ოკულტიზმი და მაგია - ოკულტიზმის გზა. I. ოკულტიზმის ისტორია - აპოკალიფსისი

Перейти к контенту
ოკულტიზმის გზა
 
ისტორიულ-საღვთისმეტყველო გამოკვლევა
ანგელოზთა სამყარო
ავტორი: მღვდელი ნიკოლოზ კარასევი.
 

განყოფილება I.

ოკულტიზმის ისტორია
 
პირველყოფილი ოკულტიზმი
 
თანამედროვე მეცნიერთა უმრავლესობა მიიჩნევს, რომ რელიგიის პირველყოფილ ფორმას წარმოადგენდა ბუნების კულტი, კერძოდ: ანიმიზმი, ტოტემიზმი და ფეტიშიზმი. ამ კულტის არსი მდგომარეობდა იმაში, რომ ადამიანს სწამდა ერთგვარი უზენაესი ძალისა, რომელიც მართავდა სამყაროს, და ყველა პროცესსა და მოვლენას, რაც კი ხდებოდა ბუნებასა და საზოგადოებაში. წარმართობაში ხდება ამ ძალების ან პერსონიფიცირება ან კიდევ ისინი რჩებიან უსახურად. ასე, მაგალითად, ანიმიზმი გულისხმობს რწმენას სულებისადმი, რომლებიც აღავსებენ მთელ ბუნებას და გავლენას ახდენენ ბუნებასთან ადამიანის კავშირის პროცესსა და ხასიათზე. ტოტემიზმი და ფეტიშიზმი - ეს არის ადამიანის ან ცხოველის, ან კიდევ თუნდაც უსულო საგნის კონკრეტული შერწყმა პიროვნულ სულთან.
 
ამ რწმენათა ხასიათიდან შეიძლება გავაკეთოთ დასკვნა, რომ პირველდაწყებით ადამიანს გააჩნდა განსაზღვრული წარმოდგენა სულიერი სამყაროს ბუნებაზე. ის ხედავდა განსხვავებას ხილულ და უხილავ სამყაროებს შორის, მისთვის სულთა არსებობის რეალურობა გარდაუვალი ფაქტი იყო. მაგრამ მან ცუდად იცოდა სულიერი სამყაროს კანონები, მასში დამახინჯებული იყო წარმოდგენა, როგორც მთლიანად სულიერ სამყაროზე, ასევე ცალკე აღებულ სულებზეც. ასე, მაგალითად, მას სწამდა, რომ ხილული საგნებისა და მოვლენების მიღმა დგას სულიერი სამყარო, ოღონდ არ შეეძლო ერთმანეთისგან სულთა განსხვავება და, ამიტომაც, ხშირად თაყვანს სცემდა ბოროტ სულებს ან ახდენდა მათ დეპერსონალიზაციას.
 
თანამედროვე მეცნიერება, ევოლუციის თეორიაზე დაყრდნობით, ადამიანის ასეთ წარმოდგენას არსებითად მცდარ და მითოლოგიურად წარმოდგენად მიიჩნევს და მას ადამიანის ცნობიერებისა და ლოგიკური აზროვნების არასრულყოფილებით, მისი განუვითარებლობით ხსნის.
 
ქრისტიანობას სულ სხვა რაკურსით წარმოუდგენია ეს ყოველივე. ადამის შთამომავალთა იმ ნაწილმა, რომელმაც არ მიიღო თავისი პირველმამის სინანული, შერყვნა, როგორც ცხოვრების ჭეშმარიტი პრინციპები, ასევე აზროვნების სწორი სახე, რაც უპირველესად ღმრთისადმი მისი რწმენის ფორმასა და შინაარსზე აისახა. ეს მოდგმა უმრავლესობას წარმოადგენდა, რის გამოც მისი რელიგიური რწმენის მემკვიდრეობა ნივთმტკიცებულებათა სახით ჩვენს დროებამდე მოდის. ამიტომაც იქმნება შთაბეჭდილება, რომ ეს რელიგიური შეხედულება იყო ერთადერთი.
 
პირველყოფილ ადამიანთა ცხოვრების გარყვნა თანდათანობით ხდებოდა, მათი წარმოდგენა სულიერ სამყაროზე უცებ არ შეცვლილა. სამოთხეში მყოფ პირველ ადამიანებს მკაფიო და სწორი წარმოდგენა ჰქონდათ სულთა სამყაროზე, რადგან ისინი უშუალოდ ეხებოდნენ მათ. მაგალითად, ევას სულაც არ გაჰკვირვებია, როდესაც მას გველი ადამიანური ხმით დაელაპარაკა. ადამისა და ევას სამოთხიდან განდევნის შემდეგ ღმერთმა "ედემს აღმოსავლეთით ქერუბიმები და ცეცხლოვანი, მბრუნავი მახვილი დაუყენა, რათა სიცოცხლის ხესთან მისასვლელი დაეცვათ" (დაბ. 3:24). მაგრამ ადამიანი ღმრთის შეწევნის გარეშე როდი დარჩა. ეკლესიის სწავლებით, კაცთმოყვარე ღმერთმა, როდესაც იხილა რაოდენ მიდრეკილები იყვნენ ადამიანები ცოდვისკენ, თავისი გამოუთქმელი წყალობით მთელ დედამიწას ანგელოზები მოუვლინა და თითოეულ ადამიანს მფარველად დაუწესა.
 
ანგელოზურმა სამყარომაც იცოდა ადამიანი და ურთიერთობდა მასთან. ასე, მაგალითად, როდესაც ადამიანი შეიქმნა, ისინი გაკვირვებულები იყვნენ და ყველანი ხარობდნენ. ცოდვით დაცემის შემდეგ წარმოდგენა ანგელოზების შესახებ თანდათან დაიბინდა. გარდა ამისა, ადამიანების ცდუნების (გამოცდის) უფლება ბოროტ სულთა სამყაროს გადაეცა.
 
ღმრთის ერთგულ შვილებს შეეძლოთ ანგელოზთა მოდგმის გარჩევა. ასე, მაგალითად, აბრაამი შეხვდა სამ ანგელოზ მამბრეს მუხნარში და თაყვანი სცა მათ, შემდეგ კი ღვთისმოშიშებით ესაუბრა. იაკობმა ხილვაში უამრავი ანგელოზი ნახა და იცნო მათში კეთილი სულები, რადგან ხილვის ადგილს ღმრთის სახლი უწოდა. ისინი უშეცდომოდ ცნობდნენ ბოროტ სულებსაც. ბოროტი სული ტანჯავდა საულს, ხრიკებს უწყობდა იობს. მთლიანობაში სწავლება ანგელოზებსა და ბოროტ სულებზე კარგად იყო შემუშავებული ძველაღთქმისეულ რელიგიაში, მაგრამ განსაკუთრებულ სრულყოფას მან ახალ აღთქმაში მიაღწია.
 
ახალ აღთქმაში სწავლება კეთილ და ბოროტ სულებზე წარმოადგენს ქრისტიანული სწავლა-მოძღვრების მთელ დოქტრინას. ანგელოზი, ახალი აღთქმის სწავლებით, - ღმრთის ნების მაუწყებელი და მსახურია, ის იცავს ადამიანს. ანგელოზი აუწყებს მღვდელ ზაქარიას ღმრთის ნებას, ახარებს ყოვლადწმიდა ღვთისმშობელ. ის განამტკიცებს ქრისტეს ვნებების ჟამს, ევლინება ანგელოზებს ქრისტეს აღდგომისა და ამაღლების შემდეგ და მფარველად ენიჭება ყოველ ქრისტიანს ნათლისღების საიდუმლოში ცათა სასუფევლისკენ მიმავალ მის გზაზე. ანგელოზები ასევე ემსახურებიან მთელ ხალხებს, ეკლესიებს, მართავენ სტიქიებს, ეხმარებიან მებრძოლებს ომში, და, საერთოდ, ანგელოზები აღავსებენ მთელ მატერიალურ და სულიერ სივრცეს, სადაც ღმრთის ნების აღმასრულებლებად გვევლინებიან.
 
სწავლებას ბოროტ სულთა შესახებ ქრისტიანობაში ასევე მკაფიო წარმოდგენა გააჩნია. ბოროტი ანგელოზი - ღმრთის ნების მოწინააღმდეგეა, ის არა მარტო თვითონ ეწინააღმდეგება ღმრთის ნებას, არამედ წინააღმდეგობის სულით ასნებოვნებს ადამიანსაც. ის არის სიცრუის, ბოროტებისა და ყოველგვარი უსამართლობის შემოქმედი; ყველგან თესავს უთანხმოების, სიძულვილისა და მტრობის მარცვლებს; რყვნის ადამიანს და ასწავლის ყოველგვარ უკეთურებას.
 
ბოროტი სულები აღავსებენ მთელ საჰაერო (ცისქვეშეთ) სივრცეს, მათი მუდმივი ადგილსამყოფელი კი - ჯოჯოხეთია. მათთვის დაკეტილია ცათა სასუფეველი, მათი აქტიური მოქმედების სფერო - დედამიწაა და ყოველივე რაც მას აღავსებს და აკრავს. მთელი მათი ძალისხმევა მიმართულია ადამიანის ნების ბოროტებისკენ მისაქცევად. მათი უზარმაზარი რაოდენობა ბინადრობს ცისქვეშეთში, და საშინელი გარეგნობა გააჩნიათ; ასე, რომ ადამიანმა ისინი რომ იხილოს, ჭკუიდან შეიშლებოდა. ამ სულთა ახლოს მყოფობა ადამიანში იწვევს შიშ, თრთოლვას, უსასოობას და წუხილს; თუკი ადამიანის მათთან კონტაქტში შესვლას შეეცდება, ის შეიძლება ჭკუიდან შეიშალოს. ასეთია, მოკლედ, წარმოდგენა სულთა სამყაროზე მართლმადიდებლური პოზიციიდან.
 
როგორც ძველი და ახალი ისტორიიდან ჩანს, ადამიანს ყოველთვის გააჩნდა განსაზღვრული წარმოდგენა სულიერ სამყაროზე და მუდმივად ცდილობდა შესულიყო კონტაქტში სულებთან. უეჭველია, რომ პირველყოფილ ადამიანს არა მარტო სწამდა, არამედ ცოდნაც გააჩნდა ანგელოზთა შესახებ და მუდმივად ეკონტაქტებოდა სულთა სამყაროს. სხვა საქმეა, რომ ადამიანები მათ ყველაზე ხშირად ოკულტური საშუალებებით ამყარებდნენ კავშირს. პირველყოფილი ანიმიზმი - ეს ფანტაზია ან გამონაგონი როდია, ეს არც მითია, არამედ რეალური ფაქტია, ზუსტად ისევე, როგორც თანამედროვე სპირიტიზმი და კონტაქტები სულებთან. უცნაური იქნებოდა ასე რომ არ ყოფილიყო, და არანორმალურად ჩაითვლებოდა ამგვარი მდგომარეობა ადამიანის ცხოვრების სულიერი სფეროსთვის.
 
გარდაუვალი ფაქტია: ადამიანზე მუდმივად ახდენენ გავლენას, როგორც წმიდა ანგელოზები, ასევე ბოროტი სულებიც; ადამიანი მუდმივად ურთიერთობს სულიერ სამყაროსთან, ანუ ანგელოზებთან ან დემონებთან. ანგელოზთა მიმართ ლოცვებში ადამიანი მათ ბოროტ სულთაგან დახსნას და დაცვას ევედრება. ასე რომ, რწმენა სულთა არსებობისადმი ადამიანის რელიგიური ცხოვრების განუყოფელი ნაწილია, ოღონდ სხვა საკითხია, როგორ სწამს მას.
 
ბუნებრივია, რომ პირველყოფილი ანიმიზმი - ეს არის დამახინჯებული წარმოდგენა სულიერ სამყაროზე. იმის შესახებ, თუ როგორ წარმოედგინა ძველ ადამიანს სულიერი სამყარო, ძნელია სწორი პასუხის პოვნა. მაგრამ თანამედროვე მეცნიერება მაინც აგებს თავის ჰიპოთეზას. ასე, მაგალითად, ზოგიერთი მკვლევარი რელიგიის სფეროში მიიჩნევს, რომ ადამიანმა ანიმიზმში "საკუთარ თავში სხეულისგან განსხვავებული არსი - სული აღმოაჩინა. მაგრამ ეს სული მას მატერიალურადვე წარმოუდგენია, თუმცა, უფრო ფაქიზი მატერიისგან, ვიდრე სხეულია. მას გააჩნია თავისი ადგილსამყოფელი ადამიანის ორგანიზმში, გულში, სისხლში, სუნთქვაში და მთელ სხეულში; ზოგჯერ ადამიანი ფიქრობს, რომ მის სხეულში რამოდენიმე სულია. ამ სულს შეუძლია სხეულიდან გასვლა და კვლავ მასში დაბრუნება, თავისუფალი ხეტიალი და სხვა სხეულებში შესახლება. მსგავსად იმისა, როგორც ადამიანია თავად მშვინვიერი, ასევე მშვინვიერად მიიჩნევს ის სხვა არსებებსაც: ცხოველებს, მცენარეებს, ბუნების მოვლენებს, და სხვადასხვა საგნებსაც კი. ეს ანიმიზმი, ანუ სწავლება სულთა შესახებ, ვრცელდება სულთა მიმართ რწმენის გავრცელებამდე; მშვინვა სული ხდება, რომელიც უკვე აღარ არის დაკავშირებული ცალკეულ არსებებთან (История религий. Под ред проф. Д. П. Шантепи де ля Соссей. М., 1992. С. 23).
 
ასეთ დასკვნას აკეთებენ მეცნიერ-რელიგიათმცოდნეები პირველყოფილ ანიმიზმზე, და თავიანთ შეხედულებას ძირითადად აფუძნებენ არქეოლოგიურ გამოკვლევებსა და ფილოსოფიურ წარმოდგენებს ადამიანური ცნობიერების ისტორიის შესახებ. მაგრამ კიდევ უნდა დავამატოთ ის, რომ ანიმიზმს არ შეიძლება ვუწოდოთ რელიგიის დამოუკიდებელი ფორმა, ანიმიზმი - ეს არის ცნობიერების განსაკუთრებული ფორმა, რომელიც ახასიათებს ყველა რელიგიას. ხოლო ოკულტიზმში - ეს შემეცნების განსაკუთრებული და მთავარი ფორმაა. ამიტომაც პირველყოფილი ადამიანი, რომელიც ერთი მხრივ ფლობს რა სულიერ სამყაროსთან ურთიერთობის მოთხოვნილებას, და  მეორე მხრივ, ვერ არჩევს რა სულიერი სამყაროს ბინადართ, რელიგიური ცხოვრების შემდგომი დამახინჯების გზით მიდის. აქ ანიმიზმი გადადის პირველყოფილ მაგიაში, შემდეგ კი კლასიკურში.
 
ამრიგად, ადამიანებმა საბოლოოდ დაკარგეს სულთა სამყაროს გარჩევის უნარი და ბოროტი სულები მიიჩნიეს კეთილ ანგელოზებად. "ანიმიზმი სხვადასხვა სახით უკავშირდება მისნობასა და ჯადოქრობას, ის საერთოდ გამორიცხავს ზნეობრივ წარმოდგენებს; ის ქმნის მხოლოდ შიშს და მხოლოდ ეგოისტურ ინტერესებს აღძრავს" (იქვე).
 
პირველყოფილმა ადამიანმა თავისთვის ანიმიზმში ერთი არსებითი დეტალი აღმოაჩინა; ის არა მარტო ილტვის შვიდეს კონტაქტში სულიერ სამყაროსთან, არამედ ცდილობს საკუთარი ნებისადმი მის დამორჩილებას. ეს მისწრაფება და ეს მცდელობა პირველყოფილ ანიმიზმს ახასიათებს, როგორც რელიგიის ოკულტურ ფორმას, განსხვავებით მონოთეიზმისგან, რომელსაც შეგნებული ჰქონდა, რომ სულიერი სამყარო იერარქიულად ადამიანზე მაღლა მდგომია, და არ ცდილობდა ძალადობრივად შეჭრილიყო ამ სამყაროში, არამედ, როდესაც უწევდა ანგელოზებთან ურთიერთობა, იღებდა მათ, როგორც ერთი ღმერთის ნების მაუწყებლებად და ყოველთვის ცდილობდა საკუთარი ნების ღმრთის ნებისადმი დამორჩილებას.
 
სრულყოფდა რა თავის უნარებს ანიმიზმში, ადამიანი პირველყოფილი მაგიიდან რელიგიის ახალ ფორმაზე - შამანიზმზე გადავიდა.
შამანიზმი
შამანიზმის ოკულტური ხასიათი
 
ანიმიზმი და შამანიზმი ჩვენს დროშიც გვხვდება. როგორც წესი, ისინი ახასიათებს შორეული აღმოსავლეთის, ციმბირის, აფრიკისა და ოკეანიის ზოგიერთ ხალხებს, რომლებიც შორს ჩამორჩნენ თანამედროვე ცივილიზაციის პროგრესს. ამ ხალხთა რელიგიური გამოცდილების შესწავლისას, ზოგიერთი მკვლევარი ანალოგიის მეთოდით აკეთებს დასკვნას, რომ თანამედროვე აბორიგენთა რელიგიური ფორმები პირველი ადამიანის რელიგიისგან არ განსხვავდება.
 
თუმცა, აქ ჩნდება კითხვა: რის ძალით არ ჩაერთო ეს ხალხები ცივილიზაციის პროცეში? რაშია მიზეზი იმისა, რომ ევროპულ ცივილიზაციათა გვერდით არსებობენ აბორიგენთა ველური ტომები? იცნობენ რა ცივილიზაციის სიკეთეთ, ისინი არ ჩქარობენ, არ ელტვიან მასთან თანაზიარობას, ზოგჯერ კი ეწინააღმდეგებიან კიდევაც მას. ასე, მაგალითად, აშშ-ში, მთელი აბორიგენული მოსახლეობა იარაღით ხელში ეწინააღმდეგებოდა ცივილიზაციის შემოჭრას, და პროგრესმა იზეიმა მხოლოდ მაშინ, როდესაც აბორიგენები განადგურდნენ ან რეზერვაციებში შეამწყვდიეს.
 
როგორც ქრისტიანული სწავლა-მოძღვრების, ასევე სამეცნიერო წარმოდგენების მიხედვით, კაცთა მთელი მოდგმა გაჩნდა ერთ ადგილას, კერძოდ, მესოპოტამიაში, იქიდან განსახლდა ის მთელ დედამიწაზე. ეს ძალიან კარგად ჩანს ძველი მსოფლიოს ისტორიული და გეოგრაფიული რუქების შესწავლით.
 
პირველი ცივილიზაცია გაჩნდა არა უადრესს VIII-VI ათასწლეულებისა ქრისტეს შობამდე და თანამედროვე მეცნიერებაში შუმერული ცივილიზაციის სახელწოდება მიიღო. ყველა მომდევნო ჩვენთვის ცნობილი ცივილიზაცია შუმერულის შემდეგ გაჩნდა. რაც შეეხება ახლანდელ ველურებს, ესენი შედარებით ახალგაზრდა ტომები არიან, და უცნობია როგორ მოხვდნენ თავიანთ საბინადრო ადგილას. ისინი შეიძლება ასეთ გარემოში განსახლების და ხალხთა გადასახლების პროცესში აღმოჩენილიყვნენ, ან რაიმე გაუთვალისწინებელი ვითარებების შედეგად, რომლებმაც ხელი შეუწყო მათ იზოლაციას ძირითადი კონტინენტისგან.
 
ასეთი შემთხვევები დღესაც ხდება. ასე, მაგალითად, 70-იან წლებში გაზეთ "კომსომოლსკაია პრავდა"-ში ("Комсомольская правда") გამოქვეყნდა სტატია "ტაიგური ჩიხი", რომელშიც მოთხრობილი იყო იმის შესახებ, რომ ციმბირის ტაიგის ერთ ადგილას აღმოაჩინეს სოფლის ნაწილი, რომელშიც ცხოვრობდა საზოგადოებისგან მოწყვეტილ ადამიანთა ოჯახი, რომლებმაც თავიანთი ჩაკეტილი საზოგადოება შექმნეს; კულტურა მასში დარჩა იმ სახით, როგორიც საზოგადოებიდან მათ განცალკევებამდე იყო. ეს საფუძველს გვაძლევს ვიფიქროთ, რომ, საზოგადოებიდან და ცივილიზაციიდან მოწყვეტილი ადამიანი, თუ მას მხარს არ უჭერს ღვთის მადლი, სწრაფად ველურდება და გადაშენდება, როგორც კულტურულად, ასევე ფსიქიკურად.
 
ზუსტად ასე ემართება ადამიანს, რომელსაც ციხის ერთადგილიან საკანში ათავსებენ, ის ველურდება და გიჟდება. მაგრამ სულ სხვა სურათს ვხვდებით ადამიანში, რომელიც განათლებულია ღვთის მადლით. ასეთი ადამიანი თვითონ ეძებს განმარტოებას და ზოგჯერ მრავალი წლის განმავლობაში ამ მდგომარეობაში იმყოფება ისე, რომ არაფერს კარგავს, მეტიც, სულიერი სრულყოფის გზაზე დგება. სანიმუშოდ შეიძლება გამოდგეს ღვთისმოსაობის უამრავი ქრისტიანი მოსაგრე. შედეგად, თანამედროვე აბორიგენები და ველური ტომები წარმოადგენენ მონოთეისტური სარწმუნოების მქონე ერთ-ერთი ცივილიზაციისგან მოწყვეტილ ნაწილს. მათ გარემოში მოხდა ორმაგი რეგრესი, სულიერი და კულტურული.
 
თავისი ისტორიული ყოფიერების დასაბამში ადამიანი ფლობდა ძლიერ, ყოვლისმომცველ გონებასა და ჯანსაღ ინტუიციას, მეტიც, ცოდვით დაცემის შემდეგაც კი მან ბევრწილ შეინარჩუნა ეს უნარები. ასე, მაგალითად, მას შეეძლო უშუალოდ და სწორად დაენახა, ეგრძნო, გაეგო საგანთა და მოვლენათა სულიერი მხარე. მაგრამ ცოდვილ ცხოვრებაში ჩათრევისდა კვალად, სწორი აზროვნების დამახინჯებამ, გარყვნილი მოსურვებებით გრძნობათა შებილწვამ ადამიანში არა მარტო დაბადა მოთხოვნილება დაენახა და წინასწარ განეჭვრიტა ესა თუ ის მოვლენა თუ საგანი, არამედ გაუჩნდა მოსურვებაც დაუფლებოდა მას და მისი განმკარგულებელიც გამხდარიყო. იმისთვის, რათა ფლობდე თვით საგანს, საჭიროა ჯერ საგნის სულს დაეუფლო. ამ მიმართულებით ცდილობდა თავისი უნარების განვითარებას ადამიანი, რისთვისაც ის ჯერ პირველყოფილი მაგიის მეშვეობით შედიოდა კონტაქტში სულიერ სამყაროსთან, შემდეგ კი უფრო სრულყოფილი ფორმითაც, ანუ - შამანიზმით.
 
თავის მხრივ, სულიერი სამყარო, არასოდეს რჩებოდა პასიურ მდგომარეობაში ადამიანის მიმართ. ანგელოზთა სამყარო მხარს უჭერდა ადამიანის გონების სწორ მიმართულებას, გრძნობებსა და ნებას. ხოლო წინააღმდეგობის სული ყოველთვის ცდილობდა საწინააღმდეგოს შთაგონებას, მოქმედებდა საცდურებით, მოტყუებით, შემდეგ კი ძალადობითაც. უცნაური მოვლენა აღმოცენდა ადამიანში - მან სულებზე მბრძანებლობა ამავე სულების მეშვეობით ისურვა. და, ბუნებრივია, ეს "გამოცხადება" მან კვლავ და კვლავ სულთა სამყაროსთან ურთიერთობით მიიღო. ამ მოჯადოვებულ წრეში ტრიალით, ადამიანი კარგავდა სულიერ და სხეულებრივ ძალებს, უძლურდებოდა მისი გონება, ბნელდებოდნენ გრძნობები, ადამიანი კარგავდა სულიერ ინტუიციას. როგორც ალექსანდრე მენი წერს: "მეტაფიზიკურმა კატასტროფამ, რომელმაც მოწყვიტა კაცობრიობა ღმრთის უშუალო ჭვრეტის სისავსეს, სულიერი ინტუიციის გაღატაკება გამოიწვია" (Мень прт. Александр. История Религии Т. 2. М., 1991. С. 7).
 
მაგრამ ამასთანავე ადამიანში არ სუსტდებოდა ბუნებაზე ბატონობის სურვილი - ილტვოდნენ რა დაკარგულის დასაბრუნებლად, ადამიანებმა დაიწყეს ადრინდელ მდგომარეობაში დაბრუნების მეთოდების ძიება. დაიწყო ორი ურთიერთ პროპორციონალური პროცესი. ერთი მხრივ, უძლურდებიან ადამიანის სულიერი და ხორციელი ძალები, მეორე მხრივ კი - მატულობს სურვილი და წყურვილი არა მარტო მათი კომპენსირებისა, არამედ ადრინდელ მდგომარეობაზე აღზევებისა ცოდნის შეძენისა და სამყაროზე მბრძანებლობის მეშვეობით. ადამიანი იწყებს მუშაობას ამ მიმართულებით, ის ითვისებს გარემომცველ სამყაროს და მას შემოქმედებითად გარდაქმნის. ფიზიკური ბუნება ემორჩილება ადამიანის ხელებს, მაგრამ ეს პროცესი ქმნის უმეტესისკენ სწრაფვის წინაპიობას, და ადამიანს სულებზე ბატონობა სწყურია.
 
სულიერი მზერის იმ დაბნელებამ, რაც ცხოვრების გარყვნამ გამოიწვია, გავლენა მოახდინა პროცესთა სწორ აღქმაზეც, რომლებიც სულიერ სამყაროში მიმდინარეობენ. ადამიანმა გადაწყვიტა, რომ ფიზიკური ბუნების და სულიერი ბუნების კანონები ერთი და იგივე პრინციპებით მოქმედებან, როგორც ამას მიიჩნევს თანამედროვე ოკულტიზმიც, და რომლის მთავარი პრინციპი ასეთია: "როგორც ზემოთ, ისევე ქვემოთ". ასეთი ცრუ წარმოდგენა იწვევს ცრუ პრაქტიკას. ფიზიკური სამყაროს ათვისებით ადამიანი წვდება კანონებს და შეიმეცნებს მოვლენათა არსს ლოგიკური აზროვნების, გონების განსჯადი უნარის დახმარებით. სულიერ სამყაროზე ცოდნას ადამიანი იღებს გამოცხადებების მეშვეობით, რადგან არსებითად ის (ადამიანი) სულიერ სამყაროზე დაბლაა. ეჭვგარეშეა, რომ ოკულტიზმის სფეროში მიღებულ ცოდნას ადამიანი უშუალოდ გამოცხადების მეშვეობით იღებს.
 
ოკულტიზმში ადამიანი ითხოვს გამოცხადებას, სწყურია იგი და ელტვის მას. ბოროტი სულებიც უსრულებენ ამ წადილს, მაგრამ მათი ამოცანა მდგომარეობს იმაში, რომ ადამიანს მისცენ ისეთი გამოცხადება, რომლის შედეგადაც ის ჩათვლიდა, რომ რაღაცას ფლობს, მაგალითად, სულებზე მბრძანებლობის უნარს, სინამდვილეში კი თვითონ აღმოჩნდებოდა ბოროტ სულთა ბატონობის ქვეშ. სწორედ ასეთი სურათი გვაქვს ოკულტიზმში. ამ შემთხვევაში თავის სიმართლეში დარწმუნებული ადამიანი ისეთ საქმეებს იქმს, რომლებიც ანგრევენ მის სულიერ და ფიზიკურ ბუნებას, და არა მარტო ცალკე აღებულ პიროვნებას, არამედ მთელ საზოგადოებებსაც.
 
ამგვარი პრინციპებით მოქმედებს უმადლო პროგრესიც, როდესაც შექმნილი კეთილდღეობა დამანგრეველ გავლენას ახდენს პიროვნებასა და საზოგადოებაზე. ეს პროცესი ემსგავსება ბაბილონის გოდოლის მშენებლობას - რაც უფრო მაღლა მიიწევდა გოდოლი, მით უფრო ამაო იყო მშენებელთა ძალისხმევა. ბოროტი სულების გამოცხადებით ადამიანი აშენებს რელიგიურ ცხოვრებასაც, მაგრამ აქაც ის მხოლოდ დაღმა, ჯოჯოხეთის უფსკრულისკენ აშენებს: მის სულსა და სხეულს აღავსებენ ვნებები, ბიწიერებანი, სიბილწე, სასტიკი რელიგიური რიტუალები და მორალური პრინციპების გარყვნა.
 
ოკულტიზმის მთავარ სიმბოლოს წარმოადგენს შეჯვარებული სამკუთხედი, რომლის ერთი წვერო მიმართულია ზემოთ, ხოლო მეორე - ქვემოთ, რაც არსებითად წარმოადგენს მატერიალური და სულიერი სამყაროების ერთობას. სინამდვილეში კი ეს ნიშანი არის მატერიალური და სულიერი ცხოვრების მიმართულებათა მაჩვენებელი: რაც უფრო მეტად ელტვის ადამიანი სამყაროზე თავისი ძალაუფლების შეცნობას, მით უფრო ღრმად ეცემა სულიერად. ამგვარად, მატერიალური ქვეყნიერების პროგრესი, რაც გინდ პარადოქსალური იყოს, იწვევს სულის დეგრადაციას.
 
ოკულტიზმში სულიერ სამყაროსთან ურთიერთობის მეთოდები სხვადასხვა დროს სხვადასხვანაირ ფორმებს ატარებდნენ, და შამანიზმი გამოცხადების ერთ-ერთი ასეთი ფორმაა. შამანიზმის ისტორია ათასწლეულობით განიზომება. მეცნიერული განსაზღვრებით, შამანიზმი ეს არის სამყაროს აღქმის განსაკუთრებული მეთოდი, ადამიანის მიერ ბუნების სამყაროდან საკუთარი გამოყოფის თვითშენარჩუნება და ურთიერთკავშირი ცხოველთა სამყაროსთან. შამანობისთვის დამახასიათებელია ის, რომ მის ჩარჩოებში ადამიანი პრიველად ეცადა დაუფლებოდა სხვა ადამიანის ნებას, რისთვისაც სულიერ ლიდერთა ინსტიტუტი შეიქმნა, ეს არის სწორედ - შამანი.
 
ამ სარწმუნოების წარმოდგენების თანახმად, კოსმოსი არის ერთიანი უნივერსალური მთლიანობა, რომელიც შექმნილია და მოწესრიგებულია დიადი სულის მიერ. კოსმოსი ორ ნაწილად იყოფა: ზედა სამყარო, ანუ ზეცა, რომლისკენაც შვიდი საფეხური ადის, და ქვედა სამყარო, რომელშიც მავნე არსებები ბინადრობენ. შამანიზმში დიდი მნიშვნელობა აქვს კონტაქტს ამ სამყაროსთან. შამანი - ეს არის ადამიანი, რომელშიც განსაზღვრული დროით შეიმჩნევა განსაკუთრებული ნიჭები, რომლებიც უპირველესად მის უჩვეულო ქცევაში ვლინდება. დროთა განმავლობაში ის გადის ინიციაციას, ანუ განდობის განსაკუთრებულ რიტუალს.
 
თავდაპირველად კანდიდატი განდობის რიტუალს თვითონ გადის, ინიციაციის პროცესი რამოდენიმე დღიდან რამოდენიმე კვირამდე გრძელდება. ადამიანი მიდიოდა ტყეში, მთებში ან სხვა უდაბურ ადგილებში და იქ ექვემდებარებოდა სხვადასხვა სახის სულიერ გამოცდას. შედეგად იცვლებოდა მისი ქცევა, აზროვნება, ცნობიერება. უკან ის ბრუნდებოდა გათანგული, დაუძლურებული, დახეულ-ჩამოძონძილ ტანისამოსში და ცალკე საცხოვრისში იდებდა ბინას. ამ დროიდან ის იწყებდა ცხოვრების უცნაურ წესს, რომელიც ერთი სიტყვით შეიძლება დახასიათდეს, როგორც არანორმალური საზოგადოების ცხოვრებასთან მიმართებაში.
 
განდობის შემდეგ შამანი თითქოსდა იძენს პარანორმალურ თვისებებს, ისეთებს, როგორიცაა, მაგალითად, ნათელმხილველობა, სხეულის წონის შეცვლა, ბილოკალულრობა (ერთდროულად ორივე - სულიერ და ფიზიკურ - სამყაროში ყოფნა); ის წინასწარმეტყველებს მომავალ მოვლენებს, განმარტავს უჩვეულო მოვლენებს ბუნებაში და სხვა. მიღმიერ სამყაროსთან ურთიერთობისა და შემეცნების საშუალება არის ქამლანობა*.
 
_______________
 
*ტერმინი ქამლანობა მომდინარეობს სიტყვიდან "ქამ", - ასე იწოდებიან შამანები სამხრეთ ციმბირის თურქულ ენებში. "ქამლანობა" - ეს არის შამანის განსაკუთრებული რიტუალური ქმედება, რომლის დროსაც ის შამანიზმის რწმენით ურთიერთობს სულებთან. "ქამლანობას" თან ახლავს სპეციალური შემოსვა, დაირაზე ან დაფაზე დარტყმა, გახელებული ცეკვა და ა. შ. ამ მოქმედებებით შამანი აღწევს ექსტაზს (ჰალუცინაციების თანხლებით) და ამ დროს, ის თითქოსდა კავშირში შედის სულებთან და ურთიერთმოქმედებს მათთან. "ქამლანობის" რიტუალს მიმართავდნენ სნეულთა "მკურნალობისთვის", მკითხაობისთვის და სხვა. წყარო: https://dic.academic.ru/dic.nsf/bse/92798/Камлание – "აპოკ." რედ.
 
_______________
 
ეს არის განსაკუთრებული შამანური რიტუალი, რომელიც გამოიხატება გარკვეული სახის ცეკვით მოძრაობებში, რომლის შედეგადაც შამანი ვარდება ტრანსში, ექსტატიურ მდგომარეობაში, და აღასრულებს მოგზაურობას ზედა ან ქვედა სამყაროებში, სადაც უდიადესი სულისგან იღებს გამოცხადებას და შემდეგ უცხადებს მას ხალხს. რიტუალის საუკეთესო ეფექტის შესაქმნელად შამანი იყენებს განსაკუთრებული სახის შინაურულად შემზადებულ წამალს, რომელიც მას ცნობიერების სწრაფ შეცვლასა და ტრანსის მიღწევაში ეხმარება. ასე, მაგალითად, აფრიკის კონტინენტის ზოგიერთ ქვეყანაში გამოიყენება მექსიკური კაქტუსის (პეიოტის) განსაკუთრებული სახეობა.
 
ადამიანი ფლობს არა მარტო სხეულებრივ იმუნიტეტს, არამედ სულიერსც. ასე, მაგალითად, 90-ე ფსალმუნში წმ. წინასწარმეტყველი დავითი ამბობს: "რომელი დამკჳდრებულ არს შეწევნითა მაღლისათა, საფარველსა ღმრთისა ზეცათასა განისუენოს. ... არა გეშინოდის შიშისაგან ღამისა და ისრისაგან, რომელი ფრინავნ დღისი; ღუაწლისაგან, რომელი ვალნ ბნელსა შინა, შემთხუევისაგან და ეშმაკისა შუა დღისა. ... ანგელოზთა მისთადა უბრძანებიეს შენთჳს დაცვად შენდა ყოველთა გზათა შენთა" (ფსალმ. 90:1, 5, 6, 11). სულიერი ინტუიცია, ცხოვრების სიწმიდისგან გამომდინარე, არეგულირებდა დამოკიდებულებას სულიერ სამყაროსთან. ის არა მარტო ეხმარეობდა ადამიანს დაენახა სულთა სამყარო, არამედ იცავდა მას სულებთან ამაო, ზედმეტი ურთიერთობისგან. მაგრამ ეს ინტუიცია, როგორც შეიძლება გაძლიერდეს, ასევე შეიძლება დაუძლურდეს, გამომდინარე ადამიანის სულიერ-ზნეობრივი მდგომარეობიდან. ამ თვალსაზრისით როგორც თაყვანისცემები, მსხვერპლშეწირვები და რიტუალები, ასევე შუამავალი შამანის სახით წარმოადგენდა, როგორც ერთგვარ წინაღობას უშუალო კავშირის დასამყარებლად სულთა სამყაროსთან, ასევე, ძალადობრივ ზემოქმედებას ადამიანზე მიღმიერი სამყაროს მხრიდან.
 
ქრისტიანული ხედვიდან გამომდინარე, ურთიერთობის ინიციატივა უპირველეს ყოვლისა მომდინარეობს დაცემულ სულთაგან, რომლებიც აქტიურად ცდილობენ ზემოქმედება მოახდინონ ადამიანის სულიერ სამყაროზე და დაუმორჩილონ ის საკუთარ ნებას. რადგან ეშმაკი კმაყოფილებას სწორედ ბოროტ ურთიერთობაში ჰპოვებს. მისი მიზანია - დაარღვიოს ცხოვრების ჰარმონიულობა, უპირველეს ყოვლისა ადამიანში. ამას ის აღწევს შთაგონებებით, საცდურებით და ათასგვარი ხრიკებით. ადამიანისთვის სულიერ სამყაროსთან ურთიერთობა დიდი საცდურია. ადამიანი, ერთი მხრივ, გრძნობს სულიერი სამყაროს უპირატესობას მასზე, მეორე მხრივ კი, განიცდის განსაზღვრულ სიძნელეებს გარემომცველი სამყაროს შემეცნებასა და ათვისებაში.
 
მრავალგვარ საიდუმლოს წარმოადგენენ ადამიანისთვის სნეულებები, ტანჯვანი, სიძნელეები, უსამართლობანი და სხვა. მისთვის განსაკუთრებულ საიდუმლოს წარმოადგენს დაბადება და სიკვდილი. გარდა ამისა, როგორც უკვე ზემოთ აღნიშნული იყო, ადამიანი განიცდის მოთხოვნილებას სრულყოფილებისკენ. მაშ, ვის შევთხოვოთ ამ საიდუმლოთა ამოხსნა და  ცხოვრებისეული დახმარება, სად ვეძებოთ სრულყოფილების იდეალი?
 
ამ პრობლემათა გადასაწყვეტად ადამიანი სწორედ სულიერ სამყაროს მიმართავს. და ეს მიმართვა კანონზომიერია. ეს არის ერთადერთი მიზანსწრაფვა, რომელიც ყოველთვის იყო, არის და იქნება. ამის არარსებობა სრულიად არანორმალური მოვლენა იქნებოდა. ყველა დღეს არსებული რელიგია ამგვარი ურთიერთობის საშუალებაა. არ არსებობს არც ერთი რელიგია, რომელშიც არ იყოს სულიერ სამყაროსთან კავშირი, მაგრამ მას განსხვავებული ფორმები გააჩნია, და ფორმათა ამ განსხვავებებზეა დამოკიდებული რელიგიათა შორის განსხვავებაც.
 
ურთიერთობათა ფორმებზე უპირველეს ყოვლისა გავლენას ახდენს ადამიანის სულიერი ცხოვრების მდგომარეობა. რისკენაც მიილტვის და რა მიზნის მიღწევა სურს მას. თუ ადამიანმა შერყვნა თავისი სულიერი და ხორციელი ძალები, მასში შერყვნილი მოთხოვნილებები ჩნდება. ასე, მაგალითად, უსაზღვრო ცოდნის, ძალაუფლების, ტკბობის, დიდების, პოპულარობის, სიმდიდრის და ა. შ. წყურვილი წარმოადგენს შერყვნილ მოთხოვნილებებს, რადგან, როგორც ეკლესიასტე ამბობს, ეს ყველაფერი არის "ამაოება ამაოებათა" (ეკლ. 12:12). ჭეშმარიტი მოთხოვნილებაა: "ღვთისა გეშინოდეს და დაიცავი მცნებანი მისნი, რადგან ეს არის კაცის თავი და თავი" (ეკლ. 12:13).
 
ღმრთისგან ადამიანი არ იღებს იმას, რასაც კი მისი ცოდვით დაბნელებული სული მოისურვებს. შედეგად, მან ან უნდა აღმოფხვრას შერყვნილი მოთხოვნილებები ან კიდევ ამ მოთხოვნილებათა დაკმაყოფილება ეძებოს სხვა ძალებთან, რადგან მოთხოვნებს აქვთ თვისება ეძებონ თავიანთი დაკმაყოფილება, და მოთხოვნის ეს ძალა იმდენად დიდია, რომ ადამიანს არ ძალუძს წინააღმდეგობა გაუწიოს მას. ამ მდგომარეობაში ყოფნისას ადამიანი პოულობს გამოსავალს, ის იღებს ან გამოცხადებას ან შთაგონებას ბოროტი სულისგან, ან კიდევ მისი ლტოლვა კმაყოფილებას ჰპოვებს ურთიერთობის განსაზღვრული რიტუალისგან.
 
გამოცხადება სხვადასხვა ხასიათისაა, მაგრამ ადამიანს ის აძლევს ერთგვარ უმაღლეს ცოდნას იმის შესახებ, თუ როგორ მიიღოს საკუთარ მოთხოვნილებათა დაკმაყოფილება. ამ გამოცხადებათა საფუძველზე ყალიბდებიან გადმოცემები, რელიგიები და ცხოვრების პრინციპები. ბუნებრივია, რომ ეს გამოცხადებანი ადამიანში აყალიბებენ ყალბ წარმოდგენას სამყაროზე. მაგრამ ადამიანი იღებს აზროვნების ახალ მიმართულებას, მასში ყალიბდება ახალი რწმენა და ცხოვრების ახალი პრინციპები, რომლებსაც შეიძლება მივცეთ ოკულტური დახასიათება.
 
შამანური პრაქტიკაც ბოროტ სულთა სამყაროსთან ოკულტური ურთიერთობის მეთოდია. ეშმაკი თავისი ბოროტნებელობით მოქმედებს, მაგრამ მისი ძალაუფლება შეზღუდულია, მას არ შეუძლია იძალადოს ადამიანზე, რომელსაც ღმრთის ძალა მფარველობს და სულიერი იმუნიტეტი იცავს. ადამიანის ნებას რომ დაეუფლოს, ეშმაკს ესაჭიროება ნებაყოფლობით აიძულოს მას დაქვემდებარება. ამ მიმართულებით მოქმედებენ დემონური საცდურები. როდესაც ადამიანი ამ საცდურებს დაექვემდებარება და საბოლოოდ მომწიფდება, მაშინ ის გადაწყვეტს ნებაყოფლობით დაემორჩილოს ბოროტ სულს. ამ დროს აღესრულება განსაკუთრებული აქტი, რომელსაც შამანობაში განდობას უწოდებენ, ოკულტიზმში კი - ინიციაციას.
 
საჭიროა აღინიშნოს, რომ შამანობიდან დაწყებული ვიდრე თანამედროვე ოკულტური ორდენებით დამთავრებული, ადამიანს ოკულტიზმის გზაზე შედგომა განდობის მხოლოდ განსაზღვრული რიტუალის შესრულებით შეუძლია. ამ რიტუალში ადამიანი თავისი ნებით ასრულებს ოკულტური ძალისადმი ნებაყოფლობითი დამორჩილების აქტს. აქ ხაზი უნდა გავუსვათ იმას, რომ, როგორც ადრე, ასევე ახლაც, ოკულტური განდობის შემდეგ იცვლება ადამიანის აზრთა წყობა, რომელიც, როგორ ცწესი, სრულ წინააღმდეგობაშია ცხოვრების ქრისტიანულ პრინციპებთან. განსაკუთრებულად ეს ჩანს შამანიზმში.
 
შამანობა შეიძლება შევაფასოთ, როგორც ადამიანის დემონური საცდური. ადამიანი, როგორ სულიერ-ზნეობრივ მდგომარეობაშიც გინდ იმყოფებოდეს, ყოველთვის ღმრთის განგებულების ქვეშაა. და ღმრთის ხმა ყოველთვის მოუწოდებს ადამიანს ჯეროვანი საქციელისკენ. თავისი შინაგანი მდგომარეობისდა მიუხედავად, ადამიანს შეუძლია აღვიდეს მაღლა, ან დაეცეს დაბლა. და ყოველთვის, მომდევნო საცდურის დროს, მის გულში მიდის ბრძოლა, რომლის შედეგზეც არის დამოკიდებული ადამიანის სულიერი მიმართულება. ბრძოლა მიმდინარეობს ადამიანის სულშიც, და მხოლოდ მაშინ, როდესაც კანდიდატი მისცემს თავის თანხმობას და მიიღებს განდობას, მაშინ ის უკვე შამანი ხდება.
 
კვლევების თანახმად, "ჩრდილოელ ხალხებში არსებობს რწმენა, რომ წინაპართა ტოტემური სულები მედიუმად ირჩევენ ან შამანთა შთამომავლებს, ან მათთვის განსაკუთრებულად საყვარელ ადამიანებს" (იქვე). აი თვითმხილველის ერთ-ერთი მონათხრობი მისი მეგობარი შამანის მისტიურ მოწოდებაზე: "ახალგაზრდობაში იგიუგარიუკას ხშირად ჰქონდა სიზმრები. უცნაური არსებები მას ელაპარაკებოდნენ ძილში, და, როდესაც იღვიძებდა, სიზმრები მის წინ ცოცხალივით წარმოდგებოდნენ" (იქვე). მომავალი შემფუცველი თავიდან ეწინააღმდეგებოდა, ერთგვარი სულიერი ბრძოლა წარმოებდა მის სულში, მაგრამ შემდეგ, რადგან უკვე ბრძოლის უნარი გამოელია, დანებდა და "თანხმობა განაცხადა სულებთან ურთიერთობაზე" (იქვე).
 
ხშირად შამანებში ვლინდება ცნობიერების აშკარა ფსიქიური დარღვევები, რაც ზოგიერთ მკვლევარს აფიქრებინებს, რომ შამანობა ეს ადამიანის ფსიქიური აშლილობის წარმოქმნილია. მაგრამ არ შეიძლება ამ აზრს დავეთანხმოთ, რადგან შამანი სრულიად შეგნებულ მოქმედებებს ასრულებს და სრულად აქვს შეგნებული, თუ ვისთან ურთიერთობს. გარკვეულ შემთხვევებში, მართლაც, არის დარღვევები, მაგრამ ისინი განსაზღვრულ ვითარებებში ჩნდება და დროებით ხასიათს ატარებენ. ასე, მაგალითად, თუ ყურადღებას მივაპყრობთ ქამლანობის აღწერას, შეიძლება დავინახოთ, რომ ექსტაზის მდგომარეობა შამანებში არაფრით განსხვავდება დემონით შეპყრობილობისგან, რომლებიც, კერძოდ, სახარებებშიც არის აღწერილი.
 
აი, მაგალითად, შამანის ტრანსის ერთ-ერთი აღწერა: "ველურმა კრუნჩხვებმა ძლიერ დააგდო ქალის ძლიერი სხეული, ის გვერდზე დაეცა და მიწაზე გაგორდა, თანაც წნელივით ეხეთქებოდა მძიმე ჰიპნოტურ ტრანსში" (Мень прт. Александр. История Религии Т. 2. М., 1991. С. 39). ან კიდევ სხვა მაგალითი: "რიტმული უსიტყვო სიმღერა საათობით ჟღერდა, როგორც უსასრულოდ მჩქეფარე ტალღები, მან მოახდინა გონების პარალიზება... ცაიუმა და კეიგეი აყმუვლდნენ და მხეცივით ღრენა დაიწყეს... ცაიუმა გაიქცა ისე, რომ გამგმირავად ჰკიოდა, ... უეცრად, ხმამაღლა დაიწკმუტუნა, ჩაცუცქულ ქალებს შორის ჩაიქროლა და ჩამქრალი კოცონის ნაკვერჩხლებზე ფეხშიშველმა გადაიარა... ის გმინავდა, ცახცახებდა და, ბოლოს, უგრძნობლად დაეცა" (Мень прт. Александр. История Религии Т. 2. М., 1991. С. 47).
 
ერთ-ერთი ფიჯიელი შამანის ტრანსს თან კვნესა ახლდა. "წინასწარმეტყველი გადმოკარკლული და მბრუნავი თვალებით, სახეგაფითრებული, ჩალურჯებული ტუჩებით და სრულიად ოფლიანი, გაცოფებულ ადამიანს რომ ჰგავს, ის არაადამიანური ხმით ღვთაების ნებას აცხადებს" (Мень прт. Александр. История Религии Т. 2. М., 1991. С. 48).
 
"ტრანსიდან შამანის გამოსვლა, - ამბობს ერთ-ერთი მკვლევარი, ფ. მოუეტი, - ზოგჯერ ძალიან ბობოქრად ხდება. ის უცებ ფეხზე წამოხტა, და ჩანდა, რომ სრულიად გაურკვეველი ძალის მიერ იყო შეპყრობილი. ამ მომენტში თორმეტამდე კაცმაც კი ვერ შეძლო მისი გაკავება... მას შეუძლია გაარღვიოს კარვის კედლები და სიბნელეში გაუჩინარდეს, შემდეგ კი დაუძლურებამდე დასისხლიანებული უკან დაბრუნდეს" (იქვე).
 
ეშმაკით შეპყრობილობა, რომელსაც შამანთა ტრანსში ვაკვირდებით, ურწმუნო ადამიანს ფსიქიურ აშლილობაში აერევა, რაც მიზეზს აძლევს ზოგიერთ შამანობა ადამიანური ფსიქიკის პათოლოგიად მიიჩნიოს. სინამდვილეში კი არც შიზოფრენიკებს, არც ეპილეპტიკებს არ ძალუძთ მოიმოქმედონ ის, რასაც შამანი აკეთებს. შამანი, ნებაყოფლობით ირჩევს თავის ბედს, სრულიად აკონტროლებს თავის ნებას, და მხოლოდ მაშინ, როდესაც შეგნებულად და ნებაყოფლობით მისცემს საკუთარ თავს სულის გავლენას, ამ მომენტში კარგავს საკუთარი თავის კონტროლს. მაგრამ ესეც ოკულტიზმის კანონზომიერი მოვლენაა - "ტრანსის ექსტატიური მდგომარეობები შამანს მედიუმად და ნათელმხილველად ქმნიან, მას მიმართავენ სხვადასხვა ცხოვრებისეული საკითხების გადასაწყვეტად" (Мень прт. Александр. История Религии Т. 2. М., 1991. С. 39).
 
ამრიგად, შამანის ექსტატიური მდგომარეობა სხვა არაფერია თუ არა დემონით შეპყრობილობა. რაც შეეხება ძალდატანებრივ არჩევას შამანად, როგორც სხვადასხვა მოწმობებიდან ჩანს, აქ არ გვაქვს პირდაპირი ძალადობა. მოწოდება უჩნდებათ პიროვნებებს, რომლებიც მიდრეკილნი არიან მისტიური ოცნებებისკენ, და ვლინდება ძლიერი საცდურის სახით: სიზმრებით, ხილვებით, ჰალუცინაციებით, რომლებიც ადამიანს შთააგონებენ, რომ ის მოწოდებულია იყოს დიადი და განსაკუთრებული პიროვნება. მაგრამ მაშინაც კი არ ხდება ადამიანი შამანი. მასზე მოქმედებენ არა მარტო ბოროტი ძალები, მას აქვს სულიერი ინტუიცია და სულიერი იმუნიტეტი, რომლებიც მუშაობენ, როგორც დამცველი რეაქცია პიროვნებაზე გარეგანი ძალების ზემოქმედებისას; გარდა ამისა, ანგელოზებიც, ღმრთის მადლით არ ტოვებენ ადამიანს, არამედ სინდისის მიერ შეაგონებენ მას. ადამიანი ინტუიტიურად ეწინააღმდეგება, იწყებს ბრძოლას, და თუ ბრძოლის პროცესში ადამიანი შეძლებს ოკულტიზმის საცდურის გადალახვას, მაშინ მტერი უკან იხევს მისგან, მაგრამ თუ დაუთმობს საცდურს, მაშინ შამანი გახდება.
 
შამანად განდობის შემდეგაც კი - მისი გადასაწყვეტია დატოვოს მან ქამლანობა თუ გააგრძელოს ეს პრაქტიკა. ის, იმის შესახებ, რომ ქამლანობას შამანი ნებაყოფლობით ასრულებს, მოწმობს შეფუცვის ფორმულა, რომელსაც შამანი წარმოთქვამს: "მოდით, მოდით, ჯადოქრობის სულებო, თქვენ თუ არ მოხვალთ, მე თვით მოვალ თქვენთან" (Мень прт. Александр. История Религии Т. 2. М., 1991. С. 46). და საერთოდ, მთელი შამანური პრაქტიკა მოწმობს, რომ ადეპტი დაექვემდებარა საცდურს "განემტკიცებინა თავისი ძალაუფლება და ნება უზენაესზე" (Мень прт. Александр. История Религии Т. 2. М., 1991. С. 50).
 
ციმბირში და შორეულ აღმოსავლეთში რუსული მისიონერობის ისტორიიდან ცნობილია შემთხვევები, რომლებიც მოწმობენ შამანობის ოკულტურ ხასიათზე. ასე, მაგალითად, ერთი იაკუტიელი შამანი, რომელიც მართლმადიდებელი მისიონერის გავლენით ჩამოშორდა შამანურ პრაქტიკას, წუწუნებდა: "ეს უკვალოდ არ ჩაივლის ჩვენთვის; ჩვენი ბატონები (სულები) ყოველთვის გვიბრაზდებიან, და ყველაფერი ცუდად შემოგვიბრუნდება, ამიტომ ჩვენ არ შეგვიძლია ამისი დატოვება, ჩვენ არ შეგვიძლია არ ვიყოთ შამანები" (Мень прт. Александр. История Религии Т. 2. М., 1991. С. 45).
 
ამგვარად, შამანობა - ეს არის ოკულტური სამყაროს გამოვლინება, ხოლო ოკულტური პრაქტიკის იერარქიაში - უმაღლესი საფეხური ანიმიზმთან და პირველყოფილ მაგიასთან შედარებით.
 
დღეისთვის შამანური პრაქტიკა საკმაოდ დაფასებულია თანამედროვე ოკულტისტების მიერ, შეცვლილი სახით ის სხვადასხვა მაგიურ რიტუალებში გამოიყენება. ასე, მაგალითად, მ. ალექსანდრე მენის წარმოდგენით, "შამანობაში, გადმონაშთის სახით, დაცულია წარმოდგენა საყოველთაო ღვთაებრივ მამაზე, მაგრამ უმთავრესად მისი (ანუ შამანობის - "აპოკ." რედ.) მისტიკური აღქმა მიმართულია დიდი დედისკენ, სამყაროს სულისკენ (anima mundi), და მრავალრიცხოვანი უქვემოესი სულიერი არსებებისკენ. ეს ის ძალებია, რომელთა არსებობა ცხადია ნათელმხილველი მზერისთვის და, რომელთა შესახებაც მუდმივად ლაპარაკობენ ბემე, სვედენბორგი, შტაინერი, ოკულტისტები და მისტიკოსები" (Мень прт. Александр. История Религии Т. 2. М., 1991. С. 38).
 
საინტერესოდ არის აღწერილი შამანური პრაქტიკა ოკულტურ ცნობარში "იდუმალთმცოდნეობის სათავეები" ("Истоки тайноведения"): "დაფდაფების პირველი დარტყმებით, კვამლის შესრუტვით, დამათრობელი ბალახებისა და საკუთარი სხეულის რიტმული, შემდეგ კი გამახელებელი მოძრაობების მეშვეობით ჯადოქარს (შამანს) თავისი თავი მიჰყავს იმგვარ მდგომარეობამდე, რომ როდესაც მასში სული შედის, ამ მომენტიდან მასში მოქმედებას წყვეტს მოგვი და მისი სხეულის მეშვეობით წინასწარმეტყველებს ფეტიში, ღვთაება, სული, რომელიც შამანში შევიდა. ზოგჯერ ეს სული მაშინათვე იწყებს უცხო და გახელებული ხმით მეტყველებას... მოგზაურთა და დამკვირვებელთა აღწერით, ჯადოქრები თავიანთი გულყრების დროს ქმნიან ისეთი ადამიანების შთაბეჭდილებას, რომლებიც დაავადებულნი არიან ისტერიისა და შეპყრობილობის შეტევებით" (Истоки тайноведения. Справочник по оккультизму. Симферополь, 1994. С. 13).
 
შამანური და დღევანდელი ოკულტური პრაქტიკის მემკვიდრეობითობა ახლაც შეიძლება ვნახოთ. XX ს-ის ცნობილი ოკულტისტი ქალი დიონ ფორჩუნი თავის წიგნში "ფსიქოლოგიური დაცვა" აღწერს მრავალ პრაქტიკულ ოკულტურ ხერხს, რომლებიც ძალიან ჰგვანან შამანურ საქმიანობას. ასე, მაგალითად, ის თავის მკითხველს ურცევს, როგორ განახორციელონ ოკულტური თავდასხმა მსხვერპლზე ბოროტი სულების დახმარებით, მაგრამ ამასთანავე აღნიშნავს, რომ ბოროტი სულები ადამიანებს ეხმარებიან მხოლოდ "ოპერატორთა" მეშვეობით. "მან ჩასძახა უფსკრულს და იქიდან პასუხიც მიიღო. ყველა არსება, რომელსაც იგივე გასაღები ნოტა გააჩნია თავისი ბუნების საფუძველში, მიიღებს შეპასუხებას: პირქუში ურიელი, და აზრაელი, სწრაფი ამონი მონაწილეობას მიიღებენ ოპერაციებში. მაგრამ ისინი მსხვერპლზე უშუალოდ კი არ მოქმედებენ, არამედ შუამავალი ოპერატორის მეშვეობით" (Форчун Д. Психологическая самозащита. М., 1993. С. 27).
 
უნდა აღინიშნოს, რომ ბოროტი ძალების მოწოდებითა და მათდამი თაყვანისცემით ოკულტური რიტუალები შამანობაში ღიად ტარდება, დღევანდელ ოკულტურ ორდენებში კი - საიდუმლოს, და დღევანდელი დროებაც სავსეა სისასტიკითა და გარყვნილებით. ისტორიიდან კი ცნობილია, როგორ იქცეოდა ხოლმე ზოგიერთ ადგილას ბოროტი სულისადმი თაყვანისცემა სისხლიან რიტუალურ ორგიად (აფრიკის ჯუნგლებში), ადამიანურ მსხვერპლშეწირვად (მექსიკაში), რიტუალურ კანიბალიზმად (ახალი ზელანდია). და ეს გარყვნილებანი - არ არის შეცდომის შედეგი, არამედ შეგნებული ურთიერთობაა ბოროტ ძალებთან.
 
როგორც ცნობილი რელიგიათმცოდნე გ. ჩესტერტონი მიიჩნევდა, "კანიბალიზმი, არც პირველყოფილია და არც მხეცური, ანუ პირუტყვული ჩვეულება, კანიბალიზმი დახვეწილია, როგორც ჭეშმარიტი ხელოვნება ხელოვნებისთვის: ადამიანები ადამიანებს ჭამენ არა იმიტომ, რომ მასში ვერაფერ ცუდს ვერ ხედავენ. მათ ბრწყინვალედ იციან, რომ ეს საშინელებაა, და სწორედ ამიტომაც ჭამენ" (Мень прт. Александр. История Религии Т. 2. М., 1991. С. 50).
 
შამანიზმი ჭაღარა სიძველეში იშვა, მაგრამ ის დღესაც თავისი სუფთა სახით გვხვდება, ხოლო რიტუალები, სწავლება და პრაქტიკა შამანობიდან წარსულის მრავალ ოკულტურ ორდენში გადავიდა და მან დღევანდელობამდეც მოაღწია. ძველაღთქმისეული წარმართის ცხოვრება თითქოსდა წარმოუდგენელია შამანური რიტუალების გარეშე, თუმცა ეს რიტუალები ხშირად წარმართული ღმერთთაყვანისცემის ფორმით ინიღბებოდა.
ანტიკური წარმართობა - ოკულტიზმის ოქროს ხანა
 
ადამიანის ყოფიერების სულიერი სფერო შედგება რწმენისა და ცხოვრების მჭიდროდ ურთიერთდაკავშირებული ფაქტორებისგან, ანუ საქმეებისგან. რწმენა, როგორც ადამიანის სულიერი არსის გამოხატულება შობს ცხოვრების გარკვეულ წესსაც. თუკი რწმენა ეფუძნება და იკვებება ღმრთის მადლით, მაშინ ადამიანის სიცოცხლე სავსეა ჰარმონიით, სილამაზით, სიხარულით და სულიერი სიმშვიდით. ბიბლიას ეს აზრი წითელ ზოლად გასდევს; სადაც არის ღმერთი - იქ არის წესრიგი და ჰარმონია. ხორების მთაზე წმ. წინასწარმეტყველმა ილიამ ღმერთი "ოდნავ ჩქამში" (3 მეფ. 19:12) იხილა, რაც სიმშვიდესა და სიხარულზე მიანიშნებდა. მაგრამ, როდესაც ადამიანის რწმენა ბოროტი სულის მიერ არის დატყვევებული, მასში ირყვნება არა მარტო აზროვნება, არამედ ცხოვრებაც.
 
მოციქული პავლე რომაელთა მიმართ ეპისტოლეში წერს, რომ წარმართები შეიპყრო ამაოებამ და თავიანთ თავში ღმრთისადმი რწმენა ქმნილებისადმი რწმენად გადააქციეს, რის გამოც მიეცნენ გარყვნილებას. ხოლო ქმნილებისადმი თაყვანისცემა არსებითად გულისხმოს ეშმაკისადმი თაყვანისცემას.
 
როდესაც ადამიანმა ეშმაკთა თაყვანისცემა დაიწყო, გაირყვნა მისი ცხოვრებაც, და ამ პროცესში უმთავრესი როლი უპირველეს ყოვლისა წარმართულმა კულტმა ითამაშა. ასე, მაგალითად, არცთუ იშვიათად კერპებისადმი მსხვერპლშეწირვები ველურ ორგიებში გადადიოდა, სწორედ ამას ითხოვდა თვით კულტი, რომელიც უარყოფითად აისახებოდა პიროვნების სულიერ-ზნეობრივ ჩამოყალიბებაზე, რადგან თუკი კულტი აქეზებს, მაგალითად, გარყვნილებას, მაშინ მას ვერაფერი შეაკავებს.
 
ასე, მაგალითად, სინას მთასთან ისრაელი ერი იდგა და ღვთისმოშიშებით, ყურადღებით და სასოებით უსმენდა რჯულს, რომელიც ღმერთმა მას მოსეს მეშვეობით მისცა. შემდეგ მოსე მთაზე ავიდა და იქ ორმოცი დღე ლოცვაში გაატარა, ხალხი კი ქვემოთ ლოდინით დაიღალა. თავისი ბუნების მზაკვარებისა და საღმრთო მოშურნეობის უკმარობის გამო ხალხმა აზრთაწყობა და სარწმუნოება შეიცვალა. ხალხის მოთხოვნით აარონმა ჩამოასხა ოქროს ხბო და თაყვანსაცემად დადგა, მათ კი თქვეს: "ეს არის, ისრაელო, შენი ღმერთი, რომლებმაც ეგვიპტიდან გამოგიყვანა" (გამ. 32:4), და თაყვანისცეს მას როგორც ღმერთს. "მეორე დღეს დილაადრიანად ადგნენ და შესწირეს აღსავლენი და მიიტანეს სამადლობელი მსხვერპლი. დასხდა ხალხი საჭმელად და სასმელად. მერე ადგნენ და ცეკვა-თამაში გამართეს" (გამ. 32:6).
 
ეს თამაშობანი შემდეგ დაუოკებელ გახელებაში გადაიზარდა. "მოესმა იესუს ხალხის ხმაური და უთხრა მოსეს: საომარი ყიჟინაა ბანაკში. თქვა მოსემ: ეს არც გამარჯვების ყიჟინაა და არც დამარცხების ზარი, არამედ სიმღერის ხმები მესმის. როგორც კი მიუახლოვდა ბანაკს და დაინახა ხბო და როკვა..." (გამ. 32:17, 18, 19).
 
ამრიგად, კერპთაყვანისმცემლობამ ცხოვრების შერყვნა გამოიწვია: "დაინახა მოსემ, რომ გახელებული იყო ეს ხალხი..." (გამ. 32:25), გაიხსენა ღმრთის ნათქვამი, როდესაც მას მთაზე ესაუბრებოდა: "უთხრა უფალმა მოსეს: ძირს ჩადი, რადგან გაირყვნა შენი ხალხი, რომელიც ეგვიპტიდან გამოიყვანე. მალე გადაუხვიეს გზიდან, რომელიც დავუდგინე. ... " (გამ. 32:7). გარყვნილებამ პირველ რიგში დააზიანა რწმენა, სწორი რელიგიური აზროვნება, სწორი წარმოდგენა ღმერთზე, შემდეგ კი ადამიანი უფლის მცნებათა გზიდან გადაიხარა და თავისი ცხოვრების წესიც შერყვნა.
 
ძველაღთქმისეული სამყარო თითქმის სრულიად იყო ჩაძირული კერპთაყვანისმცემლობაში. ანიმიზმით შემცდარნი, შემდეგ შამანოებას მიეცნენ, და ადამიანი მიეძალა კერპთაყვანისმცემლობას მთელი მისი რიტუალური მრავალფეროვნებითა და მრავალღმერთობით, ანუ - პოლითეიზმით. ქრისტიანობაში კერპთაყვანისმცემლობისადმი დამოკიდებულება ცალსახაა: კერპის თაყვანისცემა - ეს არის ეშმაკთადმი თაყვანისცემა, რაც ასახულია, როგორც ძველი აღთქმის, ასევე ახალი აღთქმის წმიდა წერილში.
 
ეს ჭეშმარიტება თავიანთი ცხოვრებით დაადასტურეს ათასობით მოწამეებმა, რომლებიც უარს ამბობდნენ კერპთა თაყვანისცემაზე, ხოლო მმართველებს, რომლებიც მათ კერპთაყვანისცემას აიძულებდნენ, პასუხობდნენ: "ადრე, მე მართლაც ვიყავი ცდომილებაში, და შემცდარი დემონთაგან, როდესაც ჭეშმარიტი ღმერთის ნაცვლად, რომელმაც შექმნა ცა და მიწა, ბინძურ კერპებს ვცემდი თაყვანს" (Димитрий Ростовский свт. Жития святых. Июль. М., 1904. С. 175)
 
რწმენის შერყვნა გამოვლინდა სხვადასხვა სახის ღვთაებათა თაყვანისცემაში, რომელთაც ხან ადამიანის სახე ჰქონდათ, ხან პირუტყვისა, ხან კიდევ კენტავრისა ან მისი მსგავსისა. ის, რაც ეწინააღმდეგებოდა საღ აზროვნებას, ხალხის ცხოვრებაში სიწმიდე გახდა. ერთდროულად რელიგიის სფეროში გარყვნილებას ცხოვრებაში გარყვნილება მოჰყვა. ყოველ ღვთაებას თავისი კულტი ჰქონდა, რომელსაც ძალიან ხშირად თან სდევდა მსხვერპლშეწირვები და ველური ორგიები. ეს გარყვნილება თანდათანობით ინერგებოდა ყოველდღიურ ცხოვრებაში, რაც შემდეგ მოთხოვნილებად იქცეოდა.
 
ზემოთნათქვამის საილუსტრაციოდ მოვიტანთ წმ. მოციქულ ონისიმეს დიალოგს მმართველთან წარმართობის არსის შესახებ, რომელიც წმინდანის "ცხოვრებაშია" აღწერილი.
 
"გვითხარი, რომელ ცხოვრებას უწოდებს თქვენი წერილი ამაოებას"? - იკითხა ეპარქოზმა. – "ამაო ცხოვრება არის უსჯულო სიძვა-მრუშობა, რომელიც მცირედი ხორციელი სიამტკბილობისთვის მარადიულ ცეცხლს უმზადებს ცოდვის მოყვარეთ; ამაოება მდგომარეობს ვერცხლისმოყვარეობაში, რომლის გამო ჩაგრავენ მოყვასს, ჯადოქრობაში, როდესაც თანაცხოვრობენ ეშმაკებთან, - უკანასკნელი ბოროტება ყოველგვარი ჭორისა და ცილისწამების საფუძველი ხდება; ამაოება არის სიამაყე, როდესაც საკუთარი ქედმაღლობით ამპარტავნებენ სხვებზე; ამაოებაა შური, რომელმაც კაენს ძმის მოკვლისკენ უბიძგა და მრავალი სხვა; ბოროტსიტყვაობა და დაუოკებელი ენა, რომელიც ყველას დასცინის და ღრუბელივით ზემოდან დაჰყურებს; ამაოებაა პირმოთნეობა და სიცრუე, ჭეშმარიტების მტრები, ეშმაკის შემწეობა, რომლის მიერაც მან ევა აცდუნა; ამაოებაა მრისხანება, რომელიც აქეზებს წყევლისკენ და მამათა წინააღმდეგ ამხედრებს ადამიანს; ამაოებაა ლოთობა, რომელსაც მოჰყვება თავშეუკავებლობა, რომელიც თავის მხრივ შობს სიამტკბილობას და ბილწსიტყვაობას; მასში არაფერია კეთილი, არამედ ოდენ - უსახურობა. ყველა ეს ვნება ამაო ცხოვრებაა.
 
ამგვარი ცხოვრების წყარო და დედა კერპთაყვანისცემაა, რომელსაც თქვენ აღასრულებთ; ის არის სიძვა-მრუშობის საფუძველი, ღმრთის უარყოფის მასწავლებელი, გონების დამაბნელებელი, ვნებებით ტკბობის აღმძვრელი; მასში არ არის პატივი და ღირსება, ის ებრძვის უფალს, ყოველმხრივ ცდილობს ჭეშმარიტი ღმრთის თაყვანისცემის განადგურებას; ეს მსახურება - სიკვდილის წინამძღვარია, გველის მსახურია, ბოროტთა საკვებია, სათნოებათა მტერია, ის გაურბის უხრწნელებას; ის არის თქვენი დამღუპველი რჯულის მქადაგებელი, მხურვალე მხარდამჭერი ბნელეთისა და წყვდიადისა; ის არის სისხლისღვრის მეგობარი, სიძულვილის თავადი; ის იპყრობს ღმრთის ლიტონ უმეცრებს, რომელთათვისაც უცხოა მადლის ბრწყინვალება; ის ჰკრავს თავის მსახურებს უკეთურ საქმეთა საკვრელებით, ასწავლის ამპარტავნებას; ის უკეთურებით აღავსებს მოხუცთა ჭაღარას, აქეზებს რა მათ იცეკვონ მოგვთა საყვირების ხმაზე; ის ღუპავს ქალწულთა უბიწოებას; ის ცეცხლითა და რკინით აზავებს თავის დღესასწაულებს, რომლებზეც ჰღვრის ცხოველთა სისხლსა და სიბინძურეს; ის ააშკარავებს საკუთარ უსირცხვობას; ის აიძულებს კაცებს შუა ქალაქში გაიშიშვლონ თავიანთი სხეულები და ტიტვლებად ეჩვენონ თავიანთ ცოლებს; მის საიდუმლოებებს თან ახლავს სიძვა და მკვლელობა; ის კერპთაყვანისცემის სხვადასხვა სახეებით მოიცავს ადამიანის გონებას; ის აიძულებს თავის მოგვებს ჭამონ შხამიანი გველები, ან ჭამონ სხვათა ღმერთები, შთააგონებს მათ დაკლან ხარი, ზოგჯერ კი ხარს აღუვლინონ მსხვერპლშეწირვა; ის აიძულებს მათ ცხვარი შეწირონ ცხვარს; ერთი და იგივეს პატივი მიაგონ როგორც ღმერთს და, როგორც პირტუყვს; ხან ადამიანს კლავენ, რომ მსხვერპლად შეწირონ ადამიანს, რომელიც ჩამოსხმულია ქვისგან და გამოჭრილია ხისგან, ასე რომ სიკეთის ნაცვლად ის ჩადის მკვლელობებს, და უსულო პირუტყვს მსხვერპლად სულის მქონე ადამიანი ეწირება.
 
მაგრამ, რატომ ვილაპარაკო ამდენი? თქვენი ბოროტმორწმუნეობა თვით ნიორსაც კი მიაგებს საღმრთო პატივს, რათა დიდ დაბრმავებულობასა და უმეცრებაში მყოფი ადამიანები შთაცვივდნენ ჯოჯოხეთში. როდესაც ვიხილე ესოდენ ამაო, უკეთური და ბილწი ცხოვრება, რომელსაც თქვენ მიჰყვებით საკუთარ კერპთმსახურებაში, - ცხოვრება, რომელიც მხილებულია წმიდა წერილით, გავექეცი მას, როგორც აღელვებულ ზღვას და მივედი კეთილ ნავთსაყუდელში - მართალ და ღირსეულ ცხოვრებაში, რომელიც მდგომარეობს ერთი და ჭეშმარიტი ღმრთისადმი რწმენასა და მოყვასისადმი სიყვარულში" (Димитрий Ростовский свт. Жития святых. Февраль. М., 1904. С. 396).
 
თუკი გავაანალიზებთ წარმართული კულტების ყველა ნეგატიურ მოვლენასა და ფორმას, შეგვიძლია დავინახოთ, როგორ უწყობდნენ ისინი ხელს მტრობასა და სიძულვილს, ომების აღმოცენებას, სისასტიკის დამკვიდრებას, რომლითაც სავსეა ძველაღთქმისეული სამყარო. ადამიანის მორალური საფუძვლებისა და  უბიწოების ნგრევა, გარყვნილება და სქესობრივი გაუკუღმართება მთელი ხალხების გადაშენებისა და ამოწყვეტის მიზეზი ხდებოდა. წარმართულმა კულტმა შვა ზრდასრულთა და ყრმათა, ნებაყოფლობითი და ძალადობრივი ადამიანური მსხვერპლშეწირვები, თვითმკვლელობანი, კანიბალიზმი და სხვა. ძველი რელიგიური მითებიდან ჩანს, რომ ამ გარყვნილებებს ადგილი ჰქონდა ღმერთებს შორისაც; ასე, მაგალითად, ღმერთები ერთმანეთს მტრობდნენ, მრუშობდნენ, ერთმანეთს ჰკლავდნენ და ჭამდნენ კიდევაც ერთურთს. თუკი ეს ღმერთებს შორის სამარცხვინოდ არ მიიჩნეოდა, შეეძლო თუ არა ადამიანს წინ დადგომოდა ამგვარ საცდურებს და მისი თაყვანსაცემი ღმერთებისნაირი არ ყოფილიყო.
 
ყოველ ძველაღთქმისეულ ადამიანში მოქმედებდა ორი სულიერი საწყისი - საღმრთო განგებულება (სინდისის ხმა, სულიერი ინტუიცია, სულიერი იმუნიტეტი), რომელიც ადამიანს სრული გახრწნილებისგან იცავდა და მასში სიცოცხლეს ამკვიდრებდა, და დემონური საცდური, რომელსაც მრავალი სახე ჰქონდა და არსებითაც პიროვნების გარყვნისა და გახრწნისკენ იყო მიმართულია. მას ადამიანი არარსებობისკენ მიჰყავდა. წარმართული რელიგია ანტიკურ სამყაროში ადამიანისთვის უდიდეს საცდურს წარმოადგენდა.
 
ჰეროდოტე თავის "ისტორიაში" აღწერს სხვადასხვა ხალხთა ზნესა და ჩვეულებებს, მათ რელიგიურ რწმენებს. მისი ნაშრომის გაანალიზებისას შეიძლება შევნიშნოთ, რომ იმ დროის ადამიანს ჰქონდა წესიერების ჩვეულება: "ადამიანებმა უკვე დიდი ხანია შეიცნეს წესიერების კანონები, და მათი შეთვისება საჭიროა", - წერს იგი (Геродот. История. М., 1993. С. 13). და თუმც ეს წესები შორს იყო იდეალურისგან, მაინც ისინი სრული გახრწნისგან ინარჩუნებდნენ საზოგადოებას. ასე, მაგალითად, სირცხვილის შესახებ ის ამბობს: "ქალები ტანისამოსთან ერთად სირცხვილის გრძნობისგანაც შიშვლდებიან" (იქვე); პატივის შესახებ: "დეიოკი პატიოსანი და სამართლიანი მსაჯული იყო"; კანონსა და წესრიგზე საზოგადოდ: "მოდი ავირჩიოთ მეფე, - გადაწყტვიტეს მიდიელებმა. მაშინ ჩვენს დედამიწაზე გამეფდება კანონი და წესრიგი, და თვითონაც შევძლებთ დავუბრუნდეთ ჩვეულებრივ საქმიანობას, უკანონობა კი გვაიძულებს სამშობლოს დატოვებას" (Геродот. История. М., 1993. С. 43).
 
მაგრამ, რაც განსაკუთრებულად მნიშვნელოვანია, ეს წესიერი ჩვეულებები აღებული იყო არა წარმართული რელიგიებიდან, მეტიც, წარმართული რელიგია არა მარტო არანაირ ზნეობრივ საფუძვლებს არ იძლეოდა, არამედ, პირიქით, ჯერ-ერთი, იყო უსასტიკესი და უგარყვნილესი კულტი, და მეორეც, ხესლ უწყობდა ასეთივე პრინციპებისა და ცხოვრების წესის დამკვიდრებას, საზოგადოებაში უზნეობის გამყარებას. ამიტომაც, მიდიელები კანონსა და წესრიგს არა რელიგიაში, არამედ სახელმწიფოებრივ მოწყობაში ხედავდნენ.
 
მაგრამ რას ითხოვდა წარმართული კულტი? როდესაც სპარსელებმა სარდელები დაიპყრეს და მმართველი კრეზი ტყვედ აიყვანეს, სპასელთა მეფემ კიროსმა ბრძანა კოცონზე დაეწვათ ისიც და მასთან ერთად რამოდენიმე ლიდიელიც: "კიროსს სურდა რომელიღაც ღვთაებისთვის შეეწირა ისინი მსხვერპლად, როგორც ომით მოპოვებული ნადავლი" (Геродот. История. М., 1993. С. 38). ადამიანის დაკრძალვის დროს სპარსელებში არსებობდა რელიგიური ჩვეულება: "სპარსელის გვამს მხოლოდ იმის შემდეგ დაკრძალავდნენ, რაც მას დაძიძგნიდნენ მტაცებელი ფრინველები ან ძაღლები. სხვათა შორის, ზუსტად ვიცი, რომ მოგვები დღემდე იცავენ ამ ჩვეულებას" (Геродот. История. М., 1993. С. 56).
 
ქალდეველებში უზენაესი ღმერთი ბელა თავისი დაკმაყოფილებისთვის ქალებს ითხოვს: "ტაძარში დგას დიდი, მდიდრულად მორთული საწოლი. აქ ვერც ერთი ადამიანი ღამეს ვერ გაათევს, გარდა ერთი ქალისა, რომელსაც, ქალდეველთა თქმით, ამ ღმერთის მოგვები ადგილობრივი ქალებისგან ირჩევენ... ღმერთის გამოჩენისთანავე ქალს ღამით ტაძარში ჩაკეტავდნენ" (Геродот. История. М., 1993. С. 68).
 
ღმერთქალ აფროდიტას ბაბილონური კულტი მსხვერპლის სახით გარყვნილებას ითხოვდა. "ყოველი ბაბილონელი ქალი ცხოვრებაში ერთხელ უნდა დაჯდეს აფროდიტას ტაძარში და ფულზე უნდა მიეცეს უცხოტომელს... აქ მჯდომ ქალს შინ დაბრუნება არ შეუძლია, სანამ რომელიმე უცხოტომელი იატაკზე ფულს არ მიუგდებს მას და წმიდა მონაკვეთის მიღმა არ შეერწყმება. იმის შემდეგ, რაც ქალს ფულს მიუგდებს, მან მხოლოდ უნდა თქვას: "მოგიწოდებ ღმერთქალ მილიტას სამსახურებლად!" მილიტას კი ასურელები აფროდიტას უწოდებდნენ".
 
მსგავსი ჩვეულება ანტიკური სამყაროს მრავალ ადგილას გვხვდება. ასე, მაგალითად, სიყვარულის ღმერ ვენერას საპატივცემოდ იქნა წოდებული ვენერიული დაავადების ერთ-ერთი სიმპტომი - "ვენერას ყელსაბამი", მკერდზე გამოსული ნაყარი სიფილისით დაავადების დროს. განსაკუთრებული გახელებით იყო აღვსილი ბაკხოსის ბერძნული კულტი: "სკვითები განიკითხავენ ელინებს ბაკხანალიური გახელებისთვის. მათი თქმით, არ შეიძლება არსებობდეს ღვთაება, რომელიც ადამიანებს აგიჟებს... ის არა მარტო აღასრულებს ბაკხოსის საიდუმლოს, არამედ გიჟდება, როგორც ღვთაებით შეპყრობილი" (Геродот. История. М., 1993. С. 207).
 
მსგავსი და კიდევ უფრო უკეთური და სასტიკი კულტები ყოველ წარმართულ რელიგიაში არსებობდა, რაც მოწმობს ამ ღვთაებათა დემონურ წარმომავლობასა და თვით წარმართობის ოკულტურ ხასიათზე. რელიგიური კულტები ზემოქმედებენ უშუალოდ პიროვნების სულიერ-ზნეობრივ მდგომარეობაზე, საზოგადოების ჩვეულებებსა და მორალზე, ადამიანის ცხოვრების აზრსა და მიზანზე.
 
როგორც ჰეროდოტეს "ისტორიიდან" ჩანს, ადამიანი რელიგიის გარეშე კეთილ ჩვეულებებს იძენდა; მოციქული პავლე ასწავლის, რომ ის მათ იღებდა სულიერი ინტუიციიდან, თუკი მისი სინდისი ჯერაც არ იყო დაბინდული. მაგრამ წარმართული რელიგიების ოკულტური ხასიათი, პირიქით, თრგუნავდა სინდისის ხმას და ხელს უწყობდა ადამიანისა და საზოგადოების გარყვნას. თუკი ამ ფაქტებსა და ფაქტორებს გავითვალისწინებთ, შეიძლება გავაკეთოთ დასკვნა, რომ ძველაღთქმისეული პერიოდის წარმართული რელიგიები გამსჭვალულნი არიან ოკულტიზმის სულით, კერპთაყვანისმცემლობით ან დემონთაყვანისმცემლობით, ბოროტებისა და ეშმაკისადმი მსახურებით.
 
თანამედროვე ოკულტიზმი წარმართობაში ხედავს თვისი განვითარების ამოუწურავ წყაროს. ეგვიპტური პირამიდები, ანტიკური ღვთაებები, რელიგიური ტექსტები, სიმბოლოები და კულტები, მესოპოტამიის, ზველი რომისა და საბერძნეთის წარმართული მისტერიები, ძველი დრუიდების, ინდუსებისა და სხვათა საიდუმლო კულტები - ეს ყველაფერი თანამედროვე ოკულტიზმის წყაროა. მაგრამ, იღებს რა სარწმუნოებრივი თაყვანისცემის ამ ფორმებს, ოკულტიზმი ხელს უწყობს ცხოვრების იმ გარყვნილი პრინციპების გავრცელებას, რომლებიც არსებობდნენ ძველ სამყაროში.
 
რა თქმა უნდა, ყველა რელიგია ერთნაირად როდი იყო დემონთაყვანისცემით გაჟღენთილი. რელიგიური სარწმუნოების ცალკეული მხარეები შეიცავდნენ უმაღლესი ჭეშმარიტების ელემენტებს და ადამიანებს აიძულებდნენ ეძებნათ ცხოვრების უფრო ზნეობრივი წესი; გარდა ამისა, წარმართულ რელიგიებში აუცილებელია განვასხვავებდეთ ადამიანთა ორ კატეგორიას - უბრალო ხალხს და რჩეულებს, ელიტას. უბრალო ხალხი უპირველეს ყოვლისა სინდისის კანონებით ცხოვრობდა, ხოლო კერპთადმი თაყვანისცემას უმეტესწილად ცდომილების ან იძულების გამო აღასრულებდა, მაშინ როდესაც მოგვები და ქურუმები კერპებს ემსახურებოდნენ და სულებს მოუწოდებდნენ შეგნებულად. მათ საკუთარი თავი რჩეულებად მიაჩნდათ და მასებს აგდებითა და მედიდურობით ეპყრობოდნენ.
 
საიდუმლო ცოდნის მსახურთა ეს დამახასიათებელი ნიშანთვისება, გახდა რა დომინირებული, დღემდე შენარჩუნდა. ასე, მაგალითად, ცნობილი ოკულტისტი ე. პ. ბლავატსკაია, რომელიც აღფრთოვანებულია ძველი მისტერიებითა და "მისტებით", აგდებულად ლაპარაკობს უბრალო ხალხზე. ოკულტისტების აზრით, მისტერიები იმიტომაც ატარებდნენ დაფარულ ხასიათს, რომ განდობილებს არ სურდათ პროფანებისთვის, უბრალო ხალხისთვის გაეხსნათ საიდუმლოებანი მათი  შეუგნებლობის გამო. მაგრამ, სავარაუდოდ, წარმართული მისტერიების მიზეზი მდგომარეობდა იმაში, რომ ქურუმები შეგნებულად ეთაყვანებოდნენ დემონებს და ეშინოდათ, ხალხს არ ემხილებინა ამ თაყვანისცემის არსი.
 
გარდა ამისა, ქურუმები აცხადებდნენ, რომ მათ შეუზღუდავი ძალაუფლება ჰქონდათ ხალხზე. ისინი თავს უმაღლესი რასის წარმომადგენლებად მიიჩნევდნენ, რომლებსაც სხვა ხალხებზე ბატონობის პრეტენზია ჰქონდათ, და ამ ძალაუფლებას მათ მისტერიებში სწორედ გამოცხადებული სულები ჰპირდებოდნენ, რომლებიც მათ ყოფიერების საიდუმლოს ასწავლიდნენ. განსაზღვრულ ეტაპზე მათ მიუერთდნენ ე. წ. "ფილოსოფოსები", რომლებიც ასევე მიიჩნევდნენ თავს ბრძენკაცებად და, რომლებიც ამ სიბრძნეს უმეტესწილად მისტერიებიდან და მაგიური კულტებიდან ისრუტავდნენ.
 
ამრიგად, შამანიზმი წარმართულმა პოლითეიზმმა ჩაანაცვლა, რომელსაც მაგიური კულტებისა და რიტუალების მეშვეობით სულებთან ურთიერთობის უფრო სრულყოფილი საშუალებები და მეთოდები გააჩნდა.
 
ადამიანი, როგორც ღმრთის ქმნილება ფლობს სულიერ და ხორციელ ძალებს და დაცულია არა მარტო ხორციელი, არამედ სულიერი იმუნიტეტითაც. ინფექცია, როდესაც ორგანიზმში აღწევს, გადის მრავალრიცხოვან ბარიერს, რომლებშიც მისი ძალა იკარგება. მსგავსი ვითარებაა სულში სულიერი ინფექციის შეჭრის დროსაც, და აქ მას გზაზე ეღობებიან: სინდისი, განსჯა, ინტუიცია, მადლი და ღმრთის განგება.
 
მეორე მხრივ, სულიერი იმუნიტეტი უძლურდება ცოდვის მოქმედებით, ამასთან ირღვევა გონების სულიერ ძალთა, გრძნობათა და ნების ჰარმონია. მაგრამ ცოდვილიანობის როგორ დონემდეც გინდ დაეცეს ადამიანი, ღმრთის განგება ისევ აგრძელებს მასში მოქმედებას, და სინდისის ხმა გულსა და გონებას მაინც მიმართავს; შესაბამისად სულიერი იმუნიტეტი შეიძლება დაუძლურდეს ან გაძლიერდეს.
 
ქრისტიანობაში იმუნიტეტს დაცვის უმაღლესი ხარისხი გააჩნია, ქრისტიანობის მიღმა, როგორც წესი, იმუნიტეტი იმდენად უძლურდება, რომ ადამიანის სული ხშირად ექვემდებარება ბოროტი სულის ძალადობას. ასე, მაგალითად, "ლოცვაში პირველ დღეს, როდესაც ქალი შობს ყრმას" ეკლესია ლოცულობს: "მეუფეო უფალო ღმერთო ჩვენო... დაიცევ იგი ყოველგვარი ეშმაკისეული სატანჯველისგან: დაიცევ მისგან შობილი ყრმა ყოველგვარი შხამისა, ძალმომრეობისა და სუპოსტატისგან, მზაკვარ სულთაგან, რომლებიც ფრინავენ დღისით თუ ღამით... დაიცევ იგი ... ყოველგვარ უხილავ ძალთა შემოტევისგან... შეიწყალე უფალო ეს ყრმაც" (Требник. Белгород, 1983. С. 2)ю
 
ეშმაკს, როგორც ეს წმიდა მღვდელმოწამე კვიპრიანეს ცხოვრებიდან ჩანს, ადამიანის ბოლომდე ძალადობა არ შეუძლია. ასე, მაგალითად, როდესაც წმინდანმა იხილა ეშმაკის მზაკვრება და უძლურება, და გადაწყვიტა ქრისტესთვის მიემართა, "ეშმაკი თავს დაესხა კვიპრიანეს, რათა მოეკლა, და, როცა დაესხა დაიწყო მისი ცემა და მოგუდვა... კვიპრიანემ, უკვე ცოცხალ-მკვდარმა გაიხსენა ჯვრის ნიში... და შესძახა: "ღმერთო ჭეშმარიტებისაო, შემიწყალე მე!" შემდეგ, აწია ხელი, ჯვარი გამოისახა, და ეშმაკი იმწამსვე გახტა მისგან... კვიპრიანეს მხნეობა დაუბრუნდა, მოუწოდა ქრისტეს სახელს და უფრო ინტენსიურად დაიწყო პირჯვრისწერა, რითაც გაბედულად ეწინააღმდეგებოდა ეშმაკს... ხოლო დემონი, მის შორიახლოს იდგა და მიახლოვებას ვერ ბედავდა, ჯვრის შიშისა და ქრისტეს სახელის გამო ძრწოდა, მაგრამ შორიდან კვიპრიანეს მაინც ემუქრებოდა" (Димитрий Ростовский свт. Жития святых. Октябрь. М., 1904. С. 48).
 
ღმრთის წყალობა გახრწნისგან იცავს არა მარტო ერთ ადამიანს, არამედ ქალაქებს და სახელმწიფოებსაც კი. მათდამი იყო მიმართული წინასწარმეტყველ იონას ქადაგება; და თუკი მართალთა უმცირესი რაოდენობა აღმოჩნდება ქალაქში, ეს ქალაქი და ხალხი გადაურჩება განადგურებას. ამაში ვლინდება ღმრთის მოწყალება და სიყვარული მთელი კაცობრიობის მიმართ.
 
კაცობრიობის მთელი ისტორიის განმავლობაში, ეშმაკი ყოველთვის ესხმოდა თავს ადამიანს. იცვლებოდა განსაცდელის ფორმა, მაგრამ არსი იგივე რჩებოდა. ეშმაკის განსაცდელები განიცადეს არა მარტო იობმა, აბრაამმა, მეფე საულმა ან დავითმა, არამედ ყოველმა კაცმა ისრაელის ხალხიდან, ასევე წარმართებმაც. ეშმაკის განსაცდელებს კაცობრიობა ექვედებარებოდა მუდმივად, და განსაცდელთა მიზანი ყოველთვის ერთი იყო: "... დაეცემი და თაყვანს მცემ მე" (მთ. 4:9).
 
რადგან ეშმაკის მიერ დასახული მიზანი ბუნებრივ შიშს იწვევს ადამიანის სულში, განსაცდელების ფორმა ყოველთვის ატარებს ფარულ, საიდუმლო, ოკულტურ ხასიათს, გამოდის საცდურის სახით, იღებს კეთილსახოვნებას და კეთილშობილურ ნიღაბს. აქაც, წარმართობაში, შეიმჩნევა უცნაური მოვლენა: რელიგია, ის სულიერი ინსტიტუტი, რომელიც მოვალეა აღზარდოს და დაიცვას ადამიანში სულიერი სრულყოფილება, გულის სიწმიდე და ცხოვრების სწორი წესი, არა მარტო არ პასუხობდა თავის დანიშნულებას, არამედ პირიქით, რყვნიდა ადამიანის აზროვნებას და ცხოვრებას, საზოგადოებაში ნერგავდა ველურ და სასტიკ ხასიათს.
 
მარტო წარმართ ღვთაებათა გამოსახულებები იწვევენ ადამიანში შიშსა და ძრწოლას, დისჰარმონიასა და ქაოსს. საკმარისია შეხედო ბაბილონის ხბოს ან ეგვიპტურ ხორუსს, ინდურ ქალღმერთ კალის ან მძვინვარე არიმანს, და ადამიანში იღვიძებს არა ღვთისმოსაობა, არამედ ზიზღი, შიში, გულგრილობა, სიცარიელე. როდესაც ღვთაების მძვინვარე სახეს უყურებს, ადამიანის გული სიძულვილით, გამხეცებითა და სისასტიკით ივსება, ხოლო სასქესო ორგანოებისადმი თაყვანისცემა ადამიანის გულს ავსებს ვნების მოსურვებით და სულაც არ უწყობს ხელს აზრთა უბიწოებას.
 
ზუსტად ასე ახდენს გავლენას ცნობიერებასა და გრძნობებზე ბერძნული მითოლოგია, რომელიც ადამიანს აცნობს ღმერთების ცხოვრებას, რომელიც ადამიანში არაფერს იწვევს ხორციელი მიდრეკილებებისა და სიამტკბილობის მოწყურების გარდა. ამასთან სხეულის სილამაზე და მოძრაობის ჰარმონიულობა შობს გრძნობათა მღელვარებას და ხორცის ვნებისმიერ მიდრეკილებას. როგორც ერთმა ავტორმა თქვა: "გარყვნილ წარმოსახვებს შობენ საგნები, რომელთა შესახებაც აჯობებს არ ვისაუბროთ".
 
თვით კულტი ადამიანისგან ითხოვდა ყოფილიყო სასტიკი, მსხვერპლად შეეწირა ადამიანი, ანუ ადამიანის ხორცი, ემრუშა, შთავარდნილიყო ექსტაზში და გასულიყო ნორმალური ცნობიერებიდან. და ეს მოთხოვნები ატარებდა იმპერატიულ ხასიათს, ის ადამიანს ალტერნატივას არ უტოვებდა. ასეთი ბოროტმოქმედებანი არა მარტო რყვნიდნენ ადამიანის ცხოვრებას, არამედ დედამიწასაც ავსებდნენ ბოროტებით, ირღვეოდა მთელი ბუნება და ყოველი ხორციელი რყვნიდა თავის გზას.
 
ასეთი საქმეები გარდაუვალად იწვევდნენ კატასტროფებს; გახრწნასა და გარყვნას ყოველი ცოცხალი არსება სიკვდილთან მიჰყავს, და რომ არა ღმრთის მადლი და მოწყალება, ქვეყნიერება უკვე ჩაძირული იქნებოდა უწმინდურებასა და უსჯულოებაში, და არარაობაშიც დიდი ხნის გადასული იქნებოდა. ასე, მაგალითად, ღმერთმა მოსეს უდაბნოში უთხრა, რომ მთელი ისრაელი სიკვდილის ღირსია, მაგრამ მოსემ ილოცა უფლის მიმართ, და ერი შეწყალებულ იქნა. ასევე, შესაძლოა, სხვა ხალხთა წიაღში ცხოვრობდნენ მართალი ადამიანები, რომელთა გამო მთელი ერის სიცოცხლე დაცულ იქნა.
 
ფლობდა რა სულიერ ინტუიციას და იმუნიტეტს, ადამიანი ხშირად ხვდებოდა, რომ კულტი, რომელში მონაწილეობაც მას უწევდა, არის უვარგისი. ჰეროდოტე, როდესაც აღწერს სხვა ხალხთა რელიგიურ კულტებს, სადაც არსებობდა გარყვნილი ფორმები, აღნიშნავს, რომ ეს მოვლენები არანორმალურია და ჯანსაღი ცნობიერების თვალსაზრისით გმობას და კიცხევას იმსახურებს.
 
ანტიკური რელიგიები მათი მითოლოგიის მთელი მრავალფეროვნებით, კულტებით, მსხვერპლშეწირვებით და სხვა, ვერ აკმაყოფილებდნენ ადამიანის სულიერ მოთხოვნილებას, და ადამიანის სული ჭეშმარიტების წყურვილით იტანჯებოდა. ადამიანი ეძებდა პასუხს სულიერი ცხოვრების მრავალ კითხვაზე, მათ შორის, როგორ დაეღწია თავი სისასტიკისთვის, ძალადობისთვის, გარყვნილებისთვის და სხვა, მაგრამ წარმართულ რელიგიაში მას ამ შეკითხვებზე პასუხის პოვნა არ შეეძლო; ამიტომაც მან დაიწყო სხვა რამის ძიება, უხილავი ღმრთისა, რომელიც მას დაეხმარებოდა.
 
ასეთი ადამიანები ქურუმთა კასტაშიც იყვნენ, მაგრამ მოგვთა გარემო დასნებოვნებული იყო ძალაუფლების წყურვილით, მოგვს თვითონ სურდა ღმერთად გახდომა, ამიტომაც მისი ძიებანი ძირითადად განეშორებოდნენ მის მოთხოვნილებათ. სწორედ ეს აიძულებდა მას შეესწავლა ბუნებისა და ყოფიერების კანონები, ცდილობდა ეპოვა მათში ის ბერკეტი, რომლის დახმარებითაც მთელ მსოფლიოს გადააბრუნებდა. ეშმაკი ამ მიმართულებითაც აქეზებდა ადამიანს, და ადამიანი, დაბნეული თავის ძიებებში, კიდევ უფრო მეტად ექვემდებარებოდა ეშმაკს. ამგვარი დატყვევების ერთ-ერთი უმძლავრესი საშუალება გახდა მაგია.
ოკულტიზმი და მაგია
მაგია
 
მაგია ყოველთვის არსებობდა ანტიკური ადამიანის რელიგიურ საქმიანობაში. მაგიის მეშვეობით ის ცდილობდა თავისი ძალაუფლება დაემყარებინა იმათზე, რაც მისი საკუთარი ძალებისთვის მიუწვდომელი იყო, და ცდილობდა ამ ძალაუფლებაში დამკვიდრებას.
 
პირველობის წყურვილი, ძალაუფლების ვნება, მედიდურობა და ამპარტავნება ადამიანს აიძულებდა ეძება საშუალება და მეთოდი თვითდასამკვიდრებლად, რომელიც შესაძლებლობას აძლევდა მას საკუთარი თავი ღმერთის ადგილზე განეხილა. ეს ძიება ხორციელდებოდა ორი გზით.
 
პირველი გზა - ეს შემოქმედებაა, სამეცნიერო კანონთა აღმოჩენაა, ბუნების აღვისების ახალი მეთოდების გამოგონებაა და სხვა. ამ ცოდნის მეშვეობით მოგვი აღწევდა განსაკუთრებულ მდგომარეობას, უბრალო ხალხის წარმოდგენაში ის დიდი სასწაულთმოქმედი და წინასწარმეტყველი იყო, როგორც, მაგალითად, ძველეგვიპტელ მოგვები, რომელთაც შეეძლოთ მზის დაბნელების გამოანგარიშება.
 
მეორე გზა - ეს არის სუფთა მაგიის გზა, როდესაც განსაზღვრული რიტუალების მეშვეობით მოგვი უშუალო ურთიერთობაში შედის სულებთან, დემონური არსის მქონე ღვთაებებთან, და მათგან ძალაუფლებაში დამკვიდრებისთვის საჭირო ცოდნასა და ძალას იღებდა. ეს, მაგალითად, შეგვიძლია ვნახოთ დაბადების წიგნში, სადაც აღწერილია ეგვიპტელი მოგვების შერკინება მოსეს სასწაულებთან.
 
ძველ წარმართულ რელიგიებში ბუნებრივი ცოდნა და მაგიური გამოცხადებები მჭიდროდ ეკვრის ერთმანეთს. წარმართული ღმრთისმეძიებლობისგან იბადება, როგორც თვით მაგია, ასევე ფილოსოფია და მეცნიერება.
 
მაგია მისი კლასიკური სახით - ეს უკვე სულებთან ურთიერთობის შეგნებული და მიზანმიმართული ხელოვნებაა, რომელიც ღვთაებრივ უნართა მისაღწევად გამოიყენება. ბროკჰაუზ-ეფრონის ენციკლოპედიის მიხედვით, მაგია - ეს არის მოჩვენებითი საიდუმლო ხელოვნება, ზებუნებრივ ძალთა დახმარებით, ძირითადად სულთა შეწევნით, გამოწვეულ იქნას მოვლენები, რომლებიც ბუნების კანონებისა და ძალების თანამედროვე წარმოდგენათა საწინააღმდეგოა. ამრიგად, მოგვი იწვევს სულებს, წინასწარმეტყველებს, ცდილობს თავის ძალაუფლებას დაუმორჩილოს ბუნების ძალები და ქმნას სწასწაული, შემდგ კი იბატონოს თვით ადამიანზეც.
 
ძველ სამყაროში მოგვის როლს თავდაპირველად მმართველი, მეფე ან ფარაონი აღასრულებდა. ეგვიპტეში მოგვთხა სათავეში ფარაონი იდგა, ისვე იყო განხორციელებული ღვთაებაც. როგორც მაგიის ისტორიის მკვლევარი დ. ფრეზერი მიიჩნევს: "სამეფო ტიტულის შეერთება მოგვთა მოვალეობებთან ძველ იტალიაში და საბერძნეთში ჩვეულებრივი მოვლენა გახლდათ... სპარტაში ყველა სახელმწიფო მსხვერპლი მეფის, ანუ ღვთაებათა შთამომავლის მიერ შეიწირებოდა (Фрэзер Д. Д. Золотая ветвь. М., 1980. С. 18).
 
ეგვიპტეში "მეფეებს პატივს მიაგებდნენ არა მარტო როგორც მღვდელმსახურებს, როგორც შუამავალს კაცსა და ღმერთს შორის, არამედ, როგორც ღვთაებას, რომელსაც ძალუძს თავის ქვეშევრდომთა და თაყვანისმცემელთ მიანიჭოს სიკეთეები, რომლებიც, როგორც წესი, ჩვეულებრივ მოკვდავთა კომპეტენციას აღემატებოდა და ლოცვითა და მსხვერპლშეწირვის გზის გამოითხოვებოდა ზებნუებრივ, უხილავ ძალთაგან" (Фрэзер Д. Д. Золотая ветвь. М., 1980. С. 19).
 
ფარაონის სახით ანტიკური ოკულტიზმის იდეალმა თავის სრულყოფილებას მიაღწია. ფარაონი ხალხისთვის წარმოადგენდა კაცღმერთს, და მისი მთელი მოდგმა ღმერთებს უკავშირდებოდა, ამიტომ, როგორც სიცოცხლეში, ასევე სიკვდილის შემდეგაც მას თაყვანს სცემდნენ, როგორც ღვთაებას. როდესაც მეფის გარდა უზენაესი მოგვიც ინიშნებოდა, მაშინ მათ შორის, ამა თუ იმ ზომით, წარმოებდა ბრძოლა ძალაუფლებისთვის, რომლის შედეგადაც მოგვი ზოგჯერ მეფე ხდებოდა. ამ შემთხვევაში მოგვი თავს მეფეზე მაღლა აყენებდა და ხელმძღვანელობდა იმ აზრით, რომ მხოლოდ ის ფლობს მისტიკურ ძალას და უფლება აქვს პრეტენზია განაცხადოს არა მარტო სულიერ, არამედ საერო ხელისუფლებაზეც; მაგიაში პოულობდა იგი თავისი ქცევების გამართლებას.
 
ამრიგად, მაგია წარმართულ რელიგიაში ფლობდა იმავე შთამაგონებელ მოქმედებას, როგორსაც განიცდიდნენ პირველმშობლები (ადამი და ევა - "აპოკ." რედ.) სამოთხეში., - "იქნებით ღმერთებივით კეთილისა და ბოროტის შემცნობელნი" (დაბ. 3:5). ეს მოწმობს იმის შესახებ, რომ "ეშმაკი დაუღალავად მოქმედებს კაცთა შორის, გავლენას ახდენს მათზე და ცდილობს ჩამოაშოროს ისინი ღმერთსა და მის მცნებებს, ამის შემდეგ კი კაცობრიობას მთელი მისი ცხოვრების განმავლობაში ხელი შეუშალოს იმის განხორციელებას, რაც დაწესებულია და განზრახულია ღმრთის მიერ" (Тихомиров Л. Религиозно-философские основы истории. М., 1997. С. 39).
 
თანამედროვე ოკულტიზმი დღესაც იყენებს მაგიას, როგორც თავისი საქმიანობის ძირითად ინსტრუმენტს და ამიტომაც დეტალურად სწავლობს ძველი ეგვიპტის, ბაბილონის, საბერძნეთის, სკანდინავიის წარმართულ ტომთა და სხვა წყაროთა გამოცდილებას, რადგან საკუთარ თავს ძველი ეპოქების დიდ მოგვთა მემკვიდრედ და გამაგრძელებლად მიიჩნევს.
 
მაგიას საუკუნეების განმავლობაში ერთი და იგივე საფუძველი ჰქონდა, ერთი და იგივე არსი, პრინციპი და მექანიზმები. მთელი წარმართული სამყარო თავის რელიგიურ მსოფლმხედველობას მაგიაზე აფუძნებდა. წარმართული პოლითეიზმი - ეს არის ჭეშმარიტი მონოთეიზმისა და მაგიურ ელემენტთა სინთეზის გამოძახილი. მაგრამ მაგია ყოველთვის პოულობს დასაყრდენს პანთეიზმში, ამიტომაც მაგიის ზემოქმედებით წარმართული პოლითეიზმი არსებითად იქცეოდა ანტირელიგიად, ხოლო ადამიანი თავის ნებას უქვემდებარებდა ეშმაკს.
 
სატანას აქვს ერთი მნიშვნელოვანი თვისება, რომელიც წარმოადგენს მის არსებას, - მზაკვრობა, რის შედეგადაც მიიღო მან "მზაკვარის" ზედწოდება. ჭეშმარიტ რელიგიაში კავშირი ღმერთსა და ადამიანს შორის ჭეშმარიტ ლოცვას ეფუძნება, ადამიანი მიმართავს ღმერთს, როგორც შვილი მშობელ მამას: "მამაო! შევცოდე ცისა და შენს წინაშე" (ლკ. 15:21). მამა კი მოწყალეა: "მთელი ვალი გაპატიე, რადგან მთხოვე", - შეიძლება სხვაგვარადაც მოიქცეს, რადგან ის ხედავს გულს კაცისას, ცრუობს იგი თუ გულწრფელია, და იძლევა მხოლოდ იმას, რასაც სულისთვის სარგებლობა მოაქვს. ამ დამოკიდებულებებში არ არსებობს მერჯულეობა, დეტერმინიზმი, აუცილებლობა, იძულება, არამედ თავისუფლება - "სადაც უფლის სულია, იქვეა თავისუფლება" (2 კორინთ. 3:17).
 
არსებობს სიყვარული, სახიერება, მოწყალება, თავმდაბლობა. ჭეშმარიტ რელიგიაში მსხვერპლ და წეს-ჩვეულებებს, ასევე თვით საიდუმლოთ აზრი და ძალა მხოლოდ მაშინა აქვთ, როდესაც ადამიანის გული წმიდაა და სული შემუსვრილია, როდესაც არის სინანული, შეგნებული გულწრფელი ლოცვა - საუბარი ღმერთთან. მაშინ ღმერთი მიმართავს ადამიანს და გულში იკრავს, სწყალობს მას მოდგმიდან მოდგმამდე.
 
მაგია მოკლებულია ამ უშუალო და მაცოცხლებელ ძალას, ღმერთთან პირად ურთიერთობას. მასში ყველაფერი მკვდარია. მოგვი უმზერს სამყაროს, მაგრამ მასში ღმერთს ვერ ხედავს, რადგან ღმერთად საკუთარი თავი მიაჩნია და ღმერთის პოზიციიდან იყურება.
 
სამყარო მოგვისთვის - ეს არის ჩაკეტილი წრე, სადაც ყველაფერი ურთიერთდაკავშირებულია და დაქვემდებარებულია განსაზღვრულ კანონებს, სადაც ყველაფერი დეტერმინირებულია. სამყარო საკუთარ თავში შეიცავს არა მხოლოდ მატერიალურ ბუნებას, არამედ სულიერსაც. კოსმოსის კანონებს ექვემდებარებიან არა მარტო ბუნება და ადამიანი, არამედ ღვთაებებიც. მოგვის ამოცანაა შეიცნოს ეს კანონები, იპოვოს მათი გასაღები და, მაშინ მოგვის ძალაუფლებაში აღმოჩნდება ბუნებაც, ადამიანიც და თვით ღვთაებებიც. ასეთ შემთხვევაში აზრი არა აქვს ღვთაებას მიმართო ლოცვით ან თხოვნით, ის უნდა აიძულო დაემორჩილოს მოგვის ნებას.
 
ასეთი მაიძულებელი ძალით მაგიაში გამოდიან რიტუალები და შეფუცვები, ისინი წარმოადგენენ იმ ბერკეტებს, რომელთა დახმარებითაც შეიძლება იბატონო სამყაროში. წარმართულ რელიგიაშიც ღვთაებისადმი მიმართვის ფორმა ძირითადად შეფუცვების სახით გამოიხატება.
 
მოგვი, რა თქმა უნდა, ხედავს და გრძნობს სულთა მყოფობას კერპში და მასთან ურთიერთობას ამყარებს, როგორც სულთან, მაგრამ დამოკიდებულება აქვს მასთან, როგორც დაქვემდებარებულებთან. "მაგიას, - წერს ფრეზერი, - ხშირად აქვს საქმე სულებთან, ანუ პირად აგენტებთან, რაც ანათესავებს მას რელიგიასთან. მაგრამ მაგია მათ მიმართავს ზუსტად ისე, როგორც ის მიმართავს უსულო ძალებს, ანუ იმის ნაცვლად, როგორც ეს რელიგიებშია, გული მოულბოს და დაამშვიდოს ისინი, ის აიძულებს მათ დაექვემდებარონ მოგვის ნებას" (Фрэзер Д. Д. Золотая ветвь. М., 1980. С. 64). სწორედ ამ მიმართებით ვლინდება ბოროტი სულის მზაკვარება და მისი იარაღის - მაგიის საშიშროება. მოგვი თითქოსდა თავს მბრძანებლად გრძნობს, სულები ცხადდებიან მისი მოწოდებისთანავე და მზად არიან შეასრულონ მოგვის განკარგულება, მაგრამ ეს ყველაფერი ატარებს მოჩვენებით ხასიათს, რამეთუ სინამდვილეში მოგვს შეუძლია მოითხოვოს მხოლოდ ისეთი განკარგულების შესრულება, რომელიც ბოროტ სულს აწყობს; გარდა ამისა, მოგვი ძალაუფლებას იღებს არა უანგაროდ, სანაცვლოდ ის ჰპირდება, რომ სიკვდილის შემდეგ სულის დაქვემდებარებაში იქნება.
 
შესაძლოა, ადამიანს ინტუიტიურად შეგნებული ჰქონდეს სიცრუე, მაგრამ ბოროტი სულის მზაკვარება ისე ძირავს მას ერთგვარ ნარკოტიკულ ბურუსში, ხიბლში, მდგომარეობაში, რომლიდანაც ადამიანს საკუთარი ძალებით გამოსვლა არ ძალუძს, რომ მოგვი ამ მზაკვარების გრიგალში იწყებს საკუთარი თავის, როგორც დიადისა და მნიშვნელოვანის აღქმას. ასე, მაგალითად, წმიდა მღვდელმოწამე კვიპრიანეს ცხოვრებიდან ჩანს, რომ, როდესაც ის მოგვი იყო, დემონებს უბრძანებდა, მაგრამ ასეთი ძალაუფლებით ის მხოლოდ ბნელეთის თავადის ნებართვით სარგებლობდა, რომელთანაც ერთგულების შეთანხმებით იყო შეკრული, და როგორც კი დაარღვია ეს შეთანხმება და მოისურვა მისი გავლენიდან გამოსვლა, იმწამსვე წინააღმდეგობას შეხვდა.
 
ამრიგად, მაგია - ეს არის ადამიანის დამონების დემონური იარაღი. მოგვი, რომელსაც თავი მბრძანებლად აღუქვამს, სინამდვილეში ცოდვისა და ეშმაკის მონაა. მაგიაში არ არის ჭეშმარიტება, თავისუფლება და სიყვარული, არ არის ის დადებითი თვისებები, საღმრთო ნიჭი, რომლებიც სულში ბადებენ სიხარულს, მშვიდობას, ნეტარებას. პირიქით, მოგვის სულში იბადება შიში, ფორიაქი, შეპყრობილობა. ასე, მაგალითად, დელფოსის ორაკულებს შეეძლოთ ეწინასწარმეტყველათ მხოლოდ ნარკოტიკული თრობის მდგომარეობაში, მოგვებს, რიტუალის დროს, თავი გონებადაბინდებამდე და გახელებამდე მიჰყავდათ. ამაში ვლინდება ბოროტი სულის მზაკვარებაც: მოგვი ფიქრობს, რომ ის ღმერთის მსგავსია, სინამდვილეში კი - გვამია.
 
წარმართობაში რელიგიური მოტივები მჭიდროდ არის გადაწნული მაგიურთან, მაგრამ დროთა განმავლობაში მაგია იწყებს გაბატონებული მდგომარეობის დაკავებას. მაგია ამ შემთხვევაში მოქმედებს როგორც რელიგიის დომინანტი ფაქტორი. კაცობრიობა მაგიიდან როდი მიდიოდა რელიგიისკენ, არამედ, პირიქით, გადაგვარებული რელიგია მიდიოდა მაგიამდე, რაც, სხვათა შორის, შეიძლება ვნახოთ დღესაც.
 
ქრისტიანობაშიც კი შეიძლება შევნიშნოთ, როგორ ატყვევებს მაგიის საცდური ქრისტიანს, როგორც ერისკაცს, ასევე მღვდელმსახურსაც, რასაც რწმენის დაცემამდე და ქრისტიანული სულის გადაგვარებამდე მივყავართ. ეს განსაკუთრებით შესამჩნევია, როგორც წარსულში, ასევე დღევანდელ დასავლეთში. ოკულტიზმის ისტორიიდან ჩანს, რომ მრავალი ცნობილი მოგვი, ოკულტისტი, ალქიმიკოსი, თეოსოფი - კათოლიკური ეკლესიის მღვდელმსახურები იყვნენ.
 
თანამედროვე ოკულტიზმი მაგიას დიდ მეცნიერებად მიიჩნევს, რომელიც თურმე კაცობრიობის სიკეთეს ემსახურება. თანამედროვე, მაგრამ ოკუკლტიზმით დასნებოვნებული მეცნიერებაც იწყებს მტკიცებას, რომ არის მაგიაში რაღაც ისეთი, რაც განასხვავებს მას მეცნიერული აზროვნების ცრუ ფორმებისგან. ქრისტიანული პოზიციით, მაგია, ცალსახად - ეს არის დაცემულ სულებთან ურთიერთობა, ეშმაკისადმი სულიერი დამონების საშუალება.
 
მაგიას აქვს თავისი კანონები და დამონების მეთოდები. როდესაც ადამიანი ცოდვით დაბნელებულია, მასში იბადება ვნებითი და ბიწიერი მოთხოვნილებები და სურვილები, რომლებიც ჯიუტად ითხოვენ დაკმაყოფილებას, წინააღმდეგ შემთხვევასი ისინი იწვევენ მტანჯველ მდგომარეობას, დისკომფორტის გრძნობას, მშფოთვარებას და დისჰარმონიას.
 
ადამიანი ვერ იპოვის სიმშვიდეს მანამ, სანამ არ დააკმაყოფილებს, მაგალითად, შურისძიების გრძნობას, ხორციელ ვნებას ან არ გამოძღება და მუცელს არ ამოიყორავს, თუკი ის მიჩვეულია ბევრ ჭამას. მაგრამ ამასთან ყველაზე დიდ ძალას იძენს საკუთარი ღირსების გრძნობა. ადამიან სწყურია გახდეს უკეთესი, უძლიერესი, სხვებზე უჭკვიანესი, მასში ჩნდება დანარჩენებზე ამაღლების მოთხოვნილება, და ამ შემთხვევაში მაგია მზად არის დააკმაყოფილოს ადამიანის ასეთი მოთხოვნილებები.
 
ასე, მაგალითად, მოციქულთა დროს სამარიის ქალაქში "იყო ერთი კაცი, სახელად სიმონი, გრძნეულებას რომ მისდევდა უწინ, აცვიფრებდა სამარიელებს და დიდ ვინმედ მოჰქონდა თავი" (საქმე 8:9) (Антоний Великий святой. Духовные наставления. М., 1998. С. 9).
 
განა ბუნების საიდუმლოთა წვდომის ვნებამ არ უბიძგა დოქტორ ფაუსტს ქვესკნელისა და მაგიის წიაღისკენ?
 
საკუთარი განსაკუთრებულობის აი ეს ცრუ შეგნება, საკუთარი თავის განცალკევება ერთგვაროვანი მასისგან აამპარტავნებს ადამიანს, ნერგავს მასში სიამაყეს და მედიდურობას. საკუთარი განსაკუთრებულობის გრძნობა აუცილებლად ითხოვს მაყურებელს, რომელიც აღფრთოვანებული იქნებოდა საკვირველთმოქმედებით, სხვაგვარად მაგიური თვისებები და მოქმედებები კარგავენ აზრს, ამიტომაც ასეთი ადამიანი ცდილობს გარშემომყოფთა წინაშე თავის გამოვლენას, საკუთარი ავტორიტეტის დამტკიცებას, აღფრთოვანების გამოწვევას, შიშს, პატივისცემას და თაყვანისცემას.
 
მხოლოდ თაყვანისმცემლების არსებობის შემთხვევაში გრძნობს მოგვი თავს ღვთაებად. ის მართლაც რომ ფლობდეს სასწაულთმოქმედების ძალას, ეს ნიჭი, თუკი ის მხოლოდ მისთვის იარსებებდა, გამოუყენებელი დარჩებოდა და მოგვში ასეთი მდგომარეობა უფრო მტანჯველი აღმოჩნდებოდა, ვიდრე დამაკმაყოფილებელი. ეს ეშმაკისეული პრინციპია; დაცემულ სულს შეუძლია მოახდინოს ზებუნებრივი მოქმედებანი, იწინასწარმეტყველოს ზოგიერთი მოვლენა, მაგრამ თუ ეს მოქმედებები მიმართული არ არის თაყვანისმცემელთა მოზიდვისკენ, ისინი ვერ დააკმაყოფილებენ ეშმაკს; მეტიც, ადამიანი როდესაც ეშმაკის მიერ მოხდენილ სასწაულებსაც ხედავს, მაგრამ არ ცდუნდება, დაცემულ ანგელოზში ესეც დიდ ტანჯვას იწვევს.
 
წმიდა მოსაგრეთა ცხოვრებიდან შეიძლება უამრავი მაგალითის მოხმობა, როდესაც დემონები ყველანაირად ცდილობდნენ ეჩვენებინათ საკუთარი სიდიადე, და მრავალ სასწაულებს იქმოდნენ, მაგრამ მხოლოდ ერთი მიზნით - ეცდუნებინათ ადამიანი, რათა ის დაცემულიყო და ეშმაკისთვის ეცა თაყვანი, როგორც ღმრთისთვის. ასევე სიმონ მოგვიც - ის ყველას აკვირვებდა თავისი სასწაულებით ისე, რომ სამარიაში ამბობდნენ: "ეს არის ძალა ღვთისა, დიადად რომ იწოდებაო" (საქმე. 8:10) (Антоний Великий святой. Духовные наставления. М., 1998. С. 10). როდესაც ადამიანი ასეთ მდგომარეობას აღწევს, ის განიცდის კმაყოფილების განსაკუთრებულ გრძნობას, მაგრამ ამ კმაყოფილებას თავისი განსაკუთრებული ხასიათი გააჩნია. ის ემსგავსება ისეთ გრძნობას, რომელსაც განიცდის ადამიანი, რომელმაც თავის მტერზე შური მაქსიმალურად იძია.
 
მაგიურ ძალაუფლებას საკუთარ თავში აქვს დემონური ძალა, ის იზიდავს ადამიანს, აიძულებს წავიდეს მსხვერპლზე, გადააბიჯოს მორალურ და სამართლებრივ კანონებს, საკუთარი სული მიჰყიდოს ეშმაკს, თანაც შეგნებულად, ოღონდ როგორმე მიაღწიოს თავის მიზანს. ასე, მაგალითად, სიმონ მოგვი მოციქულს სთხოვდა:" მეც მომეცით ეგ ძალა" (საქმე 8:19) (Антоний Великий святой. Духовные наставления. М., 1998. С. 19).
 
აღწერს რა რელიგიის ისტორიას ალექსანდრე მენი მაგიაში ძალაუფლების საცდურს ხედავს: "მაგია ზოგიერთ მიმართებაში იმდენად რთული იყო, რამდენადაც მეცნიერება. ის ადამიანისგან ვრცელ ცოდნას ითხოვდა, რომელიც ცდილობდა ამ ცოდნის ძალმოსილებით სარგებლობას. ამიტომაც ადამიანები, როდესაც ეუფლებოდნენ ჯადოქრობის ყველა ნიუანსს, ხალხზე უზარმაზარი ძალაუფლების მფლობელები ხდებოდნენ" (Мень прт. Александр. История Религии Т. 2. М., 1991. С. 66).
 
ამ ვნების დიდი ძალა ყოველგვარ ადამიანურ გრძნობებზე მაღლაა; და თუკი ადამიანი გრძნობს, რომ შეიძლება დაკარგოს ეს ძალაუფლება, ნებისმიერ დანაშაულზე წავა, ოღონდ შეინარჩუნოს იგი თავისთან. ეს ეხება, როგორც მაგიურ, ასევე პოლიტიკურ ძალაუფლებასაც, თუკი მისი მფლობელი ძალაუფლებისმოყვარების ვნებითაა დასნებოვნებული, რადგან ასეთ შემთხვევაში პოლიტიკური და მაგიური ძალაუფლება მისდევენ ერთ მიზანს და მათ ერთი საფუძველი გააჩნიათ. მოგვისთვის პოლიტიკური ძალაუფლება თავისი მიზნების ოდენ მორიგი საფეხურია, და, როგორც ისტორია მოწმობს, ამ სარბიელზე სისხლის მდინარეები იღვრებოდა.
 
თუმცა, საზოგადოდ, ძალაუფლება მოჩვენებით ხასიათს ატარებს, ის იზიდავს, მაგრამ არასოდეს იძლევა სრულ დაკმაყოფილებას. ადამიანს, თუკი ის შარლატანი და ავანტიურისტი არ არის, თავისი ცხოვრების რაღაც მომენტში შეგნებული აქვს, რომ ძალაუფლებას მეორე მხარეც გააჩნია; "მძიმეა მონომახის ქუდი", მაგრამ მასზე უარის თქმაც ძალზედ ძნელია. და, მეტიც, ის ადამიანს საიდუმლო ძალითაც მოსავს. ძალაუფლების საიდუმლო მხოლოდ ადასტურებს იმას, რომ ეს ვნება, რომელიც მოჩვენებით ძალას ატარებს, სავსეა ხიბლით, სიცრუით და ილუზიით. ის ემსგავსება დემონურ ხილვას, სადაც მზაკვარი ეშმაკი ხან უზარმაზარი ეთიოპიელის (შავი კაცის), ხან ურჩხულის ან ბუნების მრისხანე და აბობოქრებული სტიქიის სახით წარდგება.
 
იგივე ხდება მაგიაშიც, რომელიც აღსავსეა სიცრუით, ხოლო თავისი ჭეშმარიტი სახე რომ დამალოს, ის მას საიდუმლოს ორეოლით მოსავს. სიბნელე ვერ ითმენს სინათლეს, ამიტომაც უკვე მაგიის წარმოქმნის დასაწყისიდანვე იძენს ის საიდუმლო საზოგადოებების ფორმას.
 
საიდუმლო, დაფარულ ხასიათს ატარებდნენ ეგვიპტის მოგვთა ფენები, ბაბილონის მოგვთა საზოგადოებები, ინდოეთის ბრაჰმანთა კასტა და სხვა. საერთოდ, ნებისმიერი საზოგადოება, რომელიც ძალაუფლების ხელში ჩაგდებას ისახავს მიზნად, იქნება ეს პოლიტიკური თუ სხვა სახის ძალაუფლება, ყოველთვის ატარებს საიდუმლო ხასიათს. თანამედროვე ოკულტისტები დღემდე ეძებენ უძველეს საზოგადოებათა საიდუმლოებების გასაღებს, იქნება ეს ძველი საბერძნეთის ფილოსოფიური სკოლები თუ მისტერიები, ეგვიპტის მოგვთა სკოლა თუ ტიბეტის თეთრი საძმო. ყველა ჯურის ოკულტისტი ჯიუტად სწავლობს ეგვიპტურ იეროგლიფებს, ცდილობს პირამიდების სიმბოლოებსა და ტექსტებში იპოვოს დაფარული აზრი, ეძებს ძველ მანუსკრიპტებს, რომლებშიც თითქოსდა ბრძენმა მოგვებმა პროფანებისგან დიდი საიდუმლოებანი შეინახეს.
ეგვიპტური მაგია
ეგვიპტური მაგია
 
ოკულტიზმის დასავლური შტო თავის სწავლებას მთლიანად აფუძნებს ეგვიპტელ მოგვთა რელიგიასა და ფილოსოფიას. ეგვიპტური რელიგია მრავალმხრივ არის გამსჭვალული მაგიური სულით. მაგიის ელემეტები ეგვიპტურ რელიგიაში ვლინდება, როგორც წერილობით წყაროებში, ასევე სიმბოლიზმში, არქიტექტურაში და თვით რელიგიის ხასიათში. ასე, მაგალითად, ძველეგვიპტურ რელიგიურ ტექსტებში სხვადასხვა შემთხვევებთან, ცხოვრების სხვადასხვა ვითრებებთან დაკავშირებით მოცემულია მრავალი შეფუცვა. შეფუცვები თან ახლდა ბალზამირებისა და დაკრძალვის პროცესს, შეფუცვის ტექსტებს თან ატანდნენ მუმიფიცირებულ გვამებს კუბოში, ამასთან შეფუცვის სიგელი მუმიის დამცავის როლსაც თამაშობდა.
 
"ღმერთების" - ოსირისის, ამონისა და სხვათა კულტები მაიძულებელი ფაქტორების როლს თამაშობენ მიწიერ ცხოვრებაში ადამიანის მოთხოვნილებათა დაკმაყოფილებისთვის. პირუტყვთა და ნახევრადპირუტყვულ ღმერთთა თაყვანისცემა რყვნიდა სწორ წარმოდგენას რელიგიის არსზე. რელიგიური პოეზია და ტექსტები ატარებენ პანთეისტურ ხასიათს. ასე, მაგალითად, ეგვიპტური რელიგიური წარმოდგენით, სამყარო ეს ჩაკეტილი წრეა, ადამიანი მასში კოსმოსის ერთგვარი მექანიზმია, ხოლო კოსმოსის მამოძრავებელი და მბრძანებელი ძალები შეფუცვებია.
 
უფრო მაგიურ ხასიათს ატარებს სწავლება მთვარის ღმერთ თოთის შესახებ, რომელიც ოკულტური გადმოცემის თანახმად, ბერძნული ღმერთისა და ოკულტური ფილოსოფიის დამფუძნებლის ჰერმეს ტრისმეგისტოსის პროტოტიპს წარმოადგენს. პირამიდების სიმბოლიკა და ტექსტები, განსაკუთრებით ისინი, რომლებიც ეძღვნებიან თოთს, ასევე საიდუმლო ცოდნის წყაროებს ეკუთვნით. მთვარის ღმერთი თოთი - დიადი მოგვია, მან იცის ზუსტი და სწორი ფორმულები, რაც მას სამყაროს მართვის შესაძლებლობას აძლევს. "სწორად წარმოთქმულ ნამდვილ სიტყვას ღმერთებზე ძალაუფლება გააჩნია" (История религий. Под ред проф. Д. П. Шантепи де ля Соссей. М., 1992. С. 24). და საერთოდ, ეგვიპტური რელიგიის გადმოცემის თანახმად, "ძალაუფლება ყოველთვის ღვთაებრივად მიიჩნეოდა, რადგან ზეადამიანურ არსებათაგან წარმოიშვა" (История религий. Под ред проф. Д. П. Шантепи де ля Соссей. М., 1992. С 67). რელიგიის ასეთი გაგება ახლოა ოკულტიზმისთვისაც, ამიტომაც ის თავისი წარმომავლობის წყაროებს ის ეგვიპტეში ხედავს.
 
რა თქმა უნდა, ეგვიპტური რელიგია სავსეა არა მარტო პანთეისტური ოკულტური სწავლებებით. მონთეისტურ სწავლებას შეიძლება მივაკუთვნოთ თეოგონია, კერძოდ, სწავლება უზენაეს ღმერთზე, სწავლება საიქიო სამყაროზე, სულზე, სიკვდილის შემდგომ სამსჯავროზე, გარკვეულწილად საკუთარი ცოდვილიანობის შეგნება და ცოდვებისთვის სასჯელების მიღებაც. მაგიური შინაარსის გარდა არსებობს ცნებები მორალზე, ზნეობრიობაზე, ლოცვებზე, არსებობს არასწორი საქციელის თავისებური გაგება. მაგრამ ყველა ეს სწავლება წარმოდგენილია არა წმიდა სახით, და მრავალ მომენტში მათში გარეულია მაგია. ამიტომაც სრულ შემეცნებას ცოდვასა და მასთან ბრძოლაზე ეგვიპტური რელიგია არ იძლევა, მითუმეტეს მასში არ არსებობს სიწმიდისა და მორჩილების ცნება.
ბაბილონური მაგია
ბაბილონური მაგია
 
ეგვიპტის გარდა, თანამედროვე ოკულტიზმი თავის სულიერ ფესვებს ძველ მესოპოტამიაშიც, კერძოდ, ქ. ბაბილონში ხედავს, საიდანაც არის ნასესხები ძველი მაგიის მრავალი რიტუალი, საშუალება და მათი განხორციელების მეთოდები.
 
ადამიანს, როგორც ღმრთის ქმნილებასб თავის გულში აქვს ღმრთის რჯული, მაგრამ, რადგან ცოდვის მიერ იქნა შეპყრობილი, ცოდვის რჯულიც აქვს, რომელმაც ძველაღთქმისეულ ადამიანში პროგრესი განიცადა. ლოგიკის კანონს თუ მივყვებით, მაშინ ცოდვისა და მისი ძალის ზემოქმედებით, რომელიც მას იმ დროებაში ჰქონდა, მსოფლიო აუცილებლად უნდა მისულიყო თავის დასასრულამდე. წარმართობამ გარყვნა კაცობრიობა, არსებითად ყველა ძველი ხალხი ეშმაკებს სცემდა თაყვანს. მაგრამ, ლოგიკის საპირისპიროდ, კაცობრიობა არა თუ არ დაიღუპა, არამედ მეტიც, ძველაღთქმისეულ და წარმართულ გარემოში გამოჩნდნენ მართლები და წინასწარმეტყველებიც კი.
 
ღმრთის მადლი იცავდა კაცობრიობას. ასე, მაგალითად, როდესაც წინასწარმეტყველმა ილიამ ივარაუდა, რომ ღმრთის ერთგულთაგან მხოლოდ ისღა იყო დარჩენილი ქვეყანაზე, ღმრთისგან მიიღო პასუხი, რომ კიდევ შვიდი ათასი კაცი ჰყავდა იმგვარი, რომელთაც ბაალისადმი მსხვეერპლი არ შეუწირავთ და მუხლი არ მოუყრიათ. აშკარაა, რომ მართლები სხვა ხალხებშიც იყვნენ, როგორც, მაგალითად, მელქისედეკი, მეფე სალემისა, ან ნინევიის მართალნი, რომელთა გამოც დაინდო ღმერთმა ეს ქალაქი. ამგვარ ადამიანებს ჯერ კიდევ არ შეებილწათ თავიანთი გულები და ერთ ღმერთზე სწორი წარმოდგენისანი იბადებოდნენ, სწორი წარმოდგენა ჰქონდათ ცხოვრების მართალ წესსა და ზნეობაზე, რომ ღმერთები, რომელთაც ეთაყვანებოდა ძირითადი უმრავლესობა, უზნეონი იყვნენ. მათნი მსგავსნი იყვნენ ისინიც, ვინც შეუგნებლად, მაგრამ მაინც უსმენდნენ თავიანთი სინდისის სიტყვას. ასე, მაგალითად, ჰეროდოტე თავის "ისტორიაში" წერს, თუ რა არის ზნეობრივი და რა უზნეო, რა არის პატივი, მოვალეობა, აღნიშნავს რელიგიური რიტუალების უმსგავსოებებს, მაგრამ, რა თქმა უნდა, მისი ფორმულირებები შორსაა სრულყოფისგან. მოგვიანებით ძველბერძენ ფილოსოფოსთა შორის იბადება აზრი უცნობ ღმერთზე, ხოლო სპარს მოგვებს შორის - რწმენა მესიისადმი. ისინი იყვნენ სწორედ ის ფაქტორები, რომლებიც ინარჩუნებდნენ სიცოცხლეს დედამიწაზე.
 
ოკულტური სწავლებების მიმდევრები და გამაგრძელებლები ამ ფაქტებს გვერდს უვლიან, ისინი ჯიუტად ეძებენ თავიანთ წყაროებს, და ეგვიპტიდან მზერას ბაბილონს, ასურეთსა და ფინიკიას მიაპყრობენ.
 
ოკუკლტიზმი აქცენტს ყოველთვის იმაზე აკეთებს, რომ ადამიანი უსულო ბუნების ნაწილია და მუდმივად და ჰარმონიულად მასთან მისტიკურ ერთობაში უნდა იმყოფებოდეს. ამ მიმართებით ბაბილონის რელიგია ბუნების პოლითეისტურ რელიგიას წარმოადგენს. ბაბილონში, ისევე როგორც ეგვიპტეში, რელიგია აღსავსე იყო ოკულტური ცნებებით და ელემენტებით, მაგრამ უმეტესი ხარისხით. ბაბილონელმა მოგვებმა შექმნეს საკუთარი ღმერთის კულტი. ბაბილონური პანთეონი შედგებოდა მრავალი ღმერთისგან, რომლის მწვარვალს სამი უზენასი ღვთაება წარმოადგენდა. ესენი იყვნენ: ანუ, ბელი და ეა. ყოველი მათგანი შეესაბამებოდა სამყაროს ერთ რომელიმე ნაწილს, ცას, მიწას ან ქვესკნელს.
 
ანუ ღმერთთა ღმერთად მიაჩნდათ, მაგრამ ის იმყოფებოდა მიუწვდომელ ადგილზე, ამიტომაც მას მსხვერპლშეწირვებში პირდაპირ თითქმის არასოდეს მიმართავდნენ. ეს იყო აბსტრაქტული ღმერთი, და ის იმ ბაბილოვნელთა რელიგიურ შეხედულებებს შეესაბამებოდა, რომლებსაც ანუს სახით ბუნდოვნად წარმოედგინათ ერთი ღმერთის იდეა. გარდა ამ ჭეშმარიტი იდეისა ბაბილონელთა და ასირიელთა რელიგიუირ წარმოდგენებში არსებობდა სათნო ცხოვრებისა და მორალის ცნებებიც.
 
მესოპოტამიის რელიგიურ ტექსტებში გვხვდება ლოცვები, სინანულის ფსალმუნთა მსგავსი, რომლებშიც ადამიანს შეგნებული აქვს თავისი უჯერო ქცევები, მათ შორის დაფარულიც, რაც დემონებს შესაძლებლობას აძლევდა ებატონათ ადამიანებზე. მაგრამ ყველა ეს რელიგიური წარმოდგენა ჩაძირული იყო თეორიული და პრაქტიკული მაგიის სიბნელეში, ამავდროულად, სინანულის ეს ლოცვები მაგიური ფორმულების სახეს იძენდნენ.
 
ბაბილონური რელიგიის მაგიური ფორმა თავის საფუძველს ღმერთ ეას კულტში ჰპოვებს. ეას, როგორც უზენაესი ღმერთის კულტი თავის დასაბამს ერთ-ერთი ბაბილონურ ქალაქ ერიდუში იღებს. პირველდაწყებითად ეს იყო წყლის უფსკრულთა ღმერთი, მას ასევე ეკუთვნის ყველა საიდუმლო და საკვირველი მიწისქვეშა ძალნი. მისი ადგილსამყოფელი - ოკეანის ფსკერია, ის ასევე ფლობს მიწისქვეშა სამყაროს ყველა ამოუწურავ მაცოცხლებელ წყაროს. მაგრამ ეას მთავარი თვისება არის ის, რომ ის იცავს საიდუმლო და ღრმა სიბრძნეს, ამიტომაც ის არის მაგიის, ჯადოქრობისა და შეფუცვების ღმერთიც. მას ემორჩილებიან სხვა ღმერთები. შედეგად, თუკი შეფუცვათა საიდუმლოს ფლობ, ეას მეშვეობით შეიძლება გავლენის მოხდენა სხვა ღმერთებზე.
 
ბაბილონში თეოლოგია მჭიდროდ არის გადაწნული კოსმო-ასტროლოგიურ წარმოდგენებთან. ასე, მაგალითად, ბაბილონური პანთეონის ყოველ ღმერთს თავისი მკაცრად განსაზღვრული ადგილი აქვს ცაში, თანავარსკვლავედში ან პლანეტებზე. ვარსკვლავები ასევე ასახავენ ღმერთების სახელებს. ვარსკვლავთა და პლანეტათა მოძრაობის დაკვირვება და შეფუცვათა ზუსტი და სრული ცოდნა, ბაბილონელი მოგვების წარმოდგენით, შესაძლებლობას იძლევა მართო ღმერთებით, მათი მეშვეობით კი მთელი სამყაროც.
 
ამ მიმართებით იქნა გამოგონილი ცხოველთა ზოდიაქალური წრე. ის დაყოფილია თორმეტ ნაწილად, რომელთაგან თითოეული განსაზღვრულ ცხოველს შეესაბამება და, რომელიც, თავის მხრივ, ბაბილონის ერთ-ერთ მთავარ ღვთაებას წარმოადგენს. შეფუცვებით ზოდიაქალური წრის ამა თუ იმ მონაკვეთზე ზემოქმედებით, მოგვი ზემოქმედებს ღვთაებაზე. ზოდიაქალური წრის შესახებ არსებული ყველა კანონი და სწავლება მუშვდებოდა და წესდებოდა მოგვთა დახურულ სკოლებში. სწორედ ამ სიბრძნის დაუფლებას ცდილობენ თანამედროვე ოკულტისტები.
 
ისინი ასწავლიან, რომ ზოდიაქო - ეს არის მაკროკოსმოსის მიკროკოსმოსი (მიკროსქემა). "ზოდიაქო წარმომდგარია სამყაროს დიადი ადამიანის სხეულისგან. ამ სხეულს მაკროკოსმოსი (დიდი სამყარო) უწოდეს, ის დაჰყვეს თორმეტ ძირითად ნაწილად, რომელთაგან ყოველი ზეციურ ძალთა კონტროლქვეშ იმყოფება ზოდიაქოს ყოველ თანავარსკვლავედში რომ განისვენებს. მიიჩნევდნენ რა, რომ მთელი სამყაროს სისტემა თავმოყფილია განსაზღვრული აზრით ადამიანის სხეულში, რომელსაც მიკროკოსმოსს (მცირე სამყაროს) უწოდებდნენ, მათ (ძველმა მოგვებმა) თანდათანობით შეიმუშავეს, დღეს უკვე კარგად არის ცნობილი ფიგურა  - "ადამიანის შეკოწიწებული სხეული", სადაც ზოდიაქოს თორმეტი ნიშანი მიეწერება თორმეტად დანაწევრებული ადამიანის თითოეულს ნაწილს" (Мэнли П. Холл. Энциклопедическое изложение... СПб., 1994. С. 177).
 
გარდა ამისა, თანამედროვე ოკულტური სიბრძნე ასწავლის, რომ ყოველი ნიშანი ადამიანის ისტორიის განსაზღვრულ პერიოდზე მიანიშნებს. და "ამ პერიოდთა, ანუ საუკუნეთა მსვლელობისას, რელიგიური თაყვანისცემა მიმართულია შესაბამისი ვარსკვლავური ნიშნის ფორმისკენ" (იქვე). ასე, მაგალითად, ეგვიპტე ცხოვრობდა ხარის ნიშნის ქვეშ, რომელიც ეძღვნებოდა ოზირისს; თევზების ეპოქაში, რომელიც თითქოსდა უკვე უახლოვდება დასასრულს, კაცობრიობა ეთაყვანებოდა ქრისტეს, რომლის ნიშანია - თევზი. მას შეცვლის მერწყულის ახალი ნიშანი, რომლის დროსაც კაცობრიობა თაყვანს სცემს სხვა ღმერთს.
 
ძალაუფლებისკენ მისწრაფებამ ბაბილონელ მოგვებს აიძულა შეემუშავებინათ განსაზღვრული გამამართლებელი სწავლებაც. "ბაბილონის მოგვთა კასტას ყოველთვის ეპყრა უმაღლესი ძალაუფლება" (История религий. Под ред проф. Д. П. Шантепи де ля Соссей. М., 1992. С. 209), - ამბობენ მკვლევრები. ბაბილონში, ისევე როგორც ეგვიპტეში, უმაღლესი მოგვი იყო მმართველი, თავდაპირველად ის უშუალოდ მონაწილეობდა მსხვერპლშეწირვებსა და შეფუცვებში,  მაგრამ შემდგომ, ფუნქციების დაყოფის გამო, მსხვერპლის შეწირვა თვით მოგვებმა დაიწყეს. მათ მკითხველებსაც უწოდებდნენ, რადგან იცოდნენ, თუ რა და როგორ უნდა წარმოეთქვათ, როგორ წაეკითხათ შეფუცვები, ეს კი მაგიაში უძირითადესი ფაქტორია. მეფე უშუალოდ მონაწილეობდა მსხვერპლშეწირვებში ოღონდ განსაკუთრებულ შემთხვევებში, მოგვთა ყველა ფუნქციას ასრულებდნენ თავად მოგვები.
 
ბაბილონელი მოგვები, თავს ღმერთთა საიდუმლოს მცველებად მიიჩნევდნენ. მათ ჩამოაყალიბეს დახურული კასტა, რომლის მიღმა საიდუმლო არ უნდა გასულიყო. ამ ჩაკეტილ საზოგადოებაში ძალაუფლება მემკვიდრეობით გადადიოდა, ხოლო საიდუმლოს მკაცრად იცავდნენ განზოგადოებისგან. ასევე იცავდნენ კასტას მას უცხო პირთა შემოჭრისგან.
 
მოგვები თავიანთი შრომისთვის უხვად ჯილდოვდებოდნენ. ეს იყო, როგორც ნებაყოფლობითი, ასევე მუდმივი შემოწირულობები, რომლებსაც მათთვის თვით მეფეები განსაზღვრავდნენ. ფლობდნენ რა მაგიურ ცოდნას, რომელიც მათ უფლებას აძლევდა სულიერ ძალაუფლებასა და სიმდიდრეზე, მოგვები არცთუ იშვიათად ცდილობდნენ რეალური ძალაუფლების მიტაცებას. საზოგადოდ, ეს ნიშანთვისება ყველა ოკულტისტს ახასიათებს, ვინც კი თავს ყველაზე ბრძენად მიიჩნევს და ძალაუფლება აქვს სულებზე; რადგან სული მატერიაზე მაღლაა, მოგვი ყველაზე მაღლა უნდა იდგეს, და არა მარტო სულიერ, არამედ პოლიტიკურ ძალაუფლებასაც უნდა ფლობდეს.
 
ჰქონდათ რა ასეთი წარმოდგენა საკუთარ ღირსებაზე და ფლობდნენ რა უზარმაზარ სიმდიდრეს, რომელსაც ომების წარმოებასა და დაქირავებულ ჯარებზე არ ხარჯავდნენ, ისინი არც თუ იშვიათად ვერ უძლებდნენ პოლიტიკური ძალაუფლების საცდურს და მის ხელში ჩაგდებას ხშირად ცდილობდნენ, რასაც მრავალი ისტორიული ფაქტი ადასტურებს.
 
შექმნეს რა თავიანთი კასტა, მოგვებმა საკუთარი ავტორიტეტისა და ძალაუფლების გასამაგრებლად დააწესეს ღმერთ მარდუქის განსაკუთრებული კულტი. III ათასწლეულის მეორე ნახევრიდან მარდუქი უკვე მოგვთა ღმერთი იყო. შეფუცვებში, რომლებიც აღმოაჩინეს ერიდუში, მარდუქი ეას ძედ იწოდება. თვით ეა გადადის უხილავ, შორეულ და მიუწვდომელ პლანში. მისდამი იშვიათად აპელირებენ ან სხვა ღმერთები ან მოგვები, თანაც მაშინ, როდესაც ეძებენ საბოლოო სამართალს. ხოლო თვით მარდუქი არის პრაქტიკული ღმერთი, ის არის ღმერთი მზისა, სიბრძნე ღმერთებისა, და რაც მთავარია, ის არის წმიდა შეფუცვების ღმერთი, კეთილმყოფელი შუამავალი, ეას საიდუმლოთა მაცნე, ბოროტი ჯადოებისგან დამსხნელი, დემონთა მაოტებელი, სნეულებათა მკურნალი და ა. შ. "ის უთითებს გზას ზეციურ ვარსკვლავებს, და ყველა ღმერთი ცხვარივით ძოვს მისი მეთაურობით" (История религий. Под ред проф. Д. П. Шантепи де ля Соссей. М., 1992. С. 190). შედეგად, მარდუქის შეფუცვებით შეიძლება ყველა ღმერთის მართვა, შემთხვევითი როდია, რომ ერთ-ერთ შეფუცვაში ის ღმერთების მოგვად იწოდება.
 
ამრიგად, ბაბილონის წარმართული რელიგიის ოკულტური ფაქტორი იმაში მდგომარეობს, რომ ადამიანს სურს ღმერთი აიძულოს და მოამსახუროს საკუთარ ნება-სურვილებს, ვნებებსა და ბიწიერებას.
 
გარდა ამისა, წარმართობაში ადამიანი შეგნებულად და მიზანმიმართულად ნერგავს ბოროტი ღმერთებისა და სულებისადმი თაყვანისცემას; ის მათთან ჰკრავს კავშირს, თითქოსდა მათი მბრძანებლობა სურდეს, სინამდვილეში კი ემსახურება მათ. ბაბილონში მრავალი ღმერთი ასევე ატარებდა ორმაგ ხასიათს, როგორსაც, მაგალითად, ღმერთი ბელი, რომელიც, ერთი მხრივ, კეთილმყოფელი იყო, მეორე მხრივ კი - წარმწყმედელი ღვთაება.
 
ამ წარმოდგენებიდან გამომდინარე, წარმართობა ამტკიცებს ოკულტიზმის კიდევ ერთ პრინციპს - სიკეთისა და ბოროტების თანასწორუფლებიანობას. სიკეთეს და ბოროტებას აქვთ ერთი არსი, რომლებიც აუცილებელნი არიან ერთმანეთისთვის და ავსებენ ერთმანეთს. ბოროტება გარდაუვალია, ის სასარგებლოა და აუცილებელია, სიკეთეს ბოროტების გარეშე არსებობა არ ძალუძს. ასე, მაგალითად, მარდუკი ებრძვის ბოროტ დრაკონ ტიამათს, მისი დამარცხების შემდეგ კი, ამ ბოროტებისგან ქმნის სამყაროსა და ადამიანს.
 
ბოროტებაც ექვემდებარება შეფუცვებს, ბოროტებას ფლობენ სულები, რომელთაც ადამიანი უნდა დაემორჩილოს. ასე, მაგალითად, სნეულებებს აგზავნიან ბოროტი დემონები, მისნები და ჯადოქრები - "ბოროტი ძალა განსაკუთრებულად ცდილობს დაანგრიოს ოჯახი; ჩხუბი და უთანხმოება, სიძულვილი, შური და ცილისწამება მათ უდიდეს სიხარულს ანიჭებს" (История религий. Под ред проф. Д. П. Шантепи де ля Соссей. М., 1992. С. 218).
 
აქაც საინტერესოა წარმართული რელიგიის ოკულტური ხასიათის კიდევ ერთი თავისებურება. ადამიანი სამართლიანობის კანონით ღმერთების მოწყალებით უნდა სარგებლობდეს, მაგრამ ეს არ ხდება, რადგან თვით ღმერთები არ არიან თავისუფალი პიროვნებები, არამედ ნების არმქონე არსებები, რომლებიც ემორჩილებიან რომელიღაც სხვა ძალას, შეფუცვათა კანონებს. ხოლო ადამიანი, რომელიც სულიერ დაცემას ექვემდებარება, არა მარტო ღირსი არ ხდება ღმერთების წყალობისა, არამედ, მეტიც, წყეულადაც კი მიიჩნევა, რადგან ღმრთის რისხვა ჯერაც ტრიალებს მასზე. ასე, მაგალითად, ყოველი, "ვინც კი მოექცა ჯადოსნობის ქვეშ, მას უწმინდურად აღიარებენ და ღმერთი მას ტოვებს" (იქვე).
 
ჯადოქრობის, შეპყრობილობის ან სნეულებისა და უბედურების ტყვეობიდან გათავისუფლება შესაძლებელია, ოღონდ არა სინანულისა და ლოცვის ძალით, არა ცხოვრების გამოსწორებითა და გულის სიწმიდით, არც ღმერთების მოწყალების გამო; წმიდა და თავისუფალი შეიძლება გახდე შეფუცვათა მეშვეობით, ზოგიერთი საიდუმლო მოქმედების განსაზღვრული თანმიმდევრულობის დაცვით. ადამიანს შეუძლია წინდაწინ თავი დაიცვას შეფუცვებისგან, ამისთვის საჭიროა, რათა ის თან ატარებდეს მაგიური ძალით დამუხრულ თილისმებს ან ამულეტებს. ოღონდ ისინი ატარებენ პროფილაქტიკურ ხასიათს, რადგან თუკი ადამიანი ბოროტი სულის ზემოქმედების ქვეშ მოექცა, მოგვის გარეშე უბედურებას თავს ვერ დააღწევს. და მოგვებიც, რა თქმა უნდა, ამტკიცებდნენ და მხარს უჭერდნენ ამ წარმოდგენას.
 
"მოგვური ასტროლოგია, რომელიც აღიარებდა მსოფლიო მოვლენათა ჰარმონიას და უცვლელ წესრიგს, რომელიც ზეცაში მეფობს, უფარდებდა მიწიერ საქმეთა ცვალებადობას" (История религий. Под ред проф. Д. П. Шантепи де ля Соссей. М., 1992. С. 208). ამ სისტემას ემორჩილებოდა, მასზე იყვნენ დამოკიდებულნი, როგორც კაცობრიობა, ასევე როგორც კეთილი, ასევე ბოროტი ღმერთები. და ყოველი, ვინც კი შეეცდებოდა ამ წესრიგის დარღვევას, იქმოდა ბოროტებას, იქნებოდა ეს ღმერთი, ადამიანი თუ სტიქია. "ბუნების ყველა ძალა, რომლითაც ირღვეოდა საგანთა სწორი თანმიმდევრობა, განსახიერდებოდნენ ბოროტი დემონების სახით, და ყოველი განსაკუთრებული, არაორდინალური შემთხვევები მათ გავლენას მიეწერებოდა" (იქვე).
 
სამწუხაროდ, ბოროტი დემონები ბუნებაში უთვალავია. "ბუნების ყველა საშინელი და მავნე მოვლენა, ყველაფერი დამანგრეველი, ყველა სნეულება და უბედური შემთხვევა მათშია განსახიერებული. ისინი იწოდებიან ქარიშხლის ღმერთებად და, ქარიშხალივით დაატყდებიან ხოლმე ადამიანს და შინაურ ცხოველებს. ისინი არიან ჯოჯოხეთის ნაშიერები და არ ეკუთვნიან არც მამრობით და არც მდედრობით სქესს. მათი საყვარელი ადგილებია იქ, სადაც ისინი ყველაზე მეტად ჩერდებიან და ესენია: უდაბნოები, დაუსახლებელი და გაპარტახებული ადგილები, რომლებიც შიშის ზარს სცემენ ადამიანებს" (История религий. Под ред проф. Д. П. Шантепи де ля Соссей. М., 1992. С. 220).
 
ისინი ყველგან აღწევენ, და მათ ვერაფერი შეაკავებს, ვერც კარები, ვერც ურდულები, ისინი არიან ურცხვები და ულმობელნი. "ისინი ჭამენ ხორცს და სვამენ სისხლს, ისინი ნთქავენ ადამიანს მის ყველა ნაწილში; ისინი ადამიანს მოჩვენებათა სახით ეცხადებიან, თრგუნავენ საშინელებებით, მოაქვთ ჭირი და ციებ-ცხელება, ავრცელებენ შხამებს, ასნებოვნებენ ადამიანს სიკვდილამდე, მოაქვთ სიკვდილი, და ვერავინ, ვერც ცაში და ვერც მიწაზე ვერ გაექცევა მათ ბოროტებას. ისინი თავს ესხმიან ღმერთებსაც კი" (იქვე).
 
ისინი თავს აცხადებენ ბელის მოციქულებად და ვალდებულნი არიან შეასრულონ მისი დავალებები. და მხოლოდ მისნებისა და მოგვების შეფუცვები თუ შეაჩერებენ მათ და უკუაგდებენ. მისნები შეფუცვების მეშვეობით ზემოქმედებენ კეთილ სულებზე და აღავსებენ მათ იმ აუცილებელი ძალით, რომელსაც ბოროტი სულების დამარცხება შეუძლია; მოგვების გარეშე კეთილი სულები წინ ვერ აღუდგებიან ბელის წარგზავნილებს. საინტერესოა აღინიშნოს, რომ ბაბილონურ დემონოლოგიაში ბოროტ სულებს შორის არ არის ეშმაკი, მაგრამ "შეფუცვებში მოიხსენიება დემონი-სატანა, ცოდვილთა და ცილისმწამებელთა რისხვა" (Истоки тайноведения. Справочник по оккультизму. Симферополь, 1994. С. 41).
 
მთელი ეს ბაბილონური სწავლა-მოძღვრება ზოგიერთი დამატებით დღევანდელი ოკუკლტური სწავლებების შემადგენელი ნაწილია. თანამედროვე ოკულტისტებისთვის ასევე "დიდ ინტერესს წარმოადგენს პლანეტების ასტროლოგიური ფუნქციები, მაგრამ, სამწუხაროდ, ძველი ბაბილონური წიგნები ჯერაც ელიან თარგმნას ევროპულ ენებზე" (Кант. И. Критика чистого разума. М., «Мыслль», 1994. С. 38). და დღემდე, როგორც ეგვიპტე, ასევე ბაბილონი იზიდავენ ოკულტისტებს თავიანთი "საიდუმლო ცოდნის სიბრძნით". მაგრამ ეს სიბრძნე საკუთარ თავში მრავალ საშიშროებასა და მზაკვარებას შეიცავს.
 
ბაბილონურ ასტროლოგიასთან, დემონოლოგიასთან და სხვა რელიგიურ აბსურდებთან ერთად თანამედროვე ოკულტისტის ცხოვრებაში აღწევენ ბაბილონური გარყვნილებანიც; ეს განსაკუთრებით ეხება სქესობრივ სფეროს. ოკულტიზმისა და სექსუალურობის კავშირი, ანუ ადამიანის სქესობრივი გარყვნილება, უძველესი დროიდანვეა ცნობილი. ასე, მაგალითად, დემონებისადმი თაყვანისცემა და მსახურება ზღვარგადასული სექსუალურობით ხორციელდებოდა. ეს მხარე ღვთაების კულტის სახით იყო დაკანონებული. ბაბილონში ასეთ კულტს წარმოადგენდა იშტარი (ასტარტა, ასტაროთი) - მწუხრის ანუ ცისკრის ვარსკვლავი - ნაყოფიერების, სიამტკბილობის და ვნებიანი სიყვარულის ღმერთი. "მის გარყვნილ კულტს ურუკში უცხო წარმომავლობა აქვს; მას იქ მდედრობითი სქესის ჰიეროდულები და საჭურისები ემსახურებიან" (Кант. И. Критика чистого разума. М., «Мысль», 1994. С. 197).
 
ბაბილონში "პროსტიტუცია კულტის საგანია, ფალიური მსახურების მსგავსი; კაცთა მოდგმის საიდუმლო გამრავლება და სიცოცხლე საზოგადოდ ღვთისმოსაობის ფორმა ხდება, რომლის მიერაც თაყვანისმცემლები ეძლევიან ნაყოფიერების ქალღმერთს" (Кант. И. Критика чистого разума. М., «Мыслль», 1994. С. 35). გარდა ამისა, კიდევ ერთი გარყვნილება ინერგება ოკულტურ გარემოში, რომელიც, კერძოდ, ბაბილონიდან არის ნასესხები, - ეს არის ადამიანთა მსხვერპლშეწირვა, მსხვერპლად ადამიანის სხეულის ნაწილების შეწირვა, იქნება ეს სისხლი თუ სისხლის გამოშვება ტატუირებების მეშვეობით.
 
მსგავსი კულტები გავრცელებული იყო მხოლოდ ბაბილონში. ძველ წარმართულ რელიგიათა შორის ეს კულტი ფართოდ იყო გავრცელებული ფინიკიაში, რომელიც ბაბილონის მოსაზღვრე სამეფო გახლდათ.
ადამიანის შეწირვა მსხვერპლად
ოკულტიზმი ფინიკიელთა რელიგიაში
 
ფინიკიის რელიგიური კულტები კიდევ უფრო დემონურნი არიან და მათში უმეტესწილად უხეშ-გრძნობითი წარმოდგენის დემონსტრირებას ვხედავთ ღმერთთან მიმართ. მოციქული პავლე კორინთელთა მიმართ ეპისტოლეში წერს: "... მსხვერპლს, რომელსაც სწირავენ ისინი (წარმართები), დემონებს სწირავენ და არა ღმერთს..." (1 კორინთ. 10:20). ღვთაებისადმი შეწირული მსხვერპლი უთითებს იმაზე, რომ ადამიანი, ვისაც მსხვერპლი მიაქვს, თავის ნებას, თავის თავისუფალ არჩევანს უთმობს ღვთაებას, ხოლო თვითონ თანახმაა მისდევდეს ღმერთის ნებას. ფინიკიურ რელიგიაში, როგორც ეს ნათლად ჩანს, ღვთაების ნება სულაც არ მდგომარეობს სიყვარულში, არამედ, პირიქით, მიმართულია პიროვნების სულიერი და ფიზიკური განადგურებისკენ; ის ნერგავდა გულქვაობისა და სიძულვილის კულტს. ასეთი წარმართული კულტი ანგრევდა ადამიანის სულიერ იმუნიტეტს, აქცევდა მას სასტიკი და უხეში გრძნობების მქონე არსებად, რომელიც ხშირად გაშმაგებამდეც კი მიდიოდა.
 
ფინიკიის ღმერთები - ბუნების მბრძანებლები არიან, ისინი თავიანთ საქმიანობას ავლენენ ცისა და მიწის მაცოცხლებელ და დამანგრეველ ძალებში, ნაწილობრივ ვლინდებიან ასევე "საკვირველად განვითარებულ ცხოვრებაში, რომელიც იმალება მეცნარეთა ზრდაში, წყაროებში, მიწის წიაღში და მთათა მწვერვალებზე" (История религий. Под ред проф. Д. П. Шантепи де ля Соссей. М., 1992. С. 242). ეს ოკულტური წარმოდგენები ფინიკიის დამახასიათებელი რელიგიური წარმოდგენებია. ღვთაება ყველგან არის "დაღვრილი", სულები ყველაფერს ფლობენ და ყველგან აღწევენ: "წმიდა ქვები და ხეები, წყაროები, ტბები, მდინარეები, გორაკები და მთები მათი ადგილსამყოფელი და საქმიანობის ადგილია" (იქვე).
 
ფინიკიურ პანთეონში მრავალი საშინელი, მძვინვარე და მახინჯი ღვთაებაა. ისინი ადამიანებს მოუვლენენ უბედურებებს, ძალიან შურისმგებელნი არიან და ითხოვენ ხშირ მსხვერპლშეწირვას. მსხვერპლშეწირვები უნდა ატარებდნენ განსაკუთრებულ ხასიათს, რათა ღვთაებამ ყურადღება მიაქციოს მსხვერპლს. ამისთვის "მათ უწევდათ მიემართად ძლიერი საშუალებებისთვის: მსხვერპლის შემწირველნი თავს დასისხლიანებამდე ისახიჩრებდნენ, ყვიროდნენ და ცეკვავდნენ საკურთხევლის გარშემო, სანამ ეს ცეკვა გააფთრებამდე არ მივიდოდა" (История религий. Под ред проф. Д. П. Шантепи де ля Соссей. М., 1992. С. 243).
 
მსხვერპლი ღვთაებათა საკვებს წარმოადგენდა, მისგან ისინი იღებდნენ მაცოცხლებელ ძალას. ოკულტური სწავლების თანახმად, მაცოცხლებელი ძალის ყველაზე დიდ მარაგს შეიცავს სისხლი, განსაკუთრებით ადამიანისა. ასეთი წარმოდგენა, როგორც მკვლევრები მიიჩნევენ, იყო ფინიკიის რელიგიაშიც: "სისხლის გამოყენება საკულტო ოპერაციების დროს,ა სევე ადამიანთა მსხვერპლად შეწირვა უთითებს იმიაზე, რომ მსხვერპლშეწირვისას სისხლი წარმოადგენს უმთავრეს შესაწირს, რადგან სისხლშია მოქცეული სიცოცხლე" (იქვე).
 
ფინიკიაში ადამიანთა სისხლიანი მსხვერპლშეწირვების ფორმებს შეიძლება განვაკუთვნოთ: წინადაცვეთა, სისხლიანი ჭრილობების მიყენება ცეკვისა და ორგიის დროს, ადამიანთა დაკვლა, მათ შორის ყრმებისაც. "მსხვერპლად იწირებოდა ის, რაც ყველაზე ძვირფასია: პირველშობილი ყრმები... ღვთაებათა საშინელი და უსასტიკესი ხასიათი არანაირ დათმობაზე არ მიდიოდა" (История религий. Под ред проф. Д. П. Шантепи де ля Соссей. М., 1992. С. 243).
 
უნდა აღინიშნოს, რომ იქ, სადაც ღვთაებები ატარებენ მძვინვარე ხასიათს, არსებობს მსხვერპლშეწირვის მსგავსი ფორმები, და ეს ხდებოდა, როგორც ძველ დროში, ასევე ახალ დროებაშიც, კერძოდ, ამერიკაში, ვუდუს ტომში, ინდოეთში ქალღმერთ კალის კულტში და ა. შ.; დღეისთვის ისინი კვლავ აღორძინების გზაზე დგანან სხვადასხვა სატანურ ორდენებში.
 
წარმართულ რელიგიათა ყველა მსხვერპლი - როგორც სისხლიანი, ასევე ჩვეულებრივი - მიმართული იყო დედამიწაზე ადამიანის კეთილდღეობის უზრუნველსაყოფად. სიკვდილის შემდეგ გარდაცვლილი უმთავრესი მიზანი მდგომარეობდა იმაში, რომ მას სიმშვიდე ჰქონოდა საფლავში; სხვა იმედი და სასოება, სხვა სწრაფვა ფინიკიურ რელიგიაში არ არსებობდა.
 
ეგვიპტე, ბაბილონი და ფინიკია - უძველესი პერიოდის ის უმთავრესი წყაროებია, რომელთაგანაც ისრუტავენ თავიანთ "სიბრძნეს" თანამედროვე ოკულტისტები. მომდევნო მასაზრდოებელ გარემოს ოკულტური იდეებისთვის წარმოადგენენ წარმართობა და ძველი საბერძნეთისა და რომის ფილოსოფიური შეხედულებები.
ფილოსოფოსი
ძველი საბერძნეთისა და რომის ეზოთერიზმი
 
ამ სახელმწიფოთა რელიგიების ხასიათი არც ისე დიდად განსხვავდება ძველი სამყაროს საზოგადო რელიგიური სურათისგან. მაგრამ ბერძენი ხალხის წიაღში მწიფდებოდა სულიერი აზროვნების სხვა ფორმებიც. ეგვიპტესა და ბაბილონში ამგვარს მიეკუთვნებოდნენ ჰიმნები, რომლებიც, უპირველეს ყოვლისა, ეძღვნებოდა ადამიანის საიქიო ცხოვრებას. საბერძნეთში ეს გამოხატულ იქნა პოეზიაში და მითოლოგიაში, რომლებმაც შემდეგ გავლენა მოახდინეს ფილოსოფიის ჩამოყალიბებაზეც.
 
მიუხედავად იმისა, რომ ძველი კაცი იმყოფებოდა ბნელში და სიკვდილის აჩრდილი დასტრიალებდა მას, - მისი სული მაინც თავისუფლებას ეძიებდა. ცალკეული პიროვნებები, იშვიათად, მაგრამ მაინც გრძნობდნენ ამ სიბნელისა და სიკვდილის აჩრდილის სიმძიმეს და ცდილობდნენ თავისუფლებისკენ გზის პოვნას. არსებითად, ასეთ თავისუფლებას ადამიანს უნდა აძლევდეს რელიგია, და ადამიანი ცდილობდა რელიგიაში შეეგრძნო გზა თავისუფლებისკენ; მაგრამ წარმართობაში ის შერყვნილი იყო ეშმაკის მიერ. "თვით სატანაც ხომ სინათლის ანგელოზის სახეს იღებს" (2 კორ. 11:14), - წერს მოციქული პავლე.
 
რა თქმა უნდა, ღმრთის განგება ქვეყნიერებაში მოქმედებდა, და ღმრთის სული შეეწეოდა ყოველ კეთილ ზრახვასა და საქმეს და ადამიანს სინანულისა და გამოსწორებისკენ მოუწოდებდა. ამიტომაც, ჩნდებოდნენ ისეთები, ვინც თავიანთ გულში გრძნობდნენ ღმრთის მოწოდებას. ესენი, ძირითადად, ძველაღთქმისეული წმინდანები იყვნენ, მაგრამ არსებობდნენ ისეთებიც, ვინც მხოლოდ ნაწილობრივ გრძნობდა ჭეშმარიტებისკენ გულის ძახილს, გარკვეულწილად ასეთებს შორის იყვნენ ფილოსოფოსები.
 
ფილოსოფიის სათავეშიც იგივე ოკულტიზმი დგას საიდუმლო ცოდნის ფლობის მისეული საცდურით. ანიმიზმი, შამანიზმი, მაგია - ეს ცოდვით დაბნელებული ადამიანის სულიერი გამოცდილებებია, რომელმაც ცოცხალი, გონიერი და თავისუფალი არსება შემოქმედის ნაცვლად ქმნილების თაყვანისცემამდე მიიყვანა. ზუსტად ასევე "შემოქმედის ნაცვლად ქმნილების გაღმერთების საფუძველზე, - როგორც მართლმადიდებელი მკვლევრები მიიჩნევენ, - იბადება ყოფიერების ცნობილი ფილოსოფია, რომელიც გამოძახილებით ეხმაურება სულიერ ცხოვრებას თვით დღევანდელობამდე. ამგვარი აზროვნება საზრდოობდა ეგვიპტის, ქალდეის, ინდოეთის, ებრაული კაბალის, გნოსტიციზმის, მისტიკური ქრისტიანული მწვალებლობების, ოკულტიზმის და თეოსოფიის იდეებით" (Тихомиров Л. Религиозно-философские основы истории. М., 1997. С. 76).
 
ფილოსოფიის საფუძველში ძევს ღმრთის მეძიებლობა. პირველდაწყებით ადამიანში არ ჩნდებოდა კითხვა: რა არის ჭეშმარიტება? ის ყოველთვის სვამდა ასეთ კითხვას: ვინ არის ჭეშმარიტება? და პასუხს საღმრთო გამოცხადებაში იღებდა. თუკი ის მართალი იყო, ზოგჯერ ღმერთთან საუბრის ღირსიც კი ხდებოდა. ძველაღთქმისეულ მართალთათვის ღმრთის ყოფიერების ჭეშმარიტება იმდენად აშკარა იყო, რომ ისინი არ საჭიროებდნენ რამენაირ მტკიცებულებას.
 
ღმრთის ხმა მიმართული იყო ცოდვილებისადმიც: "უთხრა უფალმა კაენს: რად გამწარდი, რად ჩაღუნე თავი?" (დაბ. 4:6). თვით უფალი უშუალოდ ან ანგელოზთა მეშვეობით მიმართავდა მთელ ხალხებს ან ცალკეულ პირებს, და იყო შემთხვევები შეგონებისა, როგორც ეს მოხდა ნაბუქოდონოსორის შემთხვევაში. მაგრამ, როდესაც ცოდვა აბნელებდა და ასასტიკებდა ადამიანთა გულებს, როგორც იყო ეს დედოფალ იეზაბელის ან მეფე აქაბის შემთხვევაში, მაშინ ღმრთის ხმის მისაღებად დახშული იყო ადამიანთა გულები. ასე არ მიიღეს და არ შეისმინეს ღმრთის ხმა ნოეს თანამედროვეებმა, სოდომის მცხოვრებლებმა, ბაბილონის გოდოლის მშენებლებმა.
 
ძველად ღმერთი ადამიანს უშუალოდ სიზმარში ან ცხადში მიმართავდა სინდისის ან მართალთა მეშვეობით, და მხოლოდ მაშინ, როდესაც ცოდვა სრულიად დააბნელებდა კაცთა გულებს, ღმრთის ხმა შეწყვეტდა მისი სინდისის გამოღვიძებას. ასე იყო, მაგალითად, მეფე საულის შემთხვევაში. "დაეკითხა უფალს საული, მაგრამ პასუხი არ გაუცია მისთვის უფალს, არც სიზმრად, არც ურიმისა და არც წინასწარმეტყველთა პირით" (1 მეფ. 28:6). შეჭირვეული საული აღიარებს სამუელთან: "ღმერთი განმიდგა და პასუხს აღარ მცემს, არც წინასწარმეტყველთა პირით და არც სიზმრებში" (1 მეფ. 28:15).
 
ეს პრინციპი იყო გამოყენებული ყოველი კაცისადმი. ღმერთი ელაპარაკება მართალს, სინანულისკენ მოუწოდებს ცოდვილს, მაგრამ მოუნანიებელ ცოდვილებთან წყვეტს ურთიერთობას. საულის მაგალითზე იხსნება ცოდვით დაბნელებული ადამიანის კიდევ ერთი თავისებურება, რომელიც ოკულტიზმთან არის შეხებაში.
 
როდესაც საულმა გაიგო, რომ ღმერთს უკვე აღარ სურს მასთან ურთიერთობა, კი არ შეინანა, არამედ კადნიერად გაბედა თვით ღმერთი გამოხმაურებოდა მას. ამიტომაც ის რელიგიიდან გადადის მაგიაზე: "უთხრა საულმა თავის მორჩილთ: მომიძებნეთ ქალი, მესულთანე, მივალ მასთან და ვამკითხვინებ" (1 მეფ. 28:7). მეფე საულის მსგავსად, სხვა ადამიანებიც, როდესაც მათი სული არ არის დაბნელებული ცოდვით, ჭეშმარიტებას ღმერთში ეძიებენ. მაგრამ, როდესაც ცოდვა ატყვევებს სულს, მაშინ იწყება შინაგანი უწესივრობა, დაბნელება, გახრწნა, ჭირვება.
 
ადამიანი ეძებს დაკმაყოფილებას, სიმშვიდეს, მყუდროებას, მაგრამ თავად ძიებაში ჭეშმარიტებიდან სიცრუისკენ განიდრიკება, სინანულისა და ცოდვა-ვნებათა აღმოფხვრის ნაცვლად ის ვნებათა დაკმაყოფილების გზაზე დგება, და რაც უფრო მეტად აკმაყოფილებს მათ, მით უფრო ძლიერდებიან ისინი და რაოდენობრივადაც იზრდებიან. განსაზღვრულ ეტაპზე ადამიანი ნებით თუ უნებლიედ აუცილებლად ექცევა ერთგვარი საიდუმლო ცოდნის საცდურში, და მისი დახმარებით ცდილობს აიძულოს ღმერთი ან "ღმერთები" დააკმაყოფილებინოს თავისი ცოდვილი მოთხოვნილებანი. მაგიის როლიც სწორედ ადამიანის ამგვარ ცოდვილ მოთხოვნილებათა დაკმაყოფილებაში მდგომარეობს.
 
წმიდა ზრახვების მქონე ადამიანი, როგორც წესი, მაგიას არ მიმართავს. ადამიანი ეძებს განსხვავებულ ფორმებს საიქიო სამყაროსთან ურთიერთობისა, ცდილობს აიძულოს იგი მოემსახუროს მას, მაგრამ ამ შემთხვევაში ყველაზე კეთილშობილური ზრახვებიც კი ვერ გაამართლებენ ამგვარ ქმედებას. წარმატებული მაგიური პრაქტიკის შემთხვევაში ადამიანი ცდუნდება, რადგან ფიქრობს, რომ ის კეთილ სულთა სამყაროს ესაუბრება, რომლებიც მზად არიან მას მოემსახურონ, მაგრამ სინამდვილეში ის ურთიერთობაში შედის დაცემულ სულთა სამყაროსთან და თვითონვე ემონება მათ.
 
რა თქმა უნდა, ცოდვილიანი მდგომარეობა არ არის მუდმივი. არის შემთხვევები, როდესაც ადამიანი იღვიძებს ძილისგან, გონს მოდის უძღები შვილის მსგავსად. მაშინ ადამიანი სინდისის ხმისგან გრძნობს სულიერ ტანჯვას, იწყებს ცოდვის სიმძიმის შეგრძნებას და მზად არის სინანულისა და გამოსწორებისთვის. მაგრამ რადგან არ იცის რისგან დაიწყოს და რა იქნებოდა სწორი ქმედება, ის გამათავისუფლებელსა და მაცხოვარს ეძებს.
 
ამრიგად, ადამიანი ღმრთის მეძიებლობის გზაზე დგება. ეგვიპტის, ბაბილონის, ფინიკიის და სხვა ანტიკურ სახელმწიფოთა რელიგიები სავსეა ცხოვრებისა და სულის უამრავი დამახინჯებებით, ასე რომ მათში შეგვიძლია დავინახოთ ოდენ ცალკეული ელემენტები, რომლებიც შორეულად მოგვაგონებენ სინანულსა თუ ლოცვას. მთლიანობაში კი "მაგიური ელემენტი მაინც პრევალირებს მათში, და ეს აზრები კარგავენ თავიანთ წონასა და მნიშვნელობას, რადგან ივარაუდება, რომ მაგიური გამოთქმა და ამულეტი ყოვლადძლიერია" (История религий. Под ред проф. Д. П. Шантепи де ля Соссей. М., 1992. 147).
 
კაცობრიობის ისტორიის განმავლობაში კარგად ჩანს ღმრთის განგების მოქმედება მასზე. კაცობრიობა გარყვნისგან რომ ეხსნა, ღმერთმა მას მისცა ფასდაუდებელი ნიჭი - სინდისის ხმა, რომელიც ადამიანს ეშმაკური ძალის პირდაპირი გავლენისგან იცავს; ირჩევს ცალკეულ ხალხს, რომელსაც აძლევს ცოდვის საწინააღმდეგო კანონს; წარმართთა და რჩეული ერების გარემოში მუდმივად აგზავნის წინასწარმეტყველთ შესაგონებლად და მრავალ მაცხოვნებელ საშუალებას სთავაზობს კაცობრიობას.
 
რა თქმა უნდა, მათ შორის, ვისაც ესმოდა სინდისის ხმა - ხმა უფლისა თავის გულში, სხვადასხვა სრულყოფილების მქონე ადამიანები იყვნენ. ასე, მაგალითად, ჰეროდოტესთან არსებობს სიმართლის საკუთარი სკოლა, ბიბლიასთან - საკუთარი. მათ შორის არის მსგავსება, მაგრამ უფრო მეტი განსხვავებაა. თუმცა, როგორც ერთ, ასევე მეორე შემთხვევაში, ეს, უპირველეს ყოვლისა, სინდისის ხმის გამოვლინებაა. და ეს ხმა წარმართულ გარემოში განსაკუთრებულად შეეწეოდა ცალკეულ ადამიანებს გადაელახათ საცდური, ოკულტური ძალა და მთელი ძალები ჭეშმარიტების საძიებლად სხვა სიბრტყეში მიემართათ. თავიდანვე ასეთები იყვნენ ძველ საბერძნეთსა და რომში ფილოსოფოსები.
 
ფილოსოფია, როგორც ადამიანში სიბრძნისადმი სიყვარულის გამოვლინება, ფილოსოფოსს ახასიათებდა, როგორც ადამიანს, რომელმაც მატერიალურ ცხოვრებაზე უარი თქვა. მართალია, მოგვიც იგივეს აკეთებდა და არანაკლები ძალით, უყვარდათ სიბრძნე და ზედმიწევნითაც იცავდნენ მას გასაჯაროებისგან. მაგრამ სწორედ ამაში იმალება ძირითადი განსხვავება: მოგვი ეძებდა ისეთ სიბრძნეს, რომელიც მას სამყაროზე ძალაუფლებას მიანიჭებდა, მას უყვარდა ქვეყნიერება და ყოველივე, რაც მასშია.
 
ფილოსოფოსთან სიბრძნე სხვა როლში გამოდის, ნაწილობრივ ეს უკვე არის ჭეშმარიტების ძიება, რომელიც მის (ანუ ადამიანის) სულიერ-ზნეობრივ პრობლემებს გადაწყვეტდა. ფილოსოფოსისთვის ძალაუფლება არ დგას პირველ ადგილზე, უფრო ზუსტად, მას არ აწუხებს ძალაუფლების პრობლემა. ფილოსოფოსი - ასკეტია, ის, პირიქით, განეშორება ქვეყნიერებას და არ ელტვის მსოფლიოს დაპყრობას, რომელიც მისთვის ბოროტებაა. მას უკვე შეგნებული აქვს, რომ ჭეშმარიტების შემეცნება ცხოვრების სიწმიდეზეა დამოკიდებული, ამიტომაც მრავალი ფილოსოფოსი ცხოვრების ასკეტურ წესს ეწეოდა.
 
კაცთა მოდგმის ისტორიის შესწავლა ათეისტური მსოფლმხედველობის კუთხით ქმნის შთაბეჭდილებას, რომ სულიერ-ზნეობრივი განვითარება, ასევე ინტელექტუალური და ფიზიკურიც, პირდაპირ არის დაკავშირებული ცივილიზაციის პროგრესთან. ველური მაღალგანვითარებული და ნიჭიერი ადამიანი ხდება.
 
მეცნიერების პროგრესი ბადებს რელიგიის პროგრესსაც, და, ამგვარად, მაგია ხდება რაღაც უმაღლესი რელიგიური აზრით, ვიდრე ანიმიზმია. მეორე თვალსაზრისით, შეიძლება საპირისპირო რამ დავინახოთ, კერძოდ ცივილიზაციის პროგრესი და დეგრადაცია, რელიგიის გადაშენება ძველაღთქმისეულ პერიოდში.
 
ის, რომ მეცნიერება, ეკონომიკა, კულტურა ამავდროულად პროგრესირებენ - უეჭველი ფაქტია, ამას წმიდა ისტორიაც ადასტურებს, და არქეოლოგიური გათხრების მასალებიც. მაგრამ რელიგია ამ პროცესთან პირდაპირ არ იყო დაკავშირებული, ის თავისი კანონებით ვითარდებოდა. კაცთა მოდგმა ორ ბანაკად დაიყო: კაცთა ძეებად და ღმრთის შვილებად, მაგრამ, როდესაც ორივე ბანაკი ერთმანეთს შეერია, ომხდა უდიდესი გარყვნილება, მკვეთრად დაეცა მართალთა და გაიზარდა ცოდვილთა რაოდენობა. ერთ მართალზე უამრავი ცოდვილი მოდიოდა. მაგრამ დიდია მართალთა მნიშვნელობა, და ერთი მართალი უამრავ ცოდვილს იცავდა განადგურებისგან.
 
კაცობრიობის ისტორია თავის განვითარებაში ცივილიზაციებად დაიყო. ყოველ ცივილიზაციას ჰქონდა ზრდის, გაფურჩქვნის და ბოლოს დაცემის თავისი პერიოდები. როგორია ცივილიზაციის დაღუპვის მიზეზები? მითიური ატლანტიდისა და წარღვნის დროინდელი კაცობრიობის რეალური დაღუპვის მაგალითზე ჩანს, რომ განადგურების მიზეზი, ცივილიზაციის უმაღლესი დონის მიუხედავად, კაცთა მოდგმის უკიდურესი გარყვნილება გახდა.
 
წინასწარმეტყველ დანიელს ჰქონდა ცივილიზაციათა ცვლილების ხილვა. დაცემის მიზეზი იყო - რელიგიის გარყვნა. ცივილიზაციათა ასეთი მონაცვლეობა რაღაც ზომით მაინც ინარჩუნებდა რელიგიას გადაშენებისგან, ხოლო კაცობრიობას თვითგანადგურებისგან. ახალი ცივილიზაციის ჩასახვისას რელიგია უფრო სუფთა იგო, ვიდრე მის დასასრულს, და როდესაც ის სრულიად გაირყვნებოდა, ცივილიზაციის აღსასრულიც დგებოდა. ავიღოთ თუნდაც ბაბილონის დაცემა, როდესაც მეფე უკეთურების ისეთ უკიდურეს ხარისხამდე მივიდა, რომ სატაძრო ჭურჭლები სალოთაოდ გამოიყენა, მაშინ დადგა სამეფოს აღსასრულიც. რაღაც ამის მსგავსი ხდებოდა ძველ საბერძნეთსა და რომშიც.
პითაგორელები
ფილოსოფიის ოკულტური საფუძვლები
 
ერთ-ერთი დასავლელი მეცნიერი წერს: "ანტიკური ფილოსოფიის ისტორია, უპირველეს ყოვლისა, წარმოადგენს დასავლური მეცნიერების წარმოშობის გააზრებას, მაგრამ ამავდროულად ის წარმოადგენს ცალკეულ მეცნიერებათა ჩასახვის ისტორიასაც" (Виндельбанд В. История древней философии. М., 1911. С.1). მისი გამონათქვამიდან გამოდის, რომ ფილოსოფია არ არის რელიგია. ფილოსოფია - ეს ინტელექტის განვითარების შედეგია, რელიგიასთან მას ირიბი დამოკიდებულება გააჩნია; როგორც მეცნიერება ის წარმოიშვა არა რელიგიისგან, არამედ როგორც ანტაგონიზმი რელიგიისა. მაგრამ მთელი თავისი ისტორიის განმავლობაში ფილოსოფიას ხშირად ჰქონდა შეხება რელიგიასთან. ასე, მაგალითად, უკვე ძველაღთქმისეული ეკლესიასტე ეხებოდა ყოფიერების ფილოსოფიიურ პრობლემებს. მაგრამ ის - ღვთისმეტყველია და, როგორც ასეთს შეგნებული აქვს რელიგიის უპირატესობა ფილოსოფიაზე. ბერძენი ფილოსოფოსები ღვთისმეტყველები არ ყოფილან, და ისინი ფილოსოფიის თავწყაროს რელიგიურ მითოლოგიაში ხედავენ და ფილოსოფიის მამამთავრებად ღმერთებს მიიჩნევენ.
 
ქრისტიანობის პირველი საუკუნის მრავალი ღვთისმეტყველი და მასწავლებელი ფილოსოფიას დადებით როლს განუკუთვნებდა ხალხის რელიგიური განათლების საქმეში. ისინი ამტკიცებდნენ, რომ როგორც ძველაღთქმისეული ისრაელისთვის რჯული წინამძღოლი იყო ქრისტესკენ მიმავალ გზაზე, ასეთივე წინამძღოლი იყო ფილოსოფია წარმართებისთვის. მაგრამ თუ ფაქტებს გავაანალიზებთ, დავინახავთ, რომ პალესტინაში ქრისტეს ქადაგება უფრო ეფექტური იყო, ვიდრე მოციქულ პავლესი ათენში. ახალაღთქმისეულ დროს ფილოსოფია მრავალი მწვალებლობის მიზეზი გახდა, მრავალმა ქრისტიანმა ასკეტმა, მასწავლებელმა, ღვთისმეტყველმა და თვით წმიდა მამებმაც კი წამოჰკრეს მას ფეხი, როგორც დამაბრკოლებელ ლოდს და ბევრმა მათგანმა ფილოსოფიის საცდური ძლივს გადალახა.
 
ახალ დროებაში ფილოსოფია ქრისტიანობის მთავარი მტერი გახდა, მან წარმოშვა ღმრთისმბრძოლთა მთელი ლეგიონი: მისტიკოსები, ათეისტები, ოკულტისტები, სექტანტები და მრავალი სხვა. დღეისთვის ფილოსოფია თავისი ამპარტავნებით ბაბილონის გოდოლზე მაღლა იჭრება და აბსოლუტურ ჭეშმარიტებაზე აცხადებს პრეტენზიას.
 
ამრიგად, ფილოსოფიამ, აღმოცენდა რა ინტელექტუალური პროგრესის ნიადაგზე, ჯერ რელიგიის როლზე გამოაცხადა პრეტენზია, შემდეგ კი რელიგიის უმაღლეს ალტერნატივაზეც. ფილოსოფია, როგორც ვინდელბანდი მიიჩნევს, აღმოცენდა "დიფერენციაციის პროცესში, რომელიც პრაქტიკისა და მითოლოგიისგან აზროვნების გამოყოფით იწყება, და შემდეგ გზას თვით მეცნიერებაში აგრძელებს" (იქვე).
 
თუკი ადრე ადამიანის ცნობიერება და ცხოვრება მთლიანად და ორგანულად იყო შეერთებული რელიგიას, საბერძნეთში ფილოსოფიის აღმოცენების შემდეგ ხდება გაყოფა, და ცნობიერება და აზროვნება გამოდიან რელიგიის კონტროლისგან, რომელიც, როგორც ფილოსოფოსები ამტკიცებდნენ, მოსაწყენია და შიშს ჰგვრის ადამიანს; ისინი, გარკვეულწილად, ანტაგონისტები ხდებიან. და მართლაც, ამ მიმართებით ფილოსოფია მართალი იყო. ადამიანი, ინტუიტიურად გრძნობდა, რომ წარმართული რელიგია ვერ ათავისუფლებს მას ტანჯვისგან, ვერ აძლევს პასუხებს მტანჯველ კითხვებზე და, ამიტომაც, თავის სულიერ მოთხოვნილებათა დაკმაყოფილებას რელიგიის მიღმა ეძებს.
 
ფილოსოფიაში ადამიანი პირველად სვამს კითხვას: რა არის ჭეშმარიტება? მაგრამ, დასვა რა მართებული კითხვა, პასუხს წარმართი მოგვებივით ეძებს. "ბერძნული ფილოსოფია, - მიიჩნევს ვინდელბანდი, - წმიდად ბერძნული სულის პროდუქტია" (Виндельбанд В. История новой философии. Т. 1. М., 2000. С. 3). ის "იწყება შემეცნებისადმი დამოუკიდებელი ლტოლვის განცხადებით. ის მოძრაობს... ცოდნისკენ და თავის დასრულებას არისტოტელეში აღწევს, ნაწილობრივ მეცნიერების (ლოგიკის) ზოგადი თეორიის სახით, ნაწილობრივ კი აქედან განვითარებულ მეცნიერებათა სისტემებით" (Виндельбанд В. История древней философии. М., 1911. С. 3). შემდეგ ფილოსოფია "ცოდნას ეძებს უკვე არა თვით ცოდნის გულისთვის, არამედ მხოლოდ როგორც საშუალებას ცხოვრების მოწყობის მისაღწევად" (Виндельбанд В. История древней философии. М., 1911. С. 4).
 
მეორე მხრივ, ფილოსოფია ცდილობს ჩაანაცვლოს რელიგია, ის ცდილობს დააკმაყოფილოს პიროვნების ის მოთხოვნილებები, რომლებსაც უნდა აკმაყოფილებდეს რელიგია. ფილოსოფია "დროთა განმავლობაში იქცევა მისწრაფებად სამეცნიერო აზროვნების დახმარებით დააკმაყოფილოს რელიგიური მისწრაფებები" (Виндельбанд В. История древней философии. М., 1911. С. 4). სამეცნიერო მონაცემების დახმარებით ის ცდილობს გაათავისუფლოს ადამიანი ვნებებისა და ბიწიერებისგან. ფილოსოფოსები მიიჩნევდნენ, რომ თუკი ადამიანი შეიგნებს, რომ მოცემული ქცევა, რომლის აღსრულებაც მას სურს, ბოროტებას მოუტანს, ის მას არ შეასრულებს და ამ შეხედულებაში ღრმად ცდებოდნენ. მაგრამ, მიუხედავად ამისა, ფილოსოფია რომის სახელმწიფოს ელინისტურ ეპოქაში "სრულიად შეგნებულად დგება ადამიანის რელიგიური დანიშნულების სამსახურში" (იქვე). მაგრამ რელიგიის ნაცვლად ფილოსოფია იწყებს მაგიის სამსახურს. ფილოსოფია - ეს არის ცნობიერების (გნოზისის) კულტი, მაგია - ძალაუფლების კულტია. გნოსტიციზმში ეს ცნებები მჭიდროდ გადაებნენ და შეერწყნენ ერთმანეთს. გნოსტიკოსი ეძებდა ცოდნას, რომლის დახმარებითაც შეძლებდა ჯერ გაეგო, შემდეგ კი ემართა სამყარო, ოდითგანვე ამისკენ მიიწევს მაგიაც.
 
"გნოზისი, მაგია და მისტიკური კულტები განუყოფელ კავშირში არიან ერთმანეთთან. თუკი თეოლოგი-გნოსტიკოსი ესწრაფვის ზებუნებრივ ცოდნას, მაგი ზებუნებრივ ძალას, რომელსაც ზებუნებრივი ცოდნის წყალობით დაეუფლებოდა" (Гностики. Под редакцией Еремеева С. И. Киев, 1996. С 35). თუკი არსებითად განვიხილავთ, საბოლოო ჯამში ფილოსოფია მაინც არ ემსახურება ცხონების საქმეს, არამედ ადამიანის იმავე ვნებების დაკმაყოფილებას. ფილოსოფიის საცდური, ბოლოს და ბოლოს, მიდის ქედმაღლობასთან და ამპარტავნებასთან, და, ხდება რა თვითმიზანი, ნთქავს ადამიანის ღმრთისადმი აღვლენილ ღაღადისსა და მოწოდებას. ამგვარად, ფილოსოფია გახდა მზაკვარის მიერ ადამიანის დამონების ახალი საშუალება. მაგრამ პირველდაწყებითად ის ერთგვარ დადებით როლს მაინც თამაშობდა.
 
ფილოსოფიის ისტორიაში პირველობა ეკუთვნის საბერძნეთს. "იმ დროს, როდესაც ევროპის კონტინენტზე ბატონობდა ზნეობრივი დაცემულობა, აქ იღვიძებს სილამაზის, სიცოცხლისა და მისი უფრო მაღალი შინაარსის შემეცნების გრძნობა. სული თავისუფლდება ყოველდღიური საზრუნავით დაკმაყოფილებისგან და თავისთვის, თითქოსდა თამაშობით, კეთილშობილური დასვენების, ხელოვნებისა და მეცნიერების ნაწარმოებს იქმნის; რადგან იმაში, რომ სული მოცალეობის ჟამს არ ხდება უსაქმო, მდგომარეობს კულტურული სულის ნიშანი" (Виндельбанд В. История древней философии. М., 1911. С. 18).
 
რელიგია მოწოდებულია ადამიანს მიაწოდოს სულიერი ძალა, ჯანსაღი სული, შინაგანი სამყარო. წარმართული რელიგია არა თუ მსგავს არაფერს იძლეოდა, არამედ მუდმივად აღრმავებდა ადამიანის ისედაც უბადრუკ მდგომარეობას. მაშინ ადამიანი ცდილობდა ეპოვა თავდახსნის სხვა ფორმები და საშუალებები და ამის შედეგად მივიდა ფილოსოფიასთან. "ადრინდელი დროების ცხოვრებისადმი გულწრფელი ერთგულება გაქრა, ხალხური შეგნება საფუძვლამდე გადმოყირავდა, ინდივიდები იწყებენ თავიანთი გზებით სიარულს, ხოლო გამოჩენილი ადამიანები გამოდიან სერიოზული გაფრთხილებებით, რათა გონივრული განსჯის დახმარებით კვლავ აღადგინონ ცხოვრებისადმი ჯეროვანი დამოკიდებულება" (Виндельбанд В. История древней философии. М., 1911. С. 21). მაგრამ ფილოსოფიაც უძლური იყო ადამიანისთვის მიეცა ცოდვისგან თავდახსნის ძალები, რომელი ცოდვაც ადამიანის ყოველგვარი უბედურების მიზეზია.
 
ადამიანის ცნობიერება მუდმივად მოძრაობდა, ადამიანი ეძებდა ისეთ სფეროებს, სადაც ის საკუთარი თავის გამოვლინებას შეძლებდა. გამომგონებლობა, შემოქმედება, ცნობისმოყვარეობა და გონების ინტერესი საქმიანობის ხარისხობრივად ახალ დონეზე გადავიდნენ. მთელმა წინანდელმა გამოცდილებამ, მთელმა დაგროვილმა ცოდნამ შვა საკუთარი ყოფიერების ახლებური გააზრების საჭიროება. ინტელექტუალური და სულიერი სრულყოფილების მოთხოვნილებამ დაგროვილ ცოდნასთან და გამოცდილებასთან შეხამებით შვა თვითგამოხატვის ახალი ფორმა - ფილოსოფია.
 
იმ დროის ფილოსოფია მოიცავდა არა მარტო აბსტრაქტული ჭეშმარიტებების ძიებას, არამედ მცდელობას პასუხი გაეცა ყველა კითხვაზე, რაც კი ადამიანის ყოფიერებაში წარმოიშვებოდა. "ყოველი თავის მოვალეობად მიიჩნევდა განემარტა ღრუბლების, ჰაერის, ქარების, თოვლის, სეტყვის, ყინულის წარმოშობა; მოგვიანებით იღვიძებს ინტერესი ორგანული არსებების მიმართ; შემდეგ, ამ სფეროში, ის, რამაც წარმოშვა მასობრივი ფანტასტიური ჰიპოთეზები, იყო, უპირველეს ყოვლისა, ჩასახვისა და გამრავლების საიდუმლონი" (Виндельбанд В. История древней философии. М., 1911. С. 25).
 
ფიზიკიდან ადამიანი გადადის მეტაფიზიკაზე და გამოიმუშავებს ისეთ ცნებებს, როგორიცაა ჭეშმარიტება, პირველმიზეზი, აბსოლუტი, სრულყოფილება, ყოფიერება, მორალი, სინდისი და ა. შ., და ამგვარად კვლავ შედის რელიგიური კატეგორიებისა და რელიგიური ყოფიერების სფეროში. ის უკვე გონების პოზიციიდან ცდილობს, სხვადასხვა სამეცნიერო კატეგორიათა ოპერირებით ააგოს საკუთარი რელიგიური სისტემა. სულ თავიდან ფილოსოფოსები, ცდილობდნენ რა მოეცვათ გარემოუცველი, ძალიან ხშირად მიმართავდნენ წარმართულ მითოლოგიას და მაგიას.
 
როდესაც სამეცნიერო ცოდნა სცილდება ემპირიულ დაკვირვებათა და ლოგიკური ახსნა-განმარტებათა ჩარჩოებს, ის გარდაუვალად შედის მისტიციზმისა და ოკულტიზმის სფეროში; ეს, ამა თუ იმ ზომით, თავიდან ვერ აიცილეს ძველი ეპოქის ფილოსოფოსებმაც. მათ შორის ბევრი იყო ისეთი, ვინც თავისი წვლილი შეიტანა არა მარტო ფილოსოფიის, არამედ ოკულტიზმის მემკვიდრეობაში. თავდაპირველად, როდესაც ფილოსოფოსმა დაიწყო ბუნების, ადამიანისა და ყოფიერების კანონების შესწავლა, ფილოსოფოსმა თავისთვის აღმოაჩინა გასაოცარი სურათი, რომელიც მან სასწაულად შერაცხა, შემდეგ, როდესაც ოკულტიზმის სფეროში შეაღწია, ის აღიძრა არა მარტო შემეცნების სურვილით, არამედ ფლობისაც. გააჩნდა რა განვითარებული ინტელექტი, ოღონდ არ ჰქონდა სულიერი ძალები, ადამიანმა ვერ შესძლო ვნებათაღელვის გამკლავება. ადამიანი ხედავდა, თუ როგორი უზარმაზარი ძალა გააჩნია ცოდნას; შეიმეცნა რა ის, რაც არ იცოდა სხვამ, მან თავის მსგავს ადამიანებზე განუზომლად უდიდესი უპირატესობა დაინახა. ამან მასში ჯერ ზეაღმატებულობის გრძნობა გამოიწვია, შემდეგ კი სხვების მიმართ ზიზღისაც. ადამიანში გაჩნდა სურვილი არა უბრალოდ აღზევებისა, არამედ სხვებზე ბატონობისაც. ადამიანი ხედავს, რომ ის ფლობს ერთგვარ საგანძურს, და იწყებს მის საიდუმლოდ შენახვას.
 
ყველაფერი ზემოთაღნიშნული ხელს უწყობდა იმას, რომ უკვე პირველმა ფილოსოფოსებმა თავიანთ გარშემო ჩამოაყალიბეს მოგვთა საიდუმლო საზოგადოების მსგავსი რამ. ისინი ქმნიდნენ თავიანთ სკოლებს, ტრადიციებს,სიმბოლოებს, ქცევის წესებს და სხვა., რომელიც თაობიდან თაობას გადაეცემოდა. არ ჯერდებოდა რა დაგროვებულ ცოდნას, ადამიანი ელტვოდა ბუნების საიდუმლოთა უფრო ღრმა წვდომას. ის აგებდა ვარაუდებს, ჰიპოთეზებს, თუმცა, ამის საფუძველში იდო გამორჩენის პრინციპი: რა სარგებლობა შეიძლება მიიღოს ადამიანმა, თუკი ის მეცნიერების მეშვეობით ბუნებაზე ძალაუფლებას მოიპოვებს.
 
ოცნებებს და ფანტაზიებს შორს მიმავალი შედეგები გააჩნია და შეუძლია ადამიანი განდრიკოს ჭეშმარიტებისგან. ოცნებებს, ბოლოს და ბოლოს, ადამიანი ოკულტიზმამდე მიჰყავს. ოცნებობს რა რაღაცის მიღწევას, ადამიანი რეალობაში აწყდება გადაულახავ სიძნელეებს; არ სურს და თავის დანებება, ის ყველგან ეძებს თავისი ოცნების განხორციელების შესაძლებლობას და, ბოლოს, მიდის ოკულტიზმამდე, რომელიც მას ჰპირდება იმას, რისკენაც ასე ილტვოდა მთელი მისი არსება. ასე, მაგალითად, ა. ს. პუშკინის პოემაში "რუსლანი და ლუდმილა" ღატაკი რაინდი, ცდილობს რა მზეთუნახავ ნაინას ყურადღების მიქცევას, იყენებს ყოველგვარ საშუალებას და საბოლოოჯამში მიმართავს მაგიას. ეს პათოლოგიური მექანიზმი არსებობს, როგორც წარსულის ფილოსოფიაში, ასევე დღესაც. სწორედ ფილოსოფია უბიძგებს ადამიანს შევიდეს სულიერი ყოფიერების აკრძალულ და საშიშ სფეროებში, სწორედ მან შვა მრავალი ისეთი პიროვნება, რომელიც ცნობილია და პატივდებულია ოკულტიზმში.
 
ფილოსოფიისა და მაგიის დახმარებით სამყაროს დამორჩილების პირველი მცდელობები ორფიკებიდან მოდის. "ორფიზმი - ეს არის რელიგიური მოძრაობა, რომელიც მითოლოგიურ მომღერალ ორფეოსს უკავშირდება. მნიშვნელოვან როლს მის მითოლოგიურ გაგებაში სამყაროსა და ღმერთების გაჩენასთან დაკავშირებით ასრულებდა მუსიკა - ჰარმონია. ორფიკული შეხედულებები, კერძოდ სულისა და სხეულის გაგებასთან მიმართებაში (სხეული სულის სამარხია), ბერძნულ ფილოსოფიაში ასახულია პლატონისა და პითაგორას შეხედულებებში" (История философии. Перевод с чешского Богуты И. И. М., «Мысль», 1995. с. 565). ორფიზმის მიმართ პატივისცემით არიან გამსჭვალული თანამედროვე ოკულტისტებიც.
 
ოკულტიზმის ჩამოყალიბებაში განსაკუთრებული როლი უჭირავთ პითაგორას და პითაგორელებს. პითაგორა დაიბადა კუნძულ სამოსზე 584 წ. ქრ. შ.-მდე, მდიდარი ვაჭრის ოჯახში. კუნძულს უკავშირდება მისი ცხოვრების მნიშვნელოვანი ნაწილი. ნიჭიერი და შეძლებული ადამიანი, პითაგორა გაიტაცა ბუნების საიდუმლოებათა შემეცნებამდ. ამ მიზნით მან განახორციელა რამოდენიმე მოგზაურობა. ჯერ დიდი საბერძნეთი მოიარა, სადაც მან შეისწავლა ელადის სიწმიდეები და სილამაზეები, სადაც გაიცნო ფერეკიდე და განიმსჭვალა საიდუმლო სწავლებათა მისეული სულისკვეთებით.
 
პითაგორა იყო ანაქსიმანდრესა და ანაქსიმენეს თანამედროვე. თალესის მსგავსად, მანაც იმოგზაურა ეგვიპტეში, სადაც გაეცნო მათემატიკისა და ასტრონომიის მიღწევებს, ასევე შეისწავლა და ეზიარა ეგვიპტის რელიგიურ კულტებს. პითაგორას მიაწერენ ასევე ინტენსიურ მეცადინეობას მუსიკით.
 
ეგვიპტისა და ახლო აღმოსავლეთის ეგზოთერული და ეზოთერული ცოდნით გამდიდრებული, პითაგორა უკან საბერძნეთში ბრუნდება 530 წ-ს სახლდება კროტონში. აქ მან ჩამოაყალიბა თავისი თანამოაზრეებისა და მიმდევრების წრე, რელიგიურ მისტერიათა ტიპის ერთგვარი საიდუმლო კავშირი. ასე, მაგალითად, გამოკვლევების თანახმად, პითაგორა იყენებდა "მისტერიებს, განსაკუთრებით ორფიკულს, და, როგორც ჩანს, უმთავრესად მიემხრო აპოლონის კულტს" (Виндельбанд В. История древней философии. М., 1911. С. 33). ამ კავშირის ჩარჩოებში ჩამოყალიბდა რელიგიურ-პოლიტიკური სახის საიდუმლო საზოგადოება.



პითაგორელთა სკოლა

 
თანამედროვე ოკულტისტები მიიჩნევენ, რომ პითაგორამ შექმნა ეზოთერული სწავლება, რომელიც ყოფიერების განსაკუთრებულ საიდუმლოებებს შეიცავდა. მის საზოგადოებაში გაწევრიანება შესაძლებელი იყო მხოლოდ ხანგრძლივი მომზადებისა და მრავალგვარ დამატებით ფორმალობათა შესრულების შემდეგ. წარმატებული მომზადების შემდეგ მოწაფეს იღებდნენ საზოგადოებაში განდობის მეშვეობით, რომლის დროსაც ის ფიცს დებდა, რომ არ გაამხელდა საზოგადოების საიდუმლოს. პითაგორა "გარკვეული გარეგანი ფორმები მიანიჭა თავის სწავლებას, რაც გამოიხატა განდობის განსაკუთრებულ რიტუალებში, და დააწესა ერთგვარი ჩაკეტილი რელიგიური ორდენის მსგავსი საზოადოება" (Мэнли П. Холл. Энциклопедическое изложение... СПб., 1994. С. 71). პითაგორამ ოცდათოთხმეტი წელი გაატარა სახლს გარეთ, მოგზაურობდა სხვადასხვა ქვეყანაში, "და მთელი ამ დროის განმავლობაში ის, როგორც ჩანს, ხვდებოდა ინდოელ და ჩინელ ბრძენკაცებს, რადგან მის გვიანდელ ფილოსოფიაში ვხედავთ აღმოსავლური მისტიციზმის ძლიერ ელემენტს" (Уилсон К. Оккультизм. М., 1994. С. 76).
 
პითაგორა მიიჩნევა მეცნიერად და ფილოსოფოსად, მაგრამ მისთვის ის აღმოჩენები, რომლებიც მან მათემატიკისა და ფილოსოფიის სფეროში გააკეთა, იყვნენ არა ძირითადი, არამედ მისი მისტიკური სწავლების აღმონაცენები. "მისი სწავლება მისტიკური იყო, მისი განდობის რიტუალები ხანგრძლივი და რთული... მისმა უკიდურესად მისტიკურმა ფილოსოფიამ უდიდესი გავლენა მოახდინა მაგიის ისტორიაზე" (Уилсон К. Оккультизм. М., 1994. С. 77).
 
რა აერთიანებდა პითაგორელებს? მათი სწავლებიდან და საქმიანობიდან გამომდინარე, შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ ორდენის მიზანი მდგომარეობდა კუნძულზე სულიერი და პოლიტიკური ძალაუფლების პყრობაში. თანამედროვე ოკულტისტების აზრით, სწავლება, რომელსაც ისინი ამუშავებდნენ თითქოსდა აძლევდა მათ შესაძლებლობას ეპოვათ სამყაროს, ღმერთებისა და ადამიანთა მართვის ბერკეტები. შემდეგში ისინი შეეცადნენ სიცოცხლეშივე განეხორციელებინათ ეს იდეები. ეს იყო ოკულტური საზოგადოება, რომელიც აფორიაქებდა თანამედროვეთა ცნობიერებას, და დღემდე იპყრობს თანამედროვე ოკულტისტთა ყურადღებას.
 
პითაგორასეული სწავლების უმთავრესი განყოფილებები იყო მათემატიკა და ასტრონომია. მათემატიკაში პითაგორელები ყურადღებას აქცევდნენ რიცხვთა ურთიერთდამოკიდებულებას. მაგრამ განსაკუთრებით ეს შესამჩნევი იყო მუსიკალურ წყობაში. რადგან პითაგორელთა შორის განსაკუთრებული ადგილი ეკავა მუსიკას, ჰარმონიას, მათ ყურადღება მიაქციეს მუსიკალური ტონის დამოკიდებულებას სიმის სიგრძესა და სისქეზე. ამან საფუძველი მისცა მათ ეფიქრათ, რომ რიცხობრივი შესაბამისობანი სივრცეში გაბატონებული პრინციპია. თავიანთი შეხედულების დასტური მათ იპოვეს ასტრონომიაშიც. როდესაც ზეციურ მნათობებს აკვირდებოდნენ, მათ შეამჩნიეს, რომ ზეციური სხეულების პერიოდული ბრუნვა განსაზღვრავს ყველა განსაზღვრებათა ძირითად ზომებს დროში. ყველაფერმა ამან მისცა მათ მიზეზი კოსმიური წესრიგისთვის ემზირათ როგორც განსაზღვრული კონკრეტული რიცხვისთვის.
 
შემდეგ პითაგორელები მეცნიერებიდან გადადიან ოკულტიზმზე. თუკი რიცხვები განსაზღვრავენ საგნებს, შედეგად, იმდროინდელი შეხედულებებით, ისინი წარმოადგენენ კიდევაც საგანთა არსს, ისინი არიან პირველსაწყისი ხატებანი, რომელთაც საგნები ბაძავენ. აქედან მომდინარეობს პითაგორელთა სახელგანთქმული გამოთქმა: ყველაფერი - რიცხვია. ოკულტური ცნობარის თანახმად: "პითაგორას სწავლებას ჰქონდა სხვა, მისტიკური აზრი, რომლის მიხედვითაც მისი ფორმულები იძენდნენ ღრმა სიმბოლურ მნიშვნელობას, და მისი მონადა ნიშნავდა არა მარტო ერთეულს ან ათვლის მათემატიკურ წერტილს, არამედ ყოველივე არსებულის პირველად ერთიან პრინციპს, აუხსნელ ერთიანობას, რომლისგანაც ყველაფერი მომდინარეობს მიუწვდომელ ემანაციაში, და რომლისკენაც კვლავ უკან ილტვიან ყოველნი, ამთავრებენ რა ყოფიერების დამასრულებელ წრეს და მით აყალიბებენ მისტიურ სისავსეს" (История религий. Под ред проф. Д. П. Шантепи де ля Соссей. М., 1992. С. 72).
 
რიცხვების საფუძველზე აგებენ პითაგორელები თავიანთ ოკულტურ შეხედულებებს. რიცხვითი კავშირებიდან ცალკეულ საგანთა მრავალფეროვნება და ცვალებადობა რომ გამოიყვანონ, მათ გამოაცხადეს ლუწი და კენტი, შესაბამისად, ტოლფარდი უსაზღვროსთან და საზღვრულთან, და როგორც ყველა რიცხვი შედგენილია ლუწი და კენტი რიცხვებისგან, ასევე ყველა საგანი საკუთარ თავში აერთიანებს ურთიერთსაპირისპირო განსაზღვრებას, კერძოდ შეზღუდულისა და შეუზღუდავისას, ამასთან კენტი რიცხვები უფრო სრულყოფილნი არიან, ვიდრე ლუწი.
 
განშორდნენ რა მუსიკას, არითმეტიკის საშუალებით პითაგორელები ცდილობდნენ რიცხვთა სისტემის სქემით სინამდვილის ცალკეულ სფეროებში აეგოთ საგანთა ჰარმონიული წყობა. ამისთვის ისინი საგნებს აერთიანებდნენ ჯგუფებად მათი წარმოშობის მიხედვით, ათ-ათი საგანი თითოეულ ჯგუფში, რადგან რიცხვი ათი იდეალურ რიცხვად მიაჩნდათ და მას თითქმის ღვთაებრივ არსს ანიჭებდნენ. "ათი, პითაგორელთა სწავლებით, - ისეთი რიცხვია, რომელზეც შეიძლება გადაიტანო სამყაროს ყველა საგანი და მოვლენა მთელი მათი წინააღმდეგობებითურთ" (История философии. Перевод с чешского Богуты И. И. М., «Мысль», 1995. С. 97). ამ ჯგუფთა საგნებს შორის, მათი სწავლებით, არსებობს ჰარმონიული კავშირი. მაგალითად, "წერტილი" ზეციურ სხეულთა ჯგუფიდან შეესაბამებოდა ადამიანურ გონებას, რომელიც ეკუთვნოდა მიწიერ სხეულთა ჯგუფს. რიცხვებით აღინიშნებოდა ადამიანც, სათნოებებიც, არაცოცხალი ბუნებაც; ყველაფერი რიცხვთა მეშვეობით იყო ურთიერთკავშირში და ერთ მისტიკურ მთლიანობაშიც.
 
ყველა საგანი ან საგანთა ჯგუფები გადანაწილებულია ღმერთებს შორის, ხოლო ღმერთები ასევე რიცხვებს არიან დაქვემდებარებულნი, რომელთა სახელობითი რიცხვი არის ათი. ღმერთები კავშირში არიან ზეციურ მნათობებთან, ხოლო მნათობთა ჰარმონიული მოძრაობა განსაზღვრავს დედამიწაზე არსებულ საგანთა სწორ მსვლელობას. ერთი სიტყვით, მთელ სამყაროს, მთელ კოსმოსს აქვს ბურთის ფორმა და ყველა საგანი სამყაროში მკაცრად დაქვემდებარებულია ერთურთს და იმართება რიცხვებით. შედეგად, თუკი იცი რიცხვთა თანმიმდევრობა, მათი ურთიერთმიმართება და ურთიერთდაქვემდებარებულობა, შეგიძლია თვითონ მართო საგნები მთელ სამყაროში.
 
რიცხვთა ჰარმონიის შედგენით, შეიძლება საგანთა ჰარმონიის შედგენაც. ზოგჯერ პითაგორელთა სამეცნიერო ძიებანი "სამყაროს მათემატიკურ კანონზომიერებათა" შესახებ უნაყოფო არევ-დარევით მთავრდებოდა, მაგრამ ეს ვერ აჩერებდა მათ, და ისინი კვლავ და კვლავ ცდილობდნენ დაუფლებოდნენ საიდუმლოს, რომელიც მისცემდა მათ სამყაროზე ძალაუფლებას. აქედან მომდინარეობს მათი საქმიანობის საიდუმლო ხასიათიც, მოწაფეთა მომზადებაც, და განდობის ხანგრძლივი პროცესიც. დასასრულ, საკუთარი აღმატებულობის გრძნობა, საზოგადოებაში ელიტარული მდგომარეობა უფლებას არ აძლევდა მათ თანასწორად ესაუბრათ უბრალო ხალხთან.
 
თეორიული ძიებების შემდეგ პითაგორელებმა მათ პრაქტიკულ განხორციელებაზე გადასვლა გადაწყვიტეს. მისტიკიდან ისინი პოლიტიკაზე გადავიდნენ. მათი სწავლების თანახმად, მსოფლიოს უნდა მართავდნენ საუკეთესოები, მაგრამ რადგან საუკეთესონი სწორედ ისინი არიან, შედეგად, ისინი უნდა იყვნენ სახელმწიფოს სათავეში. მაშინ ჰარმონიის პრინციპებიც დაცული იქნება. დაიკავეს რა მმართველი პოზიციები კროტონში, პითაგორელებმა 510 წელს სამხედრო მოქმედებებს მიმართეს მეზობელი ქალაქის სიბარისის წინააღმდეგ. ქალაქი განადგურდა, მაგრამ ამის შემდეგ მალევე მოხდა შიდა უთანხმოება თავად კროტონში და "პითაგორელების კავშირი" დევნას დაექვემდებარა, რამაც საბოლოო ჯამში მათი სრული განადგურება გამოიწვია.
 
უნდა შევნიშნოთ, რომ ეს მოვლენები ოკულტიზმის შესწავლის საკითხში განსაკუთრებულ ინტერესს წარმოადგენენ იმ მხრივ, რომ პითაგორელთა საიდუმლო საზოგადოების ისტორია ტიპიურია საზოგადოდ ყველა, როგორც წარსულის, ასევე თანამედროვე საიდუმლო ოკულტური ორდენისთვის.
 
თანამედროვე ოკულტისტები დიდი პატივისცემით ეპყრობიან პითაგორას და მის სწავლებას საზოგადოების შესახებ, ცდილობენ რა აღადგინონ, განაახლონ და თანამედროვე ენაზე გადმოთარგმნონ ამ სწავლების ენა და ეზიარონ მის სიბრძნეს. თუმცა, აქედან დღემდე არაფერი გამოდის. მაგრამ ის, რაც ანათესავებს და აერთიანებს წარსულისა და თანამედროვეობის ოკულტისტებს - ეს მათი ზრახვებია, სურვილებია და მოთხოვნილებებია.
 
პითაგორელებს ახასიათებდათ რელიგიური სწავლების სხვა ფორმებიც. ასე, მაგალითად, პითაგორამ მისცა დასაბამი სწავლებას გარდასახვის, ანუ - მეტაფსიქოზის (მეტემფსიქოზის) შესახებ, რომელიც გვაგონებს ინდურ ფილოსოფიურ სწავლებსაც. მისი წარმოდგენით, სული გადის მთელ რიგ გარდასახვებს და საბოლოო ჯამში მას შეუძლია მიაღწიოს ზებუნებრივ ღვთაებრივ მდგომარეობას. ერთ-ერთ თავის ნაწარმოებში პითაგორა წერს: "თავიდან პატივი მიაგე უკვდავ ღმერთებს, როგორც ამას რჯული გვიბრძანებს, და პატივი მიაგე ასევე ღმრთისთანასწორ გარდაცვლილებს!" (История философии. Перевод с чешского Богуты И. И. М., «Мысль», 1995. С. 98). გარდა ამისა, ოკულტური ცნობარის თანახმად: "პითაგორასეული განდობის უმაღლეს საფეხურებზე ვითარდებოდა მეხსიერებაში წარსულ არსებობათა გახსენებისა და გაცოცხლების უნარები. პითაგორამ თითქოსდა ზოროასტრისგან ისწავლა ამ რემინისცენციების გამოწვევის მეთოდები და შემდეგ თავისი ადრინდელი გარდასახვების სრულ გახსენებებს მიაღწია..." (Истоки тайноведения. Справочник по оккультизму. Симферополь, 1994. С. 72).
 
რა თქმა უნდა, შესაძლოა ძველ პითაგორელებს არც კი ჰქონდათ ისეთი შეხედულებები, როგორსაც მიაწერენ მათ თანამედროვე ოკულტისტები, მაგრამ არ შეიძლება იმ ფაქტის უარყოფაც, რომ მრავალი რამ პითაგორას სწავლებიდან საფუძვლად დაედო ოკულტიზმს. ასე, მაგალითად, ოკულტისტები პითაგორას სწავლებაში განსაზღვრულ ღირებულებას ხედავენ თავიანთთვის. "არ დავიწყებთ რა პითაგორელობის მიუწვდომელი მხარეების განხილვას, მხოლოდ აღვნიშნავთ, რომ მასში ჩვენ გვაქვს ფილოსოფიური სკოლის სრულყოფილი ნიმუში, რომელიც შეუერთდა სამეცნიერო მონაცემებზე დაფუძნებულ გარეგან სწავლებას, ეზოთერულ მნიშვნელობას და ღრმად დაფარულ სიმბოლიკას, რომელიც მთლიანად არის გამოტანილი აღმოსავლეთის საიდუმლო სიბრძნის ტაძრებიდან" (Истоки тайноведения. Справочник по оккультизму. Симферополь, 1994. С. 73).
 
პითაგორელთა კავშირის დარბევის შემდეგ მისი მრავალი წევრი მთელ საბერძნეთში მიმოიფანტა და, ზოგიერთი მკვლევრის აზრით, მათმა უმეტესობამ თავი ათენის პლატონისეულ აკადემიას შეაფარა.
 
ოკულტურ-მისტიკური გავლენისგან თავისუფალნი არ იყვნენ საბერძნეთის და ძველი რომის შემდგომ ეპოქათა ფილოსოფოსებიც. ასე, მაგალითად, ე. პ. ბლავატსკაიას არ ეეჭვება, რომ პლატონის ფილოსოფია ბევრწილ გამოადგა ოკულტიზმს. "პლატონმა გაფანტა ცრურწმენები და იმ დროის გადაჭარბებული თეორიები მაგიასთან და დემონებთან დაკავშირებით, განავითარა ისინი გონივრულ თეორიებად და მეტაფიზიკურ კონცეფციებად ჩამოაყალიბა". უეჭველია, რომ "პლატონი და ინდოეთის ძველი ბრძენკაცები ერთსა და იმავე სიბრძნეს იყვნენ ნაზიარებნი". ამიტომაც, როგორც ბლავატსკაია მიიჩნევს: "პლატონის ფილოსოფია მისტერიებშიც ისწავლებოდა" (Блаватская Е. А. Разоблаченная Изида. М., 1993. С. 18-19).
 
თანამედროვე ოკულტიზმი ამ პერიოდში თავის ფესვებს ხედავს არა მარტო საიდუმლო ფილოსოფიურ სკოლებში, არამედ საიდუმლო რელიგიურ ცერემონიებშიც - მიტერიებში. საიდუმლო კავშირებს, ფილოსოფიურ სკოლებსა და მისტერებს შორის შეიმჩნევა ერთგვარი მსგავსება, განსაკუთრებით იმ ამოცანებში, რომლებსაც ისინი საკუთარი თავის წინაშე აყენებდნენ. გამოკვლევების თანახმად, უკვე პითაგორელთა კავშირი ატარებდა რელიგიურ ხასიათს და აგებული იყო ორფიკული მისტერიების შესაბამისად.
 
მაგრამ, რას წარმოადგენდნენ ძველი მისტერიები?


გაგრძელება იქნება.

თარგმანი შესრულებულია საიტ "აპოკალიფსისის" რედ. მიერ. 2024 წ.

წყარო: Путь оккультизма : Ист.-богосл. исслед. / Священник Николай Карасев. - М. : Пренса, 2003
Назад к содержимому