სწავლანი > ანტიერეტიკონი
მღვდელი გეორგი მაქსიმოვი
ეკლესიის გარეთ არ არსებობს ცხონება
ეკლესიის გარეთ არ არსებობს ცხონება
(ქვეყნდება უმნიშვნელო შემოკლებით)
2. ესოდენ მრავალი ადამიანის დაღუპვა ძალზედ სასტიკია, კაცთმოყვარე ღმერთმა უეჭველად უნდა გადაარჩინოს ყველა კეთილი ადამიანი, ვისაც ჭეშმარიტების შესახებ არაფერი სმენია.
უპირველეს ყოვლისა, უნდა შევნიშნოთ, რომ იგივე მოციქულმა, რომელმაც ბრძანა, "ღმერთი სიყვარულია"-ო (1 იოანე 4:16), ასევე დაწერა:"მხდალთა და ურწმუნოთა, ბილწთა და მკვლელთა, მეძავთა და გრძნეულთა, კერპთაყვანისმცემელთა და ცრუთა ხვედრი კი ტბაშია, ცეცხლითა და გოგირდით მოგიზგიზეში. და ეს არის მეორე სიკვდილი" (გამოცხ. 21:8), თანაც დაწერა მაშინ, როდესაც კაცობრიობის უდიდესი ნაწილი კერპთაყვანისმცემლობას მისდევდა.
სინამდვილეში სწორედ განსახილველი სწავლების მიმდევრები ქადაგებენ ღმრთის სისასტიკეს, როდესაც დასაშვებად მიიჩნევენ მკრეხელურ აზრს იმის შესახებ, თითქოსდა ღმერთი შებოჭილი იყოს "ობიექტური ვითარებებით", გულგრილად ტოვებდეს ადამიანთა ტანჯვას და დასაღუპად სწირავდეს ადამიანებს, რომლებიც გულწრფელი მართლმადიდებლები გახდებოდნენ მათთვის რომ მართლმადიდებლობის შემეცნების შესაძლებლობა მიეცათ, მაგრამ რატომღაც ღმერთმა მათ ეს წყალობა არ უბოძა.
ამგვარ წარმოდგენაში არ არის არავითარი სიყვარული, მასში მოიაზრება მხოლოდ ერთი - უგუნურად სასტიკი ღმერთის იდეა. რადგან, როდესაც ჩვენ, ცოდვილი ადამიანებიც კი ვიგებთ, რომ სადღაც ადამიანი იღუპება, ჩვენს დახმარებას საჭიროებს და მზადაა მის მისაღებად, ხოლო ამ დროს ჩვენთვის არაფერს ნიშნავს მასთან მისვლა და მისდამი დახმარება - განა არ მივაშურებდით და არ გადავარჩენდით მას? რა თქმა უნდა, წავიდოდით და გადავარჩენდით. მაშ, ნუთუ ღმერთი ჩვენზე ნაკლებად მოწყალეა? სისხლის სამართლის კოდექსშიც კი არის გათვალისწინებული ისეთი დანაშაული, როგორიცაა "უბედურებაში შთავარდნილი ადამიანისადმი დახმარების არგაწევა". და ღმრთის სჯულშიც ნათქვამია: "იხსენი საკვდავად წაყვანილნი და დაიფარე დასახოცად განწირულნი" (იგავნი 24:11). ნუთუ თვით ღმერთი არ დაეხმარება უბედურებაში ჩავარდნილს და არ იხსნის სასიკვდილოდ განწირულთ, ან უარს იტყვის მოსაკლავად განწირულთა დახმარებაზე?
ამ ცთომილების მქადაგებელნი გვიპასუხებენ, რომ სწორედ ამიტომაც სწამთ მათ იმისა, რომ ასეთ ადამიანებს ღმერთი სიკვდილის შემდეგ იხსნის, და სამოთხეში შეიყვანს. მაგრამ, რატომ სიცოცხლეშივე არ იხსნა ღმერთმა ისინი? ცოდვა ხომ არა სიკვდილის შემდეგ, არამედ აქ, ახლა, სიცოცხლეში იმონებს, რყვნის და ხრწნის ადამიანის სულს, ანადგურებს მის სიცოცხლეს, აღავსებს მას ტანჯვით და უნუგეშო გვემით, და მის ცხოვრებას აქვე, სიცოცხლეშივე აქცევს ჯოჯოხეთად. ეს რეალობაა. და ქრისტე ეკლესიის მეშვეობით - არა სიკვდილის შემდეგ, არამედ უკვე დღეს და ახლა ათავისუფლებს ადამიანს ცოდვის მონობისგან, ასწავლის ბრძოლას ვნებებთან და მათზე გამარჯვებას, ასწავლის განღმრთობას და წმინდანობის მიღწევას.
მაშ, რატომ არ იხსნა ღმერთმა ცოდვისგან და მისი შედეგებისგან, ეს ვითომცდა ჭეშმარიტების მეძიებელნი? ღმერთს თუ შეუძლია ამ ადამიანებს მისცეს საკუთარი თავის შემეცნების შესაძლებლობა და მიიღოს ისინი სიკვდილის შემდეგ, რატომ არ აძლევს ის ასეთ შესაძლებლობას სიცოცხლეშივე? ხოლო თუკი მან რაიმე გაუგებარი ახირების გამო არ ისურვა მიეცა მათთვის ამგვარი შესაძლებლობა მათსავ სიცოცხლეში, რატომ უნდა ვიფიქროთ, რომ ამის გაკეთებას ისურვებს მათი სიკვდილის შემდეგ?
2.1. სიკვდილის შემდგომი მისაგებელის არასწორი გაგება
საერთოდ, უნდა აღინიშნოს, რომ განსახილველი ცრუსწავლება შეიძლება აღმოცენდეს მხოლოდ სიკვდილის შემდგომი მისაგებელის არასწორი გაგების პირობებში. ადამიანები, რომლებიც ასე ფიქრობენ, არ აღიარებენ ან არ ცნობენ არსებით კავშირს ჩვენი მიწიერი ცხოვრების არჩევანსა და ჩვენსავ სიკვდილის შემდგომ მისაგებელს შორის, ისინი სამოთხესა და ჯოჯოხეთზე მსჯელობენ ისე, თითქოსდა ლაპარაკი იყოს ორ ნაგებობაზე, სათავსოზე ან ოთახზე, რომელთაგან ერთი კომფორტულია, მეორე კი არაკომფორტული და, რომ საკითხის მთელი არსი თითქოსდა მდგომარეობდეს მხოლოდ იმაში, რომ როგორც იმათ, ვინც მთელი თავისი ცხოვრების განმავლობაში ვერ შეძლეს ეპოვათ კომფორტული ოთახის გასაღები, ამას სიკვდილის შემდეგ ეღირსებიან.
მაგრამ ღმრთის სასუფეველი - ეს ადგილი კი არ არის, არამედ მდგომარეობაა, ეს არის "არამედ სიმართლე, მშვიდობა და სიხარული სული წმიდაში" (რომ. 14:17). ღმრთი სასუფეველი - თვით ღმერთია, მისი სიყვარულია, მისი ერთობაა, მასთან და მასში მარადიული მყოფობაა. ხოლო ქრისტესადმი ჭეშმარიტი რწმენა, მასთან შეერთებაა საიდუმლოებებში; მის სხეულთან თანაზიარობა - ეკლესიაა, და მისი მცნებებით ცხოვრება -უბრალოდ გარეგანი ფორმალობა როდია, რომელიც აუცილებელია სიკვდილის შემდეგ "კარგ ადგილას" მოსახვედრად, - ეს არის ცოდვისგან განწმენდის პრაქტიკული გზა, ქრისტესთან შეერთება და ღმრთის სასუფევლის მოპოვება.
ღირ. იოანე კასიანე რომაელი წერს: "ღმრთის სასუფეველი თუ ჩვენშია და ეს სასუფეველი სიმართლე, მშვიდობა და სიხარულია, ის ვისაც ესენი გააჩნია, უეჭველად, ღმრთის სასუფეველში იმყოფება. და, პირიქით, ვინც უსამართლობაში, განხეთქილებასა და მწუხარებაში ცხოვრობს, რომელიც წარმოშობს სიკვდილს, ეშმაკის სამეფოს, ჯოჯოხეთისა და სიკვდილის კუთვნილებაა. ამ ნიშნებით განსხვავდება ღმრთის სასუფეველი ეშმაკის სასუფეველისგან" (Писания преподобного отца нашего Иоанна Кассиана. М., 1892. С. 176).
ღირ. გრიგოლ სინელი წერს: "როგორც ჯოჯოხეთური ტანჯვის ჩანასახი უხილავად იმალება ცოდვილთა სულებში უკვე აქ, დედამიწაზე, ასევე ზეციერ სიკეთეთა ჩანასახები მართალთ სულიწმიდის მიერ გულებში ეძლევათ" (Прп. Григорий Синаит. Творения. М., 1999. – С. 19). То есть, своей смертью мы рождаем для себя ту вечную участь,
ანუ, ჩვენი სიკვდილით, ჩვენთვისვე ვშობთ იმ მარადიულ ხვედრს, რომელსაც მთელი ცხოვრება სულში ვატარებდით. ამაშია ამჟამინდელი წუთისოფლის, ჩვენი ამჟამინდელი დროებითი ცხოვრების უღრმესი მნიშვნელობა. "აქ გამარჯვებულთ მომავალი ცხოვრების საწინდრად გამარჯვების გვირგვინები ეძლევათ; ისევე როგორც დამარცხებულთათვის აქვე იღებს სათავეს მათი შერცხვენა და წამება" (Прп. Симеон Новый Богослов. Слова. М., 1892. T. II. С. 49).
ღირ. სიმეონ ახალი ღვთისმეტყველისვე თქმით, "ისინი, ვინც მოკვდებიან მანამ, სანამ მოიხვეჭდნენ ზეციურ სასუფეველს, სად და როდის ჰპოვებენ მას, თუკი მიდიან იქ, სადაც მარადიული ბნელია? მაშასადამე, აქ, ამ ცხოვრებაში ღვთის კარზე კაკუნითა და სინანულის ცრემლებით მოგვეცა მისი მოძიებისა და მოპოვების შესაძლებლობა... არ შეუძლია ღმრთის სასუფეველში შესვლა მას, ვინც ჯერ კიდევ ამ ცხოვრებაშვე არ შეიმოსავს ქრისტეს როგორც ღმერთს, არ შეუდგება ღმრთის ჭვრეტის გზას და არ მიაღწევს იმას, რათა უფალმა დაივანოს მის სულში" (Прп. Симеон Новый Богослов. Слова. М., 1892. T. I. Сс. 230, 475).
2.2. დამახინჯება ღირებულებათა სისტემაში
როდესაც აკვირდები იმათ არგუმენტებსა და მტკიცებულებებს, ვინც შესაძლებლად მიიჩნევს მოუნათლავთა ცხონებას, ჩნდება შთაბეჭდილება, რომ მათ ავიწყდებათ არა მარტო ღმრთის განგებულება, არამედ თვით ღმერთიც.
"კარგი" ადამიანი მათთვის ის არის, ვინც ადამიანთა მიმართ არ სცოდავდა და ქველი საქმეებით შეეწეოდა. სხვაგვარად რომ ვთქვათ, ის, ვინც ადამიანთა საზოგადოების წინაშე ცუდ საქმეებს არ ჩადიოდა და მოჰქონდა სარგებლობა. ამით ისინი თურმე ცხონების ღირსნი შეიქნებიან.
მაგრამ მოსეს ათი მცნებაც კი არ შემოიფარგლა ჩამოთვლილი მოვალეობებით სხვა კაცთა მიმართ - ყველაზე უპირველესი მათგანი ღმრთის წინაშე ადამიანის მოვალეობას ეხება: "მე ვარ უფალი, თქვენი ღმერთი, ... არ გაიჩინოთ ჩემს გარდა სხვა ღმერთები. არ გაიკეთო კერპები, ... არ სცე თაყვანი მათ, არც ემსახურო, რადგან მე ვარ უფალი, თქვენი ღმერთი, შურისმგებელი ღმერთი, ... არ დაიფიცო ფუჭად უფლის, შენი ღვთის სახელი" (გამოსვლა 20:2-7).
და გამოდის, რომ ისეთი უმძიმესი ცოდვა, როგორიცაა ღმრთისადმი ურწმუნოება, ქრისტეს უპატივცემობა, რაღაც წვრილმანად აღიქმება, განა შეიძლებაო, ამბობენ ოპონენტები, ამგვარი "წვრილმანის" გამო ადამიანს წაართვა ერთობა მასთან, ვისაც ის თავის სიცოცხლეში არ იცნობდა და არც სურდა მისი ცნობა და პატივისცემა?
ვუპასუხებთ: არა თუ შეიძლება, არამედ გარდაუვალიცაა, რადგან ღმერთთან სიკვდილის შემდგომი ერთობა იმ ერთობის გაგრძელებაა, რომელიც ადამიანმა უკვე აქ, მიწიერ ცხოვრებაში აირჩია და, რომელიც მხოლოდ მის წმიდა ეკლესიაში ქრისტეს მიერ მოიცემა. ზუსტად ასევე ღმრთისგან სიკვდილის შემდგომი განკვეთა გაგრძელებაა იმ განკვეთისა, რომელიც ადამიანმა ამ ცხოვრებაშივე აირჩია, და რომელსაც საკუთარი თავი დაუქვემდებარა, როდესაც ჭეშმარიტი ღმერთის ძიებას - თავმოყვარეობა და ცოდვისმოყვარეობა არჩია.
ღმერთი სიკეთისა და სიხარულის ერთადერთი ჭეშმარიტი წყაროა. სიკეთისგან მოკვეთა კი სატანჯველია. ისინი, ვინც ღმერთთან ცხოვრებას გადაწყვეტენ და თვით თავიანთი ცხოვრებით ადასტურებენ ამ გადაწყვეტილებას, მარადისობაშიც ღმერთთან იქნებიან და, ბუნებრივად, ნეტარსა და სიხარულით აღსავსე ცხოვრებას მიეწიფებიან. ხოლო ისინი, ვინც ღმერთს სხვა რამე არჩია, არ შეუერთდა ქრისტეს ევქარისტიის საიდუმლოში, სიკეთისა და სიხარულის წყაროსგან მარადიულად განკვეთილი, გეჰენიაში აღმოჩნდება. ორივე შემთხვევაში ღმერთი "არა შეურაცხ-იქმნების, რადგანაც ვინც რას დასთესს, მასვე მოიმკის" (გალატ. 6:7).
წმიდა სამებისადმი, მამის, ძისა და სულიწმიდისადმი, როგორც ერთი ღმერთისადმი ურწმუნოება, მითუმეტეს მისი უარყოფა "წვრილმანი" არ გეგონოთ. ეს არის ყველაზე მთავარი და ყველაზე უპირველესი მცნების დარღვევა. ნეტ. ბედა პატივდებულის თქმთ "ქრისტეს უარყოფის სიცრუე იმდენად საშინელი და ამაზრზენია, რომ მასთან შედარებით სხვა ყველაფერი ნაკლებმნიშვნელოვანია... ეს სიცრუე ახასიათებთ იუდეველთ, რომლებიც ამტკიცებენ, რომ იესუ არ არის ქრისტე (ანუ მაცხოვარი - "აპოკ". რედ.). მაგრამ მწვალებლებიც, რომლებიც არასწორად ასწავლიან ქრისტეს შესახებ, არ აღიარებენ, რომ იესუ არის ქრისტე, რადგან აღიარებენ არა ღვთაებრივი ჭეშმარიტების, არამედ საკუთარი ამპარტავნების სწავლებას" (Цит. по: Библейские комментарии отцов Церкви и других авторов I-VIII веков. Новый Завет. Т. IX. Тверь, 2008. С. 217).
პირველ მცნებას არღვევენ არა მარტო ათეისტები და კერპთაყვანისმცემლები, არამედ ისინიც, ვინც ამბობენ, რომ სწამთ ერთი ღმერთის, მაგრამ ქრისტეს არ აღიარებენ ღმერთად, რადგან, როგორც იუსტინე (პოპოვიჩი) მოწმობს: "არ არსებობს ღმერთი სამპიროვნობის გარეშე. ვინც ქრისტეს არ აღიარებს ღმერთად ის უკეთური და უღმრთოა... ადამიანის კავშირი ღმერთთან განისაზღვრება იმ კავშირის შესაბამისად, ვისაც როგორიც გააჩნია ქრისტესთან. რადგან არ არსებობს ღმერთი ქრისტეს გარეშე არც ცაში, არც მიწაზე და არც მიწის ქვეშ" (Прп. Иустин (Попович). Толкование на 1 соборное послание св. ап. Иоанна. М., 1999. С. 59).
3. მაგრამ მართლმადიდებელი ქრისტიანები მსოფლიოში უმცირესობაში არიან, და თუკი ცხონების შესაძლებლობა მხოლოდ მათ გააჩნიათ, მაშინ ცხონებულნი მცირედნი ყოფილან, წარწყმედილნი კი ბევრნი.
რაც გინდ უცნაური იყოს, ასეთი "არგუმენტი" ხშირად გვესმის, თუმცა ეს კითხვა და მასზე პასუხი უკვე სახარებაშივე გვაქვს მოცემული. "ვიღაცამ უთხრა: უფალო, ნუთუ ცოტანი ცხონდებიან?" (ლუკა 13:23) ხოლო მან პასუხად თქვა: "იღვაწეთ, რათა შეხვიდეთ ვიწრო ბჭით, რადგანაც გეუბნებით: მრავალნი ეცდებიან შესვლას და ვერ შესძლებენ" (ლუკა 13:24).
უფალმა თავიდანვე მოგვინიშნა ის სამწუხარო რეალობა, რომ წარწყმედილთა რაოდენობა უფრო მეტია, ვიდრე ცხონებულთა. ამიტომაც ბრძანა: "შედით ვიწრო ბჭით, ვინაიდან ვრცელია ბჭე და ფართოა გზა, რომელსაც მივყავართ წარსაწყმედლად, და მრავალნი დადიან მასზე. ვინაიდან ვიწროა ბჭე და ძნელია გზა, რომელსაც მივყავართ სიცოცხლისაკენ, და მცირედნი ჰპოვებენ მას" (მათე 7:13-
14).
განსახილველი ცრუსწავლების მიმდევრები მართალნი რომ ყოფილიყვნენ, მაშინ, პირიქით, უფალი იტყოდა, რომ ვრცელია ბჭე და ფართოა გზა, რომელსაც სიცოცხლისკენ მივყავართ, და მრავალნი ჰპოვებენ მას, ხოლო ვიწროა ბჭე და ძნელია გზა, რომელსაც წარსაწყმედად მივყავართ, და მცირედნი ჰპოვებენ მას. ისინი მართალნი რომ ყოფილიყვნენ, მაშინ უფალი არ იტყოდა: "მრავალნი არიან ჩინებულ და მცირედნი რჩეულ" (ლუკა 14:24), და ეკლესიას "მცირე სამწყსოს" (ლუკა 12:32)) არ უწოდებდა.
წმინდა ლუკა (ვოინო-იასენეცკი) ამბობს: "არ არის ხალხი, ვისთვისაც არ ამობრწყინებულიყო ქრისტეს ნათელი. გავიხსენოთ, რომ უფალმა ჩვენმა იესუ ქრისტემ ცათა სასუფეველი შეადარა ზღვაში ჩაგდებულ ბადეს, რომელმაც ყოველგვარი თევზი მოისათხევლა და როცა გაივსო, ამოიზიდეს ნაპირზე, დასხდნენ და კარგად დაახარისხეს ჭურჭლებში, უვარგისები გადაყარეს. ქრისტეს ბადე მოედო მთელ კაცობრიობას, მაგრამ მის მიერ მოსათხევლებულთაგან ბევრის გადაყრა იქნება საჭირო, როგორც უვარგისისა. და დარჩება მცირე, მაგრამ ქრისტესთვის ძვირფასი სამწყსო".
მაშ, რატომ დარჩა ქრისტეს ბადეში ესოდენ მცირე რაოდენობის სასარგებლო თევზი? იმიტომ, რომ მთელი კაცობრიობა იყოფა ორ ძალიან არათანაბარ ნაწილად: უზარმაზარ ნაწილს შეადგენენ ისინი, ვისაც წმიდა წერილში "მიწის მკვიდრნი" ანუ "მიწაზე მცხოვრები ხალხი" ეწოდებათ. ეს არის ხალხი, რომლისთვისაც ერთადერთი მნიშვნელოვანი ინტერესი მიწიერი ცხოვრების კეთილდღეობას უკავშირდება, ხოლო მარადიული ცხოვრების სიკეთისადმი, რომლისაც მათ მცირედ ან საერთოდ არ სწამთ, გულგრილნი არიან. ის სულიერი განწყობა, რომელსაც ითხოვს უფალი ჩვენი იესუ ქრისტე ნეტარების მცნებებში, არა მარტო უცხოა მათთვის, არამედ ხელსაც კი უშლის მათ მიაღწიონ საკუთარ მიზნებს მიწიერი კეთილდღეობის მოპოვების საქმეში" (Св. Лука (Войно-Ясенецкий) . Беседа от 22 июля 1957 г. / Проповеди. Т.2. Симферополь, 2003. С. 83).
ერთხელ ამ სტროფების ავტორს ინდოეთში ყოფნამ მოუწია, და ერთ-ერთმა იქ მცხოვრებმა მართლმადიდებელმა ქალმა ლაპარაკში უთხრა, რომ არ შეუძლია გაგება, თუ რატომ დარჩა მთელი ინდოეთი, თავისი მილიარდიანი მოსახლეობით, გულგრილი სახარების ქადაგების მიმართ, რომელიც აქ ჯერ კიდევ მოციქულთა დროიდან ისმის. მეორე დღეს მის ქმარ-ინდუსთან მომიწია გასაუბრებამ, და როდესაც ლაპარაკი შეეხო იმას, რომ ადამიანისთვის ჭეშმარიტება ყველაზე უზენაესი ღირებულება უნდა იყოს, ჩემმა თანამოსაუბრემ თქვა, რომ მისთვის დედა - ღმერთივითაა, და რომ ნებისმიერ ინდუსს ცხოვრების მთავარი ღირებულების შესახებ რომ ჰკითხო, ის დაასახელებს ორ რამეს: მშობლებსა და რწმენას, მაგრამ თუ არჩევანის წინაშე დააყენებ და ეტყვი: მშობლები თუ რწმენა, ინდუსები ასი პროცენტით მშობლებს აირჩევენ. მე ხელმეორედ ვკითხე მის მეუღლეს, ნამდვილად ასეა თუ არა ეს, და მანაც (ცოლმა) დამიდასტურა ამ სიტყვების ჭეშმარიტება. მაშინ ვუთხარი, რომ სწორედ ამაშია მისი გუშინდელი გაუგებრობის პასუხიც. რადგან უფალი ამბობს: "ვისაც მამა ან დედა ჩემზე ზეტად უყვარს, არ არის ჩემი ღირსი; და ვისაც ძე ან ასული ჩემზე მეტად უყვარს, არ არის ჩემი ღირსი" (მათე 10:37).
იდეა იმის შესახებ, თითქოსდა ჩვენს ირგვლივ უამრავი კეთილშობილი და ღმრთისმოშიში ადამიანია, რომელიც ქრისტიანი მხოლოდ რაღაც უაზრო "ობიექტური ვითარებების" გამო ვერ ხდება - მხოლოდ ცხოვრებისგან მოწყვეტილი ფანტაზიაა, რომელიც მოხერხებულად ერგება კაბინეტურ მეცნიერებსა და ადამიანებს, რომლებიც უმეტესწილად თანამოაზრეთა წრეში ტრიალებენ. ხოლო უფლის სიტყვების ჭეშმარიტება იმის შესახებ, რომ უმეტესობა ირჩევს წარწყმედის გზას, თვით ცხოვრებითვე დასტურდება, და ნებისმიერ მკითხველს თვითონ შეუძლია დარწმუნდეს ამაში ექსპერიმენტული გზით. მაგალითად, გადით ქუჩაში და მიმართეთ გამვლელებს, შესთავაზეთ მათ საუბარი ჭეშმარიტებაზე, ქრისტეზე, და ძნელი არ იქნება იმის დანახვა, ადამიანთა რამდენი პროცენტი გამოეხმაურება თქვენს მიმართვას, რამდენი - ზრდილობიანად, რამდენი კი კადნიერად და სრულიად შეგნებულად დაიწყებს ქრისტიანული რწმენის უარყოფის დეკლარირებას.
ზოგიერთი მართლმადიდებელი მისიონერი, რომელიც პრაქტიკაში ეწევა ქუჩის მისიას, ყველაზე ნაკლებად არის დაქვემდებარებული ზემოთ მითითებულ ცთომილებას, რადგან თვით გამოცდილება აჩვენებს მათ, რომ არა თუ ჭეშმარიტების მოსურნეთა - არამედ საკუთარ ცხონებაში დაინტერესებულ ადამიანთა რაოდენობაც კი ძალიან მცირეა. წმ. გრიგოლ პალამას, - როდესაც ის მრავალ ცოდვილთა და ურწმუნოთა შორის მცირედ ქრისტეანთა ცხონებაზე რომ ლაპარაკობს, - შემთხვევით როდი მოჰყავს ოქროს მომპოვებლის მაგალითი, რომელიც ოქროს მარცვლების ძიებაში მიწის მთებს ამუშავებს და რეცხავს. გარკვეულ პერიოდებში ამა თუ იმ ხალხში საერთოდ ამ ოქროს უმცირესი მარცვლებიც კი არ მოიპოვება - და მაშინ უფალი იქ ოქროს მომპოვებლებს აღარ აგზავნის.
3.1. რატომ შექმნა ღმერთმა ისინი, ვისზეც წინდაწინ უწყოდა რომ ვერ ცხონდებოდნენ?
კითხვაზე მაშ რისთვის არსებობენ ხალხები, რომლებსაც არ სურთ ჭეშმარიტების შეცნობა, ამომწურავ პასუხს გვაძლევს ამბროსი ოპტინელი:"თათარი მოლას ამასწინანდელი ნათლისღება, ლეკი ასანის ქრისტეანობისკენ მოქცევა, მართლმადიდებელი ეკლესიისთვის აბისინიელის შემოერთება და კიდევ რამოდენიმე მსგავსი მაგალითი გვაფიქრებინებს, რომ ღმერთი ამაოდ როდი ინარჩუნებს სხვადასხვა ერებსა და ხალხებს, რომლებსაც სხვადასხვა ცთომილებები აქვთ ერთი, ღვთაებრივი ჭეშმარიტების მიმართ, რადგან, თუმც არც ისე ხშირად, მაგრამ მაინც, თუნდაც იშვიათად, თითქმის ყველა ამ ხალხისგან სხვადასხვა დროს ჭეშმარიტ ქრისტიანობას ადამიანთა მცირედი რაოდენობა უერთდება.
წმიდა იოანე ოქროპირი ერთ ადგილას ბრძანებს: "ერთი ღვთისმოსავი ათას უკეთურს ჯობია". მაშასადამე, უკეთურთა ურიცხვი რაოდენობიდან თუ ერთი მაინც მობრუნდება ღვთისკენ, უფლისთვის ესეც საკმარისია; და ამ ერთადერთი მოქცეულის გამო ის მთელ თაობებს იცავს, რომლისგანაც ის წარმოიშვა. იგივე იოანე ოქროპირი ამ აზრს მრავალტანჯული იობის მაგალითითაც ადასტურებს, რომელიც ღმრთისმოძულე ესავის შთამომავალი იყო... არის სხვა მაგალითებიც. ხოლო თუ რომელიმე ტომი ან მოდგმა იმდენად უკეთური იქნება, რომ მათში ერთი მართალიც კი ვერ აღმოჩნდება, მაშინ, ფსალმუნთმგალობელის თქმით, ეს უკეთური მოდგმა ამოწყდება" (Прп. lt Амвросий Оптинский . Письма мирским лицам, 5. К А. П. Толстому).
ზოგიერთი იმასაც კითხულობს, თუ რატომ შექმნა ღმერთმა საერთოდ ისინი, ვის შესახებაც უწყოდა რომ მას უარყოფდნენ და ჯოჯოხეთში აღმოჩნდებოდნენ. წმიდა მამები ამ კითხვასაც პასუხობენ, კერძოდ, ამ თემას მიუძღვნა ერთ-ერთი თავისი გასაუბრება წმ. გრიგოლ პალამამ. ის უთითებს, რომ თავისუფალ-გონიერ არსებათა შექმნა გულისხმობს იმათ შექმნასაც, ვინც მისთვის ბოძებულ თავისუფლების ნიჭს არასწორად იყენებს, და ამიტომაც, ვინც მსგავს შეკითხვას სვამს, "არსებითად აცხადებს, რომ ღმერთი არ უნდა ქმნიდეს გონიერ არსებას; რადგან რა საჭიროა გონიერება, თუკი მას თავისუფალი ნება და თავისუფალი არჩევანის უფლება არ ექნება? როგორ ისარგებლებდა თავისუფლებითა და თავისუფალი ნებით ვინმე, თუკი ის ცუდ არსებად ყოფნას მოისურვებდა და ამისი შესაძლებლობა არ ექნებოდა? მაშ, თუკი თავისუფალი ნების გარეშე ცუდ არსებად ყოფნაც კი შეუძლებელია, რა თქმა უნდა, ამის გარეშე არც კარგ არსებად ყოფნაა შესაძლებელი" (Свт. Григорий Палама. Беседы (омилии). Ч. 2. М., 1993. Сс. 154-155).
მართლაც, ღმერთს რომ მარტო კეთილი და მისი მადლიერი არსებები შეექმნა, სად და რაში გამოვლინდებოდა თავისუფლება? მათი არსებობა, ვინც მარადიული ჯოჯოხეთის მკვიდრი ხდება, ყველაზე ნათლად ადასტურებს თავისუფლების ღვთიური ნიჭის ჭეშმარიტებას. ეს შეგვახსენებს ჩვენი არჩევანის რეალობასა და სერიოზულობას, ასევე ჩვენს პასუხისმგებლობას ამ არჩევანის გამო.
წმიდა მამა ასევე შენიშნავს, რომ ღმერთს შესაქმის დროს მხოლოდ ისინი რომ შეექმნა, ვინც სიკეთეს მიემხრობოდა და არ შეექმნა ისინი, ვინც ბოროტებას აირჩევდა, მაშინ აღმოჩნდებოდა, რომ არარსებული ქმნილების შესაძლო არჩევანი "შეკრავდა", ანუ შეზღუდავდა შემოქმედის რეალურ მოქმედებას, რაც აბსურდია და ღმრთისთვის შეუფერებელია.
სხვა მამები ამბობდნენ, რომ ღმერთმა ასეთი ადამიანები და სულები თავისი უსაზღვრო სიკეთის გამო შექმნა, რადგან მას არ ენანება სიცოცხლის მიცემა და წყალობის მოფენა მათზეც, ვინც უარყოფს მისდამი რწმენას. სწორედ ამიტომაც შეეძლო ქრისტეს ეთქვა ჩვენთვის: "ხოლო თქვენგიყვარდეთ თქვენი მტრები, კეთილი უყავით და სესხი მიეცით მათ, ისე, რომ არაფერს მოელოდეთ სანაცვლოდ; და დიდი იქნება თქვენი საზღაური, და იქნებით უზენაესის ძენი; რადგან ის კეთილმოწყალეა თვით უმადურთა და უკეთურთა მიმართ" (ლუკა 6:35). ღმერთს მხოლოდ ისინი რომ შეექმნა, ვინც კეთილი და მისი მადლიერია, მაშინ ის ვერ გვეტყოდა: "რადგანაც თუ გეყვარებათ თქვენი მოყვასნი, რა იქნება თქვენი საზღაური? განა ასევე არ იქცევიან მებაჟენიც? ანდა თუ მოიკითხავთ მხოლოდ თქვენს მოძმეთ, უჩვეულოს რას სჩადიხართ? განა ასევე არ იქცევიან წარმართნიც?" (მათე 5:46-47) და ღმერთი ამ მებაჟეთა და წარმართთ დაემსგავსებოდა.
მსჯელობა იმის შესახებ, რომ ღმერთს არ აწყობს და მისთვის პრაქტიკული არ არის მის უარმყოფელთა შექმნა, არის სწორედ "მებაჟეთა და წარმართთა" შეხედულება. ეს არის ფუჭი და ამაო ადამიანური ლოგიკა, მაგრამ უფალი ამბობს: "ჩემი ზრახვები არ არის თქვენი ზრახვები და ჩემი გზები არ არის თქვენი გზები" (ესაია 55:8). წმიდა გრიგოლ პალამააჩვენებს, რომ ღმრთისთვის უცხოა "სტატისტიკური" შეხედულება კაცობრიობაზე, როგორც რიცხვზე, როგორც სიმრავლეზე, - ღმრთისთვის მნიშვნელოვანია პიროვნებები, ასე რომ, მაშინაც კი, დედამიწაზე თუნდაც "ერთადერთ კეთილ ადამიანსაც ეარსება", ღმრთის თავალში გამართლებული იქნებოდა მთელი სამყაროსა და კაცობრიობის შექმნა, "რადგან თუნდაც ერთი, რომელიც იქმს ღმრთის ნებას, ბევრად ჯობია ათასობით უსჯულოს. ნუთუ ოქროს მაძიებელზე შეგვიძლია ვთქვათ, რომ არ მართებს თავიდან უსარგებლო მიწის თხრა ოქროს მარცვლების მოსაპოვებლად? ... ღმერთმა, მისთვის დამახასიათებელი სიკეთითა და მოწყალებით, მათ გამო კი არ დაუშვა კეთილთა ყოფიერებად მოსვლა, ვინც საკუთარი ნებით ირჩევდა ბოროტებას, არამედ, პირიქით, კეთილთა გამო შექმნა ისინიც, ვინც ბორტებაში ისურვებდა ყონფას... ასე რომ ღმრთის სიკეთე და მოწყალება კიდევ უფრო ვლინდება იმ ფაქტის საფუძველზე, რომ მიუხედავად წარწყმედილთა სიმრავლისა, და იმისა, რომ მცირედნი ელტვიან სულის ცხონებას, კაცთა მოდგმა მაინც შექმნა; და... თავისი უსაზღვრო კაცთმოყვარებით, ყველას სასუფეველისკენ მოუწოდა" (Свт. Григорий Палама. Беседы (омилии). Ч. 2. М., 1993. Сс. 156-157).
სწორედ იმავე მიზეზით, ღმერთმა, რომელმაც ანგელოზები და ადამიანები შექმნა და, რომელთა შესახებაც უწყოდა, რომ ნებაყოფლობით უარყოფდნენ მას, აირჩია მოციქულთა შორის იუდა, რომლის შესახებაც იცოდა, რომ გასცემდა.
4. თქმა იმისა, რომ სხვა რელიგიის მიმდევრები, მწვალებლები და სქიზმატიკოსები წარწყმდებიან, მიუტევებელი კადნიერებაა, რადგან ამისი გადაწყვეტა მხოლოდ ღმერთს შეუძლია.
როდესაც მართლმადიდებელი ქრისტიანები იმეორებენ წმიდა წერილსა და წმიდა გადმოცემაში არაერთხელ დადასტურებულ ჭეშმარიტებას იმის შესახებ, რომ ცხონება მხოლოდ ქრისტეში და მის წმიდა სხეულში - მართლმადიდებლურ ეკლესიაშია, სულაც არ "ისაკუთრებენ ღმრთის მსჯავრს", არამედ ამ მსჯავრის შესახებ იუწყებიან იმას, რაც უკვე გაგვიხსნა მასზე თვით ღმერთმა: "ვინც არ დარჩება ჩემში, ლერწამივით გადაიგდება და გახმება; შემდეგ კი აგროვებენ, ცეცხლში ყრიან და იწვის" (იოანე 15:6). "ვისაც სწამს ძე, აქვს საუკუნო სიცოცხლე, ხოლო ვისაც არა სწამს ძე, ვერ იხილავს სიცოცხლეს, და რისხვა ღმრთისა არ დაუტევებს მას" (იოანე 3:36). "ვინც უარყოფს ძეს, აღარც მამა ჰყავს, ხოლო ვინც აღიარებს ძეს, მამაცა ჰყავს. ... ვისაც სწამს ძე ღვთისა, თავის თავშივე აქვს მოწმობა; ვისაც არა სწამს ღმერთი, ცრუდ სახავს მას, ვინაიდან არა სწამს მოწმობა, რომლითაც ღმერთმა გვიმოწმა თავისი ძე. ... ვისაც ჰყავს ძე, სიცოცხლე აქვს; ვისაც არა ჰყავს ძე ღვთისა, არც სიცოცხლე აქვს" (1 იოანე 2:25; 5:10, 12).
და ამ შემთხვევაში ჩვენ კი არ ვკადნიერდებით, არამედ ქრისტე გვეუბნება, ის კიდევ არის ჭეშმარიტება და არ არის მასში არანაირი სიცრუე. ეკლესიის რწმენა უკანასკნელი სამსჯავროსადმი არ შემოიფარგლება მხოლოდ იმის მტკიცებით, რომ ასეთი სამსჯავრო იქნება, არამედ მოიცავს ძირითად კრიტერიუმებსაც, რომელთა მიხედვითაც ის იწარმოებს - და მათგან მთავარია ქრისტეს შეგნებული მიღება.
გუსტავ დორე. მიცვალებულთა აღდგომა - წმ. ეზეკიელ წინასწარმეტყველის ხილვა
5. არაქრისტიანებს თუ ცხონება არ ძალუძთ, რადგან არ სწამთ ქრისტესი და არ მიუღიათ ნათლისღება, რატომ ვერ ცხონდებიან რომაელი-პაპისტები, პროტესტანტები და ე. წ. "არაქალკედონიტები"? მათ ხომ ქრისტეს ღვთაებრიობისაც სწამთ და მონათლულებიც არიან წმიდა სამების სახელით.
წმიდა წერილი პირდაპირ ამბობს, რომ ვინც მიეცემა "მწვალებლობას ... ღმრთის სასუფეველს ვერ დაიმკვიდრებს" (გალატ. 5:20-21)."მწვალებლობა" - ეს ლანძღვა კი არ არის, ეს არის სიტყვა, რომლითაც აღინიშნება სარწმუნოებრივი დოგმატების დაზიანება. მწვალებლობა -ეს არის სიცრუე ღმერთის შესახებ ან მის მიერ აღსრულებული ცხონების შესახებ , და რადგან ღმერთი არის ჭშმარიტება (იხ. იოანე 14:6, 3:33), ხოლო ცხონება არის შეერთება ღმერთთან, შეუძლებელია მწვალებლის ცხონება, რადგან შეუძლებელია სიცრუის შეერთება ჭეშმარიტებასთან.
წმ. ეგნატე ღმერთშემოსილი
ჯერ კიდევ იოანე მოციქულის მოწაფე მღვდელმოწამე ეგნატე ღმერთშემოსილი წერდა: "ნუ სცთებით ძმანო ჩემნო, რამეთუ ტაძრისა ღმრთისა განმხრწნელთა სასუფველი ღმრთისაი ვერ დაიმკვიდრონ (1 კორინთ 6:9-10). რამეთუ რომელნი კაცობრივნი სახლნი განხრწნენ, სიკუდილისა თანამდებ იქმნებიან (1 კორინთ. 10:8), რაოდენ უფროისისა ტანჯვისა ღირს იყვნენ, რომელნი საღმრთოისა მოძღურებისა განხრწნასა ხელჰყოფდნენ. რამეთუ ესევითართა საჯელი საუკუნოი მიეხადოს, ვითარცა სარწმუნოებისა განმრყუნელთა, რომლისთვისათვის-იგი ჯუარცუმაი და სიკუდილი დაითმინა უფალმან ჩუენმან იესუ ქრისტემან, მხოლოდშობილმან ძემან ღმრთისამან; რომლისა-იგი მოძღურებაი, რომელმან შეურაცხყოს და განსუქნეს და განსხუეს უღმრთოებითა (2 სჯლ. 32:15), ცეცხლსა შინა გეჰენიისასა დაისაჯოს" (მეათერთმეტე ეპისტოლე წმიდისა ეგნატისი ეფესელთა მიმართ. საქ. საეკლესიო კალენდარი. 1988 წ. გვ. 604. იხ. ასევე: Св. Игнатий Богоносец. Послание к эфесянам, 16 // Ранние отцы Церкви. Брюссель, 1988. С. 108).
ღირ. ანტონი დიდი ამბობს: "ვისაც არა აქვს მართლმადიდებლური რწმენა, ის საკვებს უმზადებს დაუძინებელ მატლს და ჯოჯოხეთურ საპყრობილეთა სამსხვერპლოდ ემზადება; მისი სული უცხოა მარადიული ცხოვრებისთვის" (ციტ. Игнатий (Брянчанинов). Отечник. М., 1993. Сс. 1-2).
ხოლო წმიდა ამბა აღათონის თქმით: "მწვალებლობა ღმრთისგან გაუცხოებაა. მწვალებელი განუდგება ცოცხალ და ჭეშმარიტ ღმერთს, და შეერთვის ეშმაკსა და მის ანგელოზებს. ქრისტესგან განკვეთილს უკვე აღარ ჰყავს ღმერთი, ვისაც ის საკუთარ ცოდვებს შეევედრებოდა, და ამის გამო, ყველა მიმართებაში წარწყმედილია" (ციტ. იქვე).
იგივეს ვხედავთ წმ. იოანე ოქროპირთან: "ჩვენთვის ცნობილია, რომ ცხონება მხოლოდ ერთ წმიდა ეკლესიაშია შესაძლებელი და, რომ ვერავინ, საყოველთაო ეკლესიის გარეთ, ქრისტეს ვერ ეზიარება და ვერ ცხონდება... მწვალებლობებს არ შეუძლიათ ვინმეს ცხონება და მწვალებლებს ამ მხრივ სრულიად უნუგეშოდ ვტოვებთ, რადგან მათ უმცირესი ერთობაც კი არა აქვთ ქრსიტესთან" (Свт. Иоанн Златоуст. 1-е слово на Пасху // Творения. Т. 8. СПб., 1902).
საკუთრივ, წმიდა მამების შეურიგებელი და თავგანწირული ბრძოლა მწვალებლობეთან, რომელსაც ეკლესიის მთელი ისტორიის განმავლობაში ვხედავთ, იმ ფაქტით აიხსნება, რომ მამებისთვის საკითხი - მართლმადიდებლობა თუ მწვალებლობა მარადიული სიკვდილ-სიცოცხლის საკითხი იყო. ამიტომაც ისინი არ უშინდებოდნენ იმას, რომ მწვალებლობებთან მათ ბრძოლას შეეძლო ეკლესიასა და საზოგადოებაში არეულობა გამოეწვია; სულის წარმწყმედელ მწვალებლობათაგან მორწმუნეთა დახსნის მიზნით, ისინი არც თავიანთ ჯანმრთელობას უფრთხილდებოდნენ და არც სიცოცხლეს, - მათ ასახლებდნენ უკაცრიელ ადგილებზე, აწამებდნენ და დასცინოდნენ; ზოგიერთი მამა თავისი ამ ბრძოლის გამო დასახიჩრებულ იქნა, ზოგმა კი სიცოცხლე მოწამეობრივად დაასრულა.
საეკლესიო გადმოცემაში არის მოწმობა მწვალებლობათა წარმწყმედელობის შესახებ, რომელიც პირდაპირ მიღებულია საღმრთო გამოცხადებიდან. მაგალითად, ღირ. კირიაკე განშორებულის († 566) ცხოვრებაში გადმოცემულია, თუ როგორ მოვიდა წმიდა მხცოვანთან ბერი სახელად თეფანე მისი საუბრების მოსასმენად.
ღირ. კირიაკე (კვირიკე) განშორებული
ლაპარაკის დროს აღმოჩნდა, რომ კირიაკეს სტუმარი ბერი თურმე ნესტორიანულ მწვალებლობას მისდევდა. წმ. კირიაკემ სცადა დაერწმუნებინა სტუმარი დაეტოვებინა თავისი ცთომილება და უთხრა, რომ სულის ცხონება მხოლოდ ჭეშმარიტ ქრისტიანულ სარწმუნოებაშია შესაძლებელი. რაზეც თეოფანემ უპასუხა: "ყველა მწვალებლობა ამბობს, რომ ადამიანი მხოლოდ მათ სარწმუნოებაში ცხონდება. რა ვქნა? "ღვთის კაცო! - უპასუხა ღირ. კირიაკემ, - ილოცე უფლის მიმართ, რათა მან რაიმე გამოცხადებით მომცეს ჭეშმარიტი სარწმუნოების შეცნობის შესაძლებლობა". მოხუცი სიხარულით დათანხმდა ამ თხოვნას: "მოდი ჩემს კელიაში, - უთხრა მან, - მჯერა ღმერთი გამოგიცხადებს ჭეშმარიტებას". ამის შემდეგ წმ. კვირიკე განშორდა ბერს და დაიწყო ლოცვა მის შესაგონებლად.
მეორე დღის ათ საათზე თეოფანემ დაინახა მის წინაშე მდგომი ბრწყინვალე, მაგრამ მრისხანე სახის ანგელოზი, რომელმაც მას უთხრა: "მოდი და შეიცან ჭეშმარიტება". მოჰკიდა ხელი ერეტიკოსს და მიიყვანა ერთ პირქუშ, მყრალ და ცხელ ადგილას, აჩვენა თუ როგორ იხრკუებიან ცეცხლში ნესტორი, ევტიქი, აპოლინარი, დიოსკორე და სხვა მწვალებლები. "აი ადგილი მათი, - მიუთითა ჯოჯოხეთზე ანგელოზმა, - ვინც მათსავით უკეთურად აზროვნებს, და იმათიც, ვინც მათი მიმდევარი იქნება. მაშ, თუკი მოგწონს ეს ადგილი, დარჩი შენს რწმენაში. ხოლო თუ არ გსურს დაექვემდებარო მსგავს სასჯელს, მიმართე წმიდა, საყოველთაო და სამოციქულო ეკლესიას, რომელსაც ეკუთვნის შენი დამრიგებელი მხცოვანი კირიაკე. მე შენ ჭეშმარიტებას გამცნებ. არ დაგავიწყდეს: კაცმა ყველა სათნოებითაც რომ შეიმკოს თავი, მაგრამ არ ირწმუნებს მართლმადიდებლურად, ამ ადგილას მოვა. ამის შემდეგ ანგელოზი გაუჩინარდა, ხოლო თეოფანემ მართლმადიდებლურ ეკლესიას მიაშურა" (ასეა ჩაწერილი ეს ეპიზოდი ღირსი მამის ცხოვრებაში. ის ასევე მოხსენიებულია ოანე მოსხის "ლიმონარში" (თ. 26), მაგრამ წმ. იოანეს მწვალებელთა უფრო გრძელი ჩამონათვალი მოჰყავს, რომელიც ბერმა ჯოჯოხეთში იხილა. კერძოდ, "ნესტორი და თეოდორე, ევტიქი და აპოლინარი, ევაგრე და დიდიმე, დიოსკორე და სევეროსი, არიოზი და ორიგენე, და სხვები).
ასეთივე მოწმობა გვაქვს ღირ. იოანიკე დიდის ცხოვრებაშიც. ის ხატმებრძოლურ მწვალებლობაში აღიზარდა და სახარებისეული მცნებების აღსრულებაში მოშურნეობით მოსაგრეობდა, მაგრამ ერთხელაც იხილა ანგელოზი, რომელმაც მას უთხრა: "შვილო იოანიკე! ქრისტიანად თუ იწოდები, რად გძულს ქრისტეს ხატები? თუ არ გექნება მართლმადიდებლური სარწმუნოება, ამაო აღმოჩნდება სათნოებებში შენი მოღვაწეობა" (Димитрий Ростовский. Жития святых. Ноябрь, 4 число. Преп. Иоанникия Великого. С. 55), რის შემდეგაც იოანიკე გახდა მართლმადიდებელი.
ღირ. იოანიკე დიდი
ღირ. ბასილი ახლის ცხოვრებაც მოგვითხრობს, რომ მის მოწაფეს ნეტ. თეოდორას ანგელოზმა საზვერეების გავლის დროს უთხრა: "იცოდე ასევე, რომ ამ გზით გამოიცდებიან მხოლოდ წმიდა ნათლისღებით განათლებულ ადამიანთა სულები. ქრისტესადმი ურწმუნონი, კერპთაყვანისმცემელნი და საერთოდ ყველანი, ვინც არაფერი უწყის ჭეშმარიტი ღმერთის შესახებ, ამ გზით არ აღიყვანებიან, რადგან მთელი ამქვეყნიური ცხოვრების განმავლობაში ისინი მხოლოდ ხორციელად ცხოვრობდნენ, სულიერად კი დამარხულნი იყვნენ ჯოჯოხეთში; და როდესაც მოკვდებიან, დემონები ყოველგვარი გამოცდის გარეშე წარიტაცებენ მათ და შთააგდებენ გეჰენას" (Иером. Серафим (Роуз). Душа после смерти. М., 1991. С. 124).
ნეტ. თეოდორას მიერ საზვერეების გავლა
5.1. ეკლესია ხომ აღიარებს ზოგიერთ მწვალებელთა ნათლისღებას?
არც თუ იშვიათად მწვალებელთა ცხონების საკითხში უთითებენ იმ გარემოებას, რომ ეკლესია აღიარებს ამა თუ იმ არამართლმადიდებლურ საზოგადოებებში აღსრულებულ ნათლისღებას. რაც შეეხება მათი საიდუმლოებების ქმედითობას თუ უმოქმედობას, მართლმადიდებლური ეკლესიის გადმოცემაში ეს საკითხი საბოლოოდ გადაწყვეტილი არ არის. წმიდა მამათაგან ერთნი ამბობდნენ, რომ მწვალებლებში შეუძლებელია იყოს რომელიმე საეკლესიო საიდუმლო, ხოლო სხვები ამ აზრს არ ეთანხმებოდნენ და მწვალებლებში შესრულებულ საიდუმლოთ აღიარებდნენ. ეს განსხვავება დაფიქსირებულია ჯერ კიდევ III საუკუნიდან, დავაში წმ. მღველმოწ. კვიპრიანე კართაგენელისა რომის წმ. პაპ სტეფანესთან.
წმიდა კვიპრიანეს აზრით, რადგან ეკლესიის გარეთ შეუძლებელია არსებობდეს რაიმე საიდუმლო, ეკლესიისკენ მოქცეულნი, რომლებიც მონათლულნი იყვნენ მწვალებლების ან სქიზმატიკოსების მიერ, თავიდან უნდა მონათლულიყვნენ, ხოლო წმიდა სტეფანე მიიჩნევდა, რომ ეკლესიას თავიდან ნათლობის გარეშეც შეუძლია მიიღოს ისინი და აღიაროს მათ მიერ ადრე აღსრულებული საიდუმლო, თუ ის სწორად იყო შესრულებული.
ის, რომ მსოფლიო საეკლესიო კრებებზე ეკლესიამ დაადგინა ზოგიერთი მწვალებლის მიღება ნათლისღების განმეორების გარეშე, შეიძლება შეფასდეს წმ. სტეფანეს მიერ გამოთქმული აზრის აღიარებად. თუმცა ეს არ არის ცალსახა დასკვნა, თუ გავითვალისწინებთ მღვდელმოწ. ილარიონ ტროიცკის აზრს, რომელიც ამბობდა, რომ მოქცეულ ერეტიკოსზე ნათლობა არ მეორდება არა იმიტომ, რომ ეკლესია აღიარებს მწვალებელთა მიერ აღსრულებულ საიდუმლოთ, არამედ იმიტომ, რომ უფალი ეკლესიასთან მწვალებლის შემოერთების დროს უხილავად აღუვსებს ნათლობისა და სხვა საიდუმლოებების მადლს (მაგ.: ქიროტონიისას, თუ ლაპარაკია იმგვარი საზოგადოების კლერიკოსზე, რომელსაც შენარჩუნებული აქვს მოციქულთა მემკვიდრეობა).
აზრს იმის შესახებ, რომ ეკლესიის გარეთ შეუძლებელია იყოს რაიმე საიდუმლო, წმ. კვიპრიანეს გარდა გამოთქვამდნენ ნიკოდიმე მთაწმინდელი, ეგნატე (ბრიანჩანინოვი) და სხვები. ხოლო მწვალებლებში საიდუმლოთა არსებობას წმ. სტეფანეს გარდა აღიარებდნენ ნეტ. ავგუსტინე, ღირ. ბიკენტი ლირინელი, წმ. ტარასი კონსტანტინოპოლელი, ნეტ. თოეოფილაქტ ბულგარელი და სხვები.
მაგრამ, ყველა წმიდა მამა, ვინც აღიარებდა და ვინც არ აღიარებდა ეკლესიის გარეთ, მწვალებლებში აღსრულებულ საიდუმლოთა მოქმედებას, ერთსულოვანნი და თანხმიერნი იყვნენ იმაში, რომ მწვალებლები (ასევე სქიზმატიკოსები) თავიანთ საზოგადოებებში ვერ ცხონდებიან. ამის დასამტკიცებლად მოვიტანთ თითოეული თვალსაზრისის ყველაზე მკაფიო წარმომადგენელთა გამონათქვამებს.
წმ. კვიპრიანეს თქმით: "ეკლესიის გარეთ არ არსებობს სიცოცხლე: ღმრთის სახლი ერთია, და ეკლესიის გარეთ სულის ცხონება არავის შეუძლია... ეკლესიის გარეთ მყოფთა ცხონების აღარება მხოლოდ იმ შემთხვევაში იქნებოდა შესაძლებელი, ვინმე რომ გადარჩენილიყო წარღვნის დროს ნოეს კიდობნის გარეთ" (Свт. Киприан Карфагенский. Творения. Киев, 1861. Т. 1. Сс. 27, 174).
ნეტ. ავგუსტინე
ნეტ. ავგუსტინე კი წერს: "მსგავს ადამიანებს (ანუ მწვალებლებს - "აპოკ." რედ.) შეიძლება ჰქონდეთ ნათლისღების საიდუმლო და, როდესაც ისინი კათოლიკე ეკლესიას უერთდებიან ის არ უნდა დაიგმოს მათში ან არ უნდა გაუმეორონ, თითქოსდა არასოდეს ჰქონოდათ. თუმცა, ამასთანავე ვამტკიცებთ, რომ მათ სულაც არ მართებთ ჰქონდეთ ცხონების იმედი მხოლოდ იმიტომ, რომ მათ ნათლობას არ უარვყოფთ, რასაც, ჩვენი აღიარებით, ისინი ღებულობენ; პირიქით, უნდა შეიგნონ და შეიცნონ ის აუცილებლობა, რომ საჭიროა სიყვარულის საკვრელებით შეუერთდნენ ეკლესიის ერთობას, რომლის გარეშეც მათ შეიძლება ყველაფერი ჰქონდეთ, თუნდაც თავისთავად წმიდაც და საპატიოც, მაგრამ ამავე დროს თავად მწვალებლები არაფერს წარმოადგენენ და რაც უფრო უარესად ისარგებლებენ იმ ნიჭებით, რომლებიც ამ ცხოვრებაში მიიღეს, მით უფრო ნაკლებად იქნებიან ღირსნი მარადიული ცხოვრებისა" (Блж. Августин. О различных вопросах к Симплициану, II.1.10).
სარწმუნოების სიმბოლოს განმარტებაში იგივე წმიდა მამა წერს: "ყველაფერი შეიძლება გქონდეს ეკლესიის გარეთ, ცხონების გარდა. შეიძლება გქონდეს საიდუმლოც... სახარებაც... რწმენაც მამის, ძის და სულიწმიდის მიმართ და ქადაგებდე მას, მაგრამ კათოლიკე (საყოველთაო) ეკლესიის გარდა, ვერსად სულს ვერ იცხონებ".
ტრაქტატში "კრესკონიუსის წინააღმდეგ" ის წერდა, რომ სქიზმატური ნათლობა მის მიმღებს მოუტანს არა გამართლებას, არამედ გამტყუნებას, რადგან მწვალებლებსა და სქიზმატიკოსებს სიყვარული არა აქვთ. განხეთქილებაში იშრიტება სიყვარული, ხოლო უსიყვარულო ადამიანში შეუძლებელია ბინადრობდეს სულიწმიდა.
აქედან კარგად ჩანს, რამდენად უსუსურია იმათი შეხედულება, ვინც მიიჩნევს, რომ თუკი მწვალებლებში არსებობენ საიდუმლონი, მაშასადამე, უეჭველად ცხონდებიან კიდეც, რამეთუ თავისთავად საიდუმლოებებში მონაწილეობა ავტომატურად არავის აცხონებს. ასეთი ავტომატური კავშირი "თუ არის საიდუმლო - არის ცხონებაც" არ არსებობს არა თუ მწვალებლებთან დაკავშირებით, არამედ თვით ეკლესიის შვილებთან მიმართებაშიც კი. ამაზე მოწმობს ლოცვა ზიარების წინ: "ნუ მექმნების მე დასასჯელად", და ასევე მღვდლის სიტყვები აღსარების წინ: "რამეს თუ დამალავ ორმაგ ცოდვას აიღებ", და ასევე წმ. იოანე დამასკელის სიტყვები: "ის, ვინც მზაკვრულად მიეახლება ნათლობას, უფრო დაისჯება, ვიდრე რაიმე სარგებლობას მიიღებს" (Прп. Иоанн Дамаскин. Точное изложение православной веры, IV.9).
ამრიგად, ვინც საიდუმლოს მიეახლება ცოდვის მონანიების გარეშე, ეს საიდუმლო არა თუ არ შეეწევა მის ცხონებას, არამედ, პირიქით, უფრო მეტი სასჯელის მიზეზად გარდაექცევა. ეს ეხება იმ ადამიანებსაც, ვინც მოუნანიებლად იმყოფებიან მწვალებლობის მომაკვდინებელ ცოდვაში.
ეკლესიის წევრები შეერთებულნი არიან არა მარტო საიდუმლოებებითა და ლოცვებით (სხვაგვარად, ნებისმიერი, შემთხვევით ზიარებული და თუნდაც მოუნათლავი, ავტომატურად გახდებოდა ეკლესიის წევრი და ცხონდებოდა), არამედ ჭეშმარიტებაში და სიყვარულში ერთობითაც. თუ ვინმე გადაიხრება ჭეშმარიტების ერთობიდან, როგორც მწვალებლები, ან სიყვარულის ერთობიდან, როგორც სქიზმატიკოსები, ის უცხოვდება ეკლესიისთვის და ეკლესიის მტერი ხდება.
ნათლობა - ცხონებისთვის აუცილებელი პირობაა, მაგრამ არა ერთადერთი. ნათლობის გარდა კიდევ საჭიროა მართლმადიდებლური რწმენა. მწვალებლები იღუპებიან არა იმიტომ, რომ მოუნათლავები არიან, არამედ იმიტომ, რომ იმყოფებიან მწვალებლობის მომაკვდინებელ ცოდვაში. სწორედ ის ღუპავს მათ. ის საიდუმლოებები, - თუ დავუშებთ მათ არსებობას, - რასაც მათში აღასრულებს უფალი, მოუწოდებს მათ ჭეშმარიტი ეკლესიისკენ, მართლმადიდებლობისკენ, და თუკი მწვალებლები არ მიჰყვებიან ამგვარ მოწოდებას, ეს საიდუმლონი არა თუ არ აცხონებენ მათ, არამედ, პირიქით, უმეტესი სასჯელის მიზეზადაც კი შეექმნებიან და მუსლიმებზე თუ ბუდისტებზე უარესადაც დაისჯებიან.
5.2. არიან თუ არა რომაელი-პაპისტები, პროტესტანტები და "არაქალკედონიტები" მწვალებლები?
ზოგიერთი ავტორი მოცემულ კონტექსტში თავს უფლებას აძლევს ამტკიცოს, რომ თითქოსდა კათოლიკეები (ლათინები, პაპისტები) და პროტესტანტები არ არიან მწვალებლები, რადგან თითქოსდა არ ჩატარებულა კრება, რომელიც დაგმობდა მათ ცრუსწავლებას, როგორც მწვალებლობას, ხოლო თავად მათ გამოაცხადებდა მწვალებლებად. მსგავსი მტკიცებულებები მეტად უსუსურია.
1583 წლის კონსტანტინოპოლის კრებაზე, რომელიც გამოწვეული იყო კათოლიკე მისიონერთა პროზელიტური მოქმედებებით მართლმადიდებელთა შორის, მიღებულ იქნა დადგენილებები ანათემაზე გადაეცათ ისინი, ვინც "გულითა და ბაგით არ აღიარებს რომ ... სულიწმიდა გამოდის მხოლოდ მამისგან... ვინც ამბობს, რომ უფალმა ჩვენმა იესუ ქრისტემ საიდუმლო სერობაზე გამოიყენა აუფუებელი პური... ვისაც სწამს სალხინებლის... ვინც ამბობს, რომ პაპი არის ეკლესიის თავი". ეს გადაწყვეტილება ხელმოწერილია კონსტანტინოპოლის, ალექსანდრიის და იერუსალიმის პატრიარქთა და ეპისკოპოსთა მიერ.
"ერთი, წმიდა, საყოველთაო და სამოციქულო ეკლესიის 1848 წლის მრგვლივმოსავლელ ეპისტოლეში მართლმადიდებელ ქრისტეანთადმი" ნათქვამია: "ერთი, წმიდა, საყოველთაო და სამოციქულო ეკლესია... დღეს კვლავ კრებითად იუწყება, რომ ეს ახალშემოტანილი აზრი, თითქოსდა სულიწმიდა გამოდის მამისგანაც და ძისგანაც, არის მწვალებლობა, და მისი მიმდევრები, ვინც გინდ იყონ ისინი, არიან მწვალებლები... მათი საზოგადოებები მწვალებელთა საზოგადოებებია, და საყოველთაო ეკლესიის მართლმადიდებელ შვილთა ყოველგვარი სულიერი და საღმრთიმსახურებო თანაზიარობა მათთან - უსჯულოა" (Догматические послания православных иерархов XVII-XIX веков о Православной вере. Свято-Троицкая Сергиева Лавра. 1995. С. 206-207).
ამ მიმართვას ხელს აწერს ოთხი პატრიარქი - კონსტანტინოპოლის, ალექსანდრიის, ანტიოქიის და იერუსალიმის, ასევე მათი სინოდების წევრები. აღსანიშნავია, რომ თვით ტექსტში მოცემული დადგენილება მითითებულია როგორც კრებითი გადაწყვეტილება. ეს გადაწყვეტილება ეხება არა მარტო კათოლიკეებს, რადგან სულიწმიდის მამისგან და ძისგან გამომავლობას ოფიციალურად ასწავლის პროტესტანტთა უმეტესობაც.
პროფესორი სიმატისი XI-დან XIX ს-მე ითვლის ოცამდე მართლმადიდებლურ კრებას, რომლებზეც ამა თუ იმ დონით დაგმობილი იყო რომაული-კათოლიციზმი (ეს კრებები ჩატარდა შემდეგ წლებში: 1089, 1233, 1273, 1274, 1282, 1285, 1341, 1351, 1441, 1443, 1484, 1642, 1672, 1722, 1727, 1755, 1838, 1848, 1895 гг. 2007).
პროტესტანტიზმის ძირითადი პოზიციების დაგმობა მოხდა იასის 1643 წლისა და იერუსალიმის 1672 წლის კრებებზე, რომელიც პროტესტანტებს "აშკარა მწვალებლებს" და "მთელი საყოველთაო ეკლესიიდან სრულიად განდრეკილებს" უწოდებს.
რაც შეეხება მონოფიზიტობის თანამედროვე მიმდევრებს, რომელთაც "ნეოქალკიდონიტები" ეწოდებათ, მათი ცთომილებები, როგორც მწვალებლობა გაკიცხულ იქნა დიდი ხნით ადრე, მსოფლიო კრებებზე. ზოგჯერ შეიძლება შევხვდეთ მტკიცებას იმის შესახებ, რომ თითქოსდა თავიანთი რწმენით თანამედროვე "ნეოქალკიდონიტები" მართლმადიდებლები არიან და უკვე აღარ აღიარებენ მონოფიზიტობას, მაგრამ ეს არ შეესაბამება რეალობას. სარწმუნოების თავიანთ სიმბოლებში ისინი ადრინდელივით წერენ, რომ ქრისტეში მხოლოდ ერთი ბუნებაა, და მონოფიზიტური მწვალებლობის გამომგონებლებს ჯერაც წმინდანებად აღიარებენ (ამის შესახებ უფრო დეტალურად იხ.: Иерей Тигрий Хачатрян. К вопросу о диалоге между Православной Церковью и Древними Восточными Церквями / http://www.bogoslov.ru/text/510783.html; Священник Олег Давыденков. В чем разница между православием и армянским христианством? / http://www.pravoslavie.ru/smi/38172.htm). იგივეს ვხედავთ დღემდე შემორჩენილ ნესტორიანელებშიც.
წმიდა მამები სრულიად მკაფიოდ და განსაზღვრულად ამბობდნენ იმის შესახებ, რომ ლათინები (ე. წ. კათოლიკეები) მწვალებლები არიან. მოვიტანთ ამის დამადასტურებელ რამოდენიმე ციტატას:
წმ. მარკოზ ეფესელი: "ჩვენ ლათინები უარვყავით მხოლოდ იმ მიზეზით, რომ ისინი მწვალებლები არიან" (ციტ. Архим. lt Амвросий (Погодин). Святой Марк Ефесский и Флорентийская Уния. М. 1994. С. 333).
ნიკოდიმე მთაწმინდელი: "ის, რომ ლათინები მწვალებლები არიან რაიმე მტკიცებულებას არც საჭიროებს... და ჩვენ უკუვაგდებთ მათ როგორც არიანელთა, საბელიანოზთა და სულისმბრძოლ მაკედონიანელთა მსგავს მწვალებელთ" (ამას ნიკოდიმე ბრძანებს თავის "პიდალიონში" ("დიდ სჯულისკანონში") წმ. მოციქულთა 46-ე კანონის განმარტებაში).
მწვალებელთა წარწყმედილობას ლათინებს, პროტესტანტებს და მონოფიზიტებს განაკუთვნებდნენ როგორც ძველი, ასევე ახალი წმიდა მამები. მაგალითად, ძველთაგან, წმ. ტარასი კონსტანტინოპოლელი სომეხ კათოლიკოსს წერდა: "დღეს ვნანობ, რომ ... ვდუმდი და არ ვეწინააღმდეგებოდი მწვალებლობას; ვამტკიცებ, რომ თქვენთვის შეუძლებელია ცხონება, თუკი დარჩებით თქვენსავ მწვალებლობაში" (Письмо к Захарии-католикосу Великой Армении об одном лице Господа нашего Иисуса Христа из соединения двух естеств и о правомыслии Собора святых отцов в Халкидоне).
წმ. ტარასი კონსტანტინოპოლელი
ღირ. თეოდოსი პეჩორელი (XI ს.) მოწმობდა: "ვინც დარჩება სხვა სარწმუნოებაში, ლათინურში, ან სომხურში, ვერ იხილავს მარადიულ ცხოვრებას".
ღირ. მაქსიმე ბერძენი (XV ს.) ლუთერანებს "გეჰენიის მკვიდრთ" უწოდებდა.
ღირ. მაქსიმე ბერძენი
5.3. ემოციური არგუმენტი - "სხვაგვარადმორწმუნე მოწამენი".
ზოგჯერ იმ აზრის მომხრეები, თითქოსდა მწვალებლებიც ცხონდებიან, ნიმუშად ასახელებენ კათოლიკე ან პროტესტანტ მისიონერებს, რომლებიც სხვა რელიგიათა მიმდევრებს მოუკლავთ, და გვეკითხებიან: ნუთუ თქვენ ქრისტესთვის სიკვდილამდე წამებულებზეც იტყვით, რომ მომავალ ცხოვრებაში განკვეთილ იქნებიან ქრისტესგან?
ეს არგუმენტი არსებითად უუნაროა წინ აღუდგეს წმიდა მოციქულთა და წმიდა მამათა მკაფიო და ნათელ სიტყვებს მწვალებლობათა წარმწყმედელობის შესახებ, ის უბრალოდ ემოციურობაზე აკეთებს აქცენტს და დისკუსიის სფერო გონებრივიდან კერძო ემოციებზე და სენტიმენტებზე გადააქვს.
როდესაც ამ არგუმენტს ვპასუხობთ, სულაც არ გვჭირდება რაიმე ახლის გამოგონება, საკმარისია ყველას შევახსენოთ წმ. მღვდელმოწამეკვიპრიანე კართაგენელის სიტყვები: "ადამიანები თუ არ შეინარჩუნებენ კავშირსა და ყველაზე გულწრფელ თანაზიარობას ეკლესიასთან, ქრისტეს სახელისთვის სიკვდილიც რომ განიცადონ, მოწამეობრივი სისხლიც კი ვერ ჩამორეცხს მათ ცოდვას. განყოფის უმძიმესი დანაშაული ტანჯვითაც კი ვერ განიწმინდება. ვინც ეკლესიის გარეთაა მოწამე ვერ გახდება" (ციტ.: Свящ. Григорий Дьяченко. Уроки и примеры христианской веры. Опыт катихизической хрестоматии. СПб., 1900. С. 428).
ასევე ლაოდიკიის კრების 34-ე კანონი ბრძანებს: "არც ერთმა ქრისტიანმა არ უნდა მიატოვოს ქრისტეს მოწამე და არ უნდა წავიდეს ცრუ მოწამესთან, რომლებიც ან მწვალებელნი იყვნენ, ან მწვალებელთა შორის იყვნენ, რადგან ერეტიკოსები უცხონი არიან ღვთისთვის. ამიტომ მათთან მისული შეჩვენებულ უნდა იყოს" (დიდი სჯულისკანონი. იხ. საქ. საეკლ. კალენდარი. 1987 წ. გვ. 207).
აქ შეიძლება მოვიტანოთ ამბროსი ოპტინელის სიტყვებიც: "არ ღირს ლათინ მისიონერთა და მოწყალების დათა მოჩვენებითი მოღვაწეობისა და მოჩვენებითი თავგანწირვის გამო გაკვირვება. ისინი საცოდავი მოსაგრეები არიან. ისინი ცდილობენ ადამიანები მოიყვანონ არა ქრისტესთან არამედ თავიანთ პაპთან" (Прп. Амвросий Оптинский. Ответ благосклонным к Латинской Церкви).
მართლაც, დასავლელ მისიონერთა შორის ზოგჯერ შეიძლება შევხვდეთ თავგანწირვის მკაფიო მაგალითებსაც, მაგრამ მთლიანობაში მწვალებელთა მისიებში არის ბევრი ისეთი რამ, რაც არ პასუხობს სახარებას ან პირდაპირ ეწინააღმდეგება კიდევაც მას. მღვდელმთავარინიკოლოზ სერბი ამბობდა, რომ ინდოეთში ამ მისიონერებმა ქრისტეანობის დისკრედიტაცია უფრო მოახდინეს, ვიდრე მისი პოპულარიზაცია. "სარწმუნოება გულწრფელობის გარეშე - სარწმუნოება კი არა ქოლერაა. სულიერი ქოლერა. ამას ვხედავთ ჩვენ რომაელ-კათოლიკე და პროტესტანტ მისიონერებში" (Свт. lt Николай Сербский . Индийские письма, 22).
ამბროსი ოპტინელი შეგვახსენებს, რომ მუსლიმურ ქვეყნებში კათოლიკე და პროტესტანტი მისიონერები ძირითადად ქადაგებდნენ არა მუსლიმებს, არამედ იქ მცხოვრებ მართლმადიდებლებს შორის, და ელტვოდნენ მიედრიკათ ისინი მართლმადიდებლური სარწმუნოებისგან. მსგავსი მაგალითები მოჰყავს იაპონიაში მოღვაწე მღვდელმთავარ ნიკოლოზ იაპონელსაც.
ზოგიერთი პაპისტი და პროტესტანტი მისიონერის ძალადობრივმა სიკვდილმა შეიძლება გულწრფელი თანაგრძნობა გამოიწვიოს მათი ტანჯვისა და აღსასრულის მიმართ, მაგრამ ვერ გვაიძულებს დაგვავიწყოს ის უფსკრული, რომელიც არსებობს ჭეშმარიტებასა და სიცრუეს შორის; ვერ გვათქმევინებს, რომ რაღაც ვითარებათა გამო მწვალებლობა არაარსებითი და უმნიშვნელო წვრილმანია, რომელიც ადამიანის ცხონებაზე არ ახდენს გავლენას.
ის, ვინც არასწორად ჩაიწერს მისამართს და სამოგზაუროდ გაეშურება, დანიშნულების ადგილს ვერ მიაღწევს, თუნდაც გზაში ათასგვარი ტანჯვა-წამებაც გადაიტანოს. ასევე ის, ვინც ხელმძღვანელობს ცრუ წარმოდგენებით ღმერთზე ვერ მიაღწევს ღმერთს, რადგან სიცრუეს არავინ მიჰყავს ჭეშმარიტებასთან, პირიქით, უფრო აშორებს მას. დიახ, დასანანია იმ ადამიანთა ბედი, ვინც საკუთარი თავი მიანდო ცრუ აღწერილობას, რის გამოც მამის სახლის ნაცვლად ჭაობში შეაბიჯა, მაგრამ თუ მივეცემით სენტიმენტალურ გრძნობებს და ვიტყვით: "მოდი ჭაობში დანთქმულები მამის სახლში მისულებად ჩავთვალოთ ", ამგვარი სიცრუით მხოლოდ საკუთარ თავს დავაზიანებთ და დაღუპულთაც ვერაფრით ვუშველით.
მართლმადიდებლობასა და მწვალებლობებს შორის პრინციპული განსხვავების დასტურნი არიან ჩვენი მოწამენი, ვინც სწორედ მწვალებელთაგან ეწამნენ, მაგალითად, ზოგრაფელი მოწამენი, რომლებიც ცოცხლად დაწვეს მხოლოდ იმიტომ, რომ არ დაემორჩილნენ რომის პაპს, კანტარელი მოწამენი, რომლებიც იმავე მიზეზით დაიღუპნენ კვიპროსზე, პოლონელი მოწამეები, რომლებსაც კათოლიკეები ხოცავდნენ მართლმადიდებლობის გამო და კიდევ მრავალი სხვა.
მართლმადიდებელთა წამება მწვალებელთაგან
გვახსენდება მღვდელმოწამე ეგნატე ღმერთშემოსილის სიტყვები, როდესაც ის დასასჯელად რომში მიყავდათ. ერთ-ერთ თავის ეპისტოლეში, გმობდა რა მწვალებელ დოკეტისტებს, რამოდენიმეჯერ იკითხა: "ისინი თუ მართლები არიან, მე რისთვისღა განვიცდი ამ ტანჯვას?" როდესაც გვახსენდებიან მწვალებელთაგან ნაწამები მართლმადიდებლები, გვიჩნდება კითხვა: "მწვალებლობა თუ ხელს არ უშლის ადამიანის სულის ცხონებას, რისთვის და რატომ ეწამნენ ეს მართლმადიდებელნი და რატომ განადიდებს მათ მართლმადიდებლური ეკლესია?"
წმ. ეგნატე ღმერთშემოსილი
5.4. რა ვთქვათ იმ რიგით სხვაგვარადმორწმუნეებზე, რომლებმაც არაფერი უწყიან თავიანთი ეკლესიების დოგმატურ თავისებურებებზე?
შეიძლება მოგვცენ ასეთი კითხვა: "გასაგებია, თუ რატომ იღუპებიან ერესიარქები და ადამიანები, რომლებმაც, მიუხედავად იმისა იციან მართლმადიდებლობა, შეგნებულად იმყოფებიან მწვალებლობაში და ებრძვიან ჭეშმარიტებას, მაგრამ შეიძლება თუ არა იგივე ხვედრი მივაგოთ იმ რიგით კათოლიკეებს და პროტესტანტებს, რომლებმაც, შესაძლოა არაფერი უწყიან მართლმადიდებლობის შესახებ და ასევე იმის შესახებ, თუ რა განსხვავებაა მათ "ეკლესიასა" და მართლმადიდებლურ სარწმუნოებას შორის?"
მართლაც, არ შეიძლება ერთმანეთს გავუთანაბროთ მწვალებლობის იდეოლოგები და ისინი, ვინც თავს ამა თუ იმ მწვალებლურ თემბს უბრალოდ "დაბადებიდან ან ტრადიციის მიხედვით" ეკუთვნის, და სულაც არ არის დაინტერესებული დოგმატიკით, მათ შორის თავისი დენომინაციის სწავლა-მოძღვრებით. ჩვენ არ შეგვიძლია ვთქვათ, რომ მათი დანაშაული თანაბარია, მაგრამ აქედან ჯერ კიდევ არ გამომდინარეობს აზრი თითქოსდა მეორეთ არანაირი დანაშაული არ გააჩნდეთ.
განა თვით კათოლიკურ და პროტესტანტულ ხალხებში არ იყვნენ და დღემდე არ არიან ისეთი რიგითი მორწმუნეები, რომლებიც ცხოველ ინტერესს იჩენენ მართლმადიდებლური ეკლესიისა და სარწმუნოების მიმართ, და დიდ ძალისხმევას ახმარენ, რათა გახდნენ მისი წევრები? მართალია, მათი რაოდენობა მცირეა, მაგრამ ისინი მაინც არსებობენ. მაშ, რატომ შეძლეს ამათ გაევლოთ გზა მართლმადიდებლურ ეკლესიამდე, ხოლო სხვებმა, რომლებიც იმავე პირობებში ცხოვრობენ, - ვერა? იმიტომ, რომ არ ეძიებდნენ ჭეშმარიტებას, არ გრძნობდნენ შიმშილსა და წყურვილს ღმრთის ჭეშმარიტების მიმართ.
მათ იმიტომ კი არ იცოდნენ თუ რა განსხვავებაა თავიანთ ნომინალურ სარწმუნოებასა და მართლმადიდებლობას შორის, რომ არ აღიარებდნენ მართლმადიდებლურ დოგმატებს, არამედ საერთოდ გულგრილნი იყვნენ დოგმატების მიმართ და სარწმუნოებას მათი ცხოვრების კიდევ ერთ დანამატად მიიჩნევდნენ. მათი შინაგანი მზერა მიმართული იყო მიწიერისა და დროებითისკენ. რა თქმა უნდა, ისინი აღიარებდნენ ღმერთს და აღასრულებდნენ აუცილებელ რიტუალებსაც, მაგრამ მათი ცხოვრების სული და გული ქრისტესადმი მიმდევრობა არასოდეს ყოფილა, არამედ უბრალოდ "ადამიანური ბედნიერების" მიღწევა სურდათ. ამის გამო ემსგავსებიან ისინი იმ მონებს, ვინც უფალმა თავის ტრაპეზზე მიიწვია, ესენი კი პასუხობდნენ: "ყანა ვიყიდე; უეჭველად უნდა მივიდე და დავხედო, გთხოვ, მაპატიო. ... ხუთი უღელი ხარი ვიყიდე და მათ გამოსაცდელად მივდივარ: გთხოვ, მაპატიო. ... ცოლი შევირთე და ამიტომ ვერ გეახლები" (ლუკა 14:19-20), და მით დაიმსახურეს უფლის სამართლიანი მსჯავრი: "ვერცერთი იმ წვეულთაგანი ვერ იგემებს ჩემს სადილს" (ლუკა 14:24). ისინი - იმავე "მიწის მკვიდრნი" არიან, რომელთა ხვედრზე მსჯელობდა ლუკა ვოინო-იასენეცკი ზემოთდამოწმებულ სიტყვებში.
იგავი ნადიმზე
სამწუხაროა, მაგრამ ზოგიერთს მართლმადიდებლობად მოსვლაში ხელს უშლის სწორედ ის ცთომილება, რომელსაც წინამდებარე სტატიაში განვიხილავთ. ამ სტროფების ავტორისთვის ცნობილია ევროპაში მცხოვრებ კათოლიკეთა რამოდენიმე მაგალითი (და კიდევ ერთისა, რომელიც წმიდა მიწაზე ცხოვრობს), რომლებიც საკუთარი საღვთისმეტყველო ძიებების კვალობაზე დარწმუნდნენ, რომ სიმართლე მართლმადიდებლობის მხარესაა, მაგრამ მართლმადიდებლობაში მათ გადასვლას აბრკოლებს სწორედ ეს, დასავლეთში საყოველთაოდ გავრცელებული აზრი, რომ "ყველა კეთილი ადამიანი ცხონდება, მიუხედავად მისი სარწმუნოებისა". და, რადგან მათ ჰგონიათ, რომ ეს არავითარ გავლენას არ მოახდენს ცხონებაზე, კვლავ რომაულ-კათოლიკური ეკლესიის წევრებად რჩებიან.