისთვის ღმერთი გახდა, რომელსაც ის რწმენითა და სიმარტლით ემსახურება, სადაც არ ზოგავს არც ძალებს და არც ჯანმრთელობას. საბოლოო ჯამში, თუ სანამდე მივა ასეთი პროგრესი იოლი წარმოსადგენია, რადგან ქრისტემ იწინასწარმეტყველა: ძე კაცისა, როდესაც მოვა, ჰპოვებს კი რწმენას ამ ქვეყნად? (ლუკა 18:8).

ცოდვა ღრმად აღწევს ადამიანის ბუნებაში, დასნებოვნება იწყება ორგანოდან, რომელიც რწმენას აყალიბებს, - გულიდან. როგორც კი დაბნელდება გული - გაირყვნება რწმენაც. ასეთი პროცესი განვითარდა ადამიანთა პირველი საზოგადოების გულში. სამოთხეში ადამიანი ფლობდა ძლიერ და გამჭრიახ გონებას, ფიზიკურ ძალას, გრძნობათა სიწმიდეს და ნების სწორ მისწრაფებას.

ცოდვით დაცემის შემდეგ მისმა სულიერმა და ხორციელმა ძალებმა დისჰარმონია განიცადეს. მაგრამ განსაკუთრებულად გაძლიერდა ეს დაავადება კაცთა ძეებს შორის - კაენის მოუნანიებელ შთამომავლებში. მათ დასაბამის მისცეს მიწიერი ცივილიზაციის პროგრესს, მაგრამ ამასთანავე მოხდა ჭეშმარიტი ღმრთისადმი რწმენის შერყვნაც. მოციქული პავლე რომაელთა მიმართ ეპისტოლეში წერს: რაკი შეიცნეს ღმერთი, მაგრამ არ ადიდეს, როგორც ღმერთი, და არც მადლი შესწირეს არამედ ამაონი იქმნენ თვიანთი ზრახვით და დაბნელდა მათი უგონო გული; ბრძენკაცებად მოჰქონდათ თავი და შლეგებად იქცნენ; და უხრწნელი ღმერთის დიდება ხრწნადი კაცის, ფრინველთა და ქვეწარმავალთა ხატებაზე გაცვალეს, ამიტომაც მისცა ისინი ღმერთმა მათივე გულისთქმათა უწმინდურებას, რათა შეებილწათ თავიანთი სხეული; სიცრუეზე გაცვალეს ღვთის ჭეშმარიტება, შექმნილს რომ მსახურებდნენ და არა შემოქმედს, რომელიც კურთხეულია უკუნისამდე. ამინ (რომ. 1:21-25).

ამგვარად, სამოთხიდან დედამიწაზე პირველ ადამიანთა გამოდევნის შემდეგ, ისინი თავიანთ რწმენაში დაიყვნენ ღმრთის ძეებად, რომლებიც აღიარებდნენ მონოთეიზმს, და კაცის ძეებად, რომლებმაც ჭეშმარიტი ღმრთისთაყვანისცემა დაამახინჯეს. აქედან იწყებს დასაბამს ე. წ. რელიგიათა ისტორია, არსებითად კი ანტირელიგია, რომლის საფუძველშიც ძევს ოკულტიზმი - დემონთთაყვანისცემა. ამის შესახებ ბრძანებს დავით წინასწარმეტყველი: ყოველნი ღმერთნი წარმართთანი ეშმაკ არიან (ფსალმ. 95:5); მეორე ადგილას კი, ლაპარაკობს რა წარმართულ მსხვერპლშეწირვაზე, ჯავრობს თავისი ხალხის შეცდომილების გამო, რომ მათ წარმართებთან ერთად შესწირეს თავიანთი ძენი და ასულნი ეშმაკებს (ფსალმ. 105:37).

მართლმადიდებლური საღვთისმეტყველო მეცნიერება ამტკიცებს, რომ რელიგიის პირვანდელი ფორმა არის მონოთეიზმი, ხოლო შემდეგ, როგორც ანტიპოდი, გაჩნდა ოკულტიზმი მთელი მისი მრავალსახოვნებით. ქრისტიანული ეკლესიის წმიდა მამათა სწავლებით, ძველი სამყაროს ყველა რელიგია ამა თუ იმ ხარისხით სავსე იყო ოკულტური შინაარსით. ასე, მაგალითად, ანტიკური სამყაროს ყოველ რელიგიურ პრაქტიკაში არსებობს სულებთან კავშირის გამოცდილება, ხოლო ამ სულებს, თავის მხრივ, ღმერთ ცაბაოთთან არაფერი აკავშირებთ, შედეგად, ისინი ლუციფერის მოდგმას განეკუთვნებიან.

თანამედროვე ოკულტიზმი სრულად ეთანხმება ამას და სწორედ ამაზე ამახვილებს თავის ყურადღებას, როდესაც ქმნის ლუციფერის მრავალგვაროვან აპოლოგიებს, აღიარებს რა მასში უდიადეს სულს. თვით ოკულტური სწავლება კი ბევრწილ შედგება ძველი სამყაროს რელიგიურ სწავლებათა ნაზავისგან, ხოლო დღევანდელი ოკულტური პრაქტიკა ხშირად ანტიკურობის რელიგიათა უძველეს რიტუალებს აკოპირებს და, მეტიც, ჯიუტად ურჩევს კაცობრიობას გაირყვნას რელიგიური ცხოვრების პირველყოფილი ფორმებით. მაგრამ ძველი ეპოქის ყველა რელიგიას ერთნაირად როდი ახასიათებს ოკულტიზმი.

ოკულტიზმი, როგორც რელიგიური ცნობიერების ფორმა, დამახასიათებელია ყველა პანთეისტური რელიგიებისთვის, რადგან ისინი მათ ეზოთერულ ფორმას წარმოადგენენ; ასე, მაგალითად, ოკულტიზმის აღმოსავლურ შტოს - თეოსოფიას ეზოთერულ ბუდიზმს უწოდებენ. გარდა ამისა, მკვლევართა ძირითადი უმრავლესობა, რომელთაგან უპირველეს ყოვლისა დავასახელებდით ე. ტეილორსა და ჯ. ფრეზერს, უსაფუძვლოდ როდი მიიჩნევენ, რომ პირველყოფილი ადამიანის რელიგია სწორედ ოკულტიზმი იყო, ოღონდ ანიმიზმის, ტოტემიზმის, ფეტიშიზმის და მაგიის სახით.

აქედან გამომდინარე, შეიძლება სრული დასაბუთებულობით ვამტკიცოთ, რომ პირველ ადამიანთა რელიგიური ფორმა ვიდრე ცოდვით დაცემამდე იყო მონოთეიზმი, ცოდვით დაცემის შემდეგ კი - ოკულტიზმი. და დღემდე ოკულტიზმი მრავალრიცხოვანი სექტისა და საიდუმლო საზოგადოების სახით საკუთარ თავში ატარებს ღმერთთან წინააღმდეგობის სატანურ ბეჭედს, რაც უპირველეს ყოვლისა ვლინდება ბრძოლაში ქრისტიანობის წინააღმდეგ.

ოკულტიზმი, მისტიკა, მისტიციზმი

ოკულტიზმი - ადამიანური ყოფიერების სულიერი სფეროს მოვლენაა. მას, როგორც ადამიანის ცხოვრებისა და რელიგიური შეგნების გარყვნილ ფორმას, რთული სტრუქტურა გააჩნია, ხოლო წარმოდგენას ოკულტიზმზე წარსულსა და აწმყოში არ გააჩნიათ საერთო ნიშნული და საერთო განსაზღვრება. ოკულტიზმს, როგორც ფილოსოფიას თავისი პარამეტრები აქვს, ხოლო ოკულტიზმს, როგორც რელიგიას - თავისი. დღეისთვის აღმოცენდა კიდევ ერთი ახალი ფორმა, - ოკულტიზმი შეიმოსა ერთგვარი სახით, რომელიც ისტორიულ რეალიებს არ შეესაბამება, ეს არის ვირტუალური სახე, მოჩვენება, რომელიც ადამიანურმა ფანტაზიამ ჩამოაყალიბა და, რომელიც ადამიანის გარყვნილი მოთხოვნილებებისგან წარმოიშვა.

ოკულტიზმი, როგორც რელიგიურ-ფილოსოფიური სისტემა განსხვავდება ოკულტიზმის, როგორც რელიგიურ-სწავლამოძღვრებითი ინსტიტუტისგან. ოკულტიზმის რელიგიურ-ფილოსოფიური სიტემა - ეს არის ერთგვარი სინკრეტული ნაზავი ფილოსოფიისა და რელიგიური მისტიკისა, რომელიც ცნობილ და ნაკლებად ცნობილ ძველ თუ ახალ ფილოსოფოსთა სწავლებებს მოიცავს. მასში შედის ასევე მაგიური რიტუალებისა და სულთამცოდნეობის თეორიული დასაბუთება.

ოკულტიზმის რელიგიურ-ფილოსოფიური მხარე ეფუძნება პანთეიზმის პოსტულატებს და დაახლოებით ასე ჟღერს: "როგორც ზემოთ, ასევე ქვემოთ". ის მოიცავს სწავლებებს აბსოლუტზე, კოსმოსის ევოლუციაზე (კოსმოგენეზისი), ადამიანის ევოლუციაზე (ანთროპოგენეზისი) და სწავლებას ადამიანის ბუნებაზე. თვით ტერმინი "ოკულტიზმი" გაჩნდა XVI ს-ში, მანამდე კი ეზოთერული ცნებები ძირითადად გამოიხატებოდა ტერმინებით "მისტიციზმი" და "მისტიკა".

ოკულტიზმს შეიძლება განვაკუთვნოთ ნებისმიერი ეზოთერული სწავლება. ეზოთერული (ბერძნ. esoterikos – შინაგანი) ნიშნავს საიდუმლოს, დაფარულს, გასაგებს მხოლოდ რჩეულთათვის, რომელიც განკუთვნილია მხოლოდ განდობილთათვის. ოკულტიზმის ცნობარის მიხედვით, "ეზოთერიზმი ეს არის სწავლებათა საერთო სახელწოდება, რომლებიც საიდუმლო ოკულტურ ორგანიზაციათა მონაპოვარს წარმოადგენს" (Истоки тайноведения. Справочник по оккультизму. Симферополь, 1994. С. 272). ოკულტიზმი გამოდის, როგორც ფილოსოფიური ცნება, და როგორც პოპულარული ხალხური წარმოდგენა.

დღემდე, ფილოსოფიურ ლიტერატურაში, ოკულტიზმი მჭიდროდ არის გადაწნული ისეთ ცნებებთან, როგორიცაა "მისტიკა" და "მისტიციზმი", და ზოგიერთ შემთხვევაში ამ სიტყვების სინონიმადაც გამოიყენება. ფილოსოფიური ლექსიკონის მიხედვით: "მისტიკა, მისტიციზმი (ბერძნ. mystikos – საიდუმლო) – ეს არის რელიგიურ-იდეალისტური შეხედულება სინამდვილეზე, რომლის საფუძველს წარმოადგენს ზებუნებრივი ძალებისადმი რწმენა. ის ჩაისახა ძველ საუკუნეებში, მოგვიანებით კი გამოდის ძველი აღმოსავლეთისა და დასავლეთის რელიგიურ საზოგადოებათა საიდუმლო რიტუალების (მისტერიების) გარდაუვალ და არსებით ელემენტად. მთავარი ამ რიტუალებში გახლავთ - ადამიანის ურთიერთობა ღმერთთან ან რომელიმე საიდუმლო არსებასთან. მსგავსი ურთიერთობა თითქოსდა მიიღწევა გამონათებით, ექსტაზით, გამოცხადებით.

მისტიციზმის ელემენტები ახასიათებს ძველი ეპოქის მრავალ ფილოსოფიურ-რელიგიურ სწავლებას (კონფუციანელობა, ბრაჰმანიზმი, ორფიკები, პითაგორელები, პლატონი და ნეოპლატონიკოსები და სხვა). შუასაუკუნეობრივი მისტიკური ფილოსოფია (არაერთგვაროვანი თავისი სოციალური მნიშვნელობით) დაკავშირებულია ბერნარდ კლერვოსელის (1091-1153), ეკჰარტის (1260-1327), ი. ტაულერის (1300-1361) და სხვათა სახელებთან, ასევე სუფიზმთან. მოგვიანებით გამოდიან მისტიკოსები ბემე და სვედენბორგი. მისტიციზმი, ამა თუ იმ ხარისხით, ახასიათებს ახალი და უახლესი დროების თითქმის ყველა იდეალისტურ ფილოსოფიას (განსაკუთრებით ნეოთომიზმს, პერსონალიზმს და ეგზისტენციალიზმის ზოგიერთ ფორმას).

რუსეთში რელიგიურ-მისტიკურ ფილოსოფიას ავითარებდნენ სლავიანოფილები - სოლოვიოვი და მისი მიმდევრები (ბერდიაევი, ტრუბეცკოი და სხვ.) ფილოსოფოს-მისტიკოსები შემეცნების უმაღლეს ფორმად მიიჩნევენ ერთგვარ მისტიკურ ინტუიციას, "სულიერ გამოცდილებას", რომელშიც ქრება გაყოფა სუბიექტსა და ობიექტს შორის და იხსნება ღმერთის რეალობა - სამყაროს სულიერი პირველსაფუძველი. თანამედროვე ბურჟუაზიული საზოგადოების სულიერი ცხოვრებისთვის დამახასიათებელია მისტიციზმის გამოცოცხლება მის სხვადასხვა ფორმებში (ოკულტიზმის გავრცელება, ე. წ. არატრადიციული რელიგიების მიერ და სხვ.)" (Философский словарь. Под ред. Фролова И. Г. М., 1987. С. 285).

ტერმინები "მისტიკა" და "მისტიციზმიც" გარკვეულწილად ერთმანეთისგანაც განსხვავდებიან. ასე, მაგალითად, მართლმადიდებლურ ღვთისმეტყველებაში მისტიკა და მისტიციზმი სიტყვა-სინონიმებად არ განიხილება. სიტყვა "მისტიკა" მართლმადიდებლურ ღვთისმეტყველებაში გვხვდება, როგორც ძველ ეპოქაში, მაგალითად, წმ. დიონისე არეოპაგელთან, წმ. მაქსიმე აღმსარებელთან და სხვ., ასევე XX ს-ის ცნობილ მართლმადიდებელ ღვთისმეტყველებთანაც, როგორებიც იყვნენ, მ. სერგი ბულგაკოვი, მ. იოანე მეიენდორფი, ნ. ო. ლოსკი და სხვები. მათ ცნობიერებაში მისტიკა ნიშნავს პიროვნების ასკეტურ მდგომარეობას, ლოცვით ერთობას ღმერთთან, სიყვარულისმიერ ერთობას მთელ სამყაროსთან.

ცნობილი რუსი ღვთისმეტყველი ს. ვ. ბულგაკოვი თავის წიგნში "მართლმადიდებლობა" გვაძლევს მისტიკის ასეთ მართლმადიდებლურ ინტერპრეტაციას. "არც ბუნებას, არც გონებას არ შეუძლია მიგვიყვანოს ღმრთის შემეცნებამდე... ჩვენი რაციონალური აზროვნებით ვერასოდეს გამოვალთ ყოფიერების საშუალო სფეროდან, ანუ ბუნებრივ და მექანიკურ მიზეზთა კავშირიდან. ერთადერთი წყარო ღმრთისშემეცნებისა არის შინაგანი გრძნობა, უნარი ღმრთის უშუალო ჭვრეტისა. ღმერთი უშუალოდ გვიახლოვდება ჩვენს საკუთარ სულში, ზუსტად ისე, როგორც ბუნებაა ახლოს და დამახასიათებელი ჩვენი საკუთარი სხეულისთვის. ღმრთისა ჩვენ გვწამს იმიტომ, რომ ვხედავთ და ვჭვრეტთ მას, თუმცა, რა თქმა უნდა, არა ხორციელი თვალებით. ამგვარად, მისტიკოსთა სწავლებით, იდეა ღმრთის შესახებ არ შეიძლება იყოს მხოლოდ ბუნებაზე დაკვირვების ან გონების დამოუკიდებელი საქმიანობის შედეგი, რომ მისი არსებობა ჩვენში ვარაუდობს უზენაესი, ამ იდეის შესაბამისი არსების - ღმერთის ზემოქმედებას ჩვენს სულზე" (Булгаков С. В. Православие. Москва, 1994. С. 475).

მაგრამ მართლმადიდებლური ღვთისმეტყველების გარეთ მისტიკა და მისტიციზმი განიხილება, როგორც სიტყვა-სინონიმები, როგორც ერთგვაროვანი ცნებები; ამ ცნებათა არსი ეს არის - გონების რამენაირი მონაწილეობის უარყოფა ღმრთის შემეცნების საქმეში და "ამ მიმართებით შინაგანი გრძნობისა და ჭვრეტის მნიშვნელობის გადაჭარბება" (იქვე). მეტიც, თანდათანობით ისინი იწყებენ პანთეიზმის პოზიციების ასახვას, რადგან ამ ჭვრეტაში ადამიანი ღმერთში ითქვიფება. ამიტომაც ანტიკურ და შუასაუკუნეობრივ ფილოსოფიაში მისტიკა და მისტიციზმი გამოხატავენ ერთსა და იმავე ცნებებს პანთეისტური სულისკვეთებით.

მართლმადიდებლური ღვთისმეტყველების გარეთ მისტიკა და მისტიციზმი ყოველთვის ილტვიან პანთეიზმისკენ და თავიანთ დასრულებას ოკულტიზმში ჰპოვებენ. ოკულტური წარმოდგენების თანახმად, "მისტიკა, რომელიც თავისუფლად, დადებითი რელიგიის წნეხის გარეშე ვითარდება, უცვალებლივ იხრება პანთეიზმისკენ. მისტიკის მისწრაფების უმაღლეს მიზანს წარმოადგენს ამპარტავნული "ღმერთად ყოფნა" ან "ღმრთის თანასწორად ყოფნა" (Истоки тайноведения. Справочник по оккультизму. Симферополь, 1994. С. 168).

ასე, მაგალითად, რუსი ფილოსოფოსი ნ. ბერდიაევი მისტიკაზე ასე მსჯელობს: "ძველ მისტიკაში, - წერს იგი, - ჭარბობდა პანთეისტური მსოფლშეგრძნება (мирочувствие) და ღმერთშეგრძნება (богочувствие)... ცოდვილ ადამიანს სწყურია ღვთაებაში გალღობა და ყოველივე ადამიანურისა და პიროვნულის უარყოფით ცდილობს ჩააცხროს ცოდვა და მისი მწარე შედეგები" (Бердяев Н. А. Философия творчества. М., 1994. С 280). ასეთ მისტიკაში "ადგილი არა აქვს ადამიანის ერთადერთობას და თვითმყოფადობას... ეს არის უგვანო და უსახური მისტიკა... პანთეისტურ მისტიკაში ... შემოქმედი და ქმნილება ინტიმურად ახლოს არიან, ღმერთი ქმნილებაშია და ქმნილება ღმერთში, ყველაფერი სამყაროშია, და რაც ადამიანში ხდება, ხდება ღმერთშიც, ღმრთის ენერგია კი სამყაროში გადმოიღვრება" (Бердяев Н. А. Философия творчества. М., 1994. С. 281).

ნ. ბერდიაევი განსაკუთრებულად გამოჰყოფს ინდოეთის მისტიკას. აქ "კონცენტრირების მეთოდის გზით ადამიანი ხდება მსოფლიო ძალის (პრანა) მფლობელი და შეუძლია მართოს სამყარო, მაგრამ ის წყვეტს არსებობას, როგორც თვითმყოფადი, რომელშიც რჩება მხოლოდ მსოფლიო ღვთაებრივი ძალა... აი რას ამბობს სვამი ვივეკანანდა: "ადამიანი თავისი არსით ღმერთია და კვლავ ღმერთად იქცევა" (Бердяев Н. А. Философия творчества. М., 1994. С. 282).

ადამიანის პიროვნების იგივე უარყოფა, ბერდიაევის თანახმად, შეიძლება ვიპოვოთ ნეოპლატონიკურ მისტიკაშიც; და საერთოდ არამართლმადიდებლური მისტიკის ყველა ფორმაში ეს პრინციპები არსებობენ ძირითადი პოსტულატების სახით. ასე, მაგალითად, ბერდიაევი მიიჩნევს, რომ "პლოტინის მთელი ცნობიერება ენათესავება ინდოეთის ცნობიერებას, ეს იგივე ხაზია" (Бердяев Н. А. Философия творчества. М., 1994. С. 283). როდესაც მისტიკის ეს იდეები ქრისტიანობაში აღწევს, მაშინ ქრისტიანული, და თვით მართლმადიდებლური მისტიკა მწვალებლობისკენ იხრება, და პანთეისტურ ხასიათს იძენს.

XVI ს-დან მოყოლებული, აგრიპა ნეტესჰეიმელის თხზულებათა წყალობით, შუასაუკუნეთა ალქიმიკოსებს შორის წესად დამკვიდრდა ახალი ტერმინი "ოკულტიზმი".

თანამედროვე ფილოსოფიურ ლექსიკონში ოკულტიზმის ცნება (ლატ. Occultus - საიდუმლო, დაფარული) განისაზღვრება, როგორც ტერმინი, რომელიც აღნიშნავს სწავლებებს, რომლებშიც აღიარებულია სამეცნიერო კვლევისთვის მიუწვდომელ ზებუნებრივ ძალთა არსებობა, და ამუშავებენ განსაკუთრებულ "პრაქტიკულ" მეთოდებს მათთან ურთიერთობისთვის (მაგია, სპირიტიზმი).

ძველად (მაგალითად, ქალდეველებში და ინდუსებში), ასევე შუასაუკუნეებში ოკულტიზმი, ბუნებასა და ადამიანზე არსებულ სხვა ცრუ წარმოდგენათა მსგავსად, "უმეტესწილად წარმოადგენდა საზოგადოების დაბალი სოციალურ-ეკონომიკური და სამეცნიერო განვითარების შედეგს (მაგალითად, ოკულტიზმს ვხვდებით რ. ბეკონთან, ლულისთან, პარაცელსთან და სხვებთან). დეტალურად ოკულტური წარმოდგენები გადმოცემულია აგრიპა ნეტესჰეიმელთან თხზულებაში "დაფარული ფილოსოფიის შესახებ" (1533).

თეოსოფიის ჩარჩოებში ოკულტურ იდეებს განსაკუთრებული აქტიურობით უწევდა პროპაგანდას რ. შტაინერი, მოგვიანებით - ანტროპოსოფიის დამფუძნებელი ("როგორ მივაღწიოთ უზენაესი სამყაროების შემეცნებას", 1909 წ. "იდუმალთმცოდნეობის ნარკვევები", 1910 და სხვა). ის ამტკიცებდა, რომ "იდუმალთმცოდნეობა" - ეს არის ზუსტი, და ცდებზე დაფუძნებული მეცნიერება. სინამდვილეში, ოკულტიზმი, მართალია, თავის ზოგიერთ პოზიციას ბუნებისმეტყველების ენით გამოხატავს, მაგრამ მეცნიერულობის ერთ გრამსაც კი არ შეიცავს. სადღეისოდ მრავალ კაპიტალისტურ ქვეყანაში არსებობს ოკულტისტთა საზოგადოებები, ფართოდ გამოიცემა ოკულტური ლიტერატურა" (Философский словарь. Под ред. Фролова И. Г. М., 1987. С. 339).

დღეისთვის ოკულტიზმი გამოდის ძირითადად, როგორც რელიგიურ-სარწმუნოებრივი ინსტიტუტი, სადაც პირველ ადგილზე დგას სულებთან ურთიერთობის რიტუალი.

ადამიანის სულიერ სფეროში მართლაც მიმდინარეობს მუდმივი ურთიერთობა სულიერ სამყაროსთან. ადამიანი ურთიერთობს ღმერთთან, ანგელოზებთან, წმინდანებთან, გარდაცვლილებთან იმ ღია და მისაწვდომი საშუალებებით, რომელსაც მას სთავაზობს დადებითი რელიგია. ოკუკლტიზმიც სთავაზობს ადამიანს ურთიერთობას სულიერ სამყაროსთან, მაგრამ ეს დაცემულ სულთა სამყაროა; სწორედ ამ მიზეზით შიშობს ის მხილებას, და იდუმალების მოსასხამით იმოსება, თავის საიდუმლოებებს კი მხოლოდ "განდობილებს" უზიარებს.

ქრისტიანობა ოკულტიზმს აფასებს, როგორც რელიგიის განსაკუთრებულ შერყვნას, ან უფრო ზუსტად, მიიჩნევს მას ანტირელიგიად, რომლის ფესვები ჯოჯოხეთის სიღრმეებში ჩადის. მისი უმთავრესი მიზანია - ადამიანი გადააქციოს ძველი გველის სულიერ მონად, რომელ გველსაც დიდ პატივს მიაგებენ ოკულტისტები, ქრისტიანობა კი მას უარყოფს, როგორც ეშმაკსა და სატანას.

ოკულტიზმი, მართლმადიდებლური თვალსაზრისით - ეს არის მისტიური სწავლა-მოძღვრების, რელიგიურ-ფილოსოფიური ცოდნისა და რიტუალურ-მაგიური პრაქტიკის სისტემა, რომელიც ადამიანში აყალიბებს სპეციფიკურ (მართლმადიდებლობისა და მეცნიერების თვალსაზრისით დამახინჯებულ) წარმოდგენას სულიერ სამყაროსა და სულიერ ძალებზე, და განაწყობს (აცდუნებს) ადამიანს ურთიერთობა დაამყაროს სულთა სამყაროსთან, რათა ამ გზით მიიღოს ზებუნებრივი ცოდნა და ზებუნებრივი ძალა. ოკულტიზმის სწავლებით ადამიანი ამგვარ ძალას იძენს განსაკუთრებული გამოცხადების, შთაგონების და გამონათების მეშვეობით, რომელიც მაგიურ რიტუალებში მონაწილეობით მიიღწევა და მით, სულიერ და მატერიალურ პლანში, თითქოსდა მთელ სამყაროში განამტკიცებს თავის ძალაუფლებასა და ხელმწიფებას.

"იდუმალების" ამ სფეროში შემუშავებულია სულიერ სამყაროზე საკუთარი წარმოდგენა და სწავლება, ასევე მოცემულია მათთან ურთიერთობის საშუალებები და წესები. მაგრამ, რადგან ამ ცოდნის წყაროს წარმოადგენენ თვით დაცემული სულები, ოკულტიზმში ყველაფერი შერყვნილია სიცრუით, მზაკვარებით და პირმოთნეობით. მაგალითად, ისინი ადამიანს სთავაზობენ სულიერ სრულყოფილებას, სინამდვილეში კი ოკულტურ პრაქტიკებში ადამიანის პიროვნება განიცდის დეგრადაციას. როგორც სწავლა-მოძღვრებითი სისტემა ოკულტიზმს აგებულებათა, წესთა, პოსტულატთა, მტკიცებულებათა და განსაზღვრებათა ძალიან ფართო დიაპაზონი გააჩნია, რომლებიც სავსეა წინააღმდეგობებით, ფალსიფიცირებებით, მიმიკრიით და სხვა ცრუ წარმოდგენებითა და ცნებებით.

ოკულტიზმი ადეპტში აყალიბებს რწმენას უზენაესი სულისადმი, ძველი გველისადმი, რომელმაც სამოთხეში პირველ ადამიანებს ჭეშმარიტი ცოდნა მისცა. ამ ცოდნის დახმარებით ადამიანს თითქოსდა ძალუძს მიაღწიოს სულიერი, ინტელექტუალური, ფიზიკური და მისტიკური სრულყოფილების მწვერვალს და გადალახოს სიკვდილის კანონი. ეს მხარე ოკულტიზმში ატარებს "მისტიკური აღმასვლის" სახელწოდებას.

რ. შტაინერი, ანტროპოსოფიური საზოგადოების დამაარსებელი, რომელსაც არაერთხელ "მიუღია" მისტიკური გამოცხადება, ასწავლიდა: "ყოველ ადამიანში თვლემს უნარები, რომელთა დახმარებითაც მას შეუძლია მიიღოს შემეცნება უზენაეს სამყაროებზე... ლაპარაკი შეიძლება იყოს იმაზე, თუ როგორ შევუდგეთ საკუთარ თავში ამ უნარების განვითარებას... კაცთა მოდგმის არსებობის დროიდან, ყოველთვის არსებობდნენ სკოლებიც, სადაც უმაღლესი უნარების მფლობელი ადამიანები დარიგებებს აძლევდნენ ამ უნარების მეძიებელთ. ასეთი სკოლები დაფრულ სკოლებად იწოდებიან, ხოლო სწავლება, რომელსაც ისინი გადმოსცემენ, იდუმალმცოდნეობად ან ოკულტურ სწავლებად იწოდება" (Штайнер Р. Как достигнуть познания высших миров. Ереван, 1992. С. 13).

მოსწავლე, რომელიც ასეთ ცოდნას ეზიარება, იღებს განდობას, ანუ ინიციაციას, და მისტიკური შემეცნების გზაზე დგება, რომელსაც განსაკუთრებული თავისებურებები გააჩნია. ცნობილი ოკულტისტი ქალი დიონ ფორჩუნი ამასთან დაკავშირებით წერდა: "არსებობს დაფარულის წვდომის ორი გზა: მისტიკისა, ანუ გზა თავდადებისა და მედიტაციისა, სუბიექტური გზა მარტოხელა კაცისა; და გზა სულიერი მჭვრეტელისა, ანუ გზა ინტელექტისა, რომელიც კონცენტრირებულია ნების გავარჯიშებაზე... მისტიკოსი თავის ცოდნას იღებს თავისი უმაღლესი მეს უზენაეს ძალებთან უშუალო ურთიერთობის შედეგად" (Форчун Д. Психологическая самозащита. М., 1993. С. 287).

ოკულტიზმი, როგორც ადამიანის პრაქტიკული საქმიანობა - ეს უპირველეს ყოვლისა არის მაგიური კულტისა და სპეციალური ვარჯიშების კომპლექსი. ესენია მედიტატიური, ასკეტური ან პირიქით, ტანტრული ვარჯიშები, რომელთა დახმარებითაც განდობილი იძენს ბუნების, სხვა ადამიანის მართვის და განკარგულების უნარს; მას ასევე შეუძლია ურთიერთობა სულებთან, კოსმიურ გონთან და ასტრალში გასვლა (ანუ სხეულიდან გასვლა) და სამყაროს მეტაფიზიკურ პროცესებზე ზემოქმედება. მთლიანობაში ოკულტიზმის ეს პრაქტიკული მხარე ატარებს მაგიის სახელწოდებას.

ოკულტური გადმოცემის თანახმად, სიტყვით "მაგია" აღინიშნება რწმენათა და მათგან გამომდინარე მოქმედებათა ერთობლიობა, რომელთა მიზანია გავლენა მოახდინოს ადამიანის გარემომცველ სამყაროზე, აიძულოს ესა თუ ის მოვლენა დაემორჩილოს ადამიანის ნებას; თუკი სქემატურად გამოვსახავთ, "მაგია - ეს არის "მე"-ს სამყაროს ზემოქმედება არა "მე"-ს სამყაროზე" (Истоки тайноведения. Справочник по оккультизму. Симферополь, 1994. С. 329) .

ყოველი განდობილი ადეპტის მისწრაფებებისა და საბოლოო მიზნის მწვერვალს წარმოადგენს სურვილი გახდეს ზეკაცი ან კაცღმერთი და დაეუფლოს სრულყოფილების ყოველ თვისებას, კერძოდ: იცოდეს აბსოლუტურად ყველაფერი, ჰქონდეს უსაზღვრო ძალაუფლება და იყოს უკვდავი. ასე, მაგალითად, ცნობილი მაგი ელიფას ლევი ამბობს: "კაცი, რომელსაც ღმერთი ესმის, როგორც უსასრულო ადამიანი, საკუთარ თავს ეუბნება: საბოლოო ღმერთი მე ვარ" (Таро, великие арканы, Священная книга Тота. Под ред Шмакова В. Киев, 1993. С. 182).

როგორც ოკულტიზმის ისტორია მოწმობს, ეს თვისებები ამა თუ იმ ფორმით ოკულტისტის უმთავრეს სულიერ მოთხოვნილებას წარმოადგენს, ხოლო სურვილი, რაც შეიძლება სწრაფად და იოლად მიაღწიოს ამ მიზანს ადამიანს ყველაზე გაწაფული მოქმედებებისკენ აღძრავს. ოკულტური პრაქტიკას ადამიანი შეიძლება დამოუკიდებლადაც შეუდგეს, მაგრამ ეს არასაკმარისია, რადგან საიდუმლოთა შემეცნებისთვის ის აუცილებლად განდობილი უნდა იყოს, ამიტომაც მთელი ისტორიის განმავლობაში ოკულტიზმი გამოდის მრავალრიცხოვანი საიდუმლო საზოგადოებების, ორგანიზაციებისა და ორდენების სახით.

დღეისთვის შეიძლება გამოვყოთ ოკულტურ გაერთიანებათა სამი ჯგუფი. ესენია ოკულტურ-პოლიტიკური ორდენები, რომელთა მიზანია პოლიტიკური ძალაუფლების ხელში ჩაგდება; რელიგიური კულტები და სექტები, რომელთა მიზანია - საზოგადოებაში ოკულტური რწმენის დანერგვა; და ოკულტური საზოგადოებრივი ორგანიზაციები, რომლებიც ხშირად კულტურული ასოციაციების, სამეცნიერო აკადემიების, უნივერსიტეტების, კულტურის შემსწავლელი ფონდებისა და სხვა მსგავსი სახით გამოდიან. მათი მიზანია ადამიანის ცნობიერებაში ჩანერგონ და გაამყარონ ოკულტური ღირებულებები. მაგრამ ყველა მათგანი ემორჩილება ერთიან ძალას, მათ გააჩნიათ საერთო საკოორდინაციო ცენტრი და მისდევენ ერთ საზოგადო მიზანს: მოიპოვონ პოლიტიკური ძალაუფლება მთელ მსოფლიო საზოგადოებაზე იმისთვის, რათა შემდეგ ადვილი იყოს მისი მართვა, და მისთვის ერთი საზოგადო რელიგიის მიცემა.

დღეისთვის ოკულტიზმში განასხვავებენ ორ მთავარ ნაკადს: დასავლურს, რომელიც თავის საფუძვლებს ეგვიპტეში და ბაბილონში ხედავს, და აღმოსავლურს, რომელმაც საკუთარ თავში მოახდინა ინდოეთის არიული ფილოსოფიისა და ბუდისტური პრინციპების სინთეზი და მიიღო თეოსოფიის სახელწოდება. ოკულტიზმში ბევრია განსხვავება, ამიტომაც შეუძლებელია შეხვდე ორ ოკულტისტს, რომელთაც ერთნაირი შეხედულება ექნებათ ამა თუ იმ საკითხზე. მაგრამ თავის უმთავრეს პოსტულატებში ოკულტიზმი უცვალებელია, ხოლო განსხვავებები და უთანხმოებანი დოქტრინის არაარსებით პრიციპებს ეხებიან.

ოკულტიზმის კანონიკურ წყაროებს წარმოადგენენ: ეზოთერული იუდაური კაბალა, ტაროს დიადი არკანები, ანუ ტოტის წმიდა წიგნი, ჰერმეტული ტრაქტატები, შუა საუკუნეების ალქიმიკოსთა და როზენკრეიცერთა ნაშრომები, ხოლო თეოსოფიაში ამათ კიდევ შესასწავლად ემატება "ტიბეტის მკვდართა წიგნი", "ეზოთერული ბუდიზმი", "საიდუმლო დოქტრინა" და თეოსოფიური საზოგადოების დამფუძნებლის, ე. პ. ბლავატსკაიას სხვა შრომები. მაგრამ ეს ლიტერატურა მხოლოდ ამზადებს ადეპტს "ჭეშმარიტი" ცოდნის მისაღებად, რომელსაც შემდეგ ის უშუალოდ იღებს სულთაგან ან უზენაესი გონისგან მიღებული გამოცხადებებით, მაგიური რიტუალების შედეგად.

თანამედროვე ოკულტიზმის სტრუქტურა

მთელი ოკულტური სწავლა-მოძღვრება შედგება "მეცნიერებათა" სამი ურთიერთდაკავშირებული ჯგუფისგან. პირველ ჯგუფს ეკუთვნის უმაღლესი ოკკულტიზმი, რომელიც, თავის მხრივ შეიცავს, თეურგიას, ტავმატურგიას და ფსიქურგიას.

თეურგია - ეს არის განსაკუთრებული მოქმედებებისა და სიტყვების მეშვეობით ღმერთებთან და სულებთან გარკვეულ კონტაქტში შესვლის ხელოვნება, რათა მათგან მიღწეულ იქნას რაიმე ზებუნებრივის აღსრულება.

ტავმატურგია - ეს არის "ასტრალში, ადამიანური ბუნების განსაკუთრებული მდგომარეობის მეშვეობით, ზემოქმედებისა და აღქმის ტექნიკა" (Истоки тайноведения. Справочник по оккультизму. Симферополь, 1994. С. 383), ანუ როდესაც მოგვი კარგავს გრძნობას, ვარდება ტრანსში, გადის სხეულიდან ასტრალში და იქ კონტაქტს ამყრებს სულებთან. ეს მოქმედებები წააგავს შამანობის საკულტო პრაქტიკას.

ფსიხურგია - ეს არის ვარჯიშების კომპლექსი, რომელიც მიზნად ისახავს ადამიანის ფსიქიურ ძალთა, მის ასტრალურ ორგანოთა და უნართა განვითარებას - ეს არის აუცილებელი პირობა მაგიურ რიტუალში მონაწილეობის მისაღებად.

ეს ვარჯიშები შეიცავენ თვითშთაგონებას, ჰიპნოზს, მედიტაციას, იოგას, კუნდალინის ენერგიის გათავისუფლების ხერხებს და სხვა. შემდეგ მოდის: კლასიკური ოკულტიზმი (კაბალა, მაგია, ტაროს არკანები, ასტროლოგია, ალქიმია, ჰერმეტული მედიცინა); პრაქტიკული ოკულტიზმი (ტელეპატია, ფსიქომეტრია, ნათელმხილველობა); გამოყენებითი ოკულტიზმი (ქირომანტია, გრაფოლოგია, ფიზიომანტიკა); ხალხური ოკულტიზმი (ორაკულები, სიზმრის წიგნები, მკითხაობები, ექიმბაშობა); უახლესი ოკულტიზმი ( მენტალიზმი, მონდიალიზმი).

ყველა ეს ოკულტური მიმართულება მჭიდრო ურთიერთკავშირშია ერთმანეთთან და მათი ჯგუფებად დაყოფა პირობითია. გარდა ამისა, მრავალი სახელწოდება და ტერმინი ეხება, როგორც ოკულტურ სწავლებას, ასევე ოკულტურ პრაქტიკას ან ოკულტური ორგანიზაციის ან მოძრაობის სახელწოდებას.

ოკულტიზმის პრაქტიკული მხარე წარმოდგენილია მაგიური რიტუალებისა და ხერხების მრავალრიცხოვანი ფორმების სახით, რომელთა დახმარებით ოპერატორი (მოგვი) ურთიერთობაში შედის სულებთან, ბუნების ძალებთან და ახორციელებს თავის ძალაუფლებას მათზე.

მაგია იყოფა შემდეგ სახეობებად: პირადი მაგია, რომლის მიზანია საკუთარ თავზე ზემოქმედება, რათა მოგვმა საკუთარ თავში აღზარდოს ზეადამიანური შესაძლებლობები; ცერემონიალური მაგია, როდესაც მოგვი ზემოქმედებს სულებზე, ასტრალზე და ბუნებაზე, რაც საბოლოო ჯამში მაგიის ძალაუფლებაში, ანუ სხვა ადამიანებზე ზემოქმედებაში ვლინდება; ტრანსცენდენტული მაგია, რომლის დახმარებითაც მოგვი ვითომცდა ზემოქმედებს მსოფლიო კანონებზე, აბსოლუტზე, კოსმოსზე და იმორჩილებს მათ.

მთლიანობაში მაგია - "ერთია თავისი არსითა და ძირითადი ხერხების მიხედვით" (Истоки тайноведения. Справочник по оккультизму. Симферополь, 1994. С. 344), და "ნებისმიერი მაგიური ხერხი შეიძლება გამოყენებულ იქნას, როგორც კეთილი, ასევე ბოროტი მიზნებისთვის" (იქვე). ამ ნიშნით მაგია იყოფა თეთრ და შავ მაგიად.

ოკულტიზმის ცნობარის თანახმად (Истоки тайноведения. Справочник по оккультизму. Симферополь, 1994. С. 345), მაგიური ხერხების გამოყენება შეიძლება მხოლოდ ექვს შემთხვევაში: 1) სიკეთისთვის, ალტრუისტული მოსაზრებით; 2) მოგვის სურვილით, სამეცნიერო ან საგანმანათლებლო მიზნით; 3) წინასწარგანზრახული მაგიური ზიანის მიყენება პრინციპით "ბოროტება ბოროტების წილ"; 4) მოგვი საკუთარ თავს უმორჩილებს სულებს სხვა ადამიანებზე ზემოქმედების მიზნით, რათა დაეხმაროს მათ; 5) მოგვის მონაწილეობა სპირიტუალურ სეანსში, სულის მატერიალიზაცია, შამანობა; 6) მოგვი სულებთან ერთად ზიანს აყენებს სხვა ადამიანებს, ამასთნ სულებს აძლევს საკუთარ მაცოცხლებელ ძალას.

ამ პუნქტების კომენტირებისას, კითხვარის ავტორი აღნიშნავს: "მე-3 და მე-6 პუნქტებს ჩვენ განვაკუთვნებთ სატანიზმს" (იქვე), შედეგად, სატანიზმი - ოკულტიზმის შემადგენელი ნაწილია. და საერთოდ, თეთრი და შავი მაგია - ეს არის მარჯვენა და მარცხენა ხელი ერთი და იგივე ადამიანისა. მაგია, როგორც თეთრი, ასევე შავი, მაგიური რიტუალების ჩასატარებლად ითხოვს სამ ძირითად შემადგენელს: ფსიხურგიას, ტავმატურგიას და თეურგიას.

თითოეული მაგიური ოპერაცია, ზოგადი ფსიხურგიის გარდა, ყოველდღიური მედიტაციისთვის ითხოვს თეურგიულ მომზადებას - ასტრალში გასვლას და სხეულის შესაბამის მომზადებას: განბანვას, კმევას და ძალების დაზოგვას ოპერაციის მომენტისთვის. თვით ოპერაცია ითხოვს სპეციალურ სათავსოს, ტანისამოსს და კულტის საგნებს, მაგალითად: ქუდს (თალფაქს), სარტყელს, მახვილს, სანთლებს, წიგნებს, პენტაგრამებს (ხუთქიმიან ვარსკვლავებს) და სხვა.

მაგიური ოპერაციის კულმინაციას უმაღლესი თეურგია ეწოდება - როდესაც მოგვი მსხვერპლად საკუთარ თავს სწირავს, უარს ამბობს საკუთარ ნებაზე, რათა უზენაესი ნების გამტარი გახდეს, რომელიც დედამიწაზე ხორციელდება. ის მოიცავს განსაკუთრებულ მოქმედებებს, მაგალითად: რიტუალურ განბანვას, თანაშემწე სულების მოწოდებას, წრის დახაზვას და მასში შესვლას, სულების შეფუცვას, დიდ მოწოდებას (არხის ჩამოყალიბება, რომლის მიერაც ხდება ურთიერთობა უმაღლეს სულთან, კოსმიურ გონთან, აბსოლუტთან და ა. შ.) ან "მოგვის ნების პროექტირებას", დღის შეფუცვა, სოლომონის შეფუცვა, სულების გამოკითხვა არხის მეშვეობით, ბრძოლა ასტრალურ წინააღმდეგობებთან, დამამთავრებელი სიტყვები, სულების განტევება. თეურგიის გარდა, მოგვი სულებთან კონტაქტს ამყარებს ტავმატურგიის მეშვეობითაც.

შავი მაგია შედგება იმავე ელემენტებისგან და პრინციპებისგან და კიდევ უფრო მეტ მომზადებას ითხოვს. შავი მაგია - ეს, როგორც წესი, თეთრი მაგიის გაგრძელება გახლავთ, როდესაც მოგვი უკვე არაერთხელ თეურგიის ან ტავმატურგიის მეშვეობით შედის სულებთან კონტაქტში და ბოლოს გადაწყვეტილებას იღებს მათთან დადოს შეთანხმება, რომელიც საკუთარი სისხლიანი ხელმოწერით არის გამყარებული. ეს არის შეთანხმება იმის შესახებ, რომ მოგვის სიცოცხლეში სულები მას მოემსახურებიან, ხოლო მისი სიკვდილის შემდეგ მოგვი სულთა მორჩილებაში იქნება.

ზემოთჩამოთვლილის გარდა, შავი მაგიის პრაქტიკაში არსებობს სხვა მოქმედებებიც, რომლებიც აუცილებელია მოგვის უფრო ეფექტური ძალაუფლებისთვის ბუნებასა და ადამიანებზე. მათ განეკუთვნება: სისხლის მაგია, სექსუალურ ძალთა მაგია და ადამიანის თესლის მაგია, შეპყრობილობა.

სისხლის მაგია ეფუძნება ოკულტურ სწავლებას იმის შესახებ, რომ სისხლი, განსაკუთრებით ადამიანისა, შეიცავს მაცოცხლებელ ძალას, რომელიც ძლიერ გავლენას ახდენს მაგიურ ოპერაციებზე. სისხლის მაგია მოიცავს შემდეგ მოქმედებებს: ტატუირებას, ყურის ბიბილოს გახვრეტა და სხვა, როგორც საკუთარი სისხლის სულისადმი შეწირვა; ის წარმოადგენს სისხლით ხელმოწერის სიმბოლოს, ადამიანურ მსხვერპლშეწირვას და რიტუალურ მკვლელობას სისხლის დასამატებლად, რომელიც მრავალ მაგიურ რიტუალში გამოიყენება.

სექსის მაგია უპირველესად ეფუძნება იმას, რომ ადამიანი საკუთარ თავში შეიცავს ენერგიის მძლავრ მარაგს, რომელიც გამოთავისუფლების დროს ცვლის ადამიანის ბუნების მდგომარეობას და ცნობიერებას, როგორც ეს ხდება, მაგალითად, ორგაზმის დროს, და ადამიანს ამ დროს შეუძლია კონტაქტი დაამყაროს სულებთან. სექსის მაგიას შეიძლება განვაკუთვნოთ სასქესო ორგანოების რელიგიური თაყვანისცემა, მსხვერპლშეწირვა ავხორცობით, მაგალითად, მასტურბაციით, პროსტიტუციით, ჯგუფური სექსით, ჰომოსექსუალიზმით და ა. შ.

ოკულტური სწავლების მიხედვით, სქესობრივ ძალთა ენერგია შეიძლება აკუმულირებულ და გარდაქმნილ იქნას სხვა სახეობებში, ასეთ შემთხვევაში მოგვი, პირიქით, უნდა თრგუნავდეს სქესობრივ ინსტინქტებს ასკეტიზმის, მკაცრი თავშეკავების და თვითდასაჭურისების ჩათვლით. ასე, მაგალითად, ინდუიზმში ღმერთ შივას თაყვანისცემა აღესრულება როგორც ავხორცობის სახით, ასევე ასკეტიზმის სახითაც. ტანტრიზმი ასწავლის, თუ როგორ გამოვათავისუფლოთ სქესობრივი ენერგია, რაც სავალდებულო სქესობრივ აქტს ითხოვს. მაგიური რიტუალების დროს გამოიყენება ადამიანის თესლი (სპერმა), როგორც ნივთირება, რომელიც ენერგიას შეიცავს.

შეპყრობილობის მაგია - ეს არის ვარჯიშებისა და რიტუალების მთელი კომპლექსი, რომელთა მიზანია - სულთან შეერთება ან შერწყმა, რომლის შედეგადაც იბადება ოკულტური მესია. ასეთი მცდელობა თეოსოფიური საზოგადოების ფარგლებში ჩაატარა ჩ. ლედბიტერმა დ. კრიშნამურტიზე. სისხლისა და სექსის მაგია ზოგჯერ ერთ რიტუალში ერთდება. ეს, მაგალითად, ხდება შავი მესის დროს, სადაც ადგილი აქვს ჯგუფურ სექსს და სისხლით ზიარებას, ან კიდევ ე. წ. ჯადოქრების შაბაშის დროს.

შავი მაგიისთვის კიდევ ერთი მოვლენაა დამახასიათებელი. ასე, მაგალითად, როდესაც მოგვი, რომელმაც ხელშეკრულება დადო სულთან, გრძნობს სიკვდილის მოახლოვებას, მომავალი მონობის შიშით არის შეპყრობილი. ეს აიძულებს მას ეძებოს სიკვდილის გადადების საშუალება. ამგვარ საშუალებას კი ადამიანის სისხლი წარმოადგენს. მოგვი, ოკულტური სწავლების მიხედვით, ასეთ შემთხვევებში გარდაიქცევა მაქციად ან ვამპირად და ღამ-ღამობით თავის მსხვერპლს ეძებს.

მაგიის პრაქტიკული მხარე, როგორც წესი, ხორციელდება საიდუმლო ორგანიზაციების, ორდენების, სატანურ რელიგიურ სექტათა შიგნით, რაც ოკულტიზმის მესამე - ორგანიზაციულ მხარეს წარმოადგენს.

აი ასეთ ზოგად მონახაზებში შეიძლება დავახასიათოთ თანამედროვე ოკულტიზმი.

ცხადია, რომ ოკულტიზმი - სულიერი სფეროს მოვლენაა. როდესაც საზოგადოების სულიერება სწორი კანონებითა ვითარდება და პიროვნების სულიერი სრულყოფის მოთხოვნილება სრულფასოვნად კმაყოფილდება, მაშინ ადამიანის სულიერი საკვები ღვთის მადლი ხდება, რომელიც ყოველთვის კურნავს და აღავსებს ადამიანის ძალებს, მაშინ ისეთი მოვლენა, როგორიც არის ოკულტიზმი, საზოგადოებაში არ არსებობს ან წარმოდგენილია ცალკეული და იშვიათი სახით.

მაგრამ როდესაც კაცობრიობა კარგავს რწმენასა და ღვთისმოსაობას, მადლსა და საღ აზროვნებას, რყვნის თავის ცხოვრებას და მოთხოვნილებებს, მაშინ ოკულტიზმი იწყებს აყვავებას. ამას თვით ოკულტიზმის თაყვანისმცემლებიც არ უარყოფენ. ასე, მაგალითად, ოკულტიზმის ცნობარში ამასთან დაკავშირებით ნათქვამია, რომ "ოკლუტიზმის გავრცელება ზუსტი ცოდნის დაცემაზე ან მისით დაუკმაყოფილებლობაზე მიანიშნებს" (Истоки тайноведения. Справочник по оккультизму. Симферополь, 1994. С. 274).

ოკულტიზმის მასობრივ გავრცელებას და მისით გატაცებას, როგორც წესი, მრავალი ადეპტი უკიდურეს მდგომარეობამდე - შავ მაგიამდე და სატანიზმამდე მიჰყავს. საქმე იმაშია, რომ ოკულტიზმში არ არის მორალურ-ზნეობრივი კოდექსის სისტემა, ამიტომაც არ არსებობს შემკავებლური ან მარეგულირებელი ფაქტორი, რომელიც წინ აღუდგებოდა ოკულტიზმით ბოროტად გამოყენებას. ამას ეთნხმებიან ოკულტიზმის ცნობარის შემდგენლებიც: "ეზოთერული სწავლებების პოპულარიზაცია ყოველთვის ცოდავს გამონაგონებით, ხოლო საზოგადოდ ხელმისაწვდომი პრაქტიკული ეზოთერიზმი ჩვეულებისამებრ ამთავრებს ჯადოქრობით და ფსიქიური აშლილობით" (Истоки тайноведения. Справочник по оккультизму. Симферополь, 1994. С. 274).

საბოლოო ჯამში შავი მაგიის ბოროტად გამოყენებას და სატანიზმით გატაცებას საზოგადოება თვითგანადგურებამდე მიჰყავს. ასე, მაგალითად, ოკულტური გადმოცემის თანახმად, ატლანტების ძველი საზოგადოება, ე. წ. წითელი რასა, რომელიც ატლანტიდის უზარმაზარ მატერიკს ფლობდა, ამ მატერიკთან ერთად შავი მაგიისა და ჯადოქრობის ბოროტად გამოყენების გამო დაიღუპა. რა თქმა უნდა, ეს გადმოცემა ისტორიულად არ დასტურდება, მაგრამ მთავარია თვით პრინციპი, რომელიც ქრისტიანულ სწავლებას ეთანხმება.

ამრიგად, ოკულტიზმი - ეს არის გზა, რომელსაც ადამიანი, საზოგადოება, ბუნება - გარყვნილებამდე მიჰყავს. მისი დასაწყისი მაცდურია, მიმზიდველია და მრავლისმთქმელია: "ღმერთებივით იქნებით", დასასრული კი საშინელია. ეს არის - სიკვდილი და ხრწნილება.

თანამედროვე ოკულტიზმი ამტკიცებს, რომ მას გააჩნია ისტორიული მემკვიდრეობითობა და მისი საწყისები წარსულის სიღრმეში მიდის, ხოლო ოკულტიზმის ეზოთერული სწავლება თაობიდან თაობას გადაეცემოდა, როგორც საიდუმლო მანუსკრიპტების სახით, ასევე ზეპირსიტყვიერადაც. ბუნებრივია, რომ ეს მტკიცებულებები უმეტესწილად გამონაგონია. როგორც ეს უკვე ზემოთ ითქვა, ტრადიციული ოკულტიზმი XIII ს-ის ქვემოთ არ ჩადის. მაგრამ თუ ავიღებთ ოკულტიზმის სულიერ ან იდეურ შინაარსს, მაშინ ის მართლაც კაცობრიობის ისტორიის განთიადზე ჩაისახა.

გაგრძელება იხ. მომდევნო გვერდზე. იხ. ასევე სარჩევი:

თარგმანი შესრულებულია საიტ "აპოკალიფსისის" რედ. მიერ.

წყარო: Путь оккультизма : Ист.-богосл. исслед. / Священник Николай Карасев. - М. : Пренса, 2003.