აპოსტასია > რელიგია
აუცილებელია გამოყოფა მათგან, ვინც ხელი მოაწერა კრეტის კრებას
ავტორი: გერონდა საბა ლავრიოტი.
(მოხსენება 2018 წლის 19 მაისის მართლმადიდებელთაშორის სინაქსისზე. ქ. ნეგრეშტ-ოაშში, რუმინეთი)
ორგზისი კრების (861-862) 15-ე კანონის წმიდა მამებისეული ინტერპრეტაცია
პატიოსანო მამანო, ღირსნო ბერ-მონაზონნო, საყვარელნო ძმანო ქრისტეში!
წმიდა მამათა სწავლების თანახმად, მწვალებლობა ედრება ეპიდემიურ სნეულებას, რომელიც ასნებოვნებს ეკლესიის სხეულს და იწვევს სულიერ სიკვდილს. წმიდა გრიგოლ პალამას თანახმად, მწვალებლობა - ეს არის უღმრთოების სხვა სახე, რადგან ქადაგებს არარსებულ, ყალბ და ადამიანის ცხონების ვერშემძლე ქრისტეს.
მთელი ჩვენი საეკლესიო ისტორიის განმავლობაში, წმიდა წერილისა და წმიდა მამათა სწავლების თანახმად, მწვალებლობის ასახვის მეთოდი იყო, არის და იქნება მხოლოდ ერთი: დაცულ იქნას სწავლება ისე, როგორც ის მივიღეთ, უცვალებლად, შეურყვნელად, მწვალებლებთან კავშირის გაწყვეტით, რომლებიც არიან ეკლესიის დამპალი წევრები, არსებითად თვითონ რომ მოიკვეთენ თავს ჭეშმარიტი ცხოვრებისგან.
გერონდა საბა ლავრიოტი
მაგრამ, თუ ძველად ყველა წმიდა მამა და აღმსარებელი, გამონაკლისის გარეშე, ებრძოდა მწვალებლობებს და ყოველგვარ ურთიერთობას წყვეტდა მწვალებლებთან იმ მიზნით, რომ დალოდებოდნენ მწვალებლობისა და ერესიარქების, ასევე მათი მიმდევრების შემრისხველ მართლმადიდებლურ კრებას, დღეს ეს უკვე აღარ ხდება. ეკლესიის ისტორიაში პირველად იბნევიან მართლმადიდებელნი იმასთან დაკავშირებით, თუ რა უნდა აკეთონ ან, უფრო სწორედ, რაც დიდი ხნის წინ უნდა გაეკეთებინათ, და დღემდე არ აკეთებენ. ამის შედეგად (ანუ მართლმადიდებელთა უმოქმედობის) შედეგად ეკუმენიზმის სრულიად მწვალებლობა კიდევ უფრო შეიკრა, მოახდინა ძალების კონსოლიდაცია, ხოლო ამასწინათ სინოდალურ დონეზე მისი, როგორც ოფიციალური მართლმადიდებლური მოძღვრების რატიფიცირებაც მოხდა.
ამ დამღუპველ გულგრილობის მიზეზია ის, რომ ე. წ. ღვთისმეტყველ-ტრდიციონალისტები, მღვდლები და ერისკაცები, თავიანთი მჭევრმეტყველების მიზეზით, რომელიც მოკლებულია მოწამეობრივ სულს და თავგანწირვას, არ შეუდგნენ ფოტიოს დიდის დროინდელი კონსტანტინოპოლის ორგზისი კრების 15-ე კანონის სასარგებლო გამოყენებას, რომელიც აჯამებს ეკლესიის მთლიან ტრადიციას და მითითებას გვაძლევს, თუ როგორი დამოკიდებულება უნდა გვქონდეს მწვალებელ ეპისკოპოსთა მიმართ ამ უკანასკნელთა კრებით განკითხვამდე და აწესებს გაწყდეს საეკლესიო ერთობა (მოხსენიება) მათთან, ვინც რყვნის სარწმუნოებას, საღვთო კანონებსა და ეკლესიის ტრადიციას.
ამგვარად, ეს ღვთისმეტყველები, რომლებმაც პროტესტანტულ თეოლოგიურ სკოლებში მიიღეს საერო განათლება, თავიანთი ერეტიკული სოფიზმებით რყვნიან კანონს და ქადაგებენ ისეთ რამეს, რაც გაუგებარია მართლმადიდებელთათვის და მამათა ტრადიციისთვისაც უცხოა.
ამრიგად, დღეისთვის ზოგიერთი ამტკიცებს, თითქოსდა:
a) მოცემული 15-ე კანონი სავალდებულო კი არ არის, არამედ ფაკულტატიურია, რადგან მასში ნახსენები არ არის რაიმე ეპითიმია; b) იმ ეკუმენისტ ეპისკოპოსებთან ერთობის გაწყვეტა (თუნდაც ეს მოხდეს დოგმატური საკითხების გამო), რომლებიც ჯერაც არ განკითხულან კრებითად, ეკლესიაში იწვევს განხეთქილების პროვოცირებას;c) მათ წინააღმდეგ პროტესტი გამოხატულ უნდა იქნას შესაბამის დროს და წინასწარი გამოცდის შემდეგ;d) არ უნდა მოვწყდეთ ეკლესიას, და უნდა გვახსოვდეს, რომ ეპისკოპოსი არის ეკლესია, რათა, მისგან მოწყვეტით, არ მოვაკლდეთ სულის ცხონებას;e) უნდა დაველოდოთ კრებას, რათა მან დაგმოს მწვალებლობის მქადაგებლები, და მხოლოდ ამის შემდეგ უნდა გავწყვიტოთ კავშირი მათთან;f) ბრძოლა უნდა იწარმოოს ეკლესიის შიგნით:g) რაც გინდ ვაკეთოთ, ეს ყოველივე წმიდა მამათა და ღმრთითგანათლებულ სულიერ მოძღვართა რჩევით უნდა გავაკეთოთ;h) სასურველია დაბრკოლებულად ვიყოთ ეკლესიაში, ვიდრე ვიდგეთ ჭეშმარიტებაში, მაგრამ ეკლესიის გარეთ;i) მხოლოდ მაშინ, როდესაც საქმე მივა მწვალებლებთან ერთი ბარძიმის გაზიარებამდე (ეს თითქოსდა არის წითელი ხაზი), ჩვენ გავწყვიტავთ ერთობას ეკუმენისტ-იერარქებთან; j) ჩვენ შეგვიძლია ვიაროთ მწვალებელ-ეკუმენისტთა მსახურებაზე, რადგან ისინი ჯერაც არ განუკითხავს და პატივი არ აუყრია მათთვის რომელიმე კრებას, მაშასადამე, საიდუმლონი, რომელსაც ისინი აღასრულებენ, ნამდვილია. ასეთები მორწმუნეებს აგზავნიან მღვდლებთან, რომლებიც მართლმადიდებლობას აღიარებენ მხოლოდ სიტყვით, საქმით კი გასცემენ მას და შეიწყნარებენ კრეტის ყაჩაღურ კრებას. k) ზოგიერთი ამტკიცებს, რომ ურთიერთობის გაწყვეტა უნდა ატარებდეს პროტესტის ხასიათს და მოქმედებდეს "დრომდე" (ანუ განსაზღვრულ პერიოდში).
ყველა ეს სოფისტური იდეა უარყოფილ იქნება, როდესაც გავაანალიზებთ ორგზისი კრების 15-ე კანონს იმის შესაბამისად, თუ რას ამბობდნენ ამ კანონზე წმიდა მამები და როგორ იყენებდნენ მას ეკლესიის მთელი ისტორიის განმავლობაში. კანონის გაგება რომ შევძლოთ, ჯერ უნდა გავარკვიოთ, რას ნიშნავს მღვდელმთავრის მოხსენიება წმიდა საიდუმლოთა და სხვა ღმრთისმსახურების შესრულების დროს.
მღვდელმთავრის სახელის ხსენების მნიშვნელობას, მამათა თანხმობის (consensus partum) (მამათა თანხმობა) მიხედვით, კარგად ჩანს თეოდორ ანდიდონის განმარტებიდან: "უპირველესად მოიხსენე, უფალო, არქიეპისკოპოსი ჩვენი": ამით მღვდელი ავლენს თავის მორჩილებას მაღლა მდგომი იერარქისადმი და იმას, რომ ერთობაშია ამ იერარქთან, რომელიც მოიხსენიება როგორც სარწმუნოებისა და ტრადიციების მცველი, გადამცემი საიდუმლოთა, და არა როგორც ინიციატორი ახალი სიმბოლოებისა, რომელიც თვითონ გამოიგონა" (Theodor Andidon. Cuvânt introductiv fundamental despre simbolurile şi tainele care se petrec în Dumnezeiasca Liturghie (Теодор Андидон. Фундаментальное вводное слово о символах и таинствах, происходящих на Божественной Литургии) // PG. Vol. 140. Col. 460-461).
ზემოთდაწერილის თანახმად, მღვდლის მიერ მღვდელმთავრის მოხსენიება უთითებს:
a) მის მორჩილებაზე, მღვდელმთავრის პატივისცემაზე, რომელიც მასზე უფროსია სასულიერო ხარისხის მიხედვით;b) თავის საკურთხეველში მღვდელმთავრის მოხსენიებით, ლიტურგიის ჩამტარებელი მღვდელი აჩვენებს, რომ მას ერთი სარწმუნოება აკავშირებს თავის მღვდელმთავართან, ის ხდება მღვდელმთავრის სარწმუნოების თანამოზიარე, "რადგან რწმენით თანაეზიარება მას".с) მორწმუნეები ასევე თანაეზიარებიან მღვდელმთავრის სარწმუნოებას, როგორც პირს, რომელთანაც ერთი აქვთ რწმენა. ჩვენი მართლმადიდებლური სარწმუნოების დოგმატები ის ფუნდამენტია, რომელსაც ეფუძნება ეკლესია და კაშირიც მღვდელს, მღვდელმთავარსა და მორწმუნეებს შორის. იმ შემთხვევაში, როდესაც მღვდელმთავარი ცდება სარწმუნოების საკითხებში და, თავისი მწვალებლური იდეების გამო, წყვეტს ჭეშმარიტი სიტყვის ქადაგებას, მაშინ საერთო რწმენის არსებული ფუმდამენტი ირყევა და ინგრევა ის საეკლესიო ერთობა რომელიც არსებობდა მასა და მორწმუნეებს შორის.
ჩვენი დიდი მამა და აღმსარებელი თევდორე სტოდიელი ასე ადასტურებს ზემოთ ნათქვამს: "შენ მეუბნები, რომ შეგეშინდა შენი მღვდლისთვის გეთქვა, რომ არ მოეხსენიებინა ერესიარქი? მაშ, მომეც ნება ამასთან დაკავშირებით გითხრა, რომ მე არ გაქებ ამისთვის, რადგან შესაძლოა ოდენ თანაზიარობითაც შეიბილწო, როდესაც შენ მას ახსენებ, და ის, ვინც ახსენებს ერესიარქს, უკვე არამართლმადიდებელია". ანუ ოდენ მწვალებელი ეპისკოპოსის მოხსენიებით ადამიანი მიდის მის მწვალებლურ რწმენასთან თანაზიარობამდე, და წმინდანი აკეთებს დასკვნას, რომ ამგვარი მღვდელიც უკვე არამართლმადიდებელია". ანუ ეკუმენისტი ეპისკოპოსის ოდენ სახელის მოხსენიებით შევდივართ ტოტალურ თანაზიარობაში მის მწვალებლობასთან და ამის გამკეთებელი შეუძლებელია იწოდოს მართლმადიდებლად, რამეთუ "უკვე არამართლმადიდებელია ის, ვინც ლოცვაში მოიხსენიებს ერესიარქს".
პატრიარქ ვეკოსის (1275-1282) დროინდელი მთაწმიდელი მამები, რომლებიც გამოხატავდნენ წმიდა მამათა მარადიულ სიბრძნეს, იმპერატორ მიხეილს წერდნენ: "რამეთუ ზეგარდმო მოცემულია, რათა ღმრთის მართლმადიდებლური ეკლესია საკურთხეველში მღვდელმთავრის სახელის ხსენებით აჩვენებდეს მასთან სრულ ერთობას".
"ზეგარდმო" ნიშნავს, რომ ლაპარაკია ეკლესიის უწყვეტ ტრადიციაზე, ანუ იმ ფაქტზე, რომ მღვდელმთავრის მოხსენიება ანუ მისი სახელის ხსენება უთითებს ამ მღვდელმთავრის რწმენასთან სრულ სარწმუნოებრივ თანაზიარობას. მაშ სად არიან ახლა ისინი, ვინც კადნიერად და დაცინვით რომ ლაპარაკობენ "თანაზიარ ჭურჭლებზე" და საქმით უარყოფენ ანტიოქიის მე-2 კანონს, რომლის შესახებაც, და ეს უნდა აღინიშნოს, პიდალიონში ნათქვამია, რომ სრულ თანხმობაშია ჩვენს მიერ განსახილველი ორგზისი კრების 15-ე კანონთან?
დასკვნა: ეკუმენისტი-ეპისკოპოსის მოხსენიებით ჩვენ ტოტალურად თანავეზიარებით მის მწვალებლობას, ვხდებით მისი მწვალებლობის მოზიარენი, რომლისაც მას სწამს და რომელსაც ასწავლის, რადგან ვახსენებთ მას ღმრთის წინაშე, და შესაბამისად, მივიჩნევთ მას იმგვარ მღვდელმთავრად, რომელიც "მართლიად ასწავლის ჭეშმარიტების სიტყვას" ,ეს კი ჩვენც გარდაგვქმნის ცრუდ და პირმოთნეებად, ასევე მასთან ერთი საწმუნოების მქონეებად, ანუ მწვალებლებად.
შემდეგ პატრიარქ ვეკოსის დროინდელი მთაწმინდელი მამები აგრძელებენ და გვეუბნებიან: "საშინელ საიდუმლოთა აღსრულების დროს სპექტაკლს ვთამაშობთ და თავს ვიკატუნებთ, თითქოსდა ის, რაც არ არის ასეთი სინამდვილეში ასეთია? და როგორ აიტანს ამას მართლმადიდებელი სული და მყის არ განეშორება მათთან თანაზიარობას, ვინც ღვთაებრივს პირადი მიზნებისთვის იყენებს?" (Theodor Andidon. Cuvânt introductiv. P. 399.). ანუ, როგორ შეუძლია მართლმადიდებელ სულს პირმოთნეობა და თეატრალური სპექტაკლის გათამაშება, თითქოსდა არაფერი საგანგაშო ხდებოდეს და არ ჩამოშორდება მათთან თანზიარობას, ვინც ასე კადნიერად იყენებს სიწმიდეს თავისი პირადი მიზნების აღსასრულებლად და ახსენებს მწვალებელ ეპისკოპოსს, რადგან ხომ იციან, რომ მათი ეპისკოპოსი ჭეშმარიტების სიტყვას ამახინჯებს, როგორც ეს დღეს ეკუმენისტ-ეპისკოპოსებს ემართებათ?
კონსტანტინოპოლის ორგზისი კრების 15-ე კანონი
კონსტანტინოპოლის ორგზისი კრების 15-ე კანონი შეიძლება დავყოთ ორ ნაწილად, რომლებიც, მიუხედავად ამისა, უწყვეტად არიან დაკავშირებულნი ერთმანეთთან. პირველი ნაწილი, რომელიც არის ამავე კრების 13-ე და 14-ე კანონების გაგრძელება, აღნიშნავს, რომ დაუშვებელია "თუ მღვდელი, ეპისკოპოსი, ან მიტროპოლიტი გაბედავს განდგომას თავისი პატრიარქის ერთობისაგან და განსაზღვრებისა და განწესებისამებრ არ ახსენებს მის სახელს საღმრთო ჟამისწირვის დროს, არამედ კრების მიერ განაჩენის გამოტანამდე და მის საბოლოო დასჯამდე" თუკი განდგომის და ეპისკოპოსის მოუხსენიებლობის მიზეზი არის მღვდელმთავრის მიერ ჩადენილი ცოდვა.
ანუ, როგორც აანალიზებს ნიკოდიმოს მთაწმინდელი, გარყვნილების, მკრეხელობების და სხვა პრობლემების გამო, რომლებიც არ შეიცავენ დოგმატურ ცთომილებას. რადგან, ასეთ შემთხვევაში ისინი (ხსენების შემწყვეტნი) მართლაც განხეთქილების მოქმედნი არიან და "არღვევენ ეკლესიის ერთობას". სწორედ ამ მიზეზით გამოსცეს კონსტანტინოპოლის ორგზისი კრების (861 წ.) წმიდა მამებმა ეს კანონები, რათა ბოლო მოეღოთ განხეთქილებებისთვის, რომლითაც დასერილი იყო VIII და IX საუკუნეების ეკლესია.
მაგრამ, იმის საწინააღმდეგოდ, რაც დღეს ხდება, იმდროინდელი მორწმუნეები, განსაკუთრებით კი ბერები, გაბედულად წყვეტდნენ ურთიერთობას თავიანთ მწვალებელ ეპისკოპოსებთან.
აი, კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი მოწმობა იმისა, რომ წარმოქმნილი მწვალებლობის არეკვლა (თავიდან აცილება) ყოველთვის გულისხმობდა ერთობის გაწყვეტას მის ინიციატორებთან და გამტარებლებთან.
15-ე კანონის მეორე ნაწილი, რომლის ანალიზსაც ჩვენ ქვემოთ შემოგთავაზებთ, აღნიშნავს: "მაგრამ ის, ვინც განუდგება თავის მღვდელმთავართან ზიარებას იმ დროს, როდესაც იგი მწვალებლობას საჯაროდ ქადაგებს და აშკარად ასწავლის ეკლესიაში, და საკრებო განჩინებამდე თავის თავს განაშორებს ასეთ ეპისკოპოსის ერთობისგან, არამცთუ თავისუფალია კანონთამიერი განკანონებისაგან, არამედ ჯეროვანი პატივის ღირსია, როგორც ჭეშმარიტი მართლმადიდებლობისაკენ მისწრაფების მქონე, რადგან განიკითხა არა ეპისკოპოსი, არამედ ცრუეპისკოპოსი და ცრუმოძღვარი და ეკლესიის ერთობა განხეთქილებით კი არ დასერა, არამედ ეკლესია იხსნა განხეთქილებისა და გაყოფისაგან".
ღონისძიება, რომელსაც მოცემული კანონი განგვიწესებს როგორც აუცილებლობას, გულისხმობს მწვალებელი ეპისკოპოსისგან თავის შეზღუდვას, ანუ კრებით განკითხვამდე მისი მოხსენიების შეწყვეტას, ანუ მანამ, სანამ მწვალებლობა "განკითხულ" არ იქნება. ის უნდა იყოს ცნობილი მწვალებლობა, ანუ ისეთი, რომელიც განიკითხა კონკრეტულმა კრებამ ან კონკრეტულმა წმიდა ეკლესიებმა. ეს ნიშნავს, რომ ყველას მიერ აღიარებული კრებებისა და წმიდა მამების ავტორიტეტი აღემატება ნებისმიერ ეპისკოპოსს, მიტროპოლიტს, პატრიარქსა და თვით მთელ ადგილობრივ კრებასაც კი. ეს ტრადიცია დაცულია და გრძელდება წმიდა მამათა სწავლების მიმდევრობით, მათთან საკუთარი თავის გაიგივებით, და არავისა აქვს უფლება გააუქმოს ან დაამახინჯოს ის, რაც გადაწყვიტეს წმიდა მამებმა.
თუმცა, ეს არავითარ შემთხვევაში არ ნიშნავს, რომ რომელიღაც "არგანკითხული" მწვალებლობის შემთხვევაში, ამ მწვალებლობისა და ერესიარქების კრებით განკითხვამდე, ვალდებულნი ვიყოთ დავემორჩილოთ მწვალებლობათა მქადაგებელ ეპისკოპოსებს.
შესაბამისი მწვალებლობის მქადაგებელ ეპისკოპოსთან ურთიერთობის ასეთ გაწყვეტას, როდესაც მწვალებლობა კრებითად ჯერაც არ იყო განკითხული, ადგილი ჰქონდა ხატმებრძოლეობის დროს მისი აღმოცენებიდან ვიდრე VII მსოფლიო კრებამდე, რომელმაც საბოლოოდ დაგმო ეს მწვალებლობა. გარდა ამისა, აქ ადგილი ჰქონდა ისეთ ფაქტსაც, როდესაც მართლმადიდებლები გაემიჯნენ არა მწვალებლობას, რომელიც ჯერაც არ იყო განკითხული კრების მიერ, არამედ, როგორც ეს თეოფანეს "ქრონოგრაფშია" (იხ. P.G. Vol. 108. Col. 861А.) ნათქვამი, 348 ეპისკოპოსის მიერ კრებითად (იერიის კრება) რატიფიცირებულ სწავლებას.
მაგრამ როგორ ხდება განკითხული მწვალებლობის დეფინიცია, როგორია მისი მნიშვნელობა? განკითხული ან მხილებული მწვალებლობის დეფინიცია ენიჭება ყოველ სწავლებას, რომელიც ეწინააღმდეგება წმიდა წერილს ან აუქმებს მის რომელიმე მცნებას, ან კიდევ თუ მისი სწავლება წმიდა მოციქულთა, კრებათა, დოგმატთა და წმიდა მამათა სწავლებების საწინააღმდეგოა; მაშასადამე, ჩვენ ასეთ შემთხვევაში, დაუყოვნებლივ უნდა გავემიჯნოთ მოცემული მწვალებლობის მქადაგებელთ.
მაგალითად, თუ ეპისკოპოსი საჯაროდ ასწავლის ეკლესიაში, თითქოსდა ყველა რელიგია ცხონებისკენ მიმავალ გზას წარმოადგენს, როგორც ამას აკეთებს ბართლომეოს არხონდონისი, და აუქმებს ჩვენი უფლის იესუ ქრისტეს სიტყვებს: "მე ვარ გზა, ჭეშმარიტება და სიცოცხლე; ვერავინ მივა მამაჩემთან, თუ არა ჩემს მიერ" (იოანე 14:6), ან თუ ის ასწავლის, თითქოსდა უსჯულო ყურანი, როგორც უწოდებდა მას წმ. იოანე დამასკელი, წმიდაა და სახარების ტოლფასი, მაშინ ასეთ ადამიანს მართლმადიდებლები დაუყოვნებლივ უნდა გაემიჯნონ. წმ. თევდორე სტოდიელის თანახმად, რომელიმე სახარებისეული მცნების საჯარო და კრებითი გაქელვა მთელი სახარებისეული სჯულის საჯარო და კრებით გაქელვას ნიშნავს, რაზეც ნათლად ასწავლის თვით წმიდა წერილი: "რადგან ვინც იცავს მთელ რჯულს და მხოლოდ ერთში სცოდავს, ყველაფერში შემცოდეა" (იაკობ 2:10); და კიდევ: "უმალ ცა და მიწა გადავლენ, ვიდრე თუნდაც ერთი წერტილი ამოვარდება რჯულიდან" (ლუკა 16:17).
მაგრამ რა შეიძლება ვთქვათ კრებამდელ განკითხვამდე? ან მისი არარსებობის დროს? როდესაც კრებითი გადაწყვეტილება ამართლებს მწვალებლობის ავტორს და კრების მონაწილეები, რომლებმაც ახდენენ დამნაშავის დეკრიმინალიზებას, ამახინჯებენ ჩვენი უბიწო სარწმუნოების ჭეშმარიტებას, მაშინ ჩვენი ვალია - არ მივიღოთ ასეთი გადაწყვეტილებები, არ დავემორჩილოთ და გაძლიერებულად ვეწინააღმდეგოთ მათ. ამ მიზეზით მართლმადიდებლები საუკუნეების განმავლობაში არ ემორჩილებოდნენ მწვალებელთა კრებებს, რომლებიც ამტკიცებდნენ და ამყარებდნენ მწვალებლობას, ხოლო თავად მწვალებლებს უდანაშაულოდ აცხადებდნენ. სიმართლის განსამტკიცებლად მოდი ვახსენოთ რამოდენიმე ამგვარი ერეტიკული კრება: 449 წლის ეფესოს კრება, რომელშიც მონაწილეობდა ორი პატრიარქი: დიოსკორე ალექსანდრიელი და იუვენალი იერუსალიმელი - და რომელიც იმპერატორმა მოიწვია იმ განზრახვით, რომ სურდა მიენიჭებინა მისთვის მსოფლიო კრების სტატუსი. მაგრამ ქალკიდონის IV მსოფლიო კრებამ (451 წ.) 449 წლის ეს კრება ანათემას გადასცა.
ცნობილი ფერარო-ფლორენციის კრება ან კიდევ ტირის, არიმინის, სელევკიის კრებები, რომლებიც მოწვეულ იქნენ ხატმებრძოლეობის დროს, ყველანი მწვალებლურნი იყვნენ. მართლმადიდებელთ მსგავსი მწვალებლური ბრძნობა რომ ჰქონოდათ, მაშინ უნდა მიეღოთ იმპერატორ ბასილიკის ენციკლიკა, რომელსაც ხელი მოაწერა 500-მა ეპისკოპოსმა, მათ შორის პატრიარქებმა: ტიმოთე ელურმა ალექსანდრიელმა, პეტრე მონგუსმა ანტიოქიელმა, იუვენალი იერუსალიმელმა, - ასევე იმპერატორ ჰერაკლეს "ეკფენსისი" (სარწმუნოების გადმოცემა) (638 წ.), რომელმაც დაამკვიდრა მონოთელიტური მწვალებლობა და, რომელსაც ხელი მოაწერა უამრავმა ეპისკოპოსმა, მათ შორის პატრიარქებმა: სერგი კონსტანტინოპოლელმა, კიროს ალექსანდრიელმა, მაკედონი ანტიოქიელმა, სერგი იერუსალიმელმა და პაპმა ჰონორიუს რომაელმა. და ყველა მათგანის წინააღმდეგ აღდგა მხოლოდ ორი ბერი: წმიდა მაქსიმე აღმსარებელი და წმიდა სოფრონი, რომელიც შემდეგ იერუსალიმის პატრიარქი გახდა.
ამრიგად, როდესაც საქმე ამგვარად წარიმართება და გამომდინარე იქიდან, რომ ორგზისი კრების 15-ე კანონი (6) თავის მეორე ნაწილში დოგმატიკურად ნათელია, ჩვენ სულაც არ გვმართებდა დაშვება იმისა, თითქოსდა ჩვენში ჩაინერგა აზრი, რომ მოცემული კანონი არ იყო სავალდებულო ყველა მართლმადიდებელისთვის. და ეს იმ მიზეზით, რომ მოცემული კანონი სარწმუნოებას იცავს მოხსენიების შეწყვეტით. ვფიქრობ არავინ შეგვეწინააღმდეგება იმაში, რომ სარწმუნოების დაცვა სავალდებულოა და არა ფაკულტატიური ყველა მართლმადიდებელისთვის. როგორც წმ. თევდორე სტოდიელი ასწავლის, სარწმუნოების დაცვა ყველა მართლმადიდებელისთვის სავალდებულოა, ის არა ფაკულტატიურია (ოფციონალურია).
საეკლესიო კრება კუნძულ კრეტაზე
ზოგიერთები ამტკიცებენ, თითქოსდა, რადგან მოცემული წმიდა კანონი ლაპარაკობს არა განკითხულ მწვალებელზე, არამედ "განკითხულ მწვალებლობაზე", ჩვენც არ გვმართებს ურთიერთობის გაწყვეტა ეპისკოპოსთან, რომელიც ოფიციალურად ჯერაც არ განკითხულა კრების მიერ. მაგრამ, ეპისკოპოსი, რომელიც იწყებს განკითხული მწვალებლობის ქადაგებას, თუნდაც ის ჯერაც დამხობილი არ იყოს თავისი პატივისგან როგორც ერეტიკოსი, სინამდვილეში მისი მატარებელია, თუნდაც პირადად არ იყოს განკითხული რომელიმე კრების მიერ. ამაში მდგომარეობს მწვალებლისგან თავის შემოზღუდვის აზრი - დაშორდე იმას, რაც ზიანს გაყენებს და უცხოა ეკლესიის ჯანსაღი სარწმუნოებისთვის, და არა საბოლოო გამოხატვაში პროტესტისა, როგორც არაღვთისმეტყველურად ამტკიცებს ამას ზოგიერთი, არამედ მართლმადიდებლური ეკლესიის კრების მოწვევის დაჩქარებაში, რათა განკითხულ იქნას მწვალებელი, თუ არ შეინანებს.
წინამდებარე კანონი (ორგზ. 15-ე) ამ მწვალებელ ეპისკოპოსებს "ფსევდო-ეპისკოპოსებს (ცრუ-ეპისკოპოსებს) და ფსევდო-მოძღვრებს უწოდებს". ჩვენს დღეებში აზრთა დამახინჯების მიზეზით, მწვალებლად მიიჩნევა არა მწვალებლობის მატარებელი, არამედ მხოლოდ ის, ვინც კომპეტენტური საეკლესიო ორგანოს მიერ არის განკითხული. მაგრამ ეს აშკარად არასწორია მოცემული კანონის ანალიზის თვალსაწიერიდანაც, რადგან მაშინ:
a) არავთარი საჭიროება იქნებოდა კანონში გამოყენებულიყო გამოთქმა "საკრებო განჩინებამდე", ანუ ეპისკოპოსთან მიმართებაში, რომელიც მწვალებლობას ქადაგებს, მაგრამ ჯერაც არ განუკითხავს კრებას.b) არც ერთი მართლმადიდებელი არ ეზიარებოდა რომელიმე განკითხულ მწვალებელს;
c) არ არის განსაკუთრებული პატივის ღირსი ის, ვინც უფრთხილდება მწვალებელს, რადგან ეს მისი ელემენტარული მოვალეობაა. ამ მიზეზით მოცემული კანონი ლაპარაკობს მათზე, "ვინც იწოდება ეპისკოპოსად", ანუ იმის შესახებ, ვინც ატარებს ეპისკოპოსის სახელს და მისი ქიროტონია ნამდვილია, მაგრამ რეალობაში ის არის ისეთი, რომელსაც კანონი, ამ ეპისკოპოსის მწვალებლურობის გამო შემდგომში "ცრუ-ეპისკოპოსს და ცრუ-მოძღვარს" უწოდებს.
შედეგად, მწვალებლობის მატარებელი ერეტიკოსის განკითხვა, რომელიც დაგმობილია კომპეტენტური ეკლესიური ორგანოს მიერ, მიზნად ისახავს არა მისგან განშორებას, არამედ ეკლესიის გათავისუფლებას მწვალებლობის მომაკვდინებელი სნეულებისგან და მართლმადიდებელთა დაცვას ამ დაავადებისგან.
მეორე პირობა, როდესაც თავი უნდა შეიზღუდო მწვალებელი ეპისკოპოსისგან არის პირობა, "როდესაც იგი მწვალებლობას საჯაროდ ქადაგებს და აშკარად ასწავლის ეკლესიაში". ეს ნიშნავს, რომ ეს სწავლება ამ ეპისკოპოსის რწმენაა, და არა სხვა რამ, რომელიც მან მხოლოდ ახსენა ქადაგებითი იმპროვიზაციის დროს ან უზუსტობა დაუშვა, ან კიდევ ეს იყო გამოთქმის არასწორი ფორმა. ამგვარად, მორწმუნენი თავს უნდა იზღუდავდნენ ღია მწვალებლისგან, რომელიც, სარგებლობს რა თავისი თანამდებობით, მწვალებლობის გავრცელებას და ეკლესიის მთავარ მიმართულებად მის დასახვას.
გამოთქმა "მწვალებლობას საჯაროდ ქადაგებს და აშკარად ასწავლის ეკლესიაში", რა თქმა უნდა, ნიშნავს მწვალებლობას, არა მარტო ისეთს, რომელსაც სიტყვით ქადაგებენ, არამედ საქმითაც ავრცელებენ. ანუ, მაგალითად, თუ პატრიარქი მსახურობს და ლოცულობს პაპთან ერთად და ეს ტელევიზიის წყალობით ცნობილი ხდება ყველაზე ბოლო მართლმადიდებლისთვისაც კი, ჩაითვლება მწვალებლობად, რომელსაც ეკლესიაში საჯაროდ და აშკარად ასწავლიან, რადგან მხედველობა უფრო საიმედოა, ვიდრე სმენა, ხოლო საქმეები უფრო სანდოა, ვიდრე სიტყვები. ეს სწორია იმ შემთხვევაშიც, როდესაც ეპისკოპოსი ქადაგებს რაიმე მწვალებლობას, ჩართავს მას მის მიერ დაწერილ წიგნში, (იხ. იოანე ზიზიულასის კაზუსი, მსოფლიო პატრიარქი ბართლომე არქონდონისი და სხვა).
მწვალებელი ეპისკოპოსისგან მორწმუნეთა შემოზღუდვა მდგომარეობს იმაში, რათა ჭეშმარიტი სარწმუნოების დაცვითა და შენარჩუნებით დარჩნენ ეკლესიის წევრებად, და სრულიად არასწორია ზოგიერთის აზრი, თითქოსდა ამითი ისინი წყდებიან და შორდებიან ეკლესიას. რადგან, წმიდა მამათა თანახმად, ამ შემოზღუდვის გარდა, მწვალებელი ეპისკოპოსისგან და მწვალებლისგან განშორების სხვა მეთოდი არ არსებობს.
გამოთქმაში "ვინც საკრებო განჩინებამდე თავის თავს განაშორებს ასეთ ეპისკოპოსის ერთობისგან" წმიდა კანონი გულისხმობს ისეთ ეპისკოპოსს, რომელიც უკვე ჩავარდნილია მწვალებლობაში, ხოლო გამოთქმა "ჯეროვანი პატივის ღირსია, როგორც ჭეშმარიტი მართლმადიდებლობისაკენ მისწრაფების მქონე", გულისხმობს, რომ ვინც მწვალებლისგან შემოიზღუდა თავი ამის გამო ქებას იმსახურებს, რადგან დაეხმარა ეკლესიას არ გადახრილიყო რწმენისგან და საქმით აარიდეს მას უთანხმოებები და განხეთქილებები.
პატივი, რომელსაც თვით ეკლესია მიაგებს მათ, ვინც კრებამდე ან ეპისკოპოსთა სამსჯავრომდე განეშორა მწვალებლობის საჯაროდ მქადაგებელს, წარმოადგენს მათი მიკუთვნება წმინდანთა და აღმსარებელთა კატეგორიისადმი, რადგან მწვალებელი ეპისკოპოსის უარყოფას და მისგან ჩამოშორებას მოსდევს დევნულება და მოწამეობრივი ღვაწლი, რომელსაც ხშირად ხელს საერო ხელისუფლებაც ჰკიდებს.
რა თქმა უნდა, აქ იგულისხმება, რომ დანარჩენები, ვინც თავი არ შემოიზღუდეს, ვინც არ დაიკავა მართლმადიდებლური პოზიცია, არა მარტო მწვალებლობაში ჩავარდა, ანუ პოტენციალურად მწვალებელია, არა მარტო არ დაეხმარა ეკლესიას დამდგარიყო ჭეშმარიტების გზაზე, არამედ თავისი გულგრილობით მწვალებლობას მისცა განმტკიცების შესაძლებლობა. ამგვარად, იგულისხმება, რომ იმ დროს, როდესაც ერთნი ქებისა და პატივის ღირსნი არიან თავიანთი პრინციპული მართლმადიდებლური პოზიციის გამო, ისინი, ვინც დათმო და კომპრომისზე წავიდა მწვალებლობასთან, გმობისა და სასჯელის ღირსია.
ისტორიული მაგალითისთვის მივმართოთ პერიოდს, რომელიც წინ უძღოდა VII მსოფლიო კრებას. დოსითეოს იერუსალიმელი მოკლე აღწერს ამაღელვებელ მოვლენას, რომელიც დაკავშირებულია პირველ ხატმებრძოლ პატრიარქ ანასტასისთან (730-754), რომელიც, იყო ჯერაც არდაგმობილი მწვალებლობის მიმდევარი, მანამ, სანამ მას კომპეტენტური საეკლესიო ორგანო დაგმობდა, ხელკეტებით გამოდევნეს და ქვებით ჩაქოლეს წმიდა დედაკაცებმა, რომლებიც საბოლოოდ მოკლულ იქნენ საერო (პოლიტიკური) ხელისუფლების მიერ.
რა თქმა უნდა, ცხადია, დღეს რომ ვინმემ გაბედოს ამგვარი რამ ჯერაც არდაგმობილი მწვალებლობის მიმართ, მას ეკუმენისტები გიჟად, მეამბოხედ, ფანატიკოსად, ეკლესიის გარეთ მყოფ ადამიანად და ლუციფერიანული და დემონური სულით შეპყრობილად გამოაცხადებდნენ.
ხოლო მათ, ვინც დაელოდებოდა კრებას, რომელიც ამ თემასთან დაკავშირებით რაიმე გადაწყვეტილებას მიიღებდა (როგორიც იყო, მაგალითად, იერიის კრება), ღვთისმსახურებაზე მოიხსენიებდნენ ანტიქრისტე-მწვალებლებს, როგორც აკეთებდა ამას თავის ეპოქაში ეპიფანე თეოდოროპულოსი და როგორც დღეს აკეთებენ ამას მისი ანტიპატრისტული თეორიის ადეპტები, ჩათვლიდნენ გონიერ, მორჩილ, საღად მოაზროვნე და ეპისკოპოცენტრული ეკლესიის შიგნით მყოფ ქრისტიანად. სამწუხაროდ ასეთია დღევანდელი ვითარება.
წმიდა სტეფანე ახლის ცხოვრებაში, მისი მოწამეობრივი ღვაწლის გარდა, ნაუწყებია, რომ, როდესაც დასრულდა იერიის კრება (754 წ.), იმპერატორმა კონსტანტინე კოპრონიმემ პატრიციუს კალისტოსთან ერთად ამ კრების გადაწყვეტილება გაუგზავნა ღირ. სტეფანეს, რათა ხელი მოეწერა მისთვის, რადგან წმიდა მამა ძალზედ ცნობილი და ყველას მიერ პატივდებული მოძღვარი იყო. მაგრამ წმ. სტეფანემ უარი თქვა ამ კრების დადგენილებების ხელმოწერაზე, უწოდა მას მწვალებლური და არ მიიღო იმპერატორის მიერ გამოგზავნილი პროდუქტებიც კი, რასთან დაკავშირებითაც განაცხადა, რომ შეუძლებელია პირი დაიგემოვნო მწვალებელთა სისაძაგლით (Sinaxarul cel Mare [Большой Синаксарь]. Vol. XI. P. 699).
აქ, როგორც ვხედავთ, სახეზეა ფაქტი, როდესაც 348 ეპისკოპოსისგან შემდგარი კრება, რომელმაც დაამტკიცა მწვალებლობა, უარყოფილ იქნა მხოლოდ ერთი წმიდა ასკეტის მიერ. ანუ ღირ. სტეფანემ თავი შემოიზღუდა არა მარტო ერთი ეპისკოპოსისგან ან პატრიარქისგან, არამედ მთელი კრბისგან, ყველა მისი მონაწილითურთ, და სწორედ მწვალებლობის გამო, რომელიც მანამდე კრებითად დაგმობილი არ იყო.
ათეულობით მსგავსი შემთხვევბიდან ჩვენ აქ შევჩერდით მხოლოდ ორ შემთხვევაზე, როდესაც წმიდა მამებმა ურთიერთობა გაწყვიტეს ჯერაც არდაგმობილ მწვალებლობასთან. ეს შემთხვევები გამოდგებოდა მომზადებად ან პრეამბულად თვით კონსტანტინოპოლის ორგზისი კრების მე-15 კანონისთვის. მოვიტანოთ ასევე სულ ორი მაგალითი პერიოდიდან, რომელიც მოსდევს კონსტანტინოპოლის ორგზის კრებას, რათა ვაჩვენოთ კანონის გამოყენების აუცილებლობა, რომელზეც მიდის ლაპარაკი.
პირველი მაგალითი დაკავშირებულია 1054 წლის განხეთქილებასთან. რომის პაპი ლეონ IX, სარწმუნოების სიმბოლოში ფილიოკვეს (ლათ.: Filioque) შეტანის გამო, მწვალებლად გამოცხადდა. ეს მწვალებლობა უკვე განკითხულ იყო 879 წლის კრების მიერ, წმიდა ფოტიოს დიდი დროს. მაგრამ არ იყო დაგმობილი შესაბამისი მწვალებლობის მატარებელიც, ანუ პაპი ლეონ IX. ამგვარად, მართლმადიდებელმა პატრიარქმა მიქაელ კერულარიოსმა, კონსტანტინოპოლის კრებასთან ერთად, გამოიყენა კონსტანტინოპოლის ორგზისი კრების მე-15 კანონი და ურთიერთობა გაწყვიტა რომის პაპ ლეონ IX-სთან კრებითად მის დაგმობამდე.
ჩვენ ამას აღვნიშნავთ როგორც ყველაზე ნათლად მეტყველ და კარგად ცნობილ მაგალითს, რადგან მას იმოწმებს ბალსამონი კონსტანტინოპოლის ორგზისი კრების მე-15 კანონის განმარტებაში: "დავიმახსოვროთ ეს, რადგან, ის, შესაძლოა, სასარგებლო გამოდგეს იმათ წინააღმდეგ, ვინც გვეუბნება, თითქოსდა არ არის კარგი თავი შემოვუზღუდოთ ძველი რომის საყდრისგან მანამ, სანამ ის დაიგმობა ამისთვის, როგორც ბოროტმეტყველი ერეტიკოსი" (Rallis, Potlis. Colecţia Sfintelor Canoane [Раллис, Потлис. Коллекция Святых Канонов]. Vol. II. P. 695).
მეორე მაგალითია ღირ. მთაწმიდელ მამათა მაგალითი, რომლებიც აწამეს პატრიარქ ვეკოსის დროს. პატრიარქი იოანე XI ვეკოსი ლათინობისკენ მიდრეკილი იყო, ანუ ის იზარებდა და ქადაგებდა დაგმობილ მწვალებლობას, მაგრამ ჯერ კიდევ არ იყო განკითხული კრების მიერ. ამგვარად, წმიდა მამებმა და მთაწმინდელმა მოწამეებმა თავი შემოიზღუდეს მისგან ჯერ კიდევ მისი კრებით განკითხვამდე, და ეს გახდა სწორედ მათი წამების მიზეზიც.
წმიდა კანონის ბოლო ნაწილი, რომელზეც ჩვენ ვლაპარაკობთ, წარმოადგენს მართლმადიდებელთა აღმსარებლობითი წინააღმდეგობისა და მთლიანი პოზიციის სრულ გამართლებას. ლაპარაკია "ფსევდო-ეპისკოპოსთა" და "ფსევდო-მოძღვართა" თემაზე, ასევე იმაზე, თუ ვინ არის განხეთქილების მოქმედი. თავიდანვე გამოთქმა: "განიკითხა არა ეპისკოპოსი, არამედ ცრუეპისკოპოსი და ცრუმოძღვარი" გვაფიქრებინებს, რომ ჩვენ, როგორც მართლმადიდებელნი, უნდა ვხედავდეთ განსხვავებას ან ზღვარს უნდა ვავლებდეთ ეპისკოპოსებსა და ფსევდო-ეპისკოპოსებს შორის, რათა მოტყუებულნი არ აღმოვჩნდეთ, და ეს უნდა გავაკეთოთ მანამ, სანამ ამას კომპეტენტური საეკლესიო ძალაუფლება გააკეთებდეს.
ეს ფრაზა ასევე აღნიშნავს, რომ შუძლებელია ჭეშმარიტი ეპისკოპოსისგან, რომელიც არის ქრისტეს ხატი და ჭურჭელი, რომელშიც ის მკვიდრდება, მართლმადიდებელთაგან საღ ჭკუაზე მყოფი ვინმე თავს იზღუდავდეს, თუნდაც ამგვარი ეპისკოპოსი რომელიმე კრებამაც დაგმოს, როგორც ეს მოხდა წმიდა ათანასე დიდის, წმიდა იოანე ოქროპირის და სხვა წმინდანების შემთხვევაში.
პირიქით, ფსევდო-ეპისკოპოსთან და ფსევდო-მოძღვართან, რომელიც მხოლოდ სახელით იწოდება ეპისკოპოსად (სინამდვილეში კი ასეთი უკვე აღარ არის - რედ.), არც ერთი მართლმადიდებელი არ იქნება ერთობაში და მასთან ერთად ერთ გზას არ დაადგება, არამედ გაშორდება საეკლესიო თვალსაზრისით. ფსევდო-ეპისკოპოსი - ეს არის ყველაზე უარესი, რაც კი შეიძლება ეკლესიაში იყოს, რადგან ის არის მორწმუნეთა წინააღმდეგ შემართული ეშმაკის იარაღი.
ამგვარად, მოცემული კანონი ყველა მართლმადიდებელს აკისრებს პასუხისმგებლობას ჭეშმარიტ ეპისკოპოსთა და ფსევდო-ეპისკოპოსთა გარჩევის საქმეში. ყველაზე მნიშვნელოვანი და ამავდროულად აუცილებელი აქ არის ის, რომ საკმარისი არ არის ფსევდო-ეპისკოპოსის დიაგნოსტირება, არამედ აუცილებელია მისგან განცალკევებაც, წმიდა მოციქულ პავლეს სიტყვების შესაბამისად: "ჩვენ კი მცნებად გისახავთ, ძმანო, ჩვენი უფლის იესო ქრისტეს სახელით, რომ განეშოროთ ყველა ძმას, უწესოდ მოარულს და არა იმ მოძღვრებისამებრ, ჩვენგან რომ მიგიღიათ" (2 თესალონიკ. 3:6).
მაგრამ, დღეს არიან ისეთები, ვინც თავს ქრისტიანს უწოდებს და ამტკიცებს: "რადგან ეკლესიას კრებითად ჯერაც არ აუყრია პატივი (განუსჯელი მწვალებლებისთვის - რედ.) და მათი საიდუმლოებანი ქმედითია, ჩვენ არ უნდა მოვწყდეთ მათ და არ უნდა შევწყვიტოთ მათი მოხსენიება". სამწუხაროდ, ამ თავიანთი სიტყვებით ისინი აჩვენებენ, რომ თავს ჩვენს წმინდანებზე უფრო გონიერ და ამაღლებულ ადამიანებად მიიჩნევენ. ჩვენი წმინდანები კი ხაზს უსვამდნენ, რომ კრებით განკითხვამდე საჭიროა ხსენებული ეპისკოპოსებისგან, როგორც ცრუ-მოძღვრებისგან და ცრუ-ეპისკოპოსებისგან განშორება, რომლებიც ამახინჯებენ დოგმატებს და ჭეშმარიტებას, რომელიც მამათაგანსისხლით დაცული მიგვიღია. და არა მარტო.
ისინი აუქმებენ კანონს და, რაც ყველაზე უარესია, აუქმებენ ეკლესიის ტრადიციას და წმინდანთა პრაქტიკას ან, უფრო სწორედ, აღდგებიან სულიწმიდის წინააღმდეგ, რომელმაც წმინდა მამებს მისცა სიბრძნე მიეღოთ და დაემტკიცებინათ ეკლესიის კანონები. ამიტომაც მათ(თანამედროვე ეპისკოპოსებს - "აპოკ". რედ.) უფრო მართებდათ თქმა: "ჩვენ არ ძალგვიძს მწვალებლობისადმი წინააღმდეგობა, საკუთარ თავზე აღმსარებლობითი ღვაწლის აღება და დევნულად ყოფნა ჭეშმარიტების გამო", და არა მწვალებლობისა და მწვალებლებისადმი თავიანთი თანადგომის გამართლება! მძიმეა ეს სიტყვა, მაგრამ ჭეშმარიტია.
ყველა ჩვენთაგანისთვის ადვილად გასაგებია, რომ თუ ნამდვილ კანონს (იგულისხმება ორგზისი კრების 15-ე კანონი - "აპოკ". რედ.)ფაკულტატიურად ჩავთვლით, ეს სერიოზულად შეუწყობს ხელს მწვალებელ-ეპისკოპოსებს, ასევე ნელთბილ, გულგრილ და გამბედაობას მოკლებულ მართლმადიდებელთ, რადგან, ერთი მხრივ, პირველნი (ანუ ფსევდო-ეპისკოპოსები) იცავენ თავიანთ სასურველ ერთობას, ცენტრსა და ღერძს, რომელსაც თვითონვე წარმოადგგენენ, ხოლო დანარჩენები თავიანთ სინდისს ქენჯნისგან ათავისუფლებენ და იხსნიან ბრძოლისა და აღმსარებლობის მოვალეობას, რომელიც მათ უნდა აღესრულებინათ.
კონსტანტინოპოლის ორგზისი კრების 15-ე კანონის ფაკულტატიურობის თეორიას ჩვენ ვხვდებით 1930 წლიდან ბერ გერასიმე მენაგიასთან, როდესაც მან წმიდა დიდი ლავრის მონასტრისგან მიიღო დავალება "გაუნათლებელი" ზილოტების საპასუხოდ, რომლებმაც შეწყვიტეს მასონი პატრიარქის ბასილი II-ის მოხსენიება 1924 წელს ახალი კალენდრის შემოღების გამო და დაეწერა წერილი მათ "შესაგონებლად". ამის შემდეგ არქიმანდრიტმა ეპიფანე ფეოდოროპულოსმა კიდევ უფრო წინ წაწია ეს თეორია თავისი სახელგანთქმული წიგნით "ორი უკიდურესობა" (1968 წ.).
შეიძლება თუ არა ქრისტეს მცნებები ოპციონალური იყოს? მაგალითად, ცნება "არა იპარო" ნიშნავდეს: "მინდა - მოვიპარავ, არ მინდა - არ მოვიპარავ"?! შეიძლება თუ არა, სახელმწიფოს კანონები ფაკულტატიური იყოს?
ჩვენ ბოლოსთვის შემოვიტოვეთ 15-ე კანონის ანალიზი და შედარება მოციქულთა 33-ე კანონთან, რომელიც საკმაოდ ნათლად ადასტურებს ჩვენს მიერ გაანალიზებული კანონის სავალდებულო, და არა ფაკულტატურ ხასიათს.
მოციქულთა 33-ე კანონი ბრძანებს: "არ უნდა მოხდეს უცხო ეპისკოპოსის, მღვდლის ან დიაკვნის შეწყნარება წარმომადგენლობითი სიგელის გარეშე, ხოლო ამ სიგელის წარდგენის შემდეგ გამოიკვლიონ და, თუკი აღმოჩნდება, რომ ის კეთილმსახურების მქადაგებელია, მიღებულ იქნეს; წინააღმდეგ შემთხვევაში მიეცით მას რაც სჭირდება, საძმოში კი ნუ მიიღებთ, რამეთუ მრავალი სიყალბე ხდება".
უდავოდ, არც ერთი ნორმალური ადამიანი არ დაიწყებს მტკიცებას, თითქოსდა წმიდა მოციქულთა მოცემული კანონი არის ოპციონალური. არადა ის კონსტანტინოპოლის ორგზისი კრების 15-ე კანონზე უფრო მკაცრია, რადგან იმ დროს, როდესც 15-ე კანონი ბრძანებს თავის შეზღუდვას იმისგან, ვინც მწვალებლობას "საჯაროდ ქადაგებს", წმიდა მოციქულთა 33-ეკანონი განკარგულებას იძლევა არ შეიწყნარონ ეპისკოპოსი ან კლერიკოსი, რომელიც არა მარტო საჯაროდ არ ქადაგებს მწვალებლობას ეკლესიაში, არამედ, პირიქით, გააჩნია სარეკომენდაციო წერილიც, რომელიც მის მართლმადიდებლურობაზე მეტყველებს.
ამგვარად, მოცემული 33-ე კანონი ითხოვს ძალიან დიდი ყურადღებით გამოიკვლიონ ყოველი კლერიკოსის სარწმუნოება მანამ, სანამ ვინმე მართლმადიდებელი მასთან ევქარისტულ ერთობაში შევიდოდეს. მაგრამ ყველაზე მკაცრი და ამავდროულად თანამედროვე მართლმადიდებელთათვის ყველაზე რეკომენდირებულია ის, რომ მოცემული კანონის ყველა ოფიციალური კომენტატორი აღნიშნავს მსგავს ეპისკოპოსთაგან და კლერიკოსთაგან (მღვდლებისა და დიაკვნებისგან) თავის შეზღუდვას, თუნდაც გამოკვლევის შემდეგ კონსტატირებულ იქნებამხოლოდ ის, რომ მათი სარწმუნოება საეჭვოა (არაერეტიკულია - მთარგმნ.), როგორც ამას ამბობენ ეკლესიის დიდი კანონისტები.
ასე, მაგალითად, მოციქულთა 33-ე კანონის განმარტებაში ზონარა აღნიშნავს, რომ "ვინც მართლმადიდებელია რწმენით, მიიღე და გქონდეს მასთან ერთობა. ხოლო თუ საეჭვოა მართლმადიდებლურად აღიარებს თუ არა დოგმატებს, განეშორე, ნუ იქნები მასთან, როგორც ამას გიბრძანებს მოცემული კანონი" (Rallis, Potlis. Colecţia Sfintelor Canoane. Vol. II. P. 14).
ბალსამონი უთითებს, რომ: "იყავი ერთობაში იმათთან, ვინც მართლმადიდებელია, და განეშორე საეჭვოთ" (Ibidem).
არისტენე თავის განმარტებაში აღნიშნავს შემდეგს: "სარეკომენდაციო წერილის გარეშე უცხო მღვდელი არ უნდა შევიწყნაროთ: და ეს სარეკომენდაციო წერილი რომც მოიტანოს, მაინც უნდა გამოკვლეულ იქნას მისი რწმენა. და თუ უეჭველად მორწმუნეა (ანუ მართლმადიდებელია - "აპოკ". რედ.) მიიღე იგი; ხოლო თუ საეჭვოა, განუცხადე ეკლესიის ხელმძღვანელობას მის შესახებ და განეშორე მას" (Ibidem.)
ზედმეტია იმაზე ლაპარაკი, რომ რწმენის გამოკვლევა და განშორება (თუ სასულიერო პირი საეჭვოა), აღესრულება კრებამდე და კრებით განკითხვამდე იმისა, ვინც მხოლოდ ეჭვს იწვევს სარწმუნოებასთან დაკავშირებით. აქ ჩვენ კვლავ ვხედავთ თანხმობას კონსტანტინოპოლის ორგზისი კრების 15-ე კანონსა და მოციქულთა პერიოდს შორის, და საერთოდ, მთელი ეკლესიის ტრადიციასთან.
მოციქულთა დამოწმებული კანონის ბოლო ნაწილი ასე იკითხება: "... მრავალი სიყალბე ხდება", რაც ნიშნავს, რომ ყოველ მართლმადიდებელს აკისრია მოვალეობა და პირადი პასუხისმგებლობა, და ის არ უნდა შემოიფარგლოს იმით, რომ ვიღაც ირწმუნება რომ მართლმადიდებელია და მართლმადიდებლის სახელს ირქმევს, არამედ ყურადღებით გამოიკვილეთო იმისი რწმენა, ვისთანაც გიწევთ ევქარისტული ერთობის დამყარება.
გაანალიზებული კანონის ინტერპრეტაცია, როგორც ვითომცდა ფაკულტატიურისა სრულ წინააღმდეგობაშია თვით წმიდა წერილთან, რომელიც უპირველეს ყოვლისა ადგენს, თუ როგორ უნდა იყოს მართლმადიდებელთა დამოკიდებულება მწვალებლებთან. ამიტომაც ხსენებული 15-ე კანონის ფაკულტატიური ხასიათის თეორიის დამცველები იძულებულნი იყვნენ ჩამოეყალიბებინათ სხვა არამართლმადიდებლური სწავლებაც, რომლის მიხედვითაც მოხსენიება ეს მხოლოდ უბრალო ლოცვაა ეპისკოპოსის ჯანმრთელობასა და დღეგრძელობაზე და არ ფლობს სხვა საღვთისმეტყველო განზომილებებს, მაშინ როდესაც წმიდა მამები, რომლებიც ჩვენ ვახსენეთ, მოცემული თეორიის სრულიად საწინააღმდეგო სწავლებას გვთავაზობენ.
ამგვარად, მოცემული ინტერპრეტაციის თანახმად, რომელიც 15-ე კანონის ფაკულტატიურობას ირწმუნება, მოცემული ეპისკოპოსი არა მარტო არ არის ანათემირებული თავისი მწვალებლური სარწმუნოების გამო, არამედ მას იხსენიებენ კიდეც წმიდა საიდუმლოებებში და აღიარებენ ეპისკოპოსად, რომელსაც თურმე ჩვენნაირი რწმენა გააჩნია და ჩუმად და მოთმინებით ელიან კრების გადაწყვეტილებას. ეს ნიშნავს, რომ ეპისკოპოსისთვის ბიბლიური მცნებიდან კეთდება გამონაკლისი და ის მოციქულებზე და ანგელოზებზე მაღლა დგას, ანუ ის ღმერთი ყოფილა, რადგან ანგელოზებზე და წმინდანებზე მაღლა არავინ დგას ღმერთის გარდა.
ეს არის წმიდა წერილის ფუნდამენტური გადატრიალება, ეპისკოპოსის იდოლატრიზაცია, რომელიც აღემატება პაპისტურს სწავლებასაც კი რომის პაპის მეთაურობაზე (რადგან ვატიკანში მაინც ერთი პაპი ჰყავთ, ჩვენთან კი მათი რაოდენობა ბევრია), და რაც ყველაზე უარესია, მწვალებელი ეპისკოპოსისადმი მორჩილებით ჩვენ პასუხისმგებელნი ვხდებით მასთან ერთად და ვექვემდებარებით ბიბლიურ ანათემას, ანტიოქიის კრების მე-2 კანონის თანახმად, რომელიც ბრძანებს: " თუ ეპისკოპოსთა, მღვდელთა, დიაკონთა, ან სხვა სამღვდელოთაგან აღმოჩნდება ვინმე უზიარებელთა მაზიარებელი, ისიც უზიარებელი უნდა იყოს, როგორც საეკლესიო კანონებში არევ-დარევის შემტანი" (იხ. ანტიოქიის ადგილობრივი საეკლესიო კრების კანონები)
რაოდენ სამწუხაროა და უგუნურია, რომ მაშინ, როდესაც წმიდა მოციქული პავლე ანათემას გადასცემს საკუთარ თავსაც კი, თუ ის ჭეშმარიტი სარწმუნოების საწინააღმდეგო რამის სწავლებას შეუდგება. დღეს კი რა ხდება? ნებისმიერი თანამედროვე ეპისკოპოსი, კანონის ფაკულტატიური ინტერპრეტაციის საფუძველზე, თუ რაიმე მართლმადიდებლობის საწინააღმდეგო სწავლებას შეუდგება, არა თუ ანათემირებული არ იქნება, არამედ, პირიქით, დარჩება თავის ხარისხში, მოხსენიებულ იქნება წმიდა საიდუმლოებებში, მას ქრისტეს ხატად და მის ადგილზე მდგომარედ ჩათვლიან - ჩვენ კი მას უნდა ვუსმინოთ?
რა თქმა უნდა, ყოველივე ზემოთთქმული გვაგონებს მიტრ. იოანე ზიზიულასის მწვალებლურ სწავლებას, რომელიც აღნიშნავს, რომ "ვინც წმიდა ლიტურგიაზე არ ახსენებს ეპისკოპოსს საკუთარ თავს შლის სიცოცხლის წიგნიდან. ამიტომაც ევქარისტიას, რომელიც არ აღესრულება მმართველი ეპისკოპოსის ან მღვდელმსახურთა კრების მმართველი ეპისკოპოსის სახელით, არავითარი მაცხოვნებელი ღირებულება არ გააჩნია მისი აღმასრულებლისთვის" (Rallis, Potlis. Colecţia Sfintelor Canoane. Vol. II. P. 100). შედეგად, გარანტია ხდება არა ქრისტე და მღვდლის ერის და, რა თქმა უნდა, ეპისკოპოსის რწმენა, რომელიც აღასრულებს საიდუმლოს, არამედ ეპისკოპოსის სახელის მოხსენიება.
დაბოლოს, ზიზიულასის მიერ ჩვენი მართლმადიდებლური ეკლესილოგიის გაკათოლიკებამ ის მიიყვანა ისეთი რამის დაწერამდე, როგორიცაა თუნდაც ეს სიტყვები: "ჩვენ არ შეგვიძლია ვილოცოთ უშუალოდ ქრისტეს მიმართ, არამედ ჩვენსა და ქრისტეს შორის დამატებულ უნდა იქნას მისი ხატი, ანუ ეპისკოპოსი" (14 Idem. "Model de Euharistie" ("Образец Евхаристии"). 2006. P. 81).
არათეოლოგიური და არამართლმადიდებლური იდეის გარდა, თითქოსდა ჩვენ ეპისკოპოსის მეშვეობით ვლოცულობთ, მივყავართ ასევე იმგვარი იდეის კონსტატირებისგან, რომლის მიხედვითაც: "ხატში პირადად მყოფობს პროტოტიპი, ამიტომაც პროტოტიპის წინაშე თაყვანისცემა გადადის მის მიღმიერ მხარეზე, როგორც ეს ცნობილია წმიდა ბასილის დიდის ცნობილი გამოთქმიდან" (15 Ibidem. P. 83).
აი ზიზიულასის პაროქსიზმის პაპისტური მასშტაბი: როგორც პაპი მიიჩნევა ქრისტეს ადგილნაცვლად და წარმომადგენლად დედამიწაზე და, შედეგად, ღმერთადაც, უკვე ჩვენგან, მართლმადიდებლებისგან ითხოვენ ლიტურგიკულ თაყვანისცემას ეპისკოპოსის წინაშე, მიუხედავად იმისა, რისი სწამს და რას აკეთებს იგი, რადგან თურმე ის "ქრისტეს ხატია" თავისი ქიროტონიის და არა სარწმუნოების ძალით.
ჩვენს მიერ ამ მცირედით გადმოცემული მსჯელობიდანაც ნათელი ხდება, რომ მართლმადიდებელი ვალდებულია შემოიზღუდოს თავი მწვალებელი ეპისკოპოსისგან მის კრებით განკითხვამდე, და უდავოდ წარმოჩენილია, რომ ვინც ორგზისი კრების 15-ე კანონს ფაკულტატურს უწოდებს, ის წმიდა ტრადიციის მიღმა დგას, აუქმებს წმიდა მამათა სწავლებას და, ქადაგებს რა საკუთარ ეკლესიოლოგიას, მწვალებელი ხდება. მძიმეა ეს სიტყვა, მაგრამ ჭეშმარიტია.
გარდა ყველაფრისა, 15-ე კანონის, როგორც ფაკულტატიურის ინტერპრეტაცია გვაჩვენებს მწვალებლობისადმი სხვა მიდგომასაც, რომელიც სრულიად ეწინააღმდეგება წმიდა მამების სწავლებას, და მიუხედავად ამისა განსაკუთრებული შედეგი მაინც არ გააჩნია. ყველაზე ცუდი ამ ყველაფრიდან ის არის, რომ მოცემული ინტერპრეტაცია მიზეზი ხდება მორწმუნეთა შორის განხეთქილებისა, რომლებიც დავობენ თუ როგორ უნდა მოიგერიონ მწვალებლობა, და იქმნება შთაბეჭდილება, თითქოსდა ჩვენი სარწმუნოების სიწმიდეზე პასუხისმგებლობა ჩვენ ყველას თანაბრად არ გვაკისრია, ყოველს თავის ადგილზე; და, რომ თურმე, შესაძლოა ზოგიერთი სარწმუნოებისთვის დევნილი და შეურაცხყოფილი იყოს, სხვები კი ლეგიტიმურად, ყოველგვარი უარყოფითი შედეგის გარეშე მწვალებლებთან ხელიხელჩაჭიდებული იარებოდეს და კრების გადაწყვეტილებებს ელოდეს.
მეტიც, იქმნება ისეთი შთაბეჭდილება, რომ სარწმუნოების დაცვისთვის ღმერთი პასუხისმგებლობას აკისრებს არა მორწმუნეთ, რომლებიც მწვალებლობის გავრცელების პერიოდში ცხოვრობენ, არამედ ეს არის თვით ღმერთისა და მისი ანგელოზების გამოცდა, მაშასადამე, ჩვენ თურმე მშვიდად და მოთმინებით ზეციურ სასწაულებრივ ჩარევას უნდა დაველოდოთ.
ამიტომაც გვესმის მრავალ ქრისტიანთაგან: "ღმერთი ყველაფერზე ზრუნავს, ღმერთი ისე არ დაგვტოვებს, ის დაიცავს თავის ეკლესიას, და ბჭენი ჯოჯოხეთისანი მას ვერ შემუსრავენ". ასე თუ ვიმსჯელებთ, მაშინ წმინდანებისთვის საკმარისი იქნებოდა ოდენ ელოცათ და დალოდებოდნენ ზეციურ ჩარევას; რა რჯიდა მათ საკუთარი სიცოცხლე გაეწირათ და მოწამეობრივად აღსრულებულიყვნენ ჭეშმარიტებისთვის, საკუთარი და ჩვენი სარწმუნოებისთვის. მაშასადამე, ამგვარი სწავლება აუქმებს წმინდანთა მოწამეობრივ ღვაწლსაც, რადგან მათ შეეძლოთ მწვალებლობასთან უფრო ... გონივრული მიდგომა.
მაგრამ ისტორიული რეალობა სრულიად საწინააღმდეგოს გვასწავლის, ანუ იმას, რომ ღმერთი მწვალებლობის დროებას უშვებს იმისთვის, რათა გამოცდილ იქნან მისი ჭეშმარიტი თაყვანისმცემლები, როგორც იცდება ვერცხლი და ოქრო ღუმელში, და რათა გამორჩეულ იქნას ხორბალი ღვარძლისგან, ანუ მძიმე დღეების გადამტანნი იმათგან, ვინც სარწმუნოებრივ კომპრომისებზე მიდის, ეთანხმება ბოროტებას და მასთან ერთად ხელიხელჩაჭიდებული დადის. "ვინაიდან თქვენში განხეთქილებაც საჭიროა, რათა გამოცდილნი გამოჩნდნენ თქვენს შორის" (1 კორინთ. 11:19).
ისტორიის განმავლობაში ქრისტიანები იმ ინტერპრეტაციას რომ მიჰყოლოდნენ, თითქოსდა მოცემული კანონი ფაკულტატიურია, მასინ არც ერთი მწვალებლობა არ იქნებოდა განკითხული, და არც აღმსარებლები იქნებოდნენ, არც დევნულებები, არც მოწამეები და, რაც ყველაზე უარესია, ჩვენ დღეს მართლმადიდებლები არ ვიქნებოდით.
პირველი და უმთავრესი მიზეზი, რის გამოც დღეს არ ებრძვიან ეკუმენიზმს და ის სულ უფრო მტკიცდება და მყარდება ისე, რომ აჩლუნგებს მორწმუნეთა სინდისს, - გახლავთ ის, რომ ცხოვრებაში ტარდება კონსტანტინოპოლის ორგზისი კრების 15-ე კანონის ხსენებული ინტერპრეტაცია, რომლის მიხედვითაც ეს კანონი არის ოპციონალური, ფაკულტატიური.
ისინი წმიდა მამათა მტკიცებულებების გარეშე ირწმუნებიან, თითქოსდა ჩვენ არ ვიბილწებით და არ ვხდებით მწვალებლობის თანამოზიარენი, როდესაც თავს არ ვიზღუდავთ მწვალებლებისგან მათი მოხსენიების შეწყვეტით, რადგან ჩვენ მართლმადიდებლურად ვაზროვნებთ. ამ არგუმენტით გაცხადებულია, რომ ჩვენი სარწმუნოება პერსონალურია და მას არ გააჩნია ეკლესიოლოგიური განზომილება, და ჩვენ არ ვართ ერთი სხეულის წევრები, ერთი და იგივე სარწმუნოებით, ერთი და იგივე თანაცხოვრებით, თითქოსდა რომელიღაც პროტესტანტულ ასოციაციას ან დაჯგუფებას ვეკუთვნოდეთ, რომელშიც ყოველს, განსაკუთრებით ეპისკოპოსს შეუძლია სწამდეს რაც სურს, მიუხედავად იმისა, მოახდენს მისი რწმენა გავლენას ეკლესიის დანარჩენ წევრებზე თუ არა.
ეს არსებითად არის კიდევაც მწვალებლობა, რადგან მართლმადიდებლობაში სარწმუნოებრივი ერთობა არსებობს აზრშიც და პერსონალურ მრწამსშიც. არსებობს წმიდა ტრადიცია, და ყოველი, ვინც მას განუდგება, მწვალებელი ხდება. არსებობენ წმიდა კანონები და წმინდანები, რომლებიც გვიჩვენებენ, როდის ვიბილწებით მწვალებლობით და როგორ ვმონაწილეობთ მწვალებლობაში. ზემოთხსენებული მწვალებლური აზრი ჰგავს იმას, ვიღაცამ რომ თქვას, თითქოსდა მას განსაზღვრულად სწამს, მაგრამ ჩვენ არ შეგვიძლია მისი დადანაშაულება ღმერთის უარყოფაში, რადგან ამას სიტყვით არ წარმოთქვამს და არ ქადაგებს.
მაგრამ წმიდა მამები აჩვენებენ, რომ ჩვენ ღმერთს ვიღებთ ან უარვყოფთ არა მარტო სიტყვებით, არამედ საქმეებითაც, თუნდაც რაიმე არასწორის მოწონებით და, რა თქმა უნდა, მდუმარებით, რომელიც უღმრთოების მესამე სახეობას წარმოადგენს. შედეგად, ვინც თვითნებურად იღებს გადაწყვეტილებას სარწმუნოებასთან დაკავშირებულ საკითხებში, მწვალებელია, რადგან ეს არის ჩვეულებრივი პროტესტანტიზმი.
რა თქმა უნდა, არსებობენ ისეთებიც, ვინც ამტკიცებენ, რომ ისინი არ გამოეყოფიან მწვალებლებს იმიტომ, რომ ისინი ამგვარი სახით საკუთარ თავს ეკლესიის გარეთ დააყენებდნენ, და რომ ისინი ეკლესიის შიგნით ბრძოლას ამჯობინებენ. ეს ე. წ. "ანტიეკუმენისტები" სინამდვილეში ზიზიულასის ეპისკოპოცენტრიზმის თეორიის ადეპტები არიან, რომლის შესახებაც ზემოთ ვისაუბრეთ. ისინი ამ სახით აუქმებენ იმას, რასაც ბრძანებს წმ. გრიგოლ პალამა, რომელიც ბრწყინვალედ გამოხატავდა წმიდა მამათა სწავლებას, თუ როგორი ურთიერთობა უნდა ჰქონდეთ მორწმუნეებს ეკლესიაში: "ვინც ქრისტეს ეკლესიისგან არის ის ჭეშმარიტებისგანაა. ხოლო ვინც არ არის ჭეშმარიტებისგან, ის არც ქრისტეს ეკლესიას ეკუთვნის".
ასეთები თვითნებურად ემორჩილებიან მწვალებლობას, რომელიც ფორმით პაპიზმზე უარესია, რომელიც აუქმებს წმინდანებს, მათ ღვაწლს და ოპოზიციაში უდგას მთელ წმიდა მამებისეულ ბრძოლას მწვალებლობათა და მწვალებლების წინააღმდეგ. ეს არის სულიწმიდის ყველაზე დიდი გმობა, რომელიც ყოველთვის მეტყველებდა და მეტყველებს წმიდა მამების პირით.
არიან ისეთები, ვინც ღვთისმოსაობის მომიზეზებით, სინამდვილეში კი - ყალბი ღვთისმოსაობით, ამტკიცებს და რჩევასაც იძლევა, რომლის თანახმადაც "ყველაფერი, რაც კეთდება, ძალდატანების გარეშე უნდა კეთდებოდეს, მრავალი ლოცვის, მოცემული პრობლემის ყველა პარამეტრის ყურადღებითი შესწავლით, და მივყვეთ ღმრთისგან განათლებულ და ქარიზმატულ მამებს".
ამ შეხედულებაზე წმიდა მამების პასუხი ასეთია: "როდესაც ლაპარაკია დოგმატებზე, არ უნდა ვიხელმძღვანელოთ ვინმე დაახლოებულის ჭკუით, არამედ რაც ძველთაგან გადმოგვეცა ის უნდა გვეპყრას და არავის დავემორჩილოთ, თუნდაც ანგელოზს, თუკი ის სხვა სახარებას შემოგვთავაზებს" (16 Феофилакт Болгарский. P.G. Vol. 124. Col. 525A).
ასეთები აუქმებენ არა მარტო წმიდა მამებს, არამედ მთლიანად მართლმადიდებლურ ტრადიციასაც, როდესაც გვირჩევენ მივდიოთ "ღმრთისგან განათლებულ და ქარიზმატულ მამებს", ეკლესიის მიერ, სულიწმიდის მადლით მიღებულია წმიდა კანონები იმის შესახებ, თუ რა უნდა ვქნათ მწვალებლობის დროს. ეს გადაწყვეტილება ასეთია: დავგლიჯოთ (მწვალებლობა) ნაკუწებად და სანაგვეში გადავაგდოთ!
ზოგიერთი იმოწმებს წმ. იოანე ოქროპირს, და ამბობს, თითოსდა ის გვასწავლიდეს, რომ უმჯობესია ეკლესიის შიგნით იყო და ცთუნდე, ვიდრე ცხოვრობდე ჭეშმარიტებაში და ეკლესიის გარეთ მეტყველებდე. უპირველეს ყოვლისა უნდა ითქვას, რომ მსგავსი რამ არსად არავის უთქვამს, განსაკუთრებით იოანე ოქროპირს!
მეორე, მოდი ჩვენც ვიკითხოთ: შესაძლებელია თუ არა, ვინმე ფლობდეს ჭეშმარიტებას და იმყოფებოდეს საცთურში? შესაძლებელია თუ არა, ვინმე საცთურში იყოს და ეკუთვნოდეს ეკლესიას, მაშინ როდესაც, წმიდა გრიგოლ პალამას თანახმად, "ვინც ეკლესიისგანაა, ის ჭეშმარიტებისგან არის, ხოლო ვინც ჭეშმარიტებისგან არის, ისინი ქრისტეს ეკლესიისგან არიან"? არსებობს თუ არა საცთური ეკლესიაში? ჩავარდნილან თუ არა ჩვენი წმინდანები საცთურში?
ეს არის ბართლომეოს არხონდონისის ზოგიერთი მწვალებლობა, რომელიც, როგორც ზოგადად წმინდანთა და კონკრეტულად წმიდა მამათა წინააღმდეგ მებრძოლი, აცხადებს: "ჩვენი წინაპრები, რომლებმაც მემკვიდრეობად განხეთქილება დაგვიტოვეს, გველის, ბოროტების ამ დასაბამის, უბედური მსხვერპლნი გახდნენ, და უკვე იმყოფებიან მართლმსაჯული ღმრთის ხელში. ჩვენ მათთვის ღმერთს წყალობას შევთხოვთ, მაგრამ მის (უფლის) წინაშე მოვალენი ვართ გავასწოროთ მათი შეცდომები"!!! (ჟურნალში: "Episkepsi" за 15.06.1989, გაზეთში: "Adevărul bisericesc"("საეკლესიო ჭეშმარიტება") от 16.12.1998 და გაზეთში: "Oameni noi" ("Новые люди") от 26.02.1999).
თუმცა, არიან "გონივრულობაზე", "წითელ ზოლებზე" და "საერთო ბარძიმზე" მოლაპარაკენიც. ანუ, ისინი შეწყვეტენ თანაზიარობას, თუკი მწვალებლები რომის პაპთან გაიზიარებენ საერთო ბარძიმს. უპირველეს ყოვლისა, დაე ამ თეორიის მიმდევრებმა გვიჩვენონ თუნდაც ერთი კანონი, რომელიც მსჯელობს საერთო ბარძიმზე მწვალებლებთან, და ჩვენც მის საფუძველზე აღვადგენთ მოხსენიებას. მაგრამ არა თუ არ არსებობს ასეთი კანონი, არამედ ყველა კანონი ლაპარაკობს მწვალებელი ეპისკოპოსის მოხსენიების შეწყვეტაზე, როდესაც ადგილი აქვს მწვალებლებთან ერთობლივ ლოცვებს, რამეთუ ეს აპრიორი ნიშნავს ერთად მლოცველთა საზოგადო რწმენას.
სრულიად ნათელია, რომ ჩვენ, როდესაც თავს არ ვიზღუდავთ მწვალებელთაგან, ეკლესიის კანონებისა და საღმრთო სჯულის მიხედვით, ყველანი მწვალებლობით ვიბილწებით, შედეგად, განვეყოფით ჩვენს უფალს იესუ ქრისტეს. მისგან განყოფა არის კიდევაც სიკვდილი და მარადიული ჯოჯოხეთი, და არა აქვს მნიშვნელობა - ცოდვის გამო მოხდება ეს თუ - კვლავ და კვლავ - მწვალებლობათა გამო.
როგორც ეკუმენიზმის ყოვლადმწვალებლობის, ასევე ნებისმიერი სხვა მწვალებლობის წინააღმდეგ მთელი ბრძოლის არსს წარმოადგენს მწვალებლობასთან და მწვალებლებთან თანაზიარობის გაწყვეტა. ეს არის განკურნების დასაწყისი. ნებისმიერ შემთხვევაში მკურნალობას, რომელსაც იწყებს ექიმი, გააჩნია შემდეგი ეტაპები:
ა) დაავადების დიაგნოსტირება;ბ) მისი განკურნება;გ) სრული გამოჯანმრთელება.
თუკი სულიერი ექიმები - ეკლესიის მოძღვრები - პირველ, ანუ დიაგნოსტირების ეტაპზე ჩერდებიან, ეს არა თუ სასარგებლო არ არის, არამედ დამღუპველიცაა. მწვალებლობის დიაგნოსტირებით შემოფარგვლა, საღვთისმეტყველო ტექსტების შეთხზვა, კონფერენციებისა და სინაქსისების მოწვევა, ერთდღიანი რელიგიური მანიფესტაციები მწვალებლობის დასაგმობად, და არა მის წინააღმდეგ საბრძოლველად, სინამდვილეში ნიშნავს თვითონაც შეიტანო წვლილი მწვალებლობის გავრცელებაში და, საბოლოო ჯამში, მის დომინირებაზე. აუცილებელია ვიმოქმედოთ წმიდა მამებისეულად, ანუ მწვალებლობა მოვიკვეთოთ ეკლესიიდან.
რადგან არც ერთი მწვალებლობა არ არის თავწარკვეთილი და ვიღაც ქადაგებსნ კიდევაც მას, ჩვენ ვალდებულნი ვართ მოვიკვეთოთ მწვალებლობის მიზეზები, ანუ შემოვიზღუდებით არა მარტო მწვალებელი ეპისკოპოსისგან, მოცემულ შემთხვევაში - მწვალებელ პატრიარქ ბართლომეოს არხონდონისისგან, არამედ იმათგანაც, ვინც უკვე იღებს კრეტის კრებას და იმყოფება მათთან ევქარისტულ ერთობაში, ვწყვეტთ ყოველგვარ საეკლესიო თანაზიარობას მათთან და იმათთანაც, ვინც დუმილით ეთანხმება მათ, ელის მართლმადიდებლურ კრებას, რომელიც ოფიციალურად განიკითხავდა და განკვეთდა მათ ეკლესიიდან.
მწვალებელი ეკუმენისტები, ახლა კი ე. წ. ანტიეკუმენისტები, რომლებიც სრულ თანაზიარობაში არიან მწვალებლებთან, ანუ იმათთან, ვინც საკუთარი ხელმოწერები დააფიქსირა კრეტის კრებაზე, შეურაცხგვყოფენ, ცილს გვწამებენ და ბრალს გვდებენ იმის გამო, რომ მივდევთ წმიდა და ღმერთშემოსილი მამების ტრადიციებსა და მცნებებს, და ამბობენ, თითქოსდა ჩვენ "ვაწყობთ სქიზმას და თვითონვე გავდივართ ეკლესიიდან", თითქოსდა ჩვენი საიდუმლოებები არანამდვილია, და ამით გმობენ სულიწმიდას მხოლოდ და მხოლოდ იმიტომ, რომ ჩვენ ვწყვეტთ ურთიერთობას მათთან და არ მივყვებით მათ მწვალებლობის უფსკრულში. მეტიც, ზოგიერთი მათგანი ბედავს და სქიზმატ-მწვალებლებსაც გვიწოდებს! მაგრამ ჩვენ, მცირე და მწირი სამწყსო, ერთი, წმიდა, საყოველთაო და სამოციქულო ეკლესიის უწყვეტი წმიდა ტრადიციის მიყოლას ვამჯობინებთ, და ვხდებით "წმიდა მამათა მიმდევრები".
გამოვიჩინოთ მტკიცე რწმენა და უფლის ჩვენის იესუ ქრისტეს შეწევნით, რომელიც არის თავი ეკლესიისა, და რომელიც მის ეკლესიასთან დაკავშირებით შეგვპირდა, რომ "ბჭენი ჯოჯოხეთისანი ვერ შემუსრავდნენ" მას, ნუ შევშინდებით, არამედ ვიდგეთ მტკიცედ მისი მადლით, და ყველამაც რომ მიგვატოვოს და მარტონი დავრჩეთ, მივდიოთ წმიდა მოწამეებს და წმიდა მოციქულ პავლეს, რომელიც ამბობს: "რა განგვაშორებს ქრისტეს სიყვარულს: ვიწროება თუ ურვა, დევნა თუ შიმშილი, სიშიშვლე თუ საფრთხე, ანდა მახვილი?... რადგანაც მწამს, რომ ვერც სიკვდილი და ვერც სიცოცხლე, ვერც ანგელოზნი და ვერც მთავრობანი, ვერც ძალნი, ვერც აწმყო, ვერც მომავალი, ვერც სიმაღლე, ვერც სიღრმე და ვერც რაიმე სხვა ქმნილება ვერ განგვაშორებს ღვთის სიყვარულს ჩვენს უფალ ქრისტე იესუში" (რომ. 8:35, 38-39).
საკუთარი თავის მწვალებლობისგან განშორება მკაცრია, უნიკალურია და აღსავსეა ცილისწამებებითა და ტანჯვით. ჩვენთვის, ვინც ორი ათასი წელია ვიდევნებით, და ყოველთვის ვიღებთ ამ ბრალდებებს განხეთქილებაში, იმაში, თითქოსდა ჩვენ ვქმნით საკუთარ ეკლესიას ეპისკოპოსებითურთ, თითქოსდა ჩვენ ვხელმძღვანელობთ ბრძოლას, წყალს ვასხამთ ძველმესტილე დაჯგუფებების წისქვილზე, თითქოსდა არ ვაღიარებთ წმინდანებს, ვთამაშობთ ბელადების როლს და პირველობას ველტვით, - ეს ბრალდებები, ერთი მხრივ, წარმოადგენენ კურთხევას, რამეთუ გვაგინებენ ქრისტეს სახელის ერთგულებისთვის, მიმართავენ სიცრუის ყველაზე სამარცხვინო სახეობას, მეორე მხრივ კი, ჩვენ ვლოცულობთ მათთვის, ვინც თავს ქრისტიანს უწოდებს, მაგრამ თავისი პირით ანთხევს მსგავს სიცრუეს; ვლოცულობთ, რათა ღმერთმა გაანათლოს ისინი, რათა გონს მოეგონ და შეინანონ, რამეთუ ისინი თვითონ ხდებიან მიზეზნი იმისა, რომ ესოდენ მრავალი მორწმუნე, რომელთაც სურთ იყონ აღმსარებლობითი ღვაწლის მიმდევარნი, ვარდებიან უმძიმეს საცთურებში.
ღმერთს ვევედრები, რათა მან, ყოვლადწმიდა დედუფლისა და ღვთისმშობლის, მარადისქალწულ მარიამის მეოხებით, მოგვცეს ძალა ვიყოთ წმიდა აღმსარებელთა მიმდევარნი, შევინარჩუნოთ რწმენა ისეთი, როგორიც მივიღეთ ის, წმიდა და შეურყვნელი, თუნდაც ამისთვის დაგვჭირდეს სიკვდილამდე დევნულების დათმენა, და ამგვარად საშინელ სამსჯავროზე პასუხი მივცეთ ჩვენს უფალს იესუ ქრისტეს, რომელსაც ეკუთვნის დიდება, პატივი და თაყვანისცემა, დაუსაბამო მამასთან და წმიდა, სახიერ და ცხოველმყოფელ მის სულთან ერთად, აწდა მარადის და უკუნითი უკუნისამდე, ამინ.
წყარო: http://prieteniisfantuluiefrem.ro/wp-content/uploads/2018/05/Studiul-teologic-ortodox-despre-Canonul-15-al-lui-Gheron-Sava-Lavriotul-la-Sinaxa-de-la-Negresti-Oas-19-mai-2018.pdf
http://www.odigitria.by/2018/06/04/doklad-na-mezhpravoslavnom-sinaksise-19-maya-2018-goda-v-g-negresht-oash-rumyniya