სწავლანი > საუბრები ბიბლიაზე
"წინააღმდეგობები" ბიბლიაში
წმიდა წერილი მიეკუთვნება იმგვარ წიგნთა კატეგორიას, რომელსაც ყოველთვის კითხულობდა და წაიკითხავს კაცობრიობა. ამასთანავე, ამგვარ წიგნთა შორის მას სრულიად განსაკუთრებული ადგილი უპყრია თავისი განსაკუთრებული გავლენის გამო, როგორც წარსული თაობების ადამიანთა, ასევე დღევანდელი და მომავალი თაობების რელიგიურ და კულტურულ ცხოვრებაზე. მორწმუნეთათვის ის არის ღმრთის სიტყვა, რომელიც გამოეცხადა კაცობრიობას. გამომდინარე აქედან, მას განუწყვეტლად კითხულობენ ისინი, ვინც გულწრფელად ეძეიბს ღვთაებრივ ნათელთან შეხებას და მისი დახმარებით ცდილობს თავისი რელიგიური შემეცნების გაღრმავებას.
მაგრამ, ამავდროულად, მას მიმართავენ ისინიც, ვინც არ ცდილობს ჩაწვდეს წმიდა წერილის საღმრთო შინაარსს და მხოლოდ მისი გარეგანი, ადამიანური გარსით კმაყოფილდება. დღეს ყოველ ადამიანს შეუძლია იყიდოს ბიბლია, გადაშალოს ის და წაიკითხოს. მაგრამ, რა უნდა გავაკეთოთ იმისთვის, რომ ამ კითხვამ ადამიანი მიიყვანოს დადებით შედეგამდე; რომ მისი კითხვა მაცხოვნებელი შეიქნას? და შეიძლება თუ არა ბიბლიის კითხვა ისე, როგორც ჩვეულებრივ წიგნებს კითხულობენ?
ბიბლია ღვთაებრივი წიგნია, ეს არის ჩვენსკენ მომართული ღმრთის სიტყვა. მაგრამ ამ სიტყვის მართებული გაგებისთვის საჭიროა გარკვეული სულიერი მომზადება. თუკი ჩვენ წმიდა წერილს გადავშლით სადმე მეტროში ან ავტობუსში და მისი შინაარსის წვდომას ვცდილობთ ნაჩქარევად, ძალისხმევის გრეშე, დიდი ალბათობით ვერაფერს გავიგებთ წმიდა წერილიდან. აქ საჭიროა სერიოზული შინაგანი მომზადება, გარკვეული სულიერი განწყობა და, რა თქმა უნდა, რწმენა.
წმიდა წერილის კითხვის აუცილებლობისა და მისი ჯეროვანი გაგების შესახებ ბრწყინვალედ ბრძანებს წმ. იოანე ოქროპირი: "წესით წერილის შეწევნა არ უნდა დაგვჭირვებოდა, არამედ ისეთი სიწმიდით უნდა გვეცხოვრა, რომ ჩვენს სულებს წიგნების სანცვლოდ შეწეოდა მადლი სულისა. და ჩვენი სულები იმგვარადვე უნდა დაწერილიყო სულით, როგორც ეს წიგნებია მელნით დაწერილი.
მაგრამ, რამდენადაც ჩვენ ამგვარი მადლი განვაგდეთ, ამიტომ ამ მეორე გზით მაინც ვისარგებლოთ. ხოლო პირველი გზა რომ უმჯობესი იყო, ეს ღმერთმა საქმითაც გვიჩვენა და სიტყვითაც. ნოესთან,აბრაამთან და მათ შთამომავლობასთან, ისევე, როგორც იობსა და მოსესთან ღმერთს ხომ წერილობით არ უსაუბრია, არამედ - უშუალოდ. რადგანაც წმიდა ჰპოვა მათი გონება.
როდესაც მთელი ებრაელი ერი უწმიდურების სიღრმემდე დაეცა, სწორედ მაშინ გაჩნდა წერილი, სჯულის ფიცრები და მოძღვრება - მათი საშუალებით. და ეს მხოლოდ ძველი აღთქმის წმინდანებთან მიმართებაში კი არ ხდებოდა ასე, არამედ - ახალი აღთქმისაც. ასევე მოციქულებსაც ღმერთმა წერილობით კი არ მისცა რაიმე, არამედ წერილი სანაცვლოდ სულის მადლი აღუთქვა: "მან გასწაოს თქვენ ყოველი" (იოანე 14:26) - უთხრა მათ... მაგრამ რამდენადაც დროთა განმავლობაში ერთნი განიდრიკნენ ჭეშმარიტი სწავლებისგან, მეორენი კი - წმიდა ცხოვრებისა და ზნეობრიობისგან, წერილობითი დამოძღვრის აუცილებლობა კვლავ შეიქმნა.
აბა გააცნობიერეთ, რაოდენი უგუნურება იქნებოდა, რომ ჩვენ, ვინც ისეთი სიწმიდით უნდა ვცხოვრობდეთ, რომ წერილი არც კი გვჭირდებოდეს და წიგნების სანაცვლოდ სულიწმიდის წინაშე დავსდებდეთ ჩვენს გულებს, სწორედ ჩვენ, ვინც ამგვარი ღირსება დავკარგეთ და წერილის შეწევნა გვჭირდება, კურნების ამ მეორე საშუალებასაც ჯეროვნად არ მოვიხმარდეთ.
თუკი გასაკიცხები ვართ თვით იმის გამოც კი, რომ წერილი გვჭირდება და სულის მადლს არ ვიზიდავთ, მაშ, იფიქრეთ, რაოდენ დამნაშავენი ვიქნებით, თუკი ამ საშუალებასაც არ გამოვიყენებთ, არამედ, როგორც სრულიად ზედმეტსა და უსარგებლოს წერილსაც უარვყოფთ და ამით საკუთარ თავს კიდევ უფრო მეტ სასჯელს მოვაწევთ?!" (წმ. იოანე ოქროპირი. ჰომილიები. ტ. V. წმ. მათეს სახარების განმარტება. ნაწილი პირველი. პირველი ჰომილია მათეს სახარებაზე. თბილისი 2016 წ. გვ. 3-4).
როდესაც ვინმესთან სტუმრად მიდიხართ და საოჯახო ალბომს გათვალიერებინებენ, ცხადია, გარკვეული დამატებით კომენტარების გარეშე ჯეროვნად ვერ ჩაწვდებით ამ სურათების შინაარსს. საოჯახო არქივი ხომ უპირველეს ყოვლისა კონკრეტული ოჯახის მონაპოვარია, ასე რომ უცხო ადამიანს აქ დამოუკიდებლად გარკვევა ძალზედ გაუჭირდება.
ასეა ბიბლიაც. ის დაიწერა რჩეული ერისთვის, რომლის მემკვიდრე სამყაროში უფლისა და მაცხოვრის მოვლინების შემდეგ გახდა ღმრთის ერი, ანუ ქრისტეს ეკლესია. ამიტომაც ბიბლია ეს ეკლესიის წიგნია და მისი გაგება საჭიროა ისე, როგორც ის მის მესაკუთრე ოჯახს, ანუ ეკლესიას.
ასევე უნდა გავითვალისწინოთ, რომ ბიბლია არც კოსმოგონიის, არც ბუნებისმეტყველების და არც ისტორიის სახელმძღვანელო არ გახლავთ. ეს არის არა სამეცნიერო, არამედ რელიგიური წიგნი. ამიტომაც მასში უმთავრესია არა ბუნებრივ-სამეცნიერო ფაქტები ან ისტორიული ცნობები, არამედ ის, რისი გამოცხადებაც ადამიანებისთვის ინება ღმერთმა საკუთარი თავის, ეკლესიისა და ადამიანის შესახებ.
ბიბლიის ავტორები არიან ღმერთი და ადამიანები. ღმერთმა საკუთარ თავზე გვაუწყა ის, რაც აუცილებელი იყო კაცთა საცხოვნებლად. ხოლო ბიბლიის ისტორიული ავტორები აღიქვამდნენ რა ღმრთის სიტყვას, მოსავდნენ მას გარკვეულ ლიტერატურულ ფორმაში, რომელიც მათი დროის კულტურლ-ისტორიული კონტექსტისთვის იყო დამახასიათებელი.
ბიბლიის სწორად წაკითხვა - ეს ნიშნავს შეგეძლოს განასხვავო მასში ღვთაებრივი ადამიანურისგან. ამიტომაც ბიბლიის კითხვა ეს მარტო რაციონალური საქმიანობა კი არ არის, არამედ ღრმად სულიერი მოსაგრეობაც.
ათეისტები ძალიან ხშირად მიგვანიშნებენ წინააღმდეგობებზე ბიბლიაში და უარყოფენ რა მის ღვთაებრივ წარმომავლობას, ამბობენ, ბიბლია, როგორც ადამიანის მიერ შეთხზული ნაწარმოები საკუთარ თავში უამრავ წინააღმდეგობას და ალოგიკურობას შეიცავს. მაგრამ რამდენად შეესაბამება ეს სიმართლეს? საუბარი ბიბლიაში არსებულ "წინააღმდეგობებზე" განსაკუთრებული თემაა და მას არაერთი ნაშრომი მიეძღვნა. ერთ-ერთ მათგანს უახლოეს დროში შევთავაზებთ ჩვენი საიტის მკითხველს, ამჯერად კი მოკლე განმარტებებით შევეცდებით ვაჩვენოთ, რომ ამგვარი "წინააღმდეგობები" მოჩვენებითია და უფრო უყურადღებო კითხვისა და აღებული ტექსტის კონტექსტუალური გაუთვალისწინებლობის შედეგია.
"აპოკალიფსისის" რედაქცია.
1
"პირისპირ ელაპარაკებოდა უფალი მოსეს, როგორც კაცი ელაპარაკება კაცს"
(გამოსვლა 33:11)
"ღმერთი არავის არასოდეს უხილავს"
(იოანე 1:18)
ვის უხილავს ღმერთი? - ეს არის კითხვა, რომელსაც ამა თუ იმ სიტყვიერი ფორმით იძლევიან ათეისტები და ცდილობენ ღმრთის არარსებობის დამტკიცებას. ხოლო წმიდა წერილიდან "საწინააღმდეგო" ადგილების ამოწერით იმის ჩვენებას, რომ წმიდა წერილი არაღვთივსულიერი ნაწერია.
მართლაცდა, თუკი ღმერთი ყველგანმყოფია, როგორც წმიდა წერილი და წმიდა ეკლესია გვასწავლის, რატომ არ უხილავს ის არავის?
მაგრამ რას ნიშნავს "ღმრთის ხილვა"? თუკი ღმერთი უხილავია, როგორ არის შესაძლებელი ის დაინახო? ჰაერიც უხილავია, მაგრამ რომელი ჭკუათმყოფელი დაიწყებს იმის მტკიცებას, რომ ჰაერი არ არსებობს?
ღმერთი სულია და ის მორწმუნეებს რწმენის მიერ ეხსნება. ზებუნებრივი სახით ღმერთი ადამიანებს ეცხადება მხოლოდ მაშინ, როდესაც ეს უზენაესი განგებულებით არის საჭირო ან აუცილებელი. თანაც ადამიანებს შეუძლიათ ნახონ არა ღმრთის არსი, რამეთუ ის ქმნილებათა გონებისთვის მიუწვდომელია, არამედ მხოლოდ მისი ბრწყინვალება (როგორც ეს თაბორის მთაზე იყო უფლის ფერიცვალებისას) და თანაც იმ ზომით, რა ზომითაც შეუძლია ამისი დატევნა თითოეულ ადამიანს.
ამრიგად, ნებისმიერ ადამიანს შეუძლია ღმრთის ჭვრეტა ბუნებრივი გამოცხადების მეშვეობით, ანუ დააკვირდეს მის საქმეებს, რომლებიც ზოგადად დაკავშირებულია სამყაროზე ზრუნვასთან, ხოლო კონკრეტულად - თითოეულ ქმნილებაზე ზრუნვასთან.
მაგრამ ძველ აღთქმაში ნათქვამია: "პირისპირ ელაპარაკებოდა უფალი მოსეს", ან როგორც რიცხვთა წიგნშია "პირისპირ ვეტყოდი მას ხილვით და არა იგავით" (რიცხვ. 12:8), ანუ მოსეს თავის ნებას უცხადებდა დანაწევრებული მეტყველებით, თანაც არა შორიდან, არა ზეციდან, არა რომელიმე შუამავლის, მაგალითად, ანგელოზის მიერ, არამედ პირადად, "პირისპირ", "ვითარცა-იგი ვინ ზრახავს თჳსსა მეგობარსა" (გამოსვლა 33:11), - ანუ მეგობრული გულწრფელობით განუმარტავდა მოსეს და მასაც აძლევდა უფლებას ესოდენ გულწრფელი და სრულიად თავისუფალი ყოფილიყო მასთან, როგორც ერთი ოჯახის წევრები არიან ერთმანეთთან. ეს ისეთი უპირატესობაა, რომელიც მთელი ძველაღთქმისეული პერიოდის განმავლობაში წინასწარმეტყველთა შორის მოსეს გარდა არავის ღირსებია. "ისმინეთ ჩემი სიტყვები. - თქვა უფალმა, - თუ ვინმე გყავთ უფლის ქადაგი, ხილვაში ვეცხადები, სიზმარში ვლაპარაკობ მასთან. ასეთი არ არის ჩემი მორჩილი მოსე. მთელი ჩემი ერის ერთგულია იგი. პირისპირ ველაპარაკები მას, ცხადლივ, და არა იგავურად. უფლის ხატებას ჭვრეტს იგი. რატომ არ გეშინიათ, ჩემს მორჩილს მოსეს რომ ჰკიცხავთ?" (რიცხვ. 12:6-8). სხვათა შორის მთელ ისრაელზეც ასე არის ნათქვამი: "პირისპირ გელაპარაკებოდათ უფალი მთაზე ცეცხლის შუაგულიდან" (2 სჯლ. 5:4) (Епископ Виссарион (Нечаев). Толкование на паремии из книги Исход).
თუმცა, ბიბლიის ღმრთივსულიერების უარმყოფელნი გვეკითხებიან, მაშ, რატომ არის ნათქვამი იოანეს სახარებაში: "ღმერთი არავის არასოდეს უხილავს" (იოანე 1:18), თუკი გამოსვლათა წიგნში ნათქვამია: "პირისპირ ელაპარაკებოდა უფალი მოსეს, როგორც კაცი ელაპარაკება კაცს" (გამოსვლა 33:11).
რას ნიშნავს "ღმერთი არავის არასოდეს უხილავს" (იოანე 1:18)?
იოანეს სახარებაში ეს ფრაზა დასრულებული სახით ასე იკითხება: "ღმერთი არავის არასოდეს უხილავს: მხოლოდშობილმა ძემ, რომელიც იყო მამის წიაღში, მან გაგვიცხადა" (ძვ. ქართ.: "ღმერთი არავინ სადა იხილა; მხოლოდ-შობილმან ძემან, რომელი იყო წიაღთა მამისათა, მან გამოთქუა") (იოანე 1:18).
მოსეს წინაშე ქრისტეს ამგვარი აღმატებულების წინააღმდეგ იუდეველებს შეიძლებოდა ეთქვათ: "მოსე ღირს იქმნა ღმრთის ხილვისა!" (შეად. რიცხვ. 12:8). ამ სავარაუდო შემოპასუხებაზე მახარობელი შენიშნავს, რომ სინამდვილეში კაცთაგან ღმერთი არავის არსად უხილავს, თვით მოსესაც კი; ადამიანები ზოგჯერ ხედავენ ღმრთის დიდებას, თანაც გარკვეული სახით, მაგრამ არავის უხილავს ეს დიდება ისე როგორიც არის ის სინამდვილეში (შეად. გამ. 33:20), თუმცა მახარობელი ამას შესაძლებლად მიიჩნევს მხოლოდ მომავალ ცხოვრებაში (1 იოანე 3:2 შეად. 1 კორინთ. 13:12). ოდენ მხოლოდშობილი ძე, მარადიულად - განკაცებამდე და განკაცების შემდეგ - მამის წიაღში მყოფი ხედავდა და ხედავს მის სიდიადეს, ამიტომაც განსაზღვრულ დროს გაუცხადა ის სამყაროს, ანუ ერთი მხრივ, მან ადამიანებს გაუცხადა ღმერთი, როგორც მათი მოყვარული მამა და მისი დამოკიდებულება მამა ღმერთის მიმართ, მეორე მხრივ კი, თავის საქმიანობაში განახორციელა ღმრთის განზრახვა ადამიანთა ცხონებასთან დაკავშირებით და ამით, რა თქმა უნდა, კიდევ უფრო განუმარტა მათ ღმერთის მათდამი დამოკიდებულება (ა. ლოპუხინის განმარტებითი ბიბლია http://bible.optina.ru/new:in:01:18).
***
წმ. მღვდელმოწ. დიონისე არეოპაგელი (I ს.):
"თუკი ვინმე იტყვის, რომ ზოგ წმინდანს უშუალოდ გამოეცხადა თვით ღმერთი, კარგად უნდა იცოდეს მან, რომ უწმინდეს სიტყვათა თანახმად, ის, რაც არის საიდუმლოა ღვთისა, “არავის უხილავს” (გამოს. XXXIII, 20; იოანე I, 18; იოანე IV, 12; I ტიმ. VI, 16) და ვერც ვერავინ იხილავს. თეოფანიები, ღვთის შესაფერის გამოცხადებათა სახით, წმიდა ხილვებშიმიემადლათ წმინდანებს მათი მჭვრეტელობითი უნარის შესაბამისად. ამგვარმა ხილვამ სახეობრივად შემოსაზღვა უსახოთა საღვთო მსგავსება და მხოლოდ ასე გამოაჩინა იგი, რომამ გზით ღვთიურისაკენ აემაღლებინა მჭვრეტელები. სწორედ ამიტომ, ყოვლადბრძენი ღვთისმეტყველება ხილვას “თეფანიას” ანუ “ღვთის გამოჩინებას” უწოდებს, რადგანაც“ხილვა” საღვთო გამობრწყინებით აღავსებს მჭვრეტელებს და ღვთიურის რაღაც ნაწილთან წმიდად აზიარებს მათ" (ციური იერარქიის შესახებ. IV 3).
ღირ. ანტონი დიდი (251-356):
კითხვა: თუკი ღმერთი განკაცდა, რატომ ამბობს, რომ "ღმერთი არავის არსად უხილავს?" თუკი ის იყო ღმერთი, მაშ იმ დროს ის ყველას ჰყავდა ნანახი.
პასუხი: ძემ თქვა მამაზე, რომ "ღმერთი არავის არსად უხილავს". მან არ უთქვამს, ღმრთის ძე - განკაცებული სიტყვა - არავის არსად უხილავსო. უხილავთ ღმერთი წინასწარმეტყველებსა და მოციქულებს, და ყოველ მართალს, მაგრამ არავის უხილავს იგი ისე, როგორიც არის სინამდვილეში. რამეთუ ჩვენი არსებობის რეალურობა შეუძლებელია მოიცავდეს უსასრულო და გარეშემოუწერელი ღმრთის არსებას. ხოლო თუკი ვინმე ღირსეულთაგანს უხილავს იგი, არა ერთგვარი საფარველის გარეშე, რომელიც ყველას ეხსნება მისი სიწმიდის შესაბამისად. იხილა იობმა ღმერთი, მაგრამ ღრუბელში, და მანამდე აბრაამმაც იხილა იგი ანგელოზის სახით, რომელსაც ესაუბრა. იაკობმა - ადამიანის სახით, რომელსაც შეეჭიდა. მოსემ - უკუნის სახით სინას მთაზე. ასევე უხილავთ ღვთივშვენიერი სახე სიზმრებსა და სიმბოლოებში. მოციქულებმა იხილეს განკაცებული ღმრთის სიტყვა: ძე ღმრთისა და ძე კაცისა - ყოველმა სიკეთისა და სულიერი სიჯანსაღის საკუთარი საზომისაებრ.
ვისაც ხორციელი მზერა ჯანსაღი აქვს, მას შეუძლია შეხედოს მზეს, ხოლო ვისაც დაზიანებული, მნათობის ან მისი სხივების ბრწყინვალებას ვერ აიტანს. ჩვენ თუ ზღვას მთიდან ან რომელიმე გორაკიდან დავაკვირდებით, მის მხოლოდ ნაწილს დავინახავთ, რადგან მისი მეორე ნაპირის დანახვა ადამიანის თვალებით შეუძლებელია. ასევე არ შეუძლია გონებას შეიმეცნოს, თუ რა ძევს ზღვის სიღრმეში და რა მის ფსკერზე, რადგან გონებას ამის შემეცნებაში ხელს უშლის სხვა რამ, გარეგანი, ასე რომ მიახლოებითაც კი არ ძალგვიძს დავინახოთ რა ძევს ზღვაში, რის გამოც ჩვენი გონება გაურკვევლობაში რჩება.
ჩვენ ყველანი ვხედავთ ცას, მაგრამ ყველა ერთნაირად როდი ვხედავთ, არამედ ყველანი საკუთარი მხედველობის სიჯანსაღის შესაბამისად. და არც ცნობიერებას ძალუძს მისი ბოლომდე ხილვა, და მისი ზენაარი სახის შემეცნება. ჩვენ რომ შეგვეძლოს ცის ხილვა, მაშინ ჩვენს მზერას გადაეშლებოდა არა მარტო ხილული, არამედ უხილავიც, არა მარტო ნაწილი, არამედ სრულიად ყოველივე.
ზუსტად ასევეა ხილული და უხილავი ღმერთიც: ის არა მარტო დაფარულია სქელი ფარდით, არამედ რეალურად მიუწვდომელია. როგორც თივა და ბალახი ვერ იტანენ ცეცხლის მიახლოვებას, აალდებიან და ფერფლად იქცევიან, ასეა ღმერთის ხილვაც ადამიანისთვის. როდესაც ქრისტემ ფერისცვალებისას გამოავლინა თავისი ღვთაებრიობის ნაწილი, ეკლესიის სვეტები (მოციქულები) შიშმა მოიცვა. ისინი იქვე დაემქხნენ: პეტრე, იაკობი და იოანე - შიშით შეპყრობილნი, კინაღამ დაიწვნენ საღმრთო ცეცხლისგან. ამის მხილველი მოციქული აშკარად მოგვითხრობს ამის შესახებ. თავისი უსაზღვრო კაცთმოყვარებით შემოქმედი დაუყოვნებლივ ეცხადება ადამიანებს, მაგრამ ცას, მიწას და ზღვას და ყოველ ქმნილებას არ ძალუძთ იხილონ სრულყოფილი ღმერთი, რამეთუ რეალურად როგორ შევძლებთ რეალობის შემოქმედის დატევნას? (Вопросы св. Сильвестра и ответы прп. Антония. Вопрос 42).
ღირ. მაქსიმე აღმსარებელი (580–662):
"მიუხედავად იმისა, რომ იცის წმიდა წერილის გამონათქვამები, რომლის მიხედვითაც ღმერთი გამოცხადებია ადამს სამოთხეში, აბრაამს მამბრეს მუხნარში (დაბ. 18:1), სოდომში მისულა სამი ანგელოზის სახით (დაბ. 19), და მოსესაც გამოცხადებია მთაზე და ნათქვამია, რომ მოსემ ღმრთის ზურგი იხილა (გამოსვლა 33:23), ის ამტკიცებს, რომ, რაც ყველაზე მიუწვდომელია ღმერთში, ანუ მისი არსი, "არავის უხილავს" და ვერც იხილავს"; უფრო მეტიც: "არავის ძალუძს ღმრთის არც წვდომა და არც იმის განმარტება თუ რა არის ღმერთი". მართალია იყო ცალკეული შემთხვევები, როდესაც ღმერთი ეცხადებოდა თავის წმინდათ, მაგრამ გაიგე ეს ისე, რომ ღმერთი ყოველ ადამიანს მისი რწმენის შესაბამისად ერთგვარი ხილვების სახით ეცხადება, რომლითაც უვლენს მათ საკუთარ ღვთაებრიობას და, რომლის წყალობითაც მათ საღმრთო ცოდნით გააცისკროვნებს" (Комментарии к сочинениям святого Дионисия).
ნეტ. თეოფილაქტე ბულგარელი (XI ს. მე-2 ნახევარი – XII ს. დასაწყისი):
"გვითხრა რა, წმიდა იოანემ, რომ მადლი და ჭეშმარიტება იესუ ქრსიტეს მიერ მოგვეცა, და თან, მას აქვს სურვილი, რომ ეს დაამოწმოს, იგი ამბობს: მე არ მითქვამს არაფერი დაუჯერებელი; რამეთუ მოსეს, რომელიც მსახური იყო (მონა), ღმერთი არ უხილავს და ამის გამო მასზე არ შეეძლო რაიმე გარკვევით ეთქვა, არამედ მხოლოდ რჯული (მცნებები) დაწერა. ხოლო ქრისტე, რომელიც მამის წიაღში არის და მისი მხოლოდშობილი ძეა, არა მარტო ხედავს მამას, არამედ ყველა ადამიანს განცხადებულად (ცხადად) ესაუბრება მის შესახებ. მაშ, რადგანაც ქრისტე არის ძე მამისა და ხედავს მას, რამეთუ მამის წიაღში იმყოფება, მან სამართლიანად მოგვცა მადლი და ჭეშმარიტება.
მაგრამ, შეიძლება, ვინმემ თქვას: ღმერთი თუ არავის არსად უხილავს, როგორ ამბობს წინასწარმეტყველი ესაია: "ვიხილე უფალი" (ეს. 6:1)? წინასწარმეტყველი ხედავს, მაგრამ არა თვით არსებას ხედავს, არამედ - მსგავსებას, და ზოგჯერ გონებრივად წარმოიდგენს. ამასთან ერთად უნდა ითქვას, რომ ზოგი ამ სახით ხედავდა, ზოგი კი - სხვა სახით. აქედან, ნათელია ის, რომ ისინი თვით ჭეშმარიტებას კი არ ხედავდნენ, რამეთუ მისი არსების დანახვა სხვადასხვა სახით შეუძლებელია. თვით ანგელოზებიც კი ვერ ხედავენ ღმერთის არსებას, თუმცა მათ შესახებ ნათქვამია (წმიდა სახარებაში), რომ "ანგელოზნი ცათა შინა მარადის ხედვენ პირსა მამისა ჩემისასა" (მათე 8:10). ამით მინიშნებულია ის, რომ ისინი ყოველთვის თავიანთ გონებაში წარმოიდგენენ ღმერთს. მაშასადამე, მხოლოდ ერთი ძე ხედავს მამას და აცნობს მას ყველა ადამიანს.
როდესაც გესმის მამა ღმერთის წიაღის შესახებ, არაფერი ხორციელი არ წარმოიდგინო ღმერთში! მახარებელმა ასეთი სიტყვები (გამოთქმა) გამოიყენა იმ მიზნით, რათა ეჩვენებინა მამის და ძის მარადიულობა და განუყოფლობა!" (ნეტ. თეოფილაქტე. იოანეს სახარების განმარტება. 1. 18. გამომცემლობა "მრწამსი". თბილისი 2008 წ. გვ. 29-30).
ექვთიმე ზიგაბენი (1050-1122):
იხილე, როგორი თანმიმდევრულობით გადადის მახარებელი ამ საკითხზე. ჯერ აჩვენა განსხვავება სჯულსა და მადლს შორის, შემდეგ კი დაუმატა გონივრული მიზეზი ამგვარი განსხვავებისა: სჯული მოსემ მოგვცა, ადამიანმა, რომელსაც ღმერთი არ უხილავს, რადგან "ღმერთი არავის არსად უხილავს", და ამიტომაც სჯული, როგორც კაცის მიერ ბოძებული, მადლზე, ანუ სახარებაზე უკნინესია, რომელიც მოგვცა მხოლოდშობილმა ძემ, რომელიც მამის წიაღშია და ღმერთს ყოველთვის ხედავს, ამიტომაც მისგან ბოძებული მადლი ყოველთვის ყველაფერზე აღმატებულია, რადგან მოცემულია თვით ღმრთისგან, ღმრთის მხილველისგან და ღმრთის შესახებ ყოვლისმცოდნესგან.
მაგრამ რატომ თქვა მახარებელმა: "ღმერთი არავის არსად უხილავს?" განა ესაიამ არ იხილა ამაღლებულ, ზეამართულ ტახტზე აღსაყდრებული ღმერთი (ეს. 6:1)? ან ეზეკიელმა ქერუბიმებზე მჯდომარე (ეზეკ. 10:18)? დანიელმა ის "ძველი დღეთას" სახით ხომ იხილა (დან. 7:8)? და ასევე სხვებსაც უხილავთ იგი, მაგრამ ყველა მათგანმა ღმერთი იხილა არა მისი არსებისაებრ, არამედ მათ ამა თუ იმ მსგავსებით ეცხადებოდა. ყველა მართალს ღმრთის არსება რომ ეხილა, მაშინ სხვადასხვაგვარად როდი იხილავდნენ, რამეთუ ის არის მარტივი, შემოუწერელი, არ ზის, არ დგას, არ დადის, - ანუ არ აკეთებს ყოველივე იმას, რაც შემოწერილ სხეულთათვის არის დამახასიათებელი. ამიტომაც ბრძანებს ღმერთი: "მე ხილვანი განვამრავლენ, ჴელსა შორის წინაწარ-მეტყუელთასა ვემსგავსე" (ოსია 12:10), რითაც სხვადასხვა ხილვებზე და მსგავსებებზე მიანიშნა".
წმ. იოანე ოქროპირი (IV ს. მეორე ნახევარი – 407):
იმიტომაც ეწოდება წმიდა წერილს საუნჯე დაუნჯებული, რათ მის გამოსაძიებლად აღგვძრას. ხოლო ყოველივე ამას ჩაგვაგონებენ, რათა წმიდა წერილის სიტყვებს მივუდგეთ არა უზრუნველად, არა როგორც გამოვა, არამედ დიდი წინდახედულობით, რადგანაც, თუკი მავანი დაუფიქრებლად მოისმენს საკითხავებს წერილიდან, და ყოველივეს მიიღებს სიტყვასიტყვით ისე, როგორც თქმულია, მან შეიძლება ბევრი უგუნურება იფიქროს ღმერთზე. მან შესაძლოა ჩათვალოს, რომ ღმერთი ადამიანია ანდა სპილენძისაგან შედგება; რომ იგი მრისხანე და დაუნდობელია, და ბევრი რამ სხვა, კიდევ უფრო უარესიც იფიქროს.
ხოლო ვინც აზრს ჩაუღრმავდება, იგი თავიდან აიცილებს ამგვარ უგუნრებებს. აი, მაგალითად, დღეს შემოთავაზებულ საკითხავში ნათქვამია, რომ ღმერთს გააჩნია წიაღი, ეს კი სხეულთა თვისებაა; მაგრამ არავინ იქნება იმდენად ბრიყვი, რომ უსხეულო სხეულად ჩათვალოს.
იმისთვის, რათა ყოველივე ეს სათანადოდ, სულიერი მნიშვნელობით, გავიგოთ, ამისთვის უფრო გამოწვლილვით განვიხილოთ ეს ადგილი.
ღმერთი არავინ სადა იხილა. რა გზით მივიდა მახარებელი ამ დასკვნამდე? გვიჩვენა რა ქრისტეს ძღვენთა უდიდესი უპირატესობა - იმგვარი, რომ უდიდესი მანძილია ამ ძღვენსა და მოსეს მიერ უწყებულს შორის - მას სურს, შემდგომ ამგვარი სხვაობის მიზეზიც დაგვანახოს. მოსე, ვით მონა, უმდაბლეს საქმეთა მსახური იყო; ქრისტემ კი, ვით უფალმა და მეფემ და ძემ მეფისა, ვინც მარად თანაარსებობდა მამასთან და მოუცადებლად ხედავდა მას, შეუდარებლად უფრო მაღალი ძღვენი მოგვიტანა.
ღმერთი არავინ სადა იხილა. რა გზით მივიდა მახარებელი ამ დასკვნამდე? გვიჩვენა რა ქრისტეს ძღვენთა უდიდესი უპირატესობა - იმგვარი, რომ უდიდესი მანძილია ამ ძღვენსა და მოსეს მიერ უწყებულთა შორის - მას სურს, შემდეგომ ამგვარი სხვაობის მიზეზიც დაგვანახოს. მოსე, ვით მონა, უმდაბლეს საქმეთა მსახური იყო; ქრისტემ კი, ვით უფალმა და მეფემ და ძემ მებისა, ვინც მარად თანაარსებობდა მამასთან და მოუცადებლად ხედავდა მას, შეუდარბლად უფრო მაღალი ძღვენი მოგვიტანა. ამიტომაც დაურთო მახარებელმა:ღმერთი არავინ სადა იხილა. მაშ, რაღას ვიტყვით ხმა მქუხარე ესაიას თქმულზე: ვიხილე უფალი, მჯდარი ამაღლებული, ზეაღმართულ ტახტზე (ეს. 6:1)?
რას ვიტყვით თავად იოანეს მოწმობაზე, რომ ესაიამ ეს მაშინ წარმოთქვა, როდესაც უფლის დიდება იხილა (იოან. 1241)? რას ვიტყვით ეზეკიელის სიტყვებზე? მანაც ხომ იხილა ქერუბიმებზე მჯდომი უფალი. რაღაა მაშ დანიელის სიტყვები? იგიც ხომ ამბობს: და დაჯდა ძველი დღეთა (დან. 7:9). ანკი მოსეს ნათქვამი: მახილვინე შენი დიდერბა და მეც შეგიცნობ (გამოსვლა 33:18, 13)? იაკობმა კი სახელიც კი მიიღო აქედან, ანუ ისრაელი ეწოდა, "ისრაელი" კი ღმრთის მხილველს ნიშნავს.
სხვებმაც იხილეს იგი. მაშ, რად თქვა იოანემ ღმერთი არავინ სადა იხილა? იგი გვიჩვენებს, რომ ყოველივე ეს უფლის გულმოწყალე თავისდამდაბლება იყო, და არა თავად საღმრთო არსების ხილვა. თავად არსება რომ სჩვენებოდათ, სხვადასხვა სახით როდი იხილავდნენ მას. იგი უბრალოა, გამოუსახავი, მარტივი, აღუწერელი; არც ზის, არცა დგას, არცთუ დადის. ყოველივე ჩამოთვლილი მხოლოდ სხეულთა თვისებაა. მაგრამ ის, თუ რაგვარად არსებობს ღმერთი, მან ერთმა უწყის მხოლოდ, და ეს თავად მამა ღმერთმა გაუწყა ერთ-ერთი წინასწარმეტყველის პირით: მე გავამრავლე ხილვები; წინასწარმეტყველთ პირით იგავურად ვლაპარაკობდი (ოსია 12:11), ანუ მე დავმდაბლდი თქვენამდე, მოგევლინეთ, მაგრამ არა იმად, რაც ვარ. ხოლო რადგან მისი ძე მართლაცდა ხორციელად უნდა მოგვლენოდა, ამის გამო უფალი წინდაწინ შეამზადებდა ადამიანებს საღვთო არსების საჭვრეტად, რამდენადაც მათთვის ეს შესაძლებელი იყო.
მაგრამ, ის, თუ რა არის თავისთავად უფალი, ეს არ უხილავთ არათუ წინასწარმეტყველებს, არამედ ანგელოზებსა და მთავარანგელოზებსაც კი; და რომ დაჰკითხვოდი მათ ამის შესახებ, პასუხად თავად არსებაზე ვერაფერს შეიტყობდი, არამედ გაიგონებდი მხოლოდ მღერას: დიდებაი მაღალთა შინა ღმერთსა, და ქუეყანასა ზედა მშვიდობაი, და კაცთა შორის სათნოებაი (ლუკა 2:14).
სერაფიმებისგან ან ქერუბიმებისგან რომ გესურვა მასზე რამის შეტყობა, სამწმიდაობის იდუმალი გალობა ჩაგესმებოდა და შეიტყობდი, რომ მისი დიდებით სავსეა ქვეყნიერება (ეს. 6:3). და უფრო მაღალი არსებებისთვისაც რომ მიგემართა შეკითხვით, ვერაფერს გაიგებდი გარდა იმისა, რომ მათი ერთადერთი საქმე ღვთის განდიდებაა. აქებდით მას ოველნი ანგელოზნი მისნი, აქებდით მას ყოველნი ძალნი მისნი (ფსალმ. 148:2).
მაშასადამე, თავად მამა ღმერთს მხოლოდ ძე და სულიწმიდა ჭვრეტენ. ანკი ვით შეუძლია ქმნილ არსებას, როგორიც არ უნდა იყოს იგი, არაქმნილი იხილოს?! თუკი არ ძალგვიძს ცხადად ვიხილოთ ესათუის უსხეული ძალი, თუნდაც რომ ქმნილი იყოს იგი - ხოლო ამის მაგალითები მრავლადაა ანგელოზთა მიმართ - მაშინ მით უფრო ვერ შევძლებთ უსხეულო და არაქმნილი არსების ხილვას.
ამიტომაც ამბობს პავლე: რომელი არავინ იხილა კაცთაგანმან, არცა ხილვად ხელ-ეწიფების (1 ტიმ. 6:16). მაგრამ იქნებ ეს თვისება მხოლო მამას გააჩნია და ძეს კი არა? არა - ძესაც. ხოლო დასტურად იმისა, რომ ასეა, უსმინე პავლეს, ვინც გვიჩვენებს ამას და გვეუბნება: რომელი-იგი არს ხატი ღმრთისა უხილავისაი (კოლ. 1:15). ხოლო უხილავის ხატი თავადაც უხილავია: ღმერთი გამოჩნდა ხორცითა (1 ტიმ. 3:16), ნუ გაოცდები; ეს მოვლენა ხორციელად აღესრულა და არა არსობრივად. მაგრამ პავლევე გვიჩვენებს იმას, რომ ძეც, არათუ ადამიანებისთვის, არამედ უმაღლეს ძალთათვისაც უხილავია. როდესაც ამბობს: გამოჩნდა ხორცითა, დაურთავს: ეჩუენა ანგელოზთა.
ამგვარად, იგი ეჩვენა ანგელოზებს მაშინ, როდესაც ხორცი შეიმოსა; მანამდე ისინიც ვერ ხედავდნენ უფალს, რადგანაც მათთვისაც უხილავი იყო მისი არსება. იტყვით: მაშ, როგორ თქვა თავად ქრისტემ: ეკრძალენით, ნუუკუე ვინმე შეურაცხ-ჰყოთ ერთი მცირეთა ამათგანი. გეტყვი თქვენ, რამეთუ ანგელოზნი მათნი ცათა შინა მარადის ხედვენ პირსა მამისა ჩემისასა, რომელ არს ცათა შინა (მათ. 18:10)?
რა გამოდის? ნუთუ ღმერთს პირიც გააჩნია და მხოლოდ ზეცით შემოიფარგლება მისი სამყოფელი? მაგრამ არავინ იქნება იმდენად უგუნური, ამის მტკიცებას რომ მოჰყვეს. მაშ, რა აზრითაა ეს ნათქვამი? იმავე აზრით, რომლითაც ნათქვამია: ნეტარ იყვნენ წმიდანი გულითა, რამეთუ მათ ღმერთი იხილონ (მათე 5:8). აქ საუბარია ჩვენთვის შესაძლო ხედვაზე, გონებითა და ღმერთზე ფიქრით ხედვაზე. ამგვარად ანგელოზებზეც შეიძლება ითქვას, რომ ისინი, მათი წმიდა და მღვიძარე ბუნებიდან გამომდინარე, სხვას არას ხედავენ მუდამ, თუ არა ღმერთს. ამიტომაც ამბობს თავად უფალი: არცა მამაი ვინ იცის, გარნა ძემან (მათე 11:27). მაშ, ნუთუ ყველანი უმეცარნი ვართ მის შესახებ? არა, ოღონდ არავინ იცის მამა ისე, ვით ძემ" (წმ. იოანე ოქროპირი. ჰომილიები. მეთხუთმეტე ჰომილია. იოანე 1:18. ტომი VII. წმიდა იოანე ღვთისმეტყველის სახარების განმარტება. ნაწილი პირველი. თბილისი 2016. გვ. 109-111) (იხ. ასევე: http://bible.optina.ru/new:in:01:18#svt_grigorij_bogoslov).
***
ბიბლიის უარმყოფელებს წინააღმდეგობრივად ეჩვენებათ წმიდა წერილის შემდეგი ადგილების სიტყვები:
"ექვს დღეში შექმნა უფალმა ცა და მიწა, მეშვიდე დღეს კი იუქმა და დაისვენა"
(დაბ. 2:2)
"მარადიული ღმერთია უფალი, ქვეყნის კიდეების შემქმნელი. არ იღლება და არ იქანცება"
(ესაია 40:28)
მათი აზრით, თუკი "მარადიული ღმერთი, ქვეყნის კიდეების შემქმნელი, არ იღლება და არ იქანცება", რატომ არის ნათქვამი, რომ შესაქმის ბოლოს, "მეშვიდე დღეს იუქმა და დაისვენა".
გამოთქმა: "და დაისვენა" ღმერთთან, შემოქმედთან მიმართებაში არ შეიძლება გავიგოთ პირდაპირი მნიშვნელობით, რადგან დასვენებას წინ უძღვის დაღლა, რომელიც ღმრთისთვის უცხოა (ესაია 40:28). "დაისვენა" ნიშნავს - შეწყვიტა. მაგრამ რა შეწყვიტა? - შექმნა შეწყვიტა, ანუ ღმერთს არ ენება გაეგრძელებინა შესაქმე, არ ენება შეექმნა არსებათა ახალი სახეობები. მაგრამ ეს არ ნიშნავს, რომ მან შეწყვიტა ყოველგვარი საქმიანობა. შექმნილ არსებებზე ზრუნვა იყო საჭირო, მათზე ღმრთის ზრუნვის გარეშე, მათი მხარდაჭერის და გაძლიერების გარეშე ისინი ვერ შეძლებენ თავიანთი არსებობის გაგრძელებას. ამიტომაც, "დაისვენა" ნიშნავს იმას, რომ ღმერთმა შეწყვიტა შესაქმე, თუმცა თავის ქმნილებებზე ზრუნვა არ შეუწყვეტია (ეპისკოპოსი ბესარიონ ნეჩაევი. დაბადების წიგნის განმარტება).
წმ. იოანე ოქროპირი (IV ს. მეორე ნახევარი – 407): "გაასრულა ღმერთმა მეექვსე დღეს თავისი საქმე, რაც გააკეთა" (დაბ. 2:2). შეხე, პირველ და მეორე შემთხვევაში როგორ იმეორებს იგი ერთსა და იმავეს, რათა ჩვენ ვიცოდეთ, რომ მთელი შექმნის პროცესი ექვსი დღის განმავლობაში გრძელდებოდა. გაასრულა - ამბობს - ღმერთმა მეექვსე დღეს თავისი საქმე, რაც გააკეთა, და დაისვენა მეშვიდე დღეს ყოველი საქმისგან, რაც გააკეთა. რას ნიშნავს: "და დაისვენა მეშვიდე დღეს ყოველი საქმისგან, რაც გააკეთა? შენიშნე, როგორ ადამიანურად, როგორი სიმდაბლით ლაპარაკობს წმიდა წერილი?! ეს თავის დამდაბლება რომ არა, მასში ნათქვამ ვერცერთ სიტყვას ვერ ჩავწვდებოდით. დაისვენა - ამბობს - მეშვიდე დღეს ყოველი საქმისგან, რაც გააკეთა. ანუ მან შეწყვიტა შექმნა, არყოფნიდან ყოფიერებაში ქმნილებათა მოყვანება. რაც იყო საჭირო, უკვე შეიქმნა! ისიც შექმნა, ვისაც ამ ყოველივეთი უნდა ესარგებლა.
აკურთხა ღმერთმა მეშვიდე დღე და წმიდაჰყო იგი, რადგან ამ დღეს დაისვენა ღმერთმა ყოველი საქმისგან, რასაც ქმნიდა ღმერთი და აკეთებდა (დაბ. 2:3). რაკიღა მას უკვე აღარაფერი უნდა შეექმნა და ყოველივე, რისი შექმნაც თავისი კაცთმოყვარებით ისურვა, მისი ბრძანებით უკვე იყო შექმნილი; და რაკი მეექვსე დღეს ქმნადობა დასრულდა და მეშვიდეე დღეს სხვა აღარაფრის შექმნა აღარ სურდა; რადგანაც რაც მოინდომა, ყველაფერი უკვე აღსრულდა, ამ დღეს (მეშვიდეს) თავისი განსაკუთრებულობა რომ ჰქონოდა და რომ ის ნაკლებმნიშვნელოვანი არ გამოჩენილიყო, რაკიღ მის განმავლობაში არაფერი შექმნილა, ღმერთი აკურთხებს მას: აკურთხა ღმერთმა მეშვიდე დღე და წმიდაჰყო იგი. ... შემდეგ კი იმისთვის, რომ გვაჩვენოს მიზეზი, თუ რატომ ითქვა: წმიდაჰყო იგი, წმიდა წერილი დასძენს: რადგან ამ დღეს დაისვენა ღმერთმა ყოველი საქმისგან, რასაც ქმნიდა ღმერთი და აკეთებდა. აი, სწორედ აქ, სამყაროს დასაბამიდან, ღმერთი მიგვანიშნებს სწავლებაზე, რომლის მიხედვითც კვირის შვიდეულის განმავლობაში ერთ დღეს უნდა გამოვყოფდეთ და ვუთმობდეთ სულიერ საქმეებს. სწორედ იმისთვის დაასრულა ყველა თავისი საქმე ექვს დღეში უფალმა, რომ ეკურთხებინა და წმიდა ეყო მეშვიდე დღე, რადგან ამ დღეს დაისვენა ღმერთმა ყოველი საქმისგან, რასაც ქმნიდა ღმერთი და აკეთებდა.
მაგრამ აქ ვხედავ, რომ აზრთა მთელი ზღვა კვლავ ჩნდება და არ მსურს, რომ ის უგულისყუროდ გადავლახოთ, არამედ, მინდა ამ სულიერი სიმდიდრის თანამონაწილენი გავხდეთ. რა კითხვა დაისმის აქ? წმიდა წერილი გვაჩვენებს, რომ ამ დღეს საქმეთაგან დაისვენა უფალმა, ქრისტე კი სახარებაში გვეუბნება: მამაი ჩემი მოაქამომდე იქმს, და მეცა ვიქმ (იოანე 5:17). ამ ორი აზრის შედარება ერთგვარ შეუსაბამობაზე ხომ არ მეტყველებს? არამც და არამც! წმიდა წერილი არ ეწინააღმდეგება საკუთარ თავს! როდესაც აქ წერილი ამბობს: რადგან ამ დღეს დაისვენა ღმერთმა ყოველი საქმისგან. იგულისხმება, რომ ღმერთმა მეშვიდე დღეს შეწყვიტა შექმნა: ქმნილებათა არყოფნიდან ყოფიერებაში მოყვანა. ხოლო, როდესაც ქრისტე ამბობს: მამაი ჩემი მოაქამომდე იქმს, და მეცა ვიქმ! ამით მის მარადიულ განგებულებაზე მიუთითებს და საქმედ იხსენიებს არსებულის შენარჩუნებას, ყოფიერებაში არსებობის გაგრძელებას და დროში მის მიმოქცევას. როგორ იარსებებდა სამყარო სხვაგვარად, მას რომ არ წარმართევდეს ხელი მაღლისა, არ წინამძღვრობდეს და განაგებდეს ყოველივე ხილულს და დამიანთა მოდგმას?!" (წმ. იოანე ოქროპირი. ჰომილიები. I ტომი. შესაქმის განმარტება. ნაწილი პირველი. მეათე ჰომილია. თბილისი 2015 წ. გვ. 93-94).
რაც შეეხება საკუთრივ გამოთქმას: "მარადიული ღმერთია უფალი, ქვეყნის კიდეების შემქმნელი. არ იღლება და არ იქანცება" (ესაია 40:28), უნდა ითქვას, რომ ათეისტები ამ ადგილს ქვეტექსტის გაუთვალისწინებლად იმოწმებენ. მართალია, უფალი მარადიულია, შემოქმედია და არ იღლება. ღმერთზე ამგვარი ფიქრი უკეთურებაა, მაგრამ მოცემული ადგილი ესაიას წინასწარმეტყველებიდან გამოთქმულია გარკვეული მიზანმიმართულებით. მოდი, ჯერ სრულად ვნახოთ თუ რას შეიძლება გულისხმობდეს ეს სიტყვები და რატომ იქნა ის წარმოთქმული. ამისთვის ტექსტის წაკითხვა უნდა დავიწყოთ არა 28-ე, არამედ 27-ე მუხლიდან: "რატომ ამბობ, იაკობ, და რატომ ლაპარაკობ, ისრაელ, დაფარულიაო ჩემი გზა უფლისაგან და ღვთისგან განუკითხავიაო ჩემი სამართალი? განა არ იცი? ნუთუ არ გსმენია? მარადიული ღმერთია უფალი, ქვეყნის კიდეების შემქმნელი. არ იღლება და არ იქანცება, მიუწვდომელია მისი განგება. ის აღონიერებს დაღლილ-დაქანცულს და უძლურს ძალას ჰმატებს. იღლებიან ჭაბუკები და იქანცებიან, მაგარი ვაჟკაცები ემხობიან. უფლის მოსავნი კი განიახლებენ ძალას, არწივივით გაშლიან ფრთებს, გაიქცევიან და არ დაიღლებიან, ივლენ და არ დაიქანცებიან" (ესაია 40:27-31).
ეს გახლავთ უფლის პასუხი ბაბილონის ტყვეობაში მყოფი ისრაელის ღაღადისზე. ებრაელებისთვის მიუტევებელი ცოდვა იყო ის, რომ მათი აზრით უფალი თითქოსდა დამძიმდა მათზე ზრუნვით. ეს მიუტევებელი ვარაუდია. ნუთუ მათ არ იციან, ნუთუ არ სმენიათ, რომ მათი ღმერთი შეუძლებელია დაიღალოს და მისი ძალები დაიშრიტოს უწყვეტი მზრუნველობისთვის? ღმერთი მარადიული არსებაა, უბერებელი, ყოვლისშმძლე. თავისი ყოვლისშემძლეობის ძალით მან განამშვენა დედამიწა და ნუთუ ახლა ძალა არ ეყოფა ტყვეობისგან დაიხსნას ისრაელი? და თუ ის ასე სწრაფად არ უვლენს მას თავის შემწეობას, თუ ის აყოვნებს შეწყვიტოს მათი მონობა, ამისი მიზეზი უეჭველად იმალება მისი მიუწვდომელი სიბრძნისა და განგებულების სიღრმეებში. ასე იქცევა ის თავისი აღმშენებლობითი აზრით და უეჭველად ისევ ისრაელის სასიკეთოდ. ადამიანის ახლომხედველი გონებისგან განსხვავებით, ყოვლისმხედველმა და ყოვლისმცოდნე უფალმა უკეთ იცის, რა არის ჩვენთვის კარგი და რა ცუდი (ეპ. ბესარონ ნეჩაევის განმარტების მიხედვით) (წყარო: https://ekzeget.ru/interpretation/kniga-proroka-isaii/glava-40/stih-28/vissarion-necaev-episkop/).
წმ. იოანე ოქროპირი (IV ს. მეორე ნახევარი – 407):
რატომ ამბობ, იაკობ, და რატომ ლაპარაკობ, ისრაელ, დაფარულიაო ჩემი გზა უფლისგან და ღვთისგან განუკითხავიაო ჩემი სამართალი? განა არ იცი? განა არ გსმენია? მარადიული ღმერთია უფალი, ქვეყნის კიდეების შემქმნელი (ესაია 40:27-28). რატომ არის ნათქვამი: განა არ იცი? იმიტომ, რომ შენ უნდა გცოდნოდა ღმერთი ან თვით საგანთა წესრიგიდან, ან იქიდან, რაც მე მანამდე გითხარით ყველაფერზე. ... მხოლოდ ღმერთის თვისებაა იყოს მარადიული და შექმნას დედამიწის კიდეები, აგრეთვე ისიც, რაც შემდეგ მოდის: არ იღლება და არ იქანცება. სხვა მთარგმნელები ფიქრობენ, რომ ეს სიტყვები ებრაელთა ყოყმანის გამოა წარმოთქმული. ცნობილია, რომ ანგელოზებიც ასევე არ განიცდიან შიმშილსა და დაღლას. მაგრამ შენ ჯერ მისი შემოქმედებითი ძალა შეიმეცნე - ყოვლადსიბრძნე და მისი არსების მოუწვდომლობა - იქიდან, რომ მან ყველაფერი არაფრისგან შექმნა. მიუწვდომელია მისი განგება. სამართლიანადაა ნათქვამი: ის აღონიერებს დაღლილ-დაქანცულს და უძლურს ძალას ჰმატებს (მ. 29); ღვთისთვის დამახასიათებელია არა მარტო ის, რომ თავად მას არაფერი სჭირდება, არამედ ისიც, რომ იგი სხვებს შორის ანაწილებს იმას, რაც თვითონ არ სჭირდება და უძლურს ძალას ჰმატებს" (წმ. იოანე ოქროპირი. შრომები XI ტომი. ესაიას წინასწარმეტყველების განმარტება. თბილის 2016 წ. გვ. 266-267).
მასალა მომზადებულია "აპოკალიფსისის" რედაქციის მიერ.