საეკლესიო სამართალი - მოციქულთა კანონები 1-15 - აპოკალიფსისი

Перейти к контенту
მოციქულთა კანონები
ქრისტეს მოციქულები


1. ზონარას, არისტინესა და ბალსამონის განმარტებები ნათარგმნია გამოცემიდან: Правила святых апостол и святых отец с толкованиями. Москва. 1876 г.

2. კანონთა ფორმულირებები და განმარტებები სლავური Кормчая-დან ("მესაჭე") ნათარგმნია იმავე გამოცემიდან.

3. კანონთა განმარტებები ბერძნული ΠΗΔΑΛΙΟΝ-იდან ("პიდალიონი" - "მესაჭე") ნათარგმნია გამოცემიდან: Пидалион. Том I. Правила Святых Апостолов. Изд. Александро-Невский Ново-Тихвинский  женский монастырь. 2019 г.
1

ეპისკოპოსი ხელდასხმული უნდა იყოს ორი ან სამი ეპისკოპოსის მიერ.


ზონარა: ქიროტონიას დღეს ხელდასასხმელად არჩეულ კანდიდატისთვის წასაკითხ და მასზე  სულიწმიდის გარდამომწვევ ლოცვებს უწოდებენ, რადგან მღვდელმთავარი ხელის გაწვდენით აკურთხებს ხელდასასხმელს. მაგრამ ძველად ქიროტონიას თვით არჩევას უწოდებდნენ, რადგან, როდესაც ქალაქის მოსახლეობას მღვდელმთარვის არჩევის  ნება ეძლეოდა, შეკრებილთაგან ზოგნი ერთს უჭერდნენ მხარს, სხვები კი მეორეს. ამიტომაც, მრავლის მიერ არჩეულს უპირატესობა რომ ჰქონოდა, ამომრჩევლები, როგორც ამბობენ, ხელს იწვდენდნენ და მღვდელმთავარსაც ამ გაწვდენილი ხელების დათვლით აირჩევდნენ, ანუ ვინც ხმათა უმრავლესობას მიიღებდა, მღვდელმთავრადაც იმას აირჩევდნენ. აქედან არის აღებული ქიროტონიის სახელწოდებაც, რომელსაც იმავე აზრით იყენებდნენ კრების მამები, რა აზრითაც იყენებდნენ მას ძველად და ქიროტონიას არჩევას უწოდებდნენ. ლაოდიკიის კრების  მე-5 განწესებაში ნათქვამია: "ხელდასხმები არ უნდა მოხდეს მსმენელთა თანდასწრებით" - ქიროტონიები კი კრებამ უწოდა არჩევებს. მღვდელმთავრის ხელდასხმაზე  ჩვეულებისამებრ მრავალი იკრიბება, მაგრამ არჩევის დროს, ასარჩევი კანდიდატის წინააღმდეგ რაიმე ბრალდების წამოყენების გამო, ზოგიერთს ამ  ბრალდებათა გახმოვანებისას იქ ყოფნა და მოსმენა ეკრძალება. - ეპისკოპოსის ხელდასხმის უფლებას ეს კანონი აძლევს ორ ეპისკოპოსსაც; ხოლო ეპისკოპოსის არჩევის უფლებას პირველი კრების მეოთხე კანონი იმ ეპარქიის  ყველა ეპისკოპოსს განუწესებს, უკიდურეს შემთხვევაში სამს მაინც, თუკი  სხვები თავიანთ წერილობით თანხმობას განაცხადებენ ამ ხელდასხმაზე.

არისტინე:  ეპისკოპოსი ხელდასხმული უნდა იყოს ორი ან სამი ეპისკოპოსის მიერ. ხოლო  ეპისკოპოსის არჩევაში სამ ეპისკოპოსზე ნაკლები არ უნდა მონაწილეობდეს, თუ ამ ღონისძიებაზე ეპარქიის ყველა ეპისკოპოსის შეკრებას რაიმე მიზეზი არ აბრკოლებს. ეძებე აგრეთვე, ნიკეის კრების მე-4, კართაგენის მე-13 და ანტიოქიის მე-19 კანონები.

ბალსამონი: მოციქულთა ეს კანონი ლაპარაკობს ქიროტონიაზე, რომელსაც ეკლესიაში მღვდელმთავარი აღასრულებს, პავლე მოციქული სიტყვისამებრ: "ჴელთა ადრე-ადრე ნუვის დაასხამ, ნუცა ეზიარები სხჳსა ცოდვათა" (1 ტიმ. 5:22) და არა ხელის გაწვდენით არჩევაზე, როგორც ძველად აკეთებდა ამას ქალაქის მოსახლეობა და როგორც ამბობდა ზოგიერთი, რომლებიც დაუწერელ გადმოცემას მისდევდნენ.  მართალია, ლაოდიკიის კრება თავის მეხუთე კანონში ბრძანებს, რომ ხელდასხმები არ უნდა მოხდეს მსმენელთა თანდასწრებით, რომლის გამოც ზოგიერთები ასკვნიდნენ, რომ ეს კანონი ლაპარაკობს არჩევაზე, მე მიმაჩნია, რომ ისინი ცუდად მეტყველებდნენ, რადგან ეკლესიაში ქიროტონიები მრავალთა თვალწინ, მაგრამ საიდუმლო ლოცვებით აღსრულდება. მეტიც, როდესაც ნიკეის კრების მეოთხე  კანონი განსაზღვრავს, რომ ეპისკოპოსის არჩევა აღესრულდება ეპარქიის ყველა,  უკიდურეს შემთხვევაში სამი ეპისკოპოსის მიერ, - თუკი სხვები, ასეთ შემთხვევაში, თავიანთ წერილობით თანხმობას განაცხადებენ, - მიკვირს, როგორ ამბობდა ზოგიერთი, რომ ეს კანონი, რომელიც ორი ან სამი ეპისკოპოსის მიერ ეპისკოპოსის ხელდასხმაზე ლაპარაკობს, შეიცავს აზრს  მღვდელმთავრის არჩევაზე.
2

მღვდელი ხელდასხმული უნდა იყოს ერთი ეპისკოპოსის მიერ, ასევე დიაკონიც და სხვებიც სამღვდელო დასიდან.


ზონარა: მღვდლებისა და დიაკვნების არჩევისა და ხელდასხმის უფლებას ეს კანონი აძლევს ეპისკოპოსს, რომელსაც ხელდასმულები უნდა დაექვემდებარონ.

არისტინე: ერთ ეპისკოპოსს შეუძლია ხელი დაასხას მღვდელსა და დიაკონს. ნათელია.

ბალსამონი: თანამიმდევრულად გვეძლევა რა განწესებანი ქიროტონიების შესახებ, ეს კანონიც საფუძველს გვაძლევს წინამორბედი კანონი ეპისკოპოსთა ხელდასხმებს განვაკუთვნოთ და არა მათ არჩევებს. რადგან არ არის განწესებული მღვდელი, დიაკონი ან სხვა რომელიმე კლერიკოსი ჯერ აირჩიონ, შემდეგ კი ხელი დაასხან.
3

თუ  ეპისკოპოსი ან მღვდელი საკურთხეველზე მსხვერპლად შესწირავს უფლის მიერ განწესებულის გარდა სხვა რამეს, თაფლს, ან რძეს, ან ღვინის ნაცვლად თაფლუჭს  (მათრობელ სასმელს), ან ფრინველს, ან რომელიმე ცხოველს, ან ცერცვეულიდან რაიმეს ახალი ხორბლის თავთავის კონისა და ყურძნის გარდა, თავის დროზე, განიკვეთოს, რადგანაც არ არის ჯეროვანი საკურთხეველში სხვა რამის შეტანა, გარდა ზეთისა ასანთებლად და საკმევლისა წმიდა შესაწირავის დროს.


ზონარა: უფალმა, ასწავლა რა თავის მოწაფეებს უსისხლო მსხვერპლის აღსრულება, ამცნო მათ შეესრულებინათ იგი პურითა და ღვინით. ამიტომაც, მოციქულებმა აკრძალეს პურისა და ღვინის ნაცვლად საკურთხეველში სასმელის სხვა რომელიმე სახეობის  გამოყენება, მაგალითად, თაფლუჭისა. თაფლუჭად კი იწოდება ყოველივე, რაც ათრობს, გარეშე ღვინისა. ასეთია ადამიანების მიერ ხელოვნურად წარმოებული სასმელები, მაგალითად, არაყი, ან სხვა მსგავსი რამ. მოციქულებმა ნება დართეს მწიფე ყურძნის, ახალმოწეული ხორბლის თავთავებისა და მომწიფებული, ანუ საჭმელად ვარგისი ბოსტნეულის მოტანაც (რადგან ამაზე მიანიშნებს გამოთქმა: "თავის დროზე"); თუმც, ამათი შეწირვა ნებადართულია არა როგორც მსხვერპლისა, არამედ, როგორც პირველმოწეული ნაყოფისა. ნებადართულია ზეთის შეწირვაც, ასანთებად ნათლისა ჭეშმარიტი ნათლისა მიმართ და საკმევლისა წმიდა  შესაწირავის დროს. წაიკითხე აგრეთვე ტრულის კრების კანონები 28, 32, 57.

არისტინე: მღვდელი, რომელიც საკურთხეველში შესწირავს რძეს, თაფლს ან თაფლუჭს ან ცხოველებს და ბოსტნეულს - გარდა ახალმოწეული თავთავებისა, ყურძნისა, ზეთისა და საკმევლისა, დაემხოს თავისი პატივისგან.

ყოველივე ზემოთჩამოთვლილიდან ზოგიერთის შეტანა საკურთხეველში აკრძალულია იმიტომ, რომ ასეთია ელინური ჩვეულება, ზოგისა კი იმიტომ, რომ წესია იუდეველთა. ხოლო ახალი ნაყოფის, ბოსტნეულისა და ყურძნის შეწირვა უფლის მიმართ, როგორც სამადლობელისა, ნებადართულია.

ბალსამონი: ღვთაებრივმა მოციქულებმა, რომლებმაც აკრძალეს ძველაღთქმისეული სისხლიანი მსხვერპლი, როდესაც პირუტყვი იკვლებოდა, ყველას უფლის მიერ მოცემული უსისხლო მსხვერპლის აღსრულება ამცნეს
და განაწესეს იმ მღვდლის დამხობა, რომელიც ამის საწინააღმდეგოს მოიმოქმედებს. თაფლუჭად კი იწოდება ყოველივე, რომელიც ღვინის გარეშე იწვევს თრობას. როდესაც კანონი ამბობს: "ხორბლის თავთავის  კონისა და ყურძნის გარდა", არ იფიქრო, რომ მათი შეწირვაც ნებადართულია, არამედ, ესეც აკრძალულია. მაგრამ, ეს ნიშნავს, რომ შეიძლება მათი ეკლესიაში  მიტანა ვითარც შეწირულობისა და მიეცემა მღვდელს, როგორც მოწეული  პირველნაყოფი, რათა გვიკურთხოს და ვმადლობდეთ უფალს, რომელიც გვაძლევს პურს  ჩვენი არსობისა და ყოველივეს რაც ჩვენი სიცოცხლისთვის საჭიროა. ამიტომაც, ჩვეულებისამებრ პატრიარქთანაც მიაქვთ ყურძენი ვლაქერნის ღვთაებრივ ტაძარში ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის მიძინების დღესასწაულის დასრულების შემდეგ. მე ვიცნობდი ერთ-ერთი მონასტრის პატიოსან იღუმენს, რომელიც დაამხეს თავისი პატივისგან იმისათვის, რომ ბოროტი ადამიანის შეგონებით ყველი და ხორცი შეიტანა საკურთხეველში, თითქოსდა მათით შესაძლებელი იყო მრავალ დაავადებათა განკურნება. ზეთი და საკმეველი საკურთხეველში მიაქვთ არა  სამსხვერპლოდ, არამედ ტაძრის გასანათებლად და ჭეშმარიტი ნათლისა და  ღმრთისადმი მადლობის აღსავლენად. წაიკითხე აგრეთვე VI მსოფლიო კრების 28 და  32-ე კანონები.
4

ხოლო სხვა ყველაფერი, პირველი ნაყოფები და ხილი,  უნდა გაეგზავნოს ეპისკოპოსსა და მღვდელს სახლში და არა საკურთხეველში.  ცხადია, ეპისკოპოსი და მღვდლები ამას გაუყოფენ დიაკვნებსა და ეკლესიის სხვა  მსახურებს.


ზონარა:  მწიფე ნაყოფი საკურთხეველში კი არ უნდა შეიტანონ, არამედ, ღმრთის სამადლობლად. ნაყოფის შეწირვის მსურველმა სახლში უნდა გაუგზავნოს ის ეპისკოპოსსა და მღვდელს, ხოლო მათ არა მარტო თავიანთთვის გამოიყენონ შემოწირულობა, არამედ კლერიკოსთა მთელ დასსაც დაუნაწილონ.

არისტინე: მწიფე ნაყოფს სახლში უგზავნიან ეპისკოპოსსა და მღვდელს; წინამძღვარნი კი მათ კლერიკოსებსაც დაუნაწილებენ.

ყურძნის გარდა, სხვა, პირველმოწეული მწიფე ნაყოფი საკურთხეველში კი არ უნდა  შეიწიროს, არამედ სახლში გაეგზავნოს ეპისკოპოსებსა და პრესვიტერებს, რომლებიც შემდეგ გაუყოფენ მათ დიაკვნებსა და სხვა კლერიკოსებს. ხოლო  ყურძენს, რომელიც ეკლესიაში მიაქვთ დანარჩენი ნაყოფებისგან განსხვავებით, ასეთი უპირატესობა იმიტომ აქვს, რომ მისგან იწურება ღვინო უსისხლო მსხვერპლშეწირვისთვის.

ბალსამონი: დააკვირდი, ამ კანონშიც  განწესებულია, რომ ტაძარში ეპისკოპოსს მიუტანენ ბოსტნეულსა და ყურძენს, როგორც პირველმოწეულ ნაყოფს; ხოლო სხვა დანარჩენს სახლში გაუგზავნიან, რათა მით ღმერთს ღირსეული მადლობა აღუვლინონ. ხოლო თუ როგორ შეიწირება წმინდათა  და გარდაცვლილთა სახელზე მიტანილი წანდილი, ანუ კორკოტი, რომელსაც  სხვადასხვა ნაყოფებითაც ამშვენებენ, შეიტყობ ათანასე დიდის სიტყვიდან  გარდაცვლილთა შესახებ. შენ კი იგულისხმე, რომ მოცემული კანონი აქეზებს ეპისკოპოსებს იზრუნონ თავიანთ კლერიკოსებზე და ეკლესიის შემოწირულობანი  მათაც შეარგონ.
5

ეპისკოპოსი,  მღვდელი, ან დიაკონი ნუ განიშორებს თავის მეუღლეს ღვთისმოსაობის  მომიზეზებით და თუ განიშორებს, თავი უნდა დაანებოს მღვდლობას. თუ განაგრძობს ამას, უნდა განიკვეთოს.


ზონარა: ძველად ცოლ-ქმრისთვის უმიზეზო გაყრა ნებადართული იყო და ეყრებოდნენ ერთმანეთს როდესაც მოესურვებოდათ; მაგრამ უფალმა, როგორც სახარებებში წერია, ეს უარყო. ამრიგად, უფლის მცნების თანახმად, მოციქულები კრძალავენ გაყრას. აქ ჯერ ხელდასხმულებზეა ლაპარაკი, რომელთაც განუწესებენ, რომ ხელდასხმული კლერიკოსი თუ განიშორებს თავის მეუღლეს ღვთისმოსაობის მომიზეზებით, უნდა  დაყენდეს მანამ, სანამ ისევ უკან არ დაიბრუნებს. ხოლო თუ არ დაიბრუნებს,  მაშინ სრულად უნდა დაემხოს პატივისგან, რადგან ასეთ შემთხვევაში კნინდება  ქორწინება, თითქოსდა საქორწილო თანაცხოვრება უწმინდურებას წარმოშობდეს; არადა წმიდა წერილი ქორწინებას წმიდას უწოდებს და ცოლ-ქმრის საწოლს კი  შეუგინებელს. კანონმა ახსენა ეპისკოპოსებიც, რომლებსაც ცოლები ჰყავდათ, რადგან იმ დროს, სჯულიერად დაქორწინებულ ეპისკოპოსებს თავიანთ ცოლებთან  ცხოვრების უფლება ჰქონდათ. ტრულის კრებამ, რომელსაც მეექვსესაც უწოდებენ,  მეოცე კანონით ეს აკრძალა. უმიზეზო განქორწინება სამოქალაქო კანონითაც აკრძალულია, თუმცა დაწესებულია გარკვეული მიზეზები რომელთა საფუძველზეც შესაძლოა მოხდეს კანონიერი განქორწინება.

არისტინე: მღვდელი, თუ მეუღლეს განიშორებს, განიკვეთოს; ხოლო ამის შემდეგაც თუ არ შეიწყნაროს, დაემხოს პატივისგან.

ვინმე  პრესვიტერი ან დიაკონი ნუ განიშორებს თავის მეუღლეს მოჩვენებითი ღვთისმოსაობის და არა საფუძვლიანი მიზეზის გამო, უნდა განეყენოს. ხოლო  განყენების შემდეგაც თუ არ გამოსწორდება, - დაემხოს თავისი პატივისგან. იხილე აგრეთვე ტრულის მეექვსე კრების კანონები 12 და 13, რომელშიც განიხილება იგივე საკითხი.

ბალსამონი:  მეექვსე მსოფლიო კრებამდე, რომელიც ტრულის სამეფო პალატებში ჩატარდა,  ეპისკოპოსებს უფლება ეძლეოდათ ჰყოლოდათ ცოლები საეპისკოპოსო ხარისხის მიღების შემდეგაც, როგორც ჰყავთ ცოლები, მაგალითად, მღვდლებსა და დიაკვნებს  მათი ხელდასხმის შემდეგ. ამრიგად, რადგან იუსტინიანეს 117-ე ნოველის გამოცემამდე, რომელიც მოთავსებულია ბასილიკონის 28-ე წიგნის მე-7  ტიტლოსში, ყოველ მსურველს უფლება ჰქონდა გაყროდა თავის მეუღლეს ყოველგვარ მიზეზს გარეშე, წინამდებარე კანონი განაწესებს, რომ ეპისკოპოსს, მღვდელს ან დიაკონს, უფლება არა აქვთ ღვთისმოსაობის მომიზეზებით გაეყარონ თავიანთ მეუღლეებს. ამ კანონის განწესებამ მღვდლებთან და დიაკვნებთან დაკავშირებით (რადგან ეპისკოპოსს, ეპისკოპოსად ხელდასხმის შემდეგ, უკვე აღარა აქვს ცოლთან თანაცხოვრების უფლება) ძალა დაკარგა, რადგან ამჯერად, ყოველს, ვინც  უნდა იყოს ის, შეუძლია გაეყაროს თავის ცოლს მხოლოდ და მხოლოდ იმ მიზეზთა გამო, რომლებიც ჩამოთვლილია ხსენებულ ნოველაში. კერძოდ: 1) რომელიმე მეუღლის შეთქმულება მეფის წინააღმდეგ; 2) ცოლის მრუშობა; 3) მეუღლეთაგან ერთის მიერ მეორის სიცოცხლის ხელყოფა; 4) თუ ცოლმა იქეიფა ქმრის ნების გარეშე ან ტანი დაიბანა უცხო მამაკაცებთან ერთად; 5) თუ ცოლმა ღამე გაათია ქმრის სახლის გარეთ, თანაც არა თავის მშობლებთან; 6) თუ ცოლი, ქმრისგან მალულად დაიარებოდა დოღზე; 7) თუ მეუღლეთაგან ერთ-ერთმა აირჩია მონაზვნური ცხოვრება და კიდევ სხვა მიზეზები, რომლებიც ჩამოთვლილია ამ ნოველაში.
6

ეპისკოპოსმა, მღვდელმა ან დიაკონმა საკუთარ თავზე არ უნდა აიღოს ამსოფლიური საზრუნავი; წინააღმდეგ შემთხვევაში სასულიერო წოდებიდან განიკვეთოს.
 
 
ზონარა. ჩამოთვლილ პირებს კანონის მიხედვით ეკრძალებათ საერო საქმეებისადმი შედგომა; რადგან კანონს სურს, რომ ისინი თავისუფლად ეწეოდნენ საღმრთო მსახურებას, და თავს უფლებას არ აძლევდნენ ჩაერიონ საერო საქმეებსა და სახალხო მშფოთვარებაში; თუ ასე არ აღასრულებენ, მაშინ უნდა დაემხონ. იგივეს განაწესებენ კრებათა სხვადასხვა განწესებები. სამოქალაქო კანონებიც უკრძალავენ სამღვდელო პირებს საერო საქმეებისადმი შედგომას და ნებას რთავენ მხოლოდ ობოლ ბავშვებზე მზრუნველობას, თუკი ისინი ამ საქმისთვის კანონიერად იქნებიან მოწოდებულნი.
 
არისტინე. საერო საზრუნავს შედგომილ მღვდელს, მღვდლობა ჩამოერთმევა.
 
არა აქვთ უფლება ეპისკოპოსს ან პრესვიტერს, ან დიაკვანს სამარცხვინო მონაგების გამო საკუთარ თავზე აიღონ საერო საზრუნავი, გარდა იმისა, როდესაც არასრულწლოვნებზე მზრუნველობისკენ კანონით იქნებიან მოწოდებულნი, ან სხვა რაიმე სახით მოუწოდებენ მათ აიღონ მზრუნველობა ქვრივებზე, ობლებსა და ავადმყოფებზე. იმის შემდეგ, რაც მათ გააფრთხილებენ დატოვონ საერო საქმეები, და არ შეისმენენ, არამედ კვლავ გააგრძელებენ თავიანთ საქმიანობას, უნდა დაემხონ პატივისგან.
 
ბალსამონი. მღვდელმსახურებზე, რომლებიც შედგომილნი არიან საერო სამსახურს, ჩვენ საკმარისად ვწერეთ წინამდებარე კრებულის (1) მე-8 ტიტლოსის მე-13 თავში. მაგრამ რადგან მოციქულთა ეს კანონი ამბობს, რომ კლერიკოსი, რომელიც ასე მოიქცევა, უნდა დაემხოს, ხოლო მოციქულთა 81-ე კანონი და სხვა კანონებიც ამბობენ: ან შეწყვიტოს ან დაემხოს, ვინმემ შეიძლება იკითხოს: რას უნდა მივდევდეთ? და მე ვფიქრობ, რომ იმ კანონს, რომელიც უფრო კაცთმოყვრულია; რადგან წმიდა სინოდი დიდ და უპატიოსნეს ეკონომოს არისტენს ოცდაათი დღის განმავლობაში შეახსენებდა თავი შეეკავებინა მოსამართლის საერო სამსახურისგან.
_______________
 
1. იგულისხმება ბალსამონის განმარტებები პატრიარქ ფოტიოსის ნომოკანონზე.
 
_______________
7

თუ ეპისკოპოსი, მღვდელი ან დიაკონი  ბრწყინვალე აღდგომას ბუნიობის წინ იდღესასწაულებს იუდეველებთან ერთად, სასულიერო წოდებიდან განიკვეთოს.
 
 
ზონარა. ზოგიერთი გაზაფხულის ბუნიობად მიიჩნევს 25 მარტს, სხვები კი - 25 აპრილს. მე კი ვფიქრობ, კანონი არც ერთს გულისხმობს და არც მეორეს. რადგან ხშირად პასექი იდღესასწაულება 25 აპრილამდეც, და ხდება, როდესაც მას 25 მარტამდეც ვდღესასწაულობთ, ასე რომ, (თუკი ასე გავიგებთ გაზაფხულის ბუნიობას) შეიძლება ისეც მოხდეს, რომ პასექი ამ კანონის საწინააღმდეგოდ იქნას ნაზეიმები. ამრიგად, როგორც ჩანს, პატივსაცემი მოციქულები გაზაფხულის ბუნიობას სხვა რაღაცას უწოდებენ. ამ კანონის მთელი მცნება კი შემდეგშია: ქრისტიანებმა პასექი არ უნდა იდღესასწაულონ იუდეველებთან ერთად, ანუ მათთან ერთად ერთსა და იმავე დღეს; რადგან ჩვენს პასექს წინ მათი არასაზეიმო ზეიმი უნდა უძღოდეს, და მხოლოდ ამის შემდეგ უნდა აღსრულდეს ჩვენი პასექი. მღვდელმსახური, ვინც ასე არ შეასრულებს სასულიერო პატივისგან უნდა დაემხოს. იგივე განსაზღვრა ანტიოქიის კრებამაც თავის პირველ განწესებაში, როდესაც თქვა, რომ პასექის ზეიმობის განსაზღვრება ნიკეის პირველი (მსოფლიო) კრების განსაზღვრებაა, თუმცა, ნიკეის კრების განწესებებში ასეთი კანონი არ მოიპოვება.

არისტინე. ვინც იუდეველებთან ერთად აღასრულოს პასექი დაემხოს. ნათელია.
 
ბალსამონი. ღვთაებრივ მოციქულებს არ სურთ პასექი იუდეველებთან ერთად ვიზეიმოთ, ამიტომაც განსაზღვრეს, რათა უფლის პასექი ჩვენში იუდეველთა სჯულიერი პასექის დადგომის შემდეგ აღესრულოს. ისინი პასექს გაზაფხულის ბუნიობის წინ ასრულებენ, ხოლო გაზაფხულის ბუნიობა დგება არა 25 ან 20 მარტს, როგორც ზოგიერთი ამბობს, ან კიდევ რომელიმე განსაზღვრულ დღეს, არამედ სხვადასხვა დროს, რადგან გაზაფხულის ბუნიობას მზისა და მთვარის წრიული გამოთვლებით ანგარიშობენ. მოსემ სჯულად დააწესა, რათა იუდეველებს პასექი, ანუ ბოროტებისგან გამოსვლა, ყოველწლიურად, ეგვიპტის მონობიდან დავდახსნის მოსაგონებლად აღესრულებინათ, და ის სხვა დროს არ აღესრულება, თუ არა გაზაფხულის ბუნიობამდე, როდესაც ახალმთვარეობა დგება, ანუ მარტის თვის მეთოთხმეტე დღემდე.
 
უფლის პასექს, ანუ ჩვენს გამოხსნას ეშმაკის ტყვეობიდან, ჩვენც ვზეიმობთ, რომელი გამოხსნაც ჩვენმა ღმერთმა ქრისტემ ჯვარზე თავისი ვნებით გვიბოძა. მაგრამ ჩვენ პასექს ვდღესასწაულობთ არა მაშინ, როდესაც იუდეველთა პასექი აღესრულება, არამედ მას შემდეგ, რაც გაზაფხულის ბუნიობა დადგება და პირველი თვის (მარტის) მე-14 დღე შესრულდება ან მარტის თვის პირველ მთვარეს, სწორედ ამ შვიდეულში, რადგან სწორედ მაშინ იყო ქრისტეს ვნება და მკვდრეთით აღდგომა. იხილე ასევე წმიდათა შორის მამის ჩვენის იოანე ოქროპირის მე-8 ჰმილია, რომელიც მან პასექზე დაწერა; ასევე კართაგენის კრების 73-ე განწესება და ის, რაც მასში პასექს ეხება.
8

თუ ეპისკოპოსი, მღვდელი, დიაკონი ან კრებულის სხვა წევრი, მსხვერპლშეწირვის დროს არ ეზიარება, დაე, მიზეზი წარმოადგინოს, და თუ იგი საპატიოა, შენდობილ იქნეს; იმ შემთხვევაში კი, თუ მიზეზი ვერ დაასახელა, საეკლესიო ერთობიდან განიკვეთოს, როგორც მორწმუნე ერისათვის ზიანის მომტანი და, თავისი საქციელით მწირველის მიმართ ეჭვის აღმძვრელი, რომ მან თითქოს მსახურება არასწორად აღასრულა.
 

ზონარა. კანონს სურს, რომ ყველანი ყოველთვის მზად და ღირსნი იყონ ზიარების მისაღებად, განსაკუთრებით კი მღვდელმსახურნი. ამიტომაც ამბობს, თუ ვინმე მათგან მსხვერპლშეწირვის დროს არ ეზიარებაო ან მიზეზი უნდა დაასახელოსო, და საპატიო თუ აღმოჩნდა, შენდობილ იქნასო, ხოლო თუ არ იტყვის, განიკვეთოსო. რადგან ამით ის მწირველი მღვდელმსახურის მიმართ ეჭვს აღძრავს, თითქოსდა არ სურდა მისგან ზიარების მიღება, რადგან მის მსახურებას თითქოს რაღაც აბრკოლებდა.
 
არისტინე. მღვდელმა, რომელიც არ ეზიარება, უნდა თქვას მიზეზი; თუ არ იტყვის, განიკვეთოს; რადგან მწირველის მიმართ ეჭვი აღძრა.
 
მღვდელი ან სხვა ვინმე სამღვდლო დასისგან, თუ არ ეზიარება და არ იტყვის მიზეზს, ასე რატომ იქცევა, დე განიკვეთოს, რადგან ეჭვს აღძრავს უსისხლო მსხვერპლის აღმასრულებელის მიმართ.
 
ბალსამონი. არავის სმენია, ეპისკოპოსი ან პრესვიტერი შესულიყოს საკურთხეველში, აღესრულებინოს მღვდელმსახურება და საღმრთო სიწმიდეებს არ ზიარებულიყოს. თუ ვინმე რამე ამდაგვარს იზამს, ის არა მარტო განკვეთილ უნდა იქნას, არამედ მკაცრადაც დაისაჯოს, თუკი არ დაასახელებს ყველაზე საპატიო და ცხად მიზეზს, რომელიც უბრკოლებდა მას საღმრთო სიწმიდის ზიარებას, რათა მისი ამ ქმედებისგან რამენაირი საცთური არ წარმოიშვას. მაგრამ დიაკვანთაგან ბევრი შეგვინიშნავს, რომლებიც შედიან საკურთხეველში და არათუ არ ეზიარებიან, სიწმიდეს ახლოსაც არ ეკარებიან. თუკი ვინმე მათგანი ხელით შეეხება სიწმიდეს და არ ეზიარება, წინამდებარე კანონის საფუძველზე განიკვეთება. ზოგიერთები ასე განმარტავდნენ ამ კანონს; სხვები კი ამბობენ, რომ ამ განწესებით განიკვეთება ყოველი მღვდელმსახური, ვინც არ ეზიარება, თუნდაც ის საკურთხევლის გარეთ იდრეს, რაც მეტად მძიმეა.
 
სხვა განმარტება. მე-8 და მე-9 კანონების შინაარსს ზოგიერთები თავისებურად განმარტავდნენ, ჩვენ სხვაგვარად. ამიტომაც, შევაჯამებთ რა ამ კანონებში ნათქვამს, ვამბობთ, სამღვდლო დასის წევრები და წმიდა საიდუმლოთა მსახურები, რომლებიც წირვის დროს არ ეზიარებიან, უნდა განიკვეთონ, თუ არ დაასახელებენ საპატიო მიზეზს. ხოლო ის მღვდელმსახურები, რომლებიც არ ეხებიან სიწმიდეს საკურთხეველში და ყველა ერისკაცი, ვინც არ იმყოფება ან არ რჩება ტაძარში წირვის დასრულებამდე და ღირსეულთა ზიარებამდე, როგორც უწესივრობის მოქმედი უნდა განიკვეთოს. ამბობენ, რომ ჩვენ ყველანი, მართალნი ერისკაცნი და მღვდელმსახურნი, რომლებიც არ ვეხებით სიწმიდეთ, წმიდა საიდუმლოთ ყოველთვის უნდა ვეზიარებოდეთ, წინააღმდეგ შემთხვევაში დავექვემდებარებით განკვეთას, მაგრამ ეს გაწესების საწინააღმდეგოცაა და შეუძლებელიც. ამიტომ მე-9 კანონში განსაზღვრულია იმ მართალთა დასჯა, რომლებიც ბოლომდე არ ესწრებიან წირვას, მაგრამ არ უმატებს: თუ არ ეზიარებიანო. ასე გაიგე ეს კანონიც ანტიოქიის კრების მეორე განწესების საფუძველზე.
9

ყველა მორწმუნე, რომელიც ეკლესიაში შედის, წმიდა წერილს ისმენს, მაგრამ ბოლომდე არ ესწრება ლოცვასა და წმიდა ზიარებას, როგორც ეკლესიაში უწესობის ჩამდენი, საეკლესიო თანაზიარობიდან განყენებულ იქნეს.
 
ზონარა. წინამდებარე კანონი ითხოვს, რათა წმიდა მსხვერპლის აღსრულების დროს, ყველანი ბოლომდე რჩებოდნენ ლოცვისა და ზიარების დასრულებამდე. რადგან მაშინ ერისკაცთ მოეთხოვებოდათ მუდმივი ზიარება. არსებობს სარდიკიისა და ტრულის კრების კანონები, ასევე ანტიოქიის კრების კანონი, რომლებიც განაწესებენ, რომ განკვეთას ექვემდებარება ის, ვინც ზედიზედ სამი კვირა დაესწრება ღვთისმსახურებას და არ ეზიარება. ამიტომაც წინამდებარე კანონი, როგორც უწესობის მოქმედთ, განკვეთს მათ, ვინც ლოცვების დასრულებასა და ზიარებას არ ესწრება. ანტიოქიის კრების მეორე კანონიც იგივეს ბრძანებს.
 
არისტინე. განკვეთე ის ვინც არ ესწრება ლოცვას და ზიარებას. განკვეთას უნდა დაექვემდებაროს ის, ვინც ეკლესიაში ბოლომდე არ დგას, არამედ ჯერ კიდევ წმიდა ლიტურგიის მიმდინარეობისას ეკლესიიდან გადის; რადგან ასეთი ეკლესიაში უწესობას ჩადის.
 
ბალსამონი. წინამდებარე კანონის განსაზღვრება მეტად მკაცრია. რადგან განკვეთს ეკლესიაში მისულთ, მაგრამ ბოლომდე არ დამსწრეთ და არ მოზიარეთ. მსგავსადვე განაწესებენ სხვა კანონებიც, რათა ყველანი მზად და ღირსეულ იყვნენ ზიარებისა, და განკვეთას უქვემდებარებენ მათ, ვინც სამი კვირის განმავლობაში არ ეზიარება.
10

ვინც საეკლესიო თანაზიარობიდან განყენებლთან ერთად ილოცებს, თუნდაც სახლში, თვითონაც განყენებით დაისაჯოს.

 
ზონარა. განკვეთილნი, რა თქმა უნდა ცოდვის გამო განიკვეთებიან. ამიტომ მათთან თანაზიარობა არავის უნდა ჰქონდეს. რადგან თანაზიარობა აჩვენებდა ზიზღს განმკვეთელისადმი ან ბრალდებას, თითქოსდა არასწორად განკვეთა. ამრიგად, ვინც საეკლესიო თანაზიარობიდან განყენებულთან ერთად ილოცებს, თუნდაც არა ეკლესიაში, არამედ სახლში, ისიც განკვეთას დაექვემდებარება. იგივეს ბრძანებს კართაგენის კრების მე-9 განწესება.
 
არისტინე. განყენებულთან ერთად მლოცველი იმავე მსჯავრს დაექვემდებაროს. ვინც მწვალებლებთან ერთად ილოცებს ეკლესიაში, ან სახლში მათსავით განკვეთილ იქნას.
 
ბალსამონი. გამოთქმა თანაზიარობიდან განყენებული ნიშნავს - განკვეთას. ამრიგად, ვინც განკვეთილთან ერთად ილოცებს, სადაც გინდ იყოს და როდესაც გინდ იყოს, თვითონაც უნდა განიკვეთოს. ეს დაწერილია მათთვის, ვინც ამბობს, რომ განკვეთილი გაგდებულია ეკლესიიდან და მაგრამ, თუკი ვინმე მასთან ერთად იგალობს სახლში, ან მინდორში, დამნაშავე არ იქნება. მაგრამ არა აქვს მნიშვნელობა ეკლესიაში ილოცებ განკვეთილთან ერთად თუ მის გარეთ. თუმცა, განკვეთილთან ლაპარაკი აკრძალული არ არის. წაიკითხე ასევე კართაგენის კრების მე-9 განწესება.
 
 
***
  
დამატებითი განმარტებები:
 
სლავური "კორმჩაია" (მესაჭე). განკვეთილთან ერთად მლოცველი, თვითონაც განიკვეთოს.
 
განმარტება: ვინც მწვალებელთან ერთად ილოცებს ეკლესიაში ან სახლში ილოცებს ეკლესიისგან განკვეთილებთან, თვითონაც განიკვეთოს.
 
 
ბერძნული "პიდალიონი" (მესაჭე). გამოთქმას თანაზიარობიდან განყენებული (κοιννητος) სამი მნიშვნელობა გააჩნია. ის მიანიშნებს (1) ან იმას, ვინც დგას ეკლესიაში და სხვა ქრისტიანებთან ერთად ლოცულობს, მაგრამ საღმრთო საიდუმლოებებს არ ეზიარება; (2) ან იმას, ვინც არ ეზიარება, არ დგას მართლებთან და არ ლოცულობს ეკლესიაში მათთან ერთად, არამედ განკვეთილია, ანუ გამოსულია ეკლესიიდან და არ მონაწილეობს საზოგადო ლოცვებში; (3) ან ნიშნავს ისეთ კლერიკოსს, რომელიც განკვეთილია კლერიკოსთაგან, მაგალითად: ეპისკოპოსი თავის თანა-ეპისკოპოსთაგან, პრესვიტერი თავის თანა-პრესვიტერთაგან ან დიაკვანი თავის თანა-დიაკვანთაგან და ა. შ.
 
მართლაც, ყოველი ვინც გაუცხოებულია თანაზიარობას (სხვაგვარად რომ ვთქვათ, ეკლესიაში მყოფ მართალთაგან განკვეთილია) ერთდროულად საიდუმლოთაგანაც განიკვეთება, მაგრამ საიდუმლოთაგან განკვეთილი ყოველთვის როდი განიკვეთება მართალთა კრებულისგან. ასე მაგალითად, კლერიკოსთა დასისგან დამხობილი (თანამოდასეთაგან განკვეთილია), ან სინანულში მყოფი - მართლებთან ერთად არ ეზიარება, მაგრამ არ გადის ეკლესიიდან კათაკმევლებთან ერთად.
 
წინამდებარე კანონში გამოთქმა თანაზიარობიდან განყენებული ნაგულისხმევია მეორე მნიშვნელობით. ამიტომაც ამბობს: ვინც საეკლესიო თანაზიარობიდან განყენებულთან ერთად ილოცებს, თუნდაც არა ეკლესიაში, არამედ სახლში, ვინც გინდ იყოს, - ღმრთისმსახური თუ ერისკაცი, დე მასავით განკვეთილ იქნეს ეკლესიისგან და ქრისტიანთა ლოცვისგან. რადგან ლოცვაში თანაზიარობა, რომელსაც ის განკვეთილთან ერთად აღასრულებს, თანაც მაშინ, როდესაც დანამდვილებით იცის, რომ ის განკვეთილია, შეურაცხყოფას აყენებს განმკვეთელს და ჩირქს სცხებს მას, როგორც უსამართლოდ მოქმედს (Пидалион. Том I. Правила Святых Апостолов. Изд. Александро-Невский Ново-Тихвинский  женский сонастырь. 2019 г. Стр. 203).
11
 
სამღვდელო კლირის წევრი, რომელიც კლირიდან განკვეთილ პირთან ერთად ილოცებს, თვითონაც განიკვეთოს.
(მოც. 28; ანტიოქ. 4; კართ. 10).
 
 
ზონარა. ზოგიერთ პატივაყრილს მხოლოდ მღვდელმოქმედება ეკრძალება, მაგრამ არ ეკრძალება მათთან (მღვდელმსახურებთან - "აპოკ." რედ.) ერთად თანაზიარობა ან ეკლესიაში ერთად დგომა; სხვებს კი პატივაყრასთან ერთად თანაზიარობაც ეკრძალებათ და განკვეთასაც ექვემდებარებიან. ამრიგად, ეს განწესება ან უნდა განიმარტოს ასე: ვინც პატივაყრილთან და ამავდროულად განკვეთილთან ერთად ილოცებს, თვითონაც უნდა განიკვეთოს; ან გამოთქმა: "ერთად ილოცებს" უნდა გავიგოთ "ერთობლივი მღვდელმსახურების" აზრით. რადგან მიუხედავად იმისა, რომ პატივაყრილი განკვეთილი არ ყოფილა, ვინც მასთან ერთად იმსახურებს თვითონაც პატივაყრილ უნდა იქნას.
 
არისტინე. პატივაყრილთან ერთად მლოცველი იმავე სასჯელს უნდა დაექვემდებაროს. ვინც ილოცებს ან იმსახურებს პატივაყრილთან ერთად თვითონაც პატივაყრილი უნდა იქნას.
 
ბალსამონი. ზოგიერთს აქ გამოყენებული გამოთქმა: "ერთად ილოცებს" ესმოდა "ერთობლივი მღვდელმსახურების" აზრით. მაგრამ მე ასე არ ვფიქრობ, რადგან განწესება მოცემულია ყოველ კლერიკოსზე, და არა მარტო მღვდელზე. სხვები კი ამბობდნენ, რომ აქ პატივაყრილი განკვეთასაც ექვემდებარება, რის გამოც იკრძალება ლოცვა მასთან ერთად. ჩემი აზრით კი განწესების მიზანია დასაჯოს ყოველი კლერიკოსი, რომელიც ერთობლივად ილოცებს პატივაყრილ კლერიკოსთან, - როდესაც გინდ იყოს და რომელი კლერიკოსიც გინდ იყოს, - და პატივაყრის შემდეგ რაიმე მღვდელმსახურებას აღასრულებს. ამიტომ ისიც პატივაყრას უნდა დაექვემდებაროს; ამასთან, ვინც რომელიმე განკვეთილთან ერთად ილოცებს, ექვემდებარება არა პატივაყრას, არამედ განკვეთას, როგორც ამას ბრძანებს მე-10 კანონი.


***
 
დამატებითი განმარტებები:
 
სლავური "კორმჩაია" (მესაჭე). პატივაყრილთან მლოცველი, თვითონაც პატივაყრილ უნდა იქნას.
 
განმარტება. თუკი ვინმე ილოცებს, ანუ იმსახურებს ეპისკოპოსის მიერ პატივაყრილ პრესვიტერთან, თვითონაც პატივაყრილი უნდა იქნას.
 
 
ბერძნული "პიდალიონი" (მესაჭე). წინამდებარე განწესება შეიძლება განიმარტოს ორგვარად. თუკი გამოთქმაში "ერთად ილოცებს" იგულისხმება "ერთობლივი მსახურება", მაშინ განწესების მთელი აზრი მდგომარეობს შემდეგში: კლერიკოსი, რომელიც შეგნებულად იმსახურებს პატივაყრილ კლერიკოსთან ერთად, თვითონაც მასავით პატივაყრილ უნდა იქნას (ეს განმარტება უფრო სწორია). ხოლო თუ "ერთად ილოცებს" საკუთრივ ერთობლივ ლოცვაზე მიანიშნებს, მაშინ კანონის აზრი ასეთი იქნება: კლერიკოსი, რომელიც შეგნებულად ილოცებს იმ კლერიკოსთან ერთად, რომელიც არა მარტო დამხობილია სასულიერო წოდებიდან, არამედ თავისი დამხობის შემდეგ გაბედავს და კლერიკოსისთვის დამახასიათებელ რაიმე მღვდელმოქმედებას შეასრულებს, ან კიდევ, დამხობილ იყო რა ცოდვათა გამო კლერიკოსთა დასიდან, კვლავ იმავე ცოდვაში ჩავარდება და თან ეკლესიიდან და მართალთა ლოცვათაგანაც განკვეთილი იყო, - ამდაგვართან მლოცველ, ვიმეორებ, კლერიკოსს მასავით პატივი უნდა აეყაროს.
12

თუ საეკლესიო თანაზიარებიდან განყენებული კლირიკოსი, ან ერისკაცი, ან სასულიერო დასში მიღებისათვის უღირსი პირი, წავა და მას ხვა ქალაქში მიიღებენ წარმომადგენლობითი სიგელის გარეშე, განყენებულ იქნეს შემწყნარებელი და შეწყნარებულიც.

(მოც. 13,32,33; IV მსოფლ. 11,13; ტრულ. 17; ანტიოქ. 6,7,8,11; ლაოდ. 41,42; სარდიკ. 9; კართ. 23,106).


ზონარა. სიტყვა "ან" აქ არ უნდა განიმარტოს გამონაკლისის აზრით, რადგან ის აქ გამოყენებულია, როგორც განმყოფი. განწესება ორი კატეგორიის ადამიანებზე მსჯელობს: განკვეთილებსა და მიღებისთვის უღირს პირებზე; პირველად მიღებისთვის უღირს პირებზე მსჯელობს. ზოგიერთი კლერიკოსი, მაგალითად, წიგნისმკითხველი ან მგალობელი, დიაკვნად ან პრესვიტერად ხელდასხმის მიღებას ცდილობს. შესაძლოა ხელდამსხმელმა ეპისკოპოსმა, მათთან დაკავშირებული ვითარებების გამოკვლევისა და ზოგიერთი დამაეჭვებელი გარემოების აღმოჩენის შემდგომ, ხელდასხმისგან თავი შეიკავოს და ხელდასხმა გადადოს მანამ, სანამ მათზე აღძრული ეჭვები არ განქარდება. ამასობაში ხელდამსხმელზე განაწყენებული ხელდასხმის მოსურნენი მიმართავენ სხვა ეპისკოპოსს და მათ მიერ შეიწყნარებიან. სწორედ ამას კრძალავს მოცემული კანონი, და აწესებს, რომ ის, ვინც ხელდასხმის ღირსად არ ჩათვალა ერთმა ეპისკოპოსმა, არც სხვა ეპისკოპოსმა უნდა მიიღოს იმ ეპისკოპოსის წარმომადგენლობითი სიგელის გარეშე, რომელთანაც წარმოებდა მოკვლევა. წარმომადგენლობითი სიგელი კი ეძლევა კლერიკოსს, განკვეთილ ერისკაცს ან წიგნისმკითხველს, რომელიც სხვა ქალაქში მიემგზავრება და, რომლითაც იქაურ ეპისკოპოსს ეცნობება, რომ ისინი გახსნილნი არიან ეპითიმიებისგან, ანუ მართალნი არიან. ამის შესახებ უფრო ვრცლად არის ნათქვამი IV კრების 11-ე კანონში. თუკი ვინმე ასეთს მიიღებს, კანონი მიმღებსაც და მიღებულსაც განკვეთას დაუქვემდებარებს. წაიკითხე ანტიოქიის კრების მე-6 და ქალკიდონის კრების 13-ე კანონი.

არისტინე. ვინც სხვა ადგილას მიღებისთვის უღირსად მიჩნეულს მიიღებს, თვითონაც მიღების უღირსია.

თუკი ეპისკოპოსი ვინმეს ცხოვრებას იკვლევს, რათა გაიგოს არის თუ არა ის ღმრთის წმიდა ეკლესიაში მიღების ღირსი, და ამ დროს, როდესაც წარმოებდა მოკვლევა, ეს პიროვნება იქიდან წავა და სხვა ეპისკოპოსს მიმართავს, ის კი წარმომადგენლობითი სიგელის გარეშე, რომელიც ამ ადამიანის რწმენისა და ცხოვრების უბიწოებას დაადასტურებდა, შეიწყნარებს, ორივე, მისაღებიც და მიმღებიც უნდა განიკვეთონ.


***

დამატებითი განმარტებები:

ბერძნული"პიდალიონი" (მესაჭე): "თუ ვინმე კლერიკოსი ან ერისკაცი, რომელიც განკვეთილია ან უარყოფილია, წავა და მას სხვა ქალაქში მიიღებენ წარმომადგენლობითი სიგელის გარეშე, შემწყნარებელიც და შეწყნარებულიც განიკვეთონ".

(მოც. 32,33; IV მსოფლ. 11,13; VI მსოფლ. 17; ანტიოქ. 6-8, 11; სარდიკ. 7-9; ლაოდ. 41,42; კართ. 31, 97, 116).

განმარტება: სხვა არის - განკვეთილი, და სხვა - უარყოფილი. განკვეთილი განიშორება ეკლესიისგან და მართალთა ლოცვისგან, ხოლო უარყოფილი არ მიიღება მღვდელმთავრის მიერ, რასაც შეიძლება მრავალი მიზეზი ჰქონდეს. ამრიგად, მოცემული განწესება, რომელიც ორივეს ახსენებს, აქ მხოლოდ უარყოფილზე მსჯელობს. ამიტომაც ნაწილაკს "ან" სიტყვიდან "განკვეთილი" გააჩნია არა განმარტებითი, არამედ განმყოფი მნიშვნელობა, რომელიც ერთმანეთისგან მიჯნავს "განკვეთილსს" და "უარყოფილს" (1).

შედეგად, კანონი ადგენს: თუ კლერიკოსი ან ერისკაცი, მღვდელმთავრისგან უარყოფის შემდეგ, წავა სხვა ქალაქში და იქ მიღებულ იქნება ადგილობრივი მღვდელმთავრის მიერ, თუნდაც არ გააჩნდეს წარმომადგენლობითი სიგელი თავისი მღვდელმთავრისგან, რომელიც დაამოწმებმდა მათ რწმენას, ცხოვრებას, ხელდასხმას, განსაკუთრებით კი მათი რეპუტაციის შემლახავ ბრალდებებს (2), განკვეთილ იქნან მათი მიმღები მღვდელმთავარიც, და ისინიც, ვინც ამგვარად იქნენ მიღებულნი. მღვდელმთავარი იმიტომ, რომ კანონის საწინააღმდეგოდ წარმომადგენლობითი სიგელის გარეშე მიიღო ისინი; ხოლო ესენი იმიტომ, რომ არ იზრუნეს მიეღოთ წარმომადგენლობითი სიგელები, რომლებიც მათ სუფთა რეპუტაციას დაადასტურებდნენ; ან კიდევ იმიტომ, რომ, მოატყუეს ეპისკოპოსი და მიღებულ იქნენ (ერისკაცი შეიძლება უარყოფილ იქნას იმ მიზეზით, რომ თავისი მღვდელმთავრისგან დადანაშაულებულია რაიმე გადაცდომაში, ხოლო კლერიკოსი - იმ მიზეზით, რომ ცდილობდა ხელდასხმის მიღებას, როდესაც მღვდელმთავარი, რომელმაც მასთან დაკავშირებული ცნობები შემოიკრიბა, იპოვა მისი ხელდასხმისთვის დამაბრკოლებელი გარემოებები).


შენიშვნები ("პიდალიონიდან"):

1. ნათელია, რომ მოციქულთა 10-ე და 11ე კანონებში იგულისხმებიან საეკლესიო თანაზიარობიდან განკვეთილი და სასულიერო წოდებისგან პატივაყრილი პირები, რომლებიც იმავე საეპისკოპოსო ოლქში რჩებიან, რომლებშიც განკვეთილ იქნენ. წინამდებარე კანონში კი - იგულისხმებიან განკვეთილები, რომლებიც წავლენ სხვა საეპისკოპოსო ოლქში.

2. კლერიკოსები, რომლებიც ერთი ადგილიდან გადადიოდნენ სხვა ადგილზე, ჩვეულებისამებრ იღებდნენ სამი სახის სიგელს. ორი სახის სიგელს იღებდნენ ისინი, ვისაც ჰქონდათ უბიწო რეპუტაცია. მათგან ერთი იწოდებოდა საკონსულო სიგელად, რადგან აჩვენებდა, თუ რომელი კონსულის დროს და რომელ დღეს იყო კლერიკოსი ხელდასხმული (იხ. კართაგ. კრების 97-ე კან.); მას ხელს აწერდა მღვდელმთავარი და საჭირო იყო იმისთვის, რათა ნათელი ყოფილიყო ხელდასხმის წესრიგი: ვინ იყო ადრე ხელდასხმული და ვინ გვიან; ხოლო მეორე სახის სიგელი იწოდებოდა სამშვიდობო ან განსატევებელ სიგელად. ის აჩვენებდა, რომ კლერიკოსები იყვნენ დათხოვნილნი (გაშვებულნი) და არ ეკრძალებოდათ კლერიკოსის ხარისხის შესაბამისი მსახურების შესრულება იქ, სადაც მიდიოდნენ (იხ. ანტიოქ. 7 და 8, VI მსოფლ. 17 და კართაგ. 31).

ამ ორი სიგელის გარდა მესამე სახის სიგელს იღებდნენ ის კლერიკოსები, რომელთაც გააჩნდათ მათი რეპუტაციის შემლახავი ბრალდებები, მაგრამ შემდგომში გამართლებულნი იქნენ. ის იწოდებოდა წარმომადგენლობით, ანუ კანონიკურ სიგელად, რადგან წარადგენდა მათ, აღუდგენდა რა კეთილ სახელს და შელახულ რეპუტაციას (იხ. ლაოდიკ. 41, ანტიოქ. 8, განსაკუთრებით VI მსოფლ. 11 და წინამდებარე მოც. 12-ე კანონები). ის, ვინც იღებდა სამშვიდობო, ანუ განსატევებელ სიგელს, უკვე აღარ საჭიროებდა საკონსულო ან წარმომადგენლობითი სიგელის მიღებას. ხოლო ის, ვინც წარმომადგენლობით ან საკონსულო სიგელს იღებდა, ვალდებული იყო მათ გარდა კიდევ განსატევებელი სიგელიც აეღო. სწორედ ამიტომ ღვთაებრივი ოქროპირი (11-ე ჰომილია ებრაელთა მიმართ ეპისტოლეზე; 11-ე ჰომილია ეფესელთა მიმართ ეპისტოლეზე) ამბობს: "საჭიროა, რათა მღვდლები ამოწმებდნენ უცხო კლერიკოსებსა და მღვდელმსახურებს, რომლებიც მათ საეპისკოპოსო ოლქში სტუმრობენ, თუკი ისინი თავს კლერიკოსებსა და მღვდლებს უწოდებენ. რადგან უსაფრთხო როდია მათთან ურთიერთობა და მათი შეწყნარება შემოწმების გარეშე; და, როგორც მართავენ დავას და გამოიკვლევენ, ნამდვილად მართლმადიდებელნი არიან თუ არა, ასევე გამოკვლეულ უნდა იქნას, ნამდვილად ხელდასხმული მღვდლები არიან თუ არა ისინი. რადგან არ არის სულერთი: იქნები თუ არა თანაზიარობაში მათთან, ვინც ნამდვილად მღვდელია ან მათთან, ვინც ასე მხოლოდ თავს უწოდებს, მაგრამ მღვდელი არ არის; რადგან თუკი განურჩევლად დავიწყებთ ყველას მიღებას, ეკლესიის საქმეები გადმოყირავდება. თუმცა, თუკი სხვა ადგილას გადასულები ეძებენ ეძებენ მხოლოდ სარჩოს და ხელმძღვანელობას, როგორც ღატაკნი, მღვდელმთავარმა არ უნდა გამოჰკითხოს მას ამგვარ საგნებზე" (Ioan. Chrysost. Hom. in Hebr. 11.4 // PG 63, 96; Hom. in Eph. 11.5 // PG 62, 86).

მიაქციე ყურადღება, რომ კართაგენის კრების 31-ე (23 (32)-ე - "აპოკ." რედ.) კანონის მიხედვით განტევების სიგელს თავიანთი მიტროპოლიტებისგან იღებდნენ გამგზავრების მოსურნე ეპისკოპოსებიც. გარდა ამისა, ღატაკნი იღებდნენ სამშვიდობო სიგელებს, რათა IV მსოფლ. კრების 11-ე კანონის მიხედვით ევლოთ მოწყალების მოსაკრეფად. ეპისკოპოსთა სიგელები ეგზავნებოდათ ასევე იმპერატორებს და კარის არხონტებს, კერძოდ, "სავედრებელი სიგელები" ობოლთა, მიუსაფართა და ღარიბთა შეწევნისათვის და სარდიკიის კრების 7-9 კანონების მიხედვით მსჯავრდებულთა გათავისუფლებისათვის. ხოლო ეპისკოპოსებს, პრესვიტერებს და კლერიკოსებს, რომლებიც მიემგზავრებოდნენ იმპერატორთან, უნდა ჰქონოდათ სამიტროპოლიო ოლქის ყველა ეპისკოპოსისგან გაცემული სიგელი, განსაკუთრებით კი - მიტროპოლიტისგან, ანტიოქიის კრების 11-ე კანონის მიხედვით. "ეს სიგელები, - ნათქვამია "არმენოპულოსში", - იწოდებიან სამშვიდობო ეპისტოლეებად" (Краткое изложение правил. Разд. 3, тит. 2). ზემოთ კი ნათქვამი იყო, რომ წარმომადგენლობითი სიგელები უნდა მოწმობდნენ სარწმუნოებაზეც; და აი, რატომ: რადგან არიანელებმა შეცვალეს ნათლისღების წესი და, როგორც კედრენე* ამბობს, დაიწყეს წარმოთქმა: "სახელითა უმეტესითა მამისათა და უმცირესითა ძისათა და უქვემოესითა სულიწმიდისათა", ასევე, შეცვალეს დიდებისმეტყველება: "დიდება მამასა და ძესა და წმიდასა სულსა", და დაიწყეს თქმა: "დიდება მამასა ძის მიერ სულიწმიდაში" – და მართლმადიდებლობის ნიღბით აცთუნებდნენ მრავალთ, მართლმადიდებლები რომ არ მოტყუებულიყვნენ, დაწესდა წარმომადგენლობითი სიგელების დაწყება შემდეგნაირა: "მ. ძ. ს. წ.", ანუ "მამა, ძე, სული წმიდა". საქმეის გადმოცემის შემდეგ კი სიგელი იბეჭდებოდა სიტყვით "ამინ".

________________

* გიორგი კედრენე (ბერძ. Γεώργιος Κεδρηνός) — XI საუკუნის ბიზანტიელი ისტორიკოსი, ავტორი თხზულებისა „ისტორიული მიმოხილვა“ (ბერძ. Σύνοψις ίστοριών), რომელიც მოიცავს მსოფლიოს ისტორიას ქვეყნის დასაბამიდან 1059 წლამდე. – "აპოკ." რედ.
________________

ასევე მიაქციე ყურადღება, რომ არსებობდა ჩვეულება ახალხელდასხმულ პატრიარქთათვის გაეგზავნათ და მათგანაც მიეღოთ სამი სახის სიგელი (ეპისტოლე), რომელთაც კრებით და ურთიერთმოსაკითხ სიგელს უწოდებდნენ და, რომლებითაც დასტურდებოდა მათი ხელდასხმები. კრებითად იწოდებოდნენ ეპისტოლეები (სიგელები), რომელთაც ყოველი პატრიარქი უგზავნიდა სხვა პატრიარქებს და, რომელშიც ის აღიარებდა საყოველთაო ეკლესიის თანხმიერ მართლმადიდებლურ რწმენას. სიგელები ასე იმიტომ იწოდებოდნენ, რომ კრებითად იწერებოდა. ურთიერთმოსაკითხ სიგელებს წარმოადგენდნენ იმგვარი ეპისტოლეები, რომლებშიც პატრიარქი ითხოვდა, რათა სხვა პატრიარქებს პასუხად გამოეხატათ თავიანთი თანხმობა მათ ქიროტონიაზე. ხოლო ხელდასხმის სიგელები - ეს ისეთი ეპისტოლეებია, რომლებსაც ადგენდნენ პატრიარქის აღსაყდრების დროს. მათ დღეს მისასალმებელ სიგელსაც უწოდებენ (იხ. დოსითეოსი**. თორმეტწიგნეული. გვ. 468).

________________

* დოსითეოს II ნოტარასი. იერუსალიმის პატრიარქი (ბერძ. Πατριάρχης Δοσίθεος Β΄ Νοταράς) (1641-1707) — XI საუკუნის ბიზანტიელი ისტორიკოსი, ავტორი თხზულებისა „ისტორიული მიმოხილვა“ (ბერძ. Σύνοψις ίστοριών), რომელიც მოიცავს მსოფლიოს ისტორიას ქვეყნის დასაბამიდან 1059 წლამდე. – "აპოკ." რედ.
________________
13

ხოლო თუ განყენებული იყო, სასჯელი გაუგრძელდეს, როგორც ცრუსა და ღვთის ეკლესიის მომატყუებელს.


ზონარა. წინა განწესება ლაპარაკობს მიღების უღირს, მაგრამ ჯერაც ხელდაუსხმელ და არაგანკვეთილზე; ხოლო წინამდებარე კანონი განსაზღვრავს უკვე ხელდასხმულზე და განკვეთილზე, რომელიც, განკვეთის შემდეგ, გულგამწყრალი, მივიდა სხვა მღვდელმთავართან და მან ის შეიწყნარა, რადგან არაფერი იცოდა მისი განკვეთის შესახებ. კანონი ამდაგვარ დამრღვევს სასჯელს უგრძელებს.

არისტინე. არ არის მიღების ღირსი ის, ვინც დამალავს თავის განკვეთას. თუკი ვინმე განკვეთილი იყო თავისი ეპისკოპოსის მიერ და წავა სხვა ეპისკოპოსთან, დამალავს, რომ განკვეთილი იყო და ეპისკოპოსი მას მიიღებს, განკვეთილს სასჯელი უნდა გაუგრძელდეს, რადგან მან მოატყუა ღმრთის ეკლესია.

ბალსამონი. სხვა არის - განკვეთილი, და სხვა - მიღების უღირსი, ანუ ისეთი, რომელიც ეპისკოპოსმა რაიმე თანამდებობაზე უნდა მიიღოს, რადგან განკვეთილს საეკლესიო შესაკრებელში შესვლა ეკრძალება; ხოლო მიღების უღირსი მრავალი მიზეზის გამო ხდება მიუღებელი. სიტყვა: "ან" აქ დგას როგორც განმყოფი, როგორც ეს დასტურდება მე-13 კანონით, რომელიც ამბობს: "თუ საეკლესიო თანაზიარებიდან განყენებული" და ა. შ. ამრიგად წინამდებარე (12-ე და 13-ე) კანონები ამბობენ, რომ ის, ვინც რაიმე საეკლესიო ხარისხში მიღების უღირსად აღიარებულს თავისი ეპისკოპოსის წარმომადგენლობითი სიგელის გარეშე მიიღებს, უნდა განიკვეთოს. თუკი მიღებულ იქნება არა მიღების უღირსი, არამედ განკვეთილი, მაშინ ამდაგვარის მიმღებიც უნდა განიკვეთოს, ხოლო განკვეთილს სასჯელი გაუგრძელდეს. იხილე ასევე IV კრების. 11-ე, ანტიოქიის მე-6 და ქალკედონის 13-ე.


***

დამატებითი განმარტებები:

ბერძნული"პიდალიონი" (მესაჭე): ხოლო თუ განყენებული იყო (1), სასჯელი გაუგრძელდეს, როგორც ცრუსა და ღვთის ეკლესიის მომატყუებელს.

განმარტება: წინამდებარე კანონი გაერთიანებულია მე-12 კანონთან როგორც აზრით, ასევე მსჯელობის წყობითა და ენით. წინა განწესება, როგორც უკვე ვთქვით, მსჯელობს უარყოფილ კლერიკოსზე ან ერისკაცზე, ხოლო ეს მსჯელობს განკვეთილ კლერისკოსზე ან ერისკაცზე, კერძოდ: თუკი კლერიკოსი ან ერისკაცი, რომლებიც მოკვეთილ იქნებიან თავიანთი მღვდელმთავრის მიერ, წავლენ სხვა ადგილას, დამალავენ და არ აღიარებენ, რომ ის განკვეთილია, და ამის გამო მიღებულ იქნება ადგილობრივი მღვდელმთავრის მიე4რ (რომელმაც არ იცოდა ამ განკვეთის შესახებ), ამდაგვარს სასჯელს უხანგრძლივებს, რადგან მან მოიტყუა ეკლესიის წინაშე და დასცინა, როგორც მას, ასევე იმ ადგილის მღვდელმთავარს.


შენიშვნები ("პიდალიონიდან"):

1. სხვა კოდექსებში წინამდებარე კანონი აქ მთავრდება, შემდგომი სიტყვები არ არის.
14

ეპისკოპოსს არა აქვს უფლება თავისი ეპარქია დატოვოს და სხვაგან გადავიდეს, თუნდაც ამაში ბევრი ვინმე არწმუნებდეს. ეს შესაძლებელია მხოლოდ იმ შემთხვევაში, როცა ამას რაიმე საპატიო მიზეზი აიძულებს, როცა შეუძლია დიდი სარგებელი მოუტანოს იქაურ მრევლს ღვთისმსახურების სიტყვით, და ეს უნდა გააკეთოს არა თვითნებურად, არამედ მრავალი ეპისკოპოსის გადაწყვეტილებითა და თავისი ღრმა რწმენით.


ზონარა. სხვადასხვა კრებითი კანონები ეპისკოპოსებს თავიანთი ეკლესიებიდან სხვა ეკლესიებში გადასვლას უკრძალავენ და განუწესებენ იმ ეკლესიაში დარჩენას, რომელმაც ის მიიღო, რათა ამან უთანხმოება არ წარმოშვას. არ უნდა ვიფიქროთ კანონები ურთიერთგამომრიცხავ განკარგულებებს იძლეოდნენ. ზოგიერთი კანონი ეპისკოპოსს უწესებს არ შეიცვალოს ეკლესია და უკრძალავს ამას; ხოლო წინამდებარე კანონი საპატიო მიზეზით, დიდი სარგებლობისთვის სხვა ეკლესიაში ეპისკოპოსის გადასვლაზე მსჯელობს. შესაძლოა რომელიმე ეკლესიის ეპისკოპოსი არც ისე დახელოვნებული მქადაგებელი იყოს, ხოლო მოწვეულს მჭევრმეტყველება და მოხდენილი ქადაგება ახასიათებდეს, რის გამოც შესაძლოა მისი მიწვევა იმ ქალაქში აუცილებელი გახდეს. მაგრამ კანონის მიხედვით, ასეთ შემთხვევაშიც კი ეპისკოპოსმა ეს თვითნებურად არ უნდა გააკეთოს, არამედ მრავალ ეპისკოპოსთა კრებითი მოწოდებით. ამრიგად, კრებათა კანონები ეპისკოპოსს თავისი ოლქიდან სხვა ოლქში გადაბარგებას და მისი მმართველობის მიტაცებას უკრძალავენ, თუნდაც ის ეკლესია დაქვრივებული იყოს. ასე განაწესებს ანტიოქიის კრების 16-ე კანონი. ხოლო მოციქულთა წინამდებარე განწესება ეპისკოპოსს უკრძალავს სხვა ოლქში საქადაგებლად და იქაური ხალხის დასამოძღვრად დროებით გადასვლას, და მაშინაც კი ეს არა თვითნებურად, არამედ მოწოდებითა და რწმენით უნდა გააკეთოს.

არისტინე. ნუ გადახვალ საყდრიდან საყდარზე. იქაურ ქრისტიანთათვის, როგორც უკეთ დამმოძღვრელი, თავს თუ სასარგებლოდ ჩათვლი, ესეც მრავალ ეპისკოპოსთა განსჯითა და დარწმუნებით უნდა გააკეთო. ეპისკოპოსმა არ უნდა მიატოვოს თავისი ოლქი და სხვა საყდარს მიაშუროს, თუ ის გამოცდილი ქადაგი არ იქნება და იქაურ ქრისტიანთა მიერ უფრო სასარგებლოდ არ იქნება მიჩნეული; და ესეც კი მრავალ ეპისკოპოსთა განსჯითა და დარწმუნებით უნდა გააკეთოს. თუმცა, ამ კანონმა ძალა დაკარგა, რადგან ანტიოქიის კრების 16-ე კანონი დასაშვებად მიიჩნევს ამგვარ გადასვლას მხოლოდ სრული კრების, მიტროპოლიის ეპისკოპოსთა თანდასწრებითა და დამტკიცებით. მაგრამ ეპისკოპოსს, რომელსაც თავისი ეკლესია გააჩნია სხვა ქალაქში გადასვლის არანაირ უფლებას არ აძლევენ არც ანტიოქიის კრების 21-ე, არც ნიკეის კრების 15- და არც სარდიკიის კრების 1-ლი კანონები.

ბალსამონი. წინამდებარე 14-ე კანონის განსაზღვრებით ეპისკოპოსს არა აქვს თავისი ოლქიდან სხვა ოლქში გადასვლის უფლება, თუნდაც ამას იქ მყოფი ხალხის სასარგებლოდ აკეთებდეს და სხვა ოლქის ხალხი სთხოვდეს, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც ამგვარ რამეს კრებითი დავალებით აღასრულებს. ხოლო ანტიოქიის კრების 16-ე კანონი ამბობს, რომ უნდა დაემხოს ის, ვინც მიიტაცებს უეპისკოპოსო ეკლესიას სრული კრების თანხმობის გარეშე. შენ კი უწყოდე, თუმც წინამდებარე მოციქულთა 14- კანონი არ სჯის იმას, ვინც ასწავლის თავის საზღვრებს გარეთ, სხვა განწესებები პატივისგან ამხობენ მათ, ვინც საკუთარ საზღვრებს გარეთ რაიმე საეპისკოპოსოს აღასრულებს. ხოლო მეფის განკარგულებით საკუთარ ფარგლებს გარეთ გამგებლობა დასაშვებია. თუმცა, როდესაც ერთი მიტროპოლიტი დაადანაშაულეს მისდამი დაქვემდებარებულ სხვადასხვა საეპისკოპოსოებში ქადაგებისთვის, რადგან ამის შესახებ არაფერი უწყოდნენ ადგილობრივმა ეპისკოპოსებმა, თავს იმით იმართლებდა, რომ ამაში ვერავითარ დარღვევას ვერ ხედავდა. მისი თქმით ეს ეპისკოპოსები მისი ხელისუფლების ქვეშ იმყოფებოდნენ, ამიტომაც, წინამდებარე კანონით ამდაგვარს სასჯელი არ უნდა დაედოს და სხვა ეპარქიებში ქადაგება და განკარგულებების გაცემა შესაძლოა მხოლოდ საეპისკოპოსო მსახურების უფლებამოსილებაც არ იყოს; მაგრამ ამგვარი განმარტება დიდმა კრებამ არ მოიწონა. ამრიგად, შენიშნე წინამდებარე 14-ე კანონში ნათქვამი და დაამატე მას ტრულის კრების 20-ე კანონის განწესება ეპისკოპოსზე, რომელიც სხვის ფარგლებში ასწავლის და ორივე კანონი ერთმანეთს შეათანხმე.

სხვა განმარტება. წინამდებარე 14-ე კანონიდან ჩანს, რომ იგმობა ეპარქიიდან ეპარქიაში ეპისკოპოსის ბოროტგანზრახული გადასვლა; მაგრამ ნებადართულია გადაადგილება, რომელიც კეთილი მიზნით, საპატიო მიზეზით, ღვთისმოსაობის განმტკიცებისთვის და მრავალ ეპისკოპოსთა დარწმუნებით აღსრულდება. ზოგიერთები ამბობენ, რომ წინამდებარე კანონით ნებადართულია ეპისკოპოსის გადაადგილება, ოღონდ კანონიდან ჩანს, რომ ეს მხოლოდ ეპისკოპოსის დროებითი მოწოდებაა სწავლა-მოძღვრების საქადაგებლად; ასეთებმა დაე ისმინონ: რის საფუძველზე ამტკიცებენ ამას, როდესაც კანონი მსგავს არაფერს ამბობს? შემდეგ, რა სარგებლობას ნახავს დაქვრივებული ეკლესიის მრევლი იმ ეპისკოპოსის სწავლებისგან, რომელიც იქ ერთხელ ან ორჯერ, ან კიდევ მთელი წელიწადი ასწავლის, თუკი არანაირ სხვა სამღვდელმთავრო მსახურებას არ აღასრულებს და, მისი ამგვარი მოწოდება მრავალ ეპისკოპოსთა დარწმუნებისგან მომდინარეობდეს? თუკი მოწოდებული მღვდელმთავრის უფლებიდან გამომდინარე არ იქადაგებს, მაშინ არც მრავალ ეპისკოპოსთა დარწმუნებაა საჭირო; რადგან ერთსაც შეუძლია ღვთისმოსაობის ქადაგება. ვინც საწინააღმდეგოს ამტკიცებს, ის დაადანაშაულებს დიდ გრიგოლ ღვთისმეტყველს, და წმიდა პროკლეს, ასევე სხვა საყდრებს კონსტანტინოპოლსა და საპატრიარქო საყდრებზე, როგორც უღირსად მსახურებს გადაადგილების შემდეგ, რისი დაშვებაც მიუღებელია.

***

დამატებითი განმარტებები:

ბერძნული"პიდალიონი" (მესაჭე): ეპისკოპოსს არა აქვს უფლება თავისი ეპარქია დატოვოს და სხვაგან შეიჭრას, თუნდაც ამაში ბევრი ვინმე არწმუნებდეს. ეს შესაძლებელია მხოლოდ იმ შემთხვევაში, როცა ამას რაიმე საპატიო მიზეზი აიძულებს, როცა შეუძლია დიდი სარგებელი მოუტანოს იქაურ მრევლს ღვთისმსახურების სიტყვით, და ეს უნდა გააკეთოს არა თვითნებურად, არამედ მრავალი ეპისკოპოსის გადაწყვეტილებითა და თავისი ღრმა რწმენით.

განმარტება: სხვა არის სხვისი საეპისკოპოსო ოლქში შეჭრა და მისი მიტაცება, და სხვა - გადაადგილება თუ გადასვლა ერთი საეპისკოპოსო ოლქიდან სხვაში (1). მიტაცება გამოიხატება იმაში, რომ მღვდელმთავარი, რომელიც მისდევს ანგარებით მიზნებს, თვითნებურად ტოვებს საკუთარ საეპისკოპოსო ოლქს (ან, თუ არ გააჩნია საკუთარი ოლქი და დარჩენილია უქმად (*) და განუკითხავად იტაცებს სხვას, რაც სარდიკიის კრების 1-ლი და მე-2 კანონებით იგმობა და ექვემდებარება კანონიკურ ეპითიმიებს. ხოლო გადასვლა მდგომარეობს იმაში, რომ ეპისკოპოსი დიდი საჭიროების და ღვთისმოსაობის განმტკიცების მიზნით, ასევე მრავალ ეპისკოპოსთა თხოვნით გადადის ერთი საეპისკოპოსო ოლქიდან სხვაში, რათა სარგებელი მოუტანოს იქაურ მრევლს ღვთისმსახურების სიტყვით (და ეს, ცხადია, დროებით, და არა მთელი სიცოცხლის განმავლობაში), რაც დასაშვებია იკონომიური მოსაზრებით (2).
_________________________

(*) უქმი მღვდელმთავრის ცნებას (πίσκοπος σχολάζων) ასე განმარტავს ეპ. ნიკოდიმე (მილაში): ეს არის "კონკრეტული ეკლესიისთვის კანონიკურად არჩეული და ხელდასხმული ეპისკოპოსი, რომელიც რაიმე გარეგანი მიზეზების გამო ვერ ჩადის თავის ეპარქიაში, და შედეგად, ვერ ასრულებს მასში თავის საეპისკოპოსო მსახურებას" (Правила Православной Церкви с толкованиями Никодима, еп. Далматинско-Истрийского: в 2 т. Репр. воспр. изд. 1911-1912 гг. Свято-Троицкая Сергиева лавра, 1996. Т. 2 С. 75).
_________________________

ამიტომაც წინამდებარე კანონის განსაზღვრებით ეპისკოპოსს არა აქვს უფლება გამორჩენის მიზნით თვითნებურად, რაიმე საპატიო მიზეზის გარეშე, დატოვოს თავისი საეპისკოპოსო ოლქი და მიიტაცოს სხვა, თუნდაც ამისკენ მას აიძულებდნენ. მას ნება ეძლევა გადავიდეს სხვა საეპისკოპოსო ოლქში (დაქვრივებულში, მცირეში ან დიდში) მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუკი არსებობს არიმე საპატიო და მნიშვნელოვანი მიზეზი, რომელიც აიძულებს მას გადადგას ამგვარი ნაბიჯი, საკუთრივ რომ ვთქვათ, როდესაც, სხვებისგან განსხვავებით, შეუძლია დიდი სარგებელი მოუტანოს იქაურ მრევლს ღვთისმსახურების სიტყვით და დიდი სულიერი შემწეობა გაუწიოს ქრისტიანებს. მაგრამ ეს მან უნდა გააკეთოს არა თვითნებურად, არა საკუთარი მოსაზრებით, არამედ მრავალ ეპისკოპოსთაგან არჩევითა და განსჯით, დაჟინებული თხოვნებისა და დარწმუნებების შემდეგ (3).


შენიშვნები ("პიდალიონიდან"):

1. ბალსამონის და ბლასტარისის აზრით, გადაადგილება განსხვავდება გადასვლისგან. გადაადგილება ხდება ისეთ შემთხვევებში, როდესაც რომელიმე ბრძენი და ღვთისმოსავი მღვდელმთავარი (რომელსაც ამავდროულად გააჩნია საკუთარი საეპისკოპოსო ოლქი) გადაადგილდება უფრო დიდ ან მცირე საეპისკოპოსო ოლქში, რათა განამტკიცოს იმ ადგილას საშიშროების ქვეშ მყოფი ღვთისმოსაობა, როგორც გრიგოლ ღვთისმეტყველი იყო გადაადგილებული სასიმიდან კონსტანტინოპოლში. ხოლო გადასვლა ხდება მაშინ, როდესაც რომელიმე უქმი მღვდელმთავარი (შესაძლოა იმიტომ, რომ მისი საეპისკოპოსო ოლქი წარმართებს აქვთ დაპყრობილი) თავისი სიბრძნის და ღვთისმოსაობის გამო, კრების საერთო გადაწყვეტილებით გადადის სხვა, უქმ საეპისკოპოსო ოლქში. როგორც ბალსამონი ამბობს, ერთიც და მეორეც დასაშვებია წინამდებარე კანონისა და ანტიოქიის 16-ე კანონის საფუძველზე.

2. იხილე ნეტარსახსენებელ პატრიარქ დოსითეოსის "იერუსალიმელ პატრიარქთა ისტორია", წიგნი 3, გვ. 220. არმენოპულიც ნათლად ამბობს (განწესებათა მოკლე გადმოცემა. განყოფილება 1, ტიტლ. 4), რომ ეპისკოპოსის ასეთი გადასვლა, როგორზეც ლაპარაკია ამ კანონში, ხდება მხოლოდ დროებით, ხალხის დასახმარებლად, და არა სამუდამოდ. ამიტომ ეპისკოპოსი კვლავ უნდა დაბრუნდეს თავის საეპისკოპოსო ოლქში.

3. ასე მაგალითად, უწმიდესი პროკლე კიზიკელმა, გრიგოლ ღვთისმეტყველმა სასიმიდან და მრავალმა სხვამ, იკონომიითა და აუცილებლობით დატოვეს თავიანთი საეპისკოპოსო ან სამიტროპოლიო ოლქები, რომლებიც ადრე ეკუთვნოდათ, და გადავიდნენ კონსტანტინოპოლის მსოფლიო საყდარზე. ასე იქნა გადაადგილებული მელეტი სევასტიიდან ბერიაში, შემდეგ კი ანტიოქიაში; ალექსანდრე - ფლავიადადან (რომელიც ანზარვთან ახლოს იყო) იერუსალიმში; დიდი ევსტათი - სირიის ბერიიდან ანტიოქიაში და სხვა. მაგრამ, რადგან, დოსითეოსის თქმით (თორმეტწიგნეული. წიგნი 3. გვ. 221), იკონომია, განსაკუთრებით დღეს, მრავალთათვის ბიწიერების საბაბი გახდა, გადაადგილებებიც ხდება უგუნურად და უკანონოდ. რადგან ის, რაც ზოგჯერ იკონომიური მოსაზრებით და აუცილებლობითაა დაშვებული ეკლესიისთვის კანონი ვერ გახდება. ამიტომაც კრებითი პასუხი, რომელიც მანუილ კონსტანტინოპოლელმა გასცა 1250 წ-ს და რომელშიც ნათქვამია, რომ ეპისკოპოსი, რომელიც უარს იტყვის თავის საეპისკოპოსო ოლქზე, მიტროპოლიტისა და დანარჩენ ეპისკოპოსთა გადაწყვეტილებით შეიძლება გადაადგილებულ იქნას სხვა საეპისკოპოსო ოლქში, დამღუპველია და მიუღებელია როგორც კანონთა საწინააღმდეგო. არეთა კესარიელიც ამბობს: "გადაადგილებები ხდება ანგარებისა და ამაო დიდების მოსურვებით; ამაზრზენია ყოველ ამ მოსურვებათაგანი: ერთნი როგორც კერპთმსახურებითი, სხვები როგორც მთიების (**) სნეულება" (Aretha Caesariensis. Scripta minora. Vol. 1, 27. 28–30 // В. G. Teubner. Leipzig, 1968).
_________________________

(**) მთიების, ანუ ცისკრის ვარსკვლავის, იგივე ლუციფერის სნეულებაში არეთა კესარიელი გულისხმობს ამპარტავნებას, რადგან მთიებზე (ლუციფერზე) ასეა ნათქვამი: "როგორ ჩამოემხე ციდან, მთიებო, ძეო განთიადისა! მიწას დაენარცხე, ხალხთა მტარვალო! გუშინ ამბობდი: ცად ავხდები, ღვთის ვარსკვლავთა ზემოთ ტახტს დავიდგამ და დავჯდები საკრებულო მთაზე, ჩრდილო კალთებზე. მაღლა ღრუბლებში ავიჭრები, უზენაესს გავუტოლდებიო! მაგრამ შავეთში ჩადიხარ, ქვესკნელის უფსკრულებში" (ესაია 14:12-15). – "აპოკ." რედ.
_________________________

იულიუს რომაელიც წერდა ევსებიანელებს: "თქვენ თუ ნამდვილად მიგაჩნიატ, რომ ეპისკოპოსებს თანაბარი და ერთნაირი პატივი გააჩნიათ, და არ მსჯელობთ მათზე ქალაქთა სიდიდის მიხედვით, მაშინ მართებდა მას, ვისაც მცირე ქალაქი მიენდო, მისდამი მინდობილ საზღვრებში დარჩენილიყო და არ დაეკნინებინა იგი. ხოლო თუ ის გადადის იმ ქალაქში, რომელიც მისთვის არ მიუციათ, ამით აჩვენებს, რომ შეიყვარა ამაო დიდება და პატივი, და მოიძულა მისთვის ღმრთისგან ბოძებული ქალაქი" (Julius I. Ad Antioch. 5 // PL 8, 890A.). და პაპი დამასიც, როგორც თეოტორიტე ბრძანებს (წიგნი 5, თ. 10), პავლინეს წერდა: "ერთი საეპისკოპოსო ოლქიდან მეორეში გადამსვლელი ჩვენი თანაზიარობისთვის უცხო უნდა გახდეს მანამ, სანამ კვლავ არ დაუბრუნდება თავის საეპისკოპოსო ოლქს. თუკი ეპისკოპოსი ერთი ადგილიდან სხვა ადგილზე გადავა, მის ადგილზე კი ხელს დაასხამენ სხვა ეპისკოპოსოს, სამწყსოს მიმტოვებელს უნდა წაერთვას სამღვდელმთავრო პატივი მანამ, სანამ არ გარდაიცვლება ის, ვინც მის ნაცვლად მისავ ოლქში იყო ხელდასხმული" (Theod. Суг. Hist. eccl. V, 11 // PG 8 2, 1221D–1224A) (იხ. ასევე: სოკრატე. წიგნი. 7, თ. 36) (PG 67, 817-821). შენიშნე, რომ იკონომიური მოსაზრებებიდან გამომდინარე ხდებოდა ეპისკოპოსთა დაქვეითებაც, ანუ მათი გადაადგილება დიდი ოლქიდან უმცირესში. ასე, მაგალითად, იოანე კოდონატი გადაადგილებულ იქნა ალექსანდრიიდან ტვიროსში. რომელიღაც სჯულმდებელმა თქვა: "ორი საეპისკოპოსო ოლქის დამსაკუთრებელს ორცოლიანს ვუწოდებთ".
15

თუ მღვდელი, დიაკონი, ან საერთოდ ვინმე კლირის წევრთაგან, დატოვებს თავის მსახურების საზღვრებს, სხვაგან გადავა, დამკვიდრდება იქ და იცხოვრებს თავისი ეპისკოპოსის ნებართვის გარეშე, ასეთმა, ვბრძანებთ, აღარ იმსახუროს და მით უფრო, თუ მან თავისი ეისკოპოსისა არ შეისმინა, რომელმაც უკან დაბრუნება მოუწოდა. ხოლო თუკი ამ უწესობაში დარჩება, მაშინ თანაზიარობაში იყოს როგორც ერისკაცი.


ზონარა. ქალკედონის კრების მეექვსე კანონი განაწესებს არავის დაასხან ხელი დანიშნულების გარეშე, არც საეპისკოპოსოში, ან რაომელიმე ტაძარში თუ მონასტერში. შედეგად, ასე ხელდასხმული თუ დატოვებს ეკლესიას, რომლის კლირიკოსადაც იყო წოდებული და გადავა სხვა ეპარქიაში, ეს კანონი მას მღვდელმსახურებას აუკრძალავს, განსაკუთრებით მაშინ, თუკი მას მოუწოდებდნენ დაბრუნებულიყო და არ დაბრუნდა. თუმცა, როგორც ერისკაცი შეიძლება თანაზიარობაში იყოს. პირველი მსოფლიო კრების 16-ე და მეოთხე მსოფლიო კრების მე-5 კანონებიც იგივეს ამბობენ.

არისტინე. ყოველი კლირიკოსი, რომელიც წავა თავისი ოლქიდან და იცხოვრებს სხვა ოლქში და ეპისკოპოსი მოუწოდებს დაბრუნებისკენ, ის კი არ დაბრუნდება, თანაზიარობისგან უნდა განეყენოს. თუკი ვინმე კლირიკოსთაგან დატოვებს თავის ოლქს, გადავა სხვა ოლქში და არ დაბრუნდება, თან იმის შემდეგაც, რაც მას მოუწოდებს საკუთარი ეპისკოპოსი, ამდაგვარმა არ უნდა იმსახუროს. ხოლო თუკი ამ უწესობას გააგრძელებს, უნდა დაემხოს პატივისგან. თუმცა, თანაზიარობაში შეიძლება იყოს როგორც ერისკაცი. იხილე ასევე ანტიოქიის კრების მესამე კანონი.

ბალსამონი. ქალკიდონის კრების მეექვსე კანონის განწესებით კლირიკოსებს ხელი არ უნდა დაასხან დანიშნულების გარეშე, არამედ უნდა მიუთითონ რომელ საეპისკოპოსოში, ტაძარში ან მონასტერშია განწესებული. ასევე მათ არა აქვთ უფლება საკუთარი უფროსი მსახურების ნებართვის გარეშე გადავიდნენ სხვა ეპარქიებში და იქ კლირიკოსის რანგში აღასრულონ თავიანთი მოვალეობები. ის, ვინც მსგავს რამეს ჩაიდენს, კანონი განკვეთს; განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც მოუწოდებენ, ის კი არ მოისურვებს დაბრუნებას ადრინდელ ეპარქიაში. თუმცა, ამგვარ კლირიკოსს, როგორც ერისკაცს, კანონი სხვა ქალაქში ცხოვრებას არ უკრძალავს. იხილე ასევე I კრების 16-ე და IV კრების მე-5 კანონები. ამრიგად, შენიშნე, რომ კლირიკოსისთვის, რომელსაც სხვა საზღვრებში სურს ცხოვრება და კლირიკოსის მოვალეობების შესრულება აუცილებელია არა მარტო წარმომადგენლობითი წერილი, არამედ განტევებითი სიგელიც ეპისკოპოსისგან, რომლის კლირში არის ის ჩარიცხული. თუ ის ასეთ წერილებს არ წარადგენს, მსახურება უნდა აკრძალოს. იხილე ასევე ტრულის კრების 17-ე კანონი.
Назад к содержимому