სწავლანი > ლიტურგიკა
წმ. სიმეონ თესალონიკელი
ჩვენი ცხონების სიბრძნე
შინაარსი:
წინასიტყვაობა
I. წმიდა საეკლესიო მღვდელმოქმედებათა და საიდუმლოთა შესახებ
1. იმის შესახებ, რომ საიდუმლო - შვიდია
2. ნათლისღების შესახებ
3. მირონცხების შესახებ
4. საღმრთო ზიარების შესახებ
5. ხელდასხმის შესახებ
6. ქორწინების შესახებ
7. სინანულის შესახებ
8. წმიდა ზეთისცხების შესახებ
9. მკვდართა ხორციელად აღდგომის შესახებ
10. რატომ შეუერთდა ღმრთის სიტყვა არა ანგელოზთა უმაღლეს ბუნებას, არამედ ადამიანურს
11. იმის შესახებ, რომ ქრისტემ თვითონაც მიიღო საიდუმლონი
12. იმის შესახებ, რომ მაცხოვარმა თვითონაც აღასრულა ლიტურგია
13. იმის შესახებ, რომ მაცხოვარმა კაცობრივად მიიღო მღვდლისა და მღვდელმთავრობის ხარისხი
14. იმის შესახებ, რომ პატიოსანი ქორწინება ქრისტემ, ეკლესიის მეშვეობით, საკუთარ თავთან მიმართებაშიც აკურთხა, აღასრულა რა იგი წმიდა სულში
15. იმის შესახებ, რომ ქორწინებას ქრისტემ ქალწულება ამჯობინა
16. იმის შესახებ, რომ ქალწულობა ქრისტესთან ქორწინებაა
17. იმის შესახებ, რომ სინანულის საიდუმლო გაგვიხსნა თვით მაცხოვარმა
18. იმის შესახებ, რომ სინანულის საქმენი ქრისტემ ჩვენს გამო აღასრულა
19. იმის შესახებ, რომ სინანულის გამო მღვდელმთავრებს სწორედ ქრისტესგან მიეცათ გახსნისა და შეკვრის ნიჭი
20. იმის შესახებ, რომ მონაზვნურ წესს მოიცავს სინანულის საიდუმლო, და ასევე თუ რატომ უწოდებენ მონაზვნობას ანგელოზურ წესსა და სინანულის სამოსს, და როგორია მისი ძალა
21. იმის შესახებ, რომ მაცხოვარმა საკუთარ თავში წარმოგვიჩინა ეს წმიდა წესი
22. იმის შესახებ, თუ რას ნიშნავს "დაუთმეთ მკვდრებს დამარხონ თავიანთი მკვდრები"
23. რას ნიშნავს ქრისტეს სიტყვები, "არცერთი კაცი, ვისაც ხელი უდევს სახნისზე...»
24. იმის შესახებ, რომ ზეთისცხება დაწესებულია მაცხოვრის მიერ
25. რისთვის გამოიყენება წმიდა და დიდ მირონში, ასევე ზეთისცხებაში ზეთი
26. რატომ აღავლენს მღვდელი ლოცვას ყრმის დაბადებისთანავე
27. თანმიმდევრული განმარტება იმისა, თუ რა აღესრულება ნათლისღების წინ, მის დროს და მის შემდეგ
28. იმის შესახებ, რომ უფალმა სახელი მიიღო მერვე დღეს, როდესაც მას იესუ ეწოდა
29. განმარტება იმისა, თუ რა აღესრულება საღმრთო ნათლისღებაში
30. იმის შესახებ, რომ მოსანათლავის ნათლია უნდა იყოს მართლმადიდებელი და ღვთისმოსავი
31. რას ნიშნავს "ალილუია"
32. იმის შესახებ, რომ (ფორმულას) "ინათლება მონა ღვთისა" უპირატესობა გააჩნია გამოთქმის წინაშე: მე "ვნათლავ მონას ღვთისას"
33. რა მოაქვს ნათელღებულისთვის ცხებას, ანუ მირონს
34. იმის შესახებ, რომ ყოველი ნათელღებულს და მირონცხებულს, შესაძლებლობისდა მიხედვით, მღვდლობის გარდა გააჩნია ყველა საღმრთო ნიჭი, რომელიც თავის დროს გაეხსნება
35. რატომ აჭრიან თმებს ნათელღებულთ, რატომ აფარებენ თავზე კუნკულს და ჩააცმევენ ანავოლიონს (სანათლავ კვართს)?
36. იმის შესახებ, რომ საიდუმლოთა ზიარება ნათლისღებისა და მირონცხების გვირგვინია
37. ლათინთა წინააღმდეგ და კიდევ იმის შესახებ, რომ არ უნდა განვაშოროთ ყრმები წმიდა ზიარებას
38. იმის შესახებ, რომ მღვდელმა ფრთხილად უნდა გამოიყენოს ნათლისღების წყალი და მისი მსგავსი სიწმიდენი
***
წინასიტყვაობა
წმ. სიმეონ თესალონიკელის წიგნი განმარტავს ტაძარში აღსრულებად საიდუმლოთა და სხვა მღვდელმოქმედებათა სიმბოლიკასა და მნიშვნელობას. მასში ასევე დეტალურად არის განხილული სატაძრო ცხოვრების სხვადასხვა მხარეები (ასპექტები), ეკლესიაში მორწმუნეთა ქცევისა და ღვთისმსახურების აღსრულების წესები, წმიდა გადმოცემის საფუძველზე მოცემულია პასუხები მღვდელმსახურებასთან დაკავშირებულ მრავალ საჭირბოროტო კითხვაზე. წიგნი განკუთვნილია ყველასთვის, ვისთვისაც კი მნიშვნელოვანია მართლმადიდებლური ეკლესიის ლიტურგიკული ცხოვრება და ცოცხალი წმიდა მამებისეული მემკვიდრეობა.
წმიდა სიმეონი, თესალონიკის არქიეპისკოპოსი (XIV - 1429) - ცნობილი საეკლესიო მოღვაწე, ღვთისმეტყველი და ბიზანტიის იმპერიის დაისის ცნობილი ლიტურგისტია. არქიეპისკოპოსის ხარისხში (1416/1417–1429) მან სახელი გაითქვა არა მხოლოდ, როგორც ბრძენმა მოძღვარმა და ღვთისმოსაობის დამცველმა, არამედ, როგორც თავისი სამწყსოს რელიგიური და პოლიტიკური დამოუკიდებლობის მედგარმა დამცველმა: მისი თავდადებული ძალისხმევით სულტან მურატის მიერ ალყაშემორტყმული თესალონიკი არ დანებდა თურქებს და მხოლოდ წმიდა სიმეონის გარდაცვალების შემდეგ, ხელმეორე შეტევის შედეგად იქნა აღებული.
მომავალი მღვდელმთავარი კონსტანტინოპოლში დაიბადა. ის ბერად აღიკვეცა სიმეონის სახელით და ბერულ ცხოვრებას პატარა სენაკში ეწეოდა. შესაძლოა ეს იყო წმიდა კალისტესა და ეგნატე ქსანფოპულოსების მონასტერი, რომლებთანაც ის ძალიან დაახლოვებული გახლდათ. შედეგად ის ხელდასხმულ იქნა მღვდელმონაზვნად, ხოლო ისტორიკოსთა ვარაუდით, შესაძლოა საპატრიარქო კარზეც ყოფილიყო ნამყოფი.
1416 წლის მიწურულსა და 1417 წლის დასაწყისში სიმეონს ხელი დაასხეს თესალონიკის არქიეპისკოპოსად. ახალი მსახურება მძიმე ტვირთი აღმოჩნდა და მეუფის ჯანმრთელობა სერიოზულად შეირყა. როგორც თვითონვე გადმოგვცემს, ის გადარჩა და ჯანმრთელობა საკათედრო ქალაქის მფარველის, დიდმოწამე დიმიტრი თესალონიკელის სასწაულებრივი შუამდგომლობით აღიდგინა.
უპოვართა მიმართ მისმა სამართლიანობამ და ზრუნვამ წმიდა სიმეონს საყოველთაო-სახალხო აღიარება სიცოცხლეშივე მოუპოვა, ასე რომ ზოგჯერ არამართლმადიდებელი ვენეციელებიც კი ებრაელებთან ერთად გლოვობდნენ მის გარდაცვალებას. მეუფის პატივისცემა თაობიდან თაობამდე არ წყდებოდა, ხოლო წმინდანის ხსოვნამ და მისმა სულმა მის მრავალ სახელგანთქმულ ნაშრომში დაივანა. მისი ოფიციალური განდიდება საბოლოოდ 1981 წელს შედგა, როდესაც მსოფლიო საპატრიარქო სინოდმა ის წმინდანად შერაცხა.
წმიდა სიმეონი - უამრავი მრავალგვაროვანი წერილის ავტორია. ის ეხება ლიტურგიკულ, სამოძღვრო, კანონიკურ, დოგმატურ, აპოლოგეტურ, მორალურ, ისტორიულ და პოლიტიკურ თემას. ყველა თავის ნაშრომში წმ. სიმეონი მართლმადიდებლობის მგზნებარე დამცველია. მისთვის დამახასიათებელია ასეთი ფრაზა: "კაცთათვის ჭეშმარიტი სიკეთე მართლმადიდებლად ყოფნაა, თუ არა და არამართლმადიდებლად ყოფნას სიკვდილი სჯობს".
წმინდანი აღიარებულია უდიდეს ბიზანტიელ ლიტურგისტად. ყველაზე მეტად ის ცნობილია თავისი დიდი ნაშრომით მწვალებლობათა წინააღმდეგ და ჩვენი ერთადერთი ქრისტიანული რწმენის შესახებ, ასევე ეკლესიის წმიდა წეს-ჩვეულებათა და საიდუმლოთა შესახებ, რომელიც კლასიკურ ნაშრომად მიიჩნევა. ზოგიერთ სხვა ნაშრომებთან ერთად, იერუსალიმის პატრიარქმა დოსითეოსმა ის პირველად იასაში 1683 წელს გამოაქვეყნა, 1791 წელს ახალბერძნულ ენაზე ითარგმნა, ხოლო 1856-1857 წლებში რუსულადაც. შემდეგ კი მისი ნაშრომები მინმაც შეიტანა თავის Patrologia Graeca-ში.
როგორც ღვთისმეტყველების ეგზეგეტი, წმინდანი უპირატესად მისტიკურ განმარტებებს მისდევდა, რომელშიც უმთავრესად დიონისე არეოპაგელს ბაძავდა. წმიდა სიმეონის თხზულებები ძალიან დაფასებულია მართლმადიდებლური ღვთისმსახურების მკვლევართა მიერ; წმინდანის ხსენება 15 სექტემბერს აღინიშნება.
მოცემული წიგნი "ჩვენი ცხონების სიბრძნე" წარმოადგენს თანამედროვე მართლმადიდებელი ქრისტიანისთვის ადაპტირებულ გამოცემას, რომელიც 1856 წელს დაიბეჭდა სახელწოდებით "Сочинения блаженного Симеона, архиепископа Фессалоникийского" ("თხზულებანი ნეტარ სიმეონისა, თესალონიკის არქიეპისკოპოსისა").
წყარო: Премудрость нашего спасения / святитель Симеон Солунский — М.: Благовест, 2010
I. წმიდა საეკლესიო მღვდელმოქმედებათა და საიდუმლოთა შესახებ
კლირიკოსი:
– მივიღეთ რა თქვენგან დარიგება ჭეშმარიტ სარწმუნოებაზე, გთხოვთ განგვიმარტოთ საეკლესიო საიდუმლოთა მნიშვნელობაც: რამდენია და როგორები არიან ისინი, ასევე რაშია თითოეული მათგანის ძალა და რას ვიღებთ მათი მეშვეობით?
მღვდელმთავარი:
– ძმაო! ის, რასაც ითხოვ, ჩემს ძალებს აღემატება. მაგრამ, იცოდე, მხოლოდ თქვენდამი სიყვარული აღმძრავს გარდავხდე თვითჩაღრმავებისა და მორჩილების საზღვრებს, რათა თქვენს სასარგებლოდ ვილაპარაკო. თავს მხოლოდ იმით ვინუგეშებ, რომ ყოველივე, რაზეც ვლაპარაკობდი, წმიდა წერილიდან არის ამოკრეფილი. ზუსტად ასეა ახლაც: რადგან გსურს გაიგო საეკლესიო საიდუმლოთა შესახებ, გეტყვი მათზე იმ ზომით, რა ზომითაც სიყვარულის მოვალეობა შემაძლებინებს. ხოლო შენ, თუკი რაიმე სარგებლობას ჰპოვებ ჩემს სიტყვებში, არ შეჩერდე, არამედ ეძიე უფრო გონიერი და წმიდა ადამიანები, და შეკითხვები მათაც დაუსვი. ასე ჭეშმარიტად მიიღებ სასურველს.
კლირიკოსი:
– გმადლობ, მამაო, შენ ხომ მორჩილების ესოდენი მაგალითები მოგვეცი. შენი წმიდა ლოცვებით, დაე, შეგვაძლებინოს უფალმა არ ვიფიქროთ იმაზე მეტი, "ვიდრე უნდა ვფიქრობდეთ, არამედ ვიფიქროთ საღად" (რომ. 12:3). მაშ, გთხოვთ დაგვმოძღვროთ საიდუმლოთა შესახებ.
1. იმის შესახებ, რომ საეკლესიო საიდუმლო - შვიდია
მღვდელმთავარი:
– თქვენი დაბეჯითებითი თხოვნით და ქრისტეს სახელით მოგითხრობთ მათ შესახებ. ესაია ამბობს (ეს. 11:12), რომ არსებობს სულის შვიდი ნიჭი და სულის მიერ აღსრულებული შვიდი საეკლესიო საიდუმლო. ესენია: ნათლობა, მირონცხება, ზიარება, მღვდლობა (χειροτονία), ქორწინება, სინანული და წმიდა ზეთის ცხება (ελαιον αγιον). მოკლედ ვიტყვი თითოეულ მათგანზე, თუმცა, ადრე, საღმრთო ლიტურგიას რომ განვმარტავდით, სათითაოდ უკვე ვისაუბრეთ.
2. ნათლისღების შესახებ
ნათლისღება სულიწმიდით აღგვაღორძინებს. რადგან ოდესღაც ჩვენი პირველი უვნებო შობა წარვწყმიდეთ და ახლა უსჯულოებასა შინა ჩავისახებით, როგორც დავით ფსალმუნთმგალობელი ბრძანებს, ცოდვებში ვიშვებით (ფსალმ. 50:7).
3. მირონცხების შესახებ
მირონცხება პირველ ბეჭედს გვადებს და ჩვენში ღმრთის ხატს აღადგენს, რომელიც მცნების დარღვევით დავაზიანეთ. ზუსტად ასევე ააღორძინებს იგი ჩვენში მადლს, რომელიც ღმერთმა ადამიანის სულს ჩაბერა. მირონცხება შეიცავს სულიწმიდის ძალას. ის არის ღმრთის კეთილსურნელების საცავი, ქრისტეს ბეჭედი და ნიშანი.
4. საღმრთო ზიარების შესახებ
ზიარება გვაერთებს თვით მეუფესთან, და ამ საიდუმლოში ჩვენ ნამდვილად ვხდებით თვით მისი ხორცისა და სისხლის მოზიარენი. საჭმლის მიერ მოკვდავნი გავხდით, და სამოთხიდან გამოვვარდით, გავშორდით ღმერთს, ახლა კი ზიარების მიერ კვლავ მარადიულ სიცოცხლეს ვუბრუნდებით. ამგვარად, ვთავისუფლდებით რა ხრწნილებისგან, ვუერთდებით უკვდავ ღმერთს, რომელიც ჩვენთვის მოკვდავი გახდა განკაცებით.
5. ხელდასხმის შესახებ
ხელდასხმა ადამიანს ანიჭებს შემოქმედის ძალაუფლებასა და ძლიერებას. მის გარეშე ვერაფერი იარსებებდა. ის თვით გარდამოხდა ზეცით და განკაცდა დედამიწაზე, რათა ჩვენ ავეყვანეთ ნეტარი ცხოვრებისკენ. და აი ეს მისი ძალა, ადიოდა რა ზეცად, მის მიერ დაფუძნებული სამღვდელოების მიერ მოგვანიჭა. მისი წყალობით ახლა ჩვენში აღესრულება მღვდელმოქმედებანი, რაც მღვდელმსახურთა გარეშე შეუძლებელია. ასე, მაგალითად, ოდესღაც მან ყველა ქმნილებაზე მაღლა დაგვაყენა, ახლა კი მღვდლობის მიერ უზენაეს სიკეთეთა განმკარგულებლებად გვქმნის. ამის შესახებ ფსალმუნთმგალობელი ამბობს: "დააყენებ მთავრებად მთელ დედამიწაზე" (ფსალმ. 44:17). რადგან უფალმა ჩვენ ზეცის გასაღებები მოგვანიჭა.
6. ქორწინების შესახებ
ქორწინება დაწესებულია ღმრთის მიერ ჩვენდამი გამოჩენილი მოწყალების გამო, რათა გავაჩინოთ შვილები. ეს ნიჭი უცვალებელი იქნება ხრწნადი სამყაროს აღსასრულამდე. ღმერთს არ ენება, მივმსგავსებოდით პირუტყვებს და ბილწ ვნებებში გავმრავლებულიყავით. მაგრამ რადგან ნებაყოფლობით დავექვემდებარეთ სიკვდილს, მან დაუშვა შთამომავლობის გაჩენა ჩვენში აღსრულებულიყო ისევე, როგორც მხეცებში, რათა გვცოდნოდა ჩვენი დაცემის სიღრმე. და ასე იქნება მანამ, სანამ ჩვენთვის განკაცებული, მომკვდარი და მკვდრეთით აღმდგარი ღმერთი აღდგენს და უკვდავად გარდაქმნის ჩვენს ბუნებას. ამ მიზნით აკურთხა კიდევაც მან ქორწინება, რათა კურთხევის გარეშე არ დარჩენილიყო ჩვენი ცხოვრების საწყისი.
7. სინანულის შესახებ
სინანულით ვასწორებთ ჩვენს ყველა ახალ და ახალ ცოდვებს. სინანულის ნიჭი იმიტომ მოგვეცა, რომ ნათლისღების შემდეგ არ არსებობს ცხონების სხვა საშუალება, გარდა შრომისა და ღვაწლისა, გარდა ქრისტესადმი მოქცევისა და ცრემლებისა, გარდა საკუთარ ცოდვათა შენანებისა და ბოროტებათაგან განშორებისა. ამ ნიჭს განსაკუთრებულად უახლოვდება მონაზონთა დასი, რომელიც არის მუდმივი სინანულის საწინდარი.
8. წმიდა ზეთის შესახებ
წმიდა ზეთი, როგორც მღვდელმოქმედება და საღმრთო წყალობის სახე, ღმერთმა მოგვცა მათ განსაწმენდად და საკურთხებლად, ვისაც ცოდვათაგან გათავისუფლება სურს. ამიტომაც წმიდა ზეთი ცოდვათა მიტევებასაც გვანიჭებს, სნეულებებსაც კურნავს, და კურთხევაშიც მონაწილეობს. ეს ყოველივე მოგვანიჭა იესუ ქრისტემ და მისივე ნებით, მისმა საღმრთო მოწაფეებმა გადმოგვცეს. რადგან ჩვენი ბუნება ორმაგია: შევდგებით სულისა და სხეულისგან, მღვდელმსახურებასაც, რომელიც ქრისტემ მოგვანიჭა, ორი მხარე გააჩნია. ის თვითონაც ორნაირი შეიქნა ჩვენთვის, არის რა ჭეშმარიტი ღმერთი, ჭეშმარიტად განკაცდა. ზუსტად ასევე ის სულიწმიდის მადლით განწმენდს ჩვენს სულებს, ხოლო გრძნობისმიერი წყლით, ზეთით, პურით და ბარძიმით, და ყოველივეთი, რაც კი სულიწმიდით იკურთხება, განწმენდს ჩვენს სხეულებს და სრულყოფილ ცხონებას გვანიჭებს.
9. სხეულთა აღდგომისა და აღდგენის შესახებ
იმისთვის, რათა სრულყოს ისეთებად, როგორიც შექმნა, ღმერთი მკვდრეთით აღადგენს გარდაცვლილთ და აღადგენს იმ სხეულებს, რომლებშიც ვცხოვრობდით და ვმოქმედებდით, რათა მოგვეგოს ყოველივე საქმეთა ჩვენთაებრ. და როდესაც სრულყოფილებაში აღგვადგენს (რამეთუ მას ამაოდ არაფერი შეუქმნია), მაშინ ხრწნილებაში არც ჩვენს სხეულებს დატოვებს, რადგან მან ყოველივე ყოფიერებისთვის შექმნა და არ სურს რაიმე წარწყმდეს.
ის არის სრულყოფილი ღმერთი, და მხოლოდ ეწოდება ჭეშმარიტად არსებული, რომელიც ჩვენ კაცთათვის გვემსგავსა. ამისთვის მიიღო მან კაცობრივი ხორცი მეტყველ და გონიერ სულთან ერთად, რათა ჩვენი მეტყველი სულები განეწმინდა და სულიწმიდის მადლით აღევსო, ხოლო ჩვენი სხეულები ეკურთხებინა და უხრწნელად ექმნა. სწორედ ამისთვის მოგვანიჭა მან საიდუმლონი, რომელთაც ორი განსაკუთრებული თვისება გააჩნიათ: ერთი მხრივ, საიდუმლონი აღესრულებიან ხილული სახით, მაგრამ სრულიქმნებიან სულიწმიდის მიერ. მეორე მხრივ, მათი დანიშნულებაა სულსა და სხეულს მიანიჭონ საღმრთო მადლი.
ეს ყოველივე მან მოგვანიჭა არა მარტო სიტყვით, არამედ საქმით. ღმერთმა-სიტყვამ, რომელიც თავისი კაცთმოყვარებით განკაცდა, საკუთარ თავზე გამოავლინა საიდუმლოთა მოქმედება, და ჩვენთვის შეიქნა სიკეთის საწყისად, რათა, ვექმნებით რა მას თავისიანებად, ამ სულიერი სიკეთეებით მისგანვე ვისარგებლოთ, როგორც წყაროსგან.
სწორედ იმიტომაც განკაცდა იგი, რომ შევერთებოდით მას და განვწმენდილიყავით მის მიერ. რადგან ის - იგივე ღმრთის სიტყვაა, რომელმაც დასაბამიდან შეგვქმნა და მამა-ღმერთის კურთხევითა და სულიწმიდის თანაშეწევნით აღგვაღორძინა. ყოვლის შემოქმედი ღმერთი-სამება ყველაფერს განაგებს, ყველაფერზე ზრუნავს, განსაკუთრებით ჩვენზე, დაცემულებზე. რადგან მან, ხილულ ქმნილებათაგან ყველაზე უდიდესი პატივი დაგვდო როდესაც კაცი ღმრთის ხატად შექმნა. და აი სიტყვა - ცოცხალი ხატი, და ბეჭედი, და ღმრთის ბრწყინვალება - საკუთარ იპოსტასში იღებს ჩვენს მეტყველ ბუნებას, რომელიც მის ხატად იქმნა და განაახლებს მას სწორედ ჩვენში, და არა რომელიმე სხვა ქმნილებაში, რამეთუ ამგვარი რამ შეუძლებელია.
კლირიკოსი:
- კეთილი, მაგრამ, ნუთუ, მეუფეო, ამისი გაკეთება არ შეეძლო ანგელოზს?
მღვდელმთავარი:
- არანაირად. ყოველი ქმნილება განსაზღვრულია, არ არის ყველგანმყოფი და თავისი ბუნებით ცხონების მონიჭების ძალის არმქონეა. რაც შეეხება მადლს, ანგელოზს მისი მონიჭება რომც შეძლებოდა, როგორც მისივე იარაღს და შეზღუდულ არსებას, ყველაზე მაინც ვერ იმოქმედებდა. ზუსტად ასევე მას არ შეეძლო ადრე დაცემულთა აღდგინება; ან როგორ მოგვანიჭებდა ის ცხოვრებას, თუკი თავისი ბუნებით თვითონვე არ არის ცხოვრება? ან როგორ დარჩებოდა უცვალებლად, თუკი ასეთი არ არის ბუნებითად? გავიხსენოთ, როგორ დაეცა ზოგიერთი ანგელოზი, არადა ისინი არ იყვნენ შეერთებულნი ხორცთან. მხოლოდ თვით მარადარსებულ სიტყვას, უცვალებელს თავისი ბუნებით, მარადის მცხოვრებს მამასთან და ცხოველმყოფელ სულთან ერთად, შეეძლო ჩვენთან, მოკვდავებთან, შეერთება, რათა შეეჩერებინა ჩვენი ხრწნადობა, რათა ჭეშმარიტ მარადიულ სიცოცხლეს გაეგდო ჩვენგან სიკვდილი და დაემკვიდრებინა ჩვენში უკვდავება.
არის რა ყველგანმყოფი და მარადიული, ღმერთი ძალმოსილია აცხონოს ისინიც, ვინც მის მოსვლამდე მოკვდა, და ისინიც, ვინც იგი მისი მიწიერი ცხოვრების დროს ირწმუნა, ასევე ისინიც, რომლებიც ამის შემდეგ ირწმუნებენ, და დღესაც სწამთ, და ისინიც, რომლებიც სამყაროს აღსასრულამდე ღმრთის მორწმუნენი იქნებიან. ღმერთს ძალუძს ყველა მათგანის ცხონება თავის მადლმოსილ საიდუმლოთა და მსახურთა მეშვეობით, რომელთაც მისი მადლი გააჩნიათ. და ის, სწორედ ის ერთადერთი, ყოველთვის მოქმედებს და ავლენს თავის ძალას მრავალთა მიერ. სწორედ იმიტომ შემოასახლა მან ჩვენში თავისი მადლი, რომ ჩვენით ემოქმედა. ჩვენ, მღვდლობის ღირსქმნილნი, მრავალნი ვართ და გაფანტულნი სხვადასხვა ადგილას, ის კი ერთია - ცაშიც, და მიწაზეც, ზღვაზეც და ყოველ ადგილას, ყოველივეს თანაესწრება და ყველას მიერ ყველაფერს აღასრულებს, რაც შექმნილთაგან არავის ძალუძს.
ამიტომ საიდუმლოთა აღსრულებისას ჩვენ კი არ ვმოქმედებთ, ჩვენ მხოლოდ აღვასრულებთ მღვდელმოქმედებას, ან ვმსახურებთ, მაგრამ ჩვენს მიერ თავად ის მოქმედებს. და თუმც მღვდელმსახურთა უთვალავი რაოდენობა ყოველდღიურად და ერთდროულად სწირავს მსხვერპლს, უფლის ხორცი და სისხლი მაინც ერთია. მსხვერპლი ერთია, და არა მრავალი. "რადგანაც ღვთის სიტყვა ცოცხალია და ქმედითი" (ებრ. 4:12), ყველგან ერთია და ყველაზე მაღლაა.
კლირიკოსი:
- საოცარია შენი სიტყვები, მეუფეო, და დიდად დაატკბო ჩემი სული: მე უფრო ნათლად შევიმეცნე ღმრთის სიტყვის განკაცების საიდუმლო.
10. რატომ შეუერთდა ღმრთის სიტყვა არა ანგელოზთა უმაღლეს ბუნებას, არამედ ადამიანურს?
მღვდელმთავარი:
– ეს ჩემი სიტყვები არ არის, საყვარელო, არამედ ჩვენი მამებისა, და ამას ჰპოვებ მრავალ ადგილას, თუკი მათ თხზულებებს გამოიკვლევ. ჩაწვდი შემდეგსაც, რაც, ამასთანავე, საღმრთო საიდუმლოზე იძლევა უმაღლეს და ჭეშმარიტ შემეცნებას. რატომ შეუერთდა ღმრთის სიტყვა არა ანგელოზთა სრულყოფილ ბუნებას, რომელთაც ახლო და მონათესავე ბუნება აქვთ მასთან უსაგნობის თვალსაზრისით, არამედ ჩვენსას, თავისი ბუნებით ხრწნადსა და ხორციელს? უზენაესი და ღვთაებრივი მიზეზით. ღმრთის სიტყვა ანგელოზურ ბუნებას რომ შეერთებოდა, მხოლოდ ეს ბუნება შევიდოდა მასთან თანაზიარობაში. ის ვერ მიიღებდა ცხონებას, რადგან უკვე ხსნილია, არამედ ამაღლდებოდა და აიწეოდა უმაღლეს სრულყოფილებამდე, რაკიღა ღმერთთან იქნებოდა თანაზიარი. ხოლო ყოველი სხვა ქმნილება ამისგან ვერანაირ სარგებლობას ვერ მიიღებდა, არამედ დარჩებოდა ხრწნილებაში, განსაკუთრებით კი დაცემული ადამიანი, რომლისთვისაც მიიღო ყოფიერება ყოველმა ხილულმა ქმნილებამ და, რომლის მიზეზითაც გახდა ის ხრწნადი.
მაშ, გულისხმაყავ ღმრთის სიბრძნე და ჭეშმარიტად უძველესი ჩანაფიქრი, რომლის მიხედვითაც (ვფიქრობ) არაფრისგან შექმნა მან სამყარო და ანგელოზები, და, ბოლოს, ადამიანიც. ის - სახიერია, ამიტომ ქმნილებაც წარმოშვა, რათა მისი ქმნილებები მისივ სიკეთეთა თანამოზიარენი ყოფილიყვნენ. თვით ღმერთს, სრულად ნეტარს, ყოვლად სრულყოფილს და მარადიულს, რა თქმა უნდა, არაფერში სჭირდებოდა რომელიმე ქმნილება, რადგან თვით ღმერთი თავადვეა ნეტარების მწვერვალი.
ამიტომაც, რადგან მის ქმნილებათაგან ერთნი მხოლოდ სულიერნი არიან, სხვები კი გრძნობადნი, და ეს ორი თვისება შეერთებულია მხოლოდ ადამიანში, ღმერთმა სიტყვამ აირჩია ადამიანი და ჭეშმარიტად შეუერთდა მას, მიიღო რა სულიწმიდისგან და წმიდა ქალწულისგან საკუთარ იპოსტასში მთელი ადამიანური ბუნება, გარდა ცოდვისა. ხოლო მიიღო რა სხეული გონიერ და თავისუფალ სულთან ერთად, ის გონიერი სულის მიერ უერთდება ანგელოზთა გონიერ ბუნებას, თავისი ღვთაებრივი სხეულის მიერ კი - გრძნობად ქმნილებათ.
ამგვარად, განწმენდა და მადლი გადადის არა მარტო ადამიანზე, რომელიც სულის სახით სულიერი ბუნების მქონეა, სხეულის სახით კი გრძნობადი ბუნებისა, არამედ მთელ ქმნილებაზეც, რაც სამართლიანია. ანგელოზთა და სულთა გონიერი ბუნება უერთდება ღმერთს, და თითქოსდა ეხებიან მას (საქმე 17:27), ურთიერთობაში შედიან მასთან, და უხვად გაცისკროვნდებიან მისგან, იღებენ რა ნათესაურ საღმრთო ნათელს სიტყვის წმიდა და გონიერი სულისგან. რადგან მაცხოვრის წმიდა სულის ჭვრეტა უკვე ანგელოზებსაც შეუძლიათ. ისინი უშუალოდ გაცისკროვნდებიან უხილავი ღმრთისგან და უმეტესად აღივსებიან სიბრძნით მარადის არსებული სიბრძნის საღმრთო გონებისგან. ისინი ახლა თითქოსდა ნათესაურად უახლოვდებიან მას, იმყოფებიან მასთან და გაოცებით აღვსილნი უფრო და უფრო მორჩილებენ მას, რომელმაც უბოძა მათ ესოდენი დიადი ნიჭები. იგივე ითქმის - განწმენდილ წმიდათა სულებზეც.
ხოლო გრძნობადმა ქმნილებამ ჩვენს სხეულებთან ერთად - იმ წმიდა და განღმრთობილი, ან, უმჯობესია ვთქვათ, ღმრთისად ქმნილი ხორცის მიერ, რომელიც ჩვენთვის ავიდა ჯვარზე, აღდგა მკვდრეთით და იქნა უხრწნელი, - მიიღო უკვდავების წინდი. ამიტომ, ქმნილება, პავლეს თქმით, სასოებით მოელის უხრწნელებას (შეად. რომ. 8:19-21). რაც აღსრულდება, როდესაც უხრწნელი და ცოცხალი სიტყვა, თვისი უხრწნელი ხორცით და უთვალავი ანგელოზებითურთ გამოჩნდება ჩვენ შორის თავისი მეორე და საშინელი მოსვლისას, რომლებიც ღვთისმოშიშებით შეხედავენ მის ბრწყინვალებას, და თრთოლვითა და სიხარულით მიიღებენ მისგან დიდებას. მაშინ შეიცვლებიან სტიქიები, "მაშინ მზესავით გამობრწყინდებიან მართალნი" (მათე 13:43) სიმართლის მზისგან, და " ასე, სამუდამოდ უფალთან ერთად ვიქნებით" (1 თესალონიკ. 4:17).
მაშ, გაიაზრე შენ, ადამიანო, მაცხოვრის განკაცების საიდუმლო, რაოდენ შევძელით მისი გადმოცემა შენთვის?
კლირიკოსი:
- გავიაზრე და გავოცდი. ყოველივე ამის აღმასრულებელ ღმერთს დიდება!
11. იმის შესახებ, რომ ქრისტემ თვითონაც მიიღო საიდუმლონი
მღვდელმთავარი:
– ახლა დროა ვთქვათ, როგორ აღასრულა ქრისტემ საიდუმლონი საკუთარ თავთან მიმართებაში.
ჯერ-ერთი, ნათლისღება - მისი უპირველესი სულიერი საბოძვარია. ის პირველი მოინათლა იორდანეში იოანესგან - არა როგორც ამის საჭიროების მქონე (რადგან ამისი რა საჭიროება შეიძლებოდა ჰქონოდა მხოლოდ უბიწოს?), არამედ ჩვენ გამო, რათა განვწმენდილიყავით და ჩამოგვებანა, როგორც უწმინდური ჩასახვის სიბილწე, ასევე პირველმშობელთა ცოდვა და, დასაბამიდანვე მტვრისგან, ანუ მიწისგან და წყლისგან შექმნილნი, წყალში საკუთარი ხრწნადი სხეულების შთაფლვით, სულიერად ავღორძინებულიყავით და ახალი და უცოდველი ადამიანი შევქმნილიყავით.
მეორეც, მაცხოვარმა მიიღო ცხება, ანუ ღვთაებრივი ზეთი და მირონი, თვით ნათლისღებისას, როდესაც მასზე მტრედის სახით გარდამოვიდა სულიწმიდა. ამის შესახებ ამბობს ესაია (თითქოსდა ქრისტეს სახელით): "სული უფლისაჲ ჩემ ზედა, რომლისა ძლით მცხო მე" (ეს. 61:1). ამის შესახებ ლაპარაკობს პეტრეც: "... უფალ და ცხებულ ყო იგი ღმერთმან..." (საქმე 2:36). "ცხებულ ჰყო" ხორციელად სწორედ მაშინ, როდესაც გარდამოვიდა სულიწმიდა. სხვა ადგილშიც წმიდა მოციქულები ამბობენ: "ძესა შენსა ზედა იესუს, რომელსა შენ სცხე" (საქმე 4:27). ასევე პავლეც ბრძანებს: "მასში მკვიდრობს ხორციელად ღვთაების მთელი სავსება" (კოლას 2:9).
ამრიგად, ეს ცხება არის სულიწმიდის მთლიანი მადლი, რომელიც, როგორც ადრე ვახსენეთ, მან ნათლისღებისას კაცობრივად მიიღო, როგორც ეუწყა ეს იოანეს. როგორც ღმერთ სიტყვას ყოველთვის განუყოფლად ჰქონდა სულიწმიდა, მაგრამ განკაცების შემდეგ მიიღო იგი მადლისმიერ. და თუმცა ერთარსი და განუყოფელი სული ყოველთვის მასთან იყო, და თუმც სულიწმიდითვე შეიქმნა მან თავისი ღვთაებრივი ხორცი, ნათლისღებაში ჩვენთვის გამოაჩინა, როგორ გადმოდის სულიწმიდა მასზე.
ზუსტად ასევე წმიდა ნათლისღებაც ჩვენთვის მიიღო, რათა ჩვენ, მივეახლებოდით რა ნათლისღებას, მიგვეღო სულიწმიდა. ამიტომაც მირონს ვიცხებთ, რადგან ვსაჭიროებთ იმ სულიერ მირონს, და სწორედაც ნათლისღების საიდუმლოში. რადგან ის, ვისაც მირონცხება ჯერაც არ მიუღია, სრულად ვერ იქნება ნათლისღების მადლის მოზიარე, რომელშიც ადამიანი ცოდვათაგან განიბანება სულიწმიდის მიერ და აღმოიშობა, ოღონდ ჯერაც მადლის წინდის, სიცოცხლის კეთილსურნელებისა და სულიწმიდის ბეჭდის გარეშე. ამიტომაც რამდენადაც აუცილებელია ნათლობა, იმდენადვე აუცილებელია მირონცხებაც.
მოციქულ ფილიპესგან მონათლულებს ხელი დაასხეს პეტრემ და იოანემ, რათა მათ მიეღოთ სულიწმიდა, რომელიც არის კიდევაც მირონი. რადგან მაშინ, მოციქულთა დროს, და შემდგომ მრავალ სხვასაც, ეს მირონი ხელის დადებით ეძლეოდათ. მაშინ ეს ხდებოდა ხელის დადებით, ახლა კი ამის ნაცვლად იცხებენ დიდ მირონს, რომელსაც აკურთხებენ არა პრესვიტერები, არამედ პატრიარქები და მღვდელმთავრები, ანუ ის პირები, რომლებიც შემოსილნი არიან პეტრესა და იოანეს ძალით. სწორედ ის, დაიგზავნება რა დედამიწის ყოველ კუთხეში, შემოსილია იმავე ძალით, რაც ადრე ხელის დადებას ჰქონდა. აუცილებელია მისით იქნას აღბეჭდილი ყოველი ნათელღებული მორწმუნე, რათა თვით ნათლისღებამ მიიღოს სისრულე.
ამრიგად, თუკი მაცხოვარმა თავისი ნათლისღებისას მიიღო სულიწმიდა და ფილიპეს მიერ მონათლულებმაც მიიღეს სული მოციქულთა პეტრესა და იოანეს ხელის დადებით, რათა არასრულყოფილები და არააღუბეჭდელნი არ დარჩენილიყვნენ, დღეს ნათელღებულებს ვცხებთ დიდ მირონს, რათა არ დარჩნენ (როგორც ლათინები ტოვებენ ყრმებს და სხვებსაც) არასრულყოფილად და აღუბეჭდველად, სულიწმიდის მადლის მიუღებლებად და ქრისტეს ბეჭდის არმქონეებად. რამეთუ მირონი არის ქრისტეს ბეჭედი სულში, რასაც გამოხატავს მღვდელი მირონცხების დროს და ამბობს; "ბეჭედი მონიჭებულ არს სულისა წმიდისა მიერ, ამინ". ის, ვისაც მირონი არ მიუღია, ჯერაც უზიარებელია მადლისა და აღბეჭდილი არ არის ქრისტეს ბეჭდით.
მირონი კი - უბრალო ზეთი როდია, არამედ საკურთხეველში ლოცვით იკურთხება ქრისტეს მღვდელმთავართა მიერ და შეიმოსება მოციქულთა ძალით, ანუ, უკეთესი იქნება ვთქვათ, თვით ქრისტეს მიერ. საიდუმლო მირონად არ მიიჩნევა ის მირონი, რომელიც წმინდანთა ნაწილებიდან მოედინება, როგორც, მაგალითად, ღმრთის წმიდა დიმიტრი მირონმდინარისგან ან რომელიმე სხვა წმინდანისგან (როგორც, მაგალითად, დიდმოწამე მამანტისგან კუნძულ კვიპროსზე, რომელთა შესახებაც თვითმხილველნიც მოწმობენ); ან მირონი, რომელიც მოედინება ხატებიდან, როგორც ამას ვხედავთ სიტინის (Σιττήν) ხატზე. ასეთ მირონად არ მიიჩნევა კანდელთა ზეთიც, წმიდა ხატების ან წმინდანთა ნაწილების წინ რომ ანთია. რადგან თუმც ყოველი ჩამოთვლილი პატივისცემის ღირსია, ღვთიური მადლის მქონეა და კურნების ძალაც გააჩნიათ, მათ არა აქვს საღმრთო მირონის ის ძალა, რომელიც ამ უკანასკნელს მღვდელმთავრების ლოცვის მიერ ენიჭება.
მირონი მარტივად როდი იკურთხება, არამედ წმიდა და დიდ ხუთშაბათს ღვთისმსახურებისას იდება ტრაპეზზე (საყდარზე), რომლის ბოლოს აღევლინება წმიდა ლოცვები. ის წმიდადიქმნება ჯვრის საღმრთო ბეჭდი, როგორც საღმრთო საიდუმლო. და როგორც ვერ გახდება ქრისტეს ხორცი და სისხლი პური და ღვინო, თუკი ის არ იკურთხება მღვდლის მაკურთხებელი ლოცვებით, ასევე მირონიც არ შეიქმნება დიდ მირონად, თუ მას ღვთაებრივი მღვდელმთავრები შესაბამისი ლოცვებით არ აკურთხებენ.
სწორედ ნათლისღებისა და მირონის წყალობით ვიწოდებით ჩვენ ქრისტიანებად (ცხებულებად - "აპოკ." რედ.) და ასეთიც არის ის სინამდვილეში, განსაკუთრებით კი მირონის წყალობით, რომელიც კიდევ ცხებად (ქრისმად, χρισμα) იწოდება, რადგან ქრისტეც (ცხებული) ასე იმიტომ იწოდება, რომ ცხებულ იყო (χρισθηναι) სულიწმიდის მიერ. ამის შესახებ ლაპარაკობენ პეტრეც და დავითიც. "ამისთჳს, - ამბობს ფსალმუნთმგალობელი, - გცხო შენ ღმერთმან, ღმერთმან შენმან, საცხებელი სიხარულისა უმეტეს მოყუასთა შენთა" (ფსალმ. 44:8). რაც ნიშნავს: აღგავსო მან შენ ყოველი ნიჭით (რადგან შენ მიიღე ღვთაებრივი სისრულე), შენი მოზიარენი კი მიიღებენ შენგან ნიჭებს, როგორც წყაროსგან.
ამრიგად, მაცხოვარმა მიიღო მირონი ნათლისღებაშიც, როდესაც მასზე გარდამოვიდა სულიწმიდა, და თავისი ტანჯვის წინაც, როდესაც თქვა, რომ "ნელსაცხებელი რომ მცხო ტანზე, ამით დასამარხად გამამზადა" (მათე 26:12), რითაც აჩვენა, რომ ჩვენთვის უნდა მოკვდეს. ის ყოველთვის რჩებოდა ცოცხალ ღმერთად, და თავისთან განუყოფლად გააჩნდა სულიწმიდის ცხოველმყოფელი მოქმედება.
12. იმის შესახებ, რომ მაცხოვარმა თვითონაც აღასრულა ლიტურგია
რაც შეეხება მისი უწმიდესი ხორცისა და სისხლის მღვდელმოქმედებას, ცხადია, რომ ის მან თვითონვე აღასრულა და მისი აღსრულება ჩვენც გვამცნო.
"ეს ჰყავითო, - ამბობს, - ჩემს მოსახსენებლად" (Лк. 22:19). "ის თვითონ არის მღვდელი, წესისამებრ მელქისედეკისა" (ებრ. 7:21), (შემწირველი პურისა და ღვინისა), არასოდეს შეწყვეტს მღდლად ყოფნას, ან, უკეთესი იქნება ვთქვათ, ის არის მარადიული მღვდელი. რადგან მან ნებაყოფლობით მიიტანა თავი ჯვარზე სამსხვერპლოდ. და დღემდე სწირავს. მან საკუთარი თავი მსხვერპლად შეწირა მამა ღმერთს, - და დღემდე სწირავს, სთავაზობს მარადიულ საკლავს მარადიული დაკმაყოფილებისთვის მამისა ჩვენს გამო. სწორედ ის გვყავს "დიდი მღვდელმთავარი, რომელმაც გამოვლო ცანი, იესუ, ძე ღვთისა, მტკიცედ მივსდიოთ მის აღსარებას" (ებრ. 4:14). და "სწორედ ასეთი მღვდელმთავარი გვშვენოდა: წმინდა, უმანკო, უმწიკვლო, ცოდვილთაგან განრიდებული და ზეცათა უზენაესი" (ებრ. 7:26), მაგრამ დამდაბლებული ჩვენ, ცოდვილთა გამო.
13. იმის შესახებ, რომ მაცხოვარმა კაცობრივად მიიღო მღვდლისა და მღვდელმთავრობის ხარისხი
ის, რომ მაცხოვარმა საკუთარ თავზე მიიღო მღვდლისა და ჩვენი მღვდელმთავრის ხარისხი, თვითონვე გაგვიცხადა. ეს გამოვლინდა იმაში, რომ ის, იყო რა სიტყვა ღვთისა, განკაცდა ჩვენს გამო, და მივიღეთ მოწმობა მის შესახებ მამისგან, და ხელდასხმულ იყო სულიწმიდის მიერ, როგორც ეს ჯერ კიდევ იწინასწარმეტყველა ესაიამ: "გამოვიდეს კუერთხი ძირისაგან იესესსა და ყუავილი ძირისაგან აღმოჴდეს. და განისვენოს მის ზედა სულმან ღმრთისამან, სულმან სიბრძნისა და გულისხმის-ყოფისა, სულმან განზრახვისა ძლიერებისა, სულმან მეცნიერებისა და ღმრთისმსახურებისა" (ეს. 11:1, 2).
მაშ იხილე, როგორ მიიღო მან ეს საკვირველი და ქებული ხელდასხმა. როგორ იღებს კაცობრივად ხელდასხმას მამისგან ჩვენთვის ისე, რომ რჩება ბუნებით ღმერთად, ყოვლადძლიერად, ყოვლისშემოქმედად და წმიდად (რამეთუ ის არის ღმრთის ცოცხალი სიტყვა, ყოვლადძლიერი და წმიდა).
ჯერ-ერთი - თვით ნათლისღებაში. რადგან მაშინ, ერთდროულად ინათლებოდა რა და ადამიანთათვის ხელშესახები იყო, ერთგვარად ხელდაისხმებოდა: იოანემ ხელი დაადო მას, და მან მიიღო სულიწმიდა. უფრო მართებული იქნება ვთქვათ: მან მიიღო ხელდასხმა მამისგან, როდესაც ხელის ნაცვლად გადმოვიდა სულიწმიდა, თვით მამამ კი თქვა: "შენ ხარ ძე ჩემი საყუარელი, შენ სათნო-გიყავ" (მარკ. 1:11).
მეორეც, მან უდიადესი ხელდასხმა მიიღო ფერიცვალების მთაზე, როდესაც თვითონვე გაბრწყინდა საღმრთო დიდების ნათლით, როგორც მზე სიმართლისა. ის იმყოფებოდა იმ ნათელ ღრუბელში, რომელმაც მუდამ მასთან მყოფი სულიწმიდა მოასწავა. ამ ღრუბლიდან მამა მოწმობდა მასზე და ამასთანავე გვიცხადებდა, რომ მასზეა დავანებული მამის სათნოება. ძეზე - მოციქულთა მასწავლებელზე უთითებდა იგი (მამა), როგორც თავის ცოცხალ სიბრძნეზე. ის ამბობს: "ესე არს ძე ჩემი საყუარელი, რომელი მე სათნო-ვიყავ" (მათე 17:5). და კიდევ დაამატა: "მაგისი ისმინეთ", რაც მის მასწავლებლობას ეხება. საღმრთო მასწავლებლობის ეს აზრი თვით ქრისტემაც გადასცა თავის მოწაფეებს, როცა უთხრა: "რომელმან თქუენი ისმინოს, ჩემი ისმინა" (ლუკა 10:16).
მაშ ხედავ, როგორ მიიღო მან ხელდასხმა სულიწმიდის მიერ მამისგან?
14. იმის შესახებ, რომ პატიოსანი ქორწინება ქრისტემ, ეკლესიის მეშვეობით, საკუთარ თავთან მიმართებაშიც აკურთხა, აღასრულა რა იგი წმიდა სულში
ყურადღება მიაქციე, როგორ დააწესა მან, შემოქმედმა და აკურთხა ქორწინება. შენ იცი, რომ ის მივიდა ქორწილში გალილეას კანაში. და თვითონ იშვა უბრალო კაცზე დაწინდულისგან, რათა ეკურთხებინა ჩვენი შობა.
15. იმის შესახებ, რომ ქრისტემ ქორწინებას ქალწულება ამჯობინა
ქრისტემ ქორწინებას ქალწულება ამჯობინა, რადგან მისი მამა არის ქალწული, რომელიც შობს მას უვნებოდ და უხორცოდ. მისი დედა, მშობელი განკაცებული ღმრთისა, ხორციელად იყო ქალწული, და დარჩა ასეთად, და მარადის ქალწულია. მან შვა ქრისტე ხრწნილების გარეშე, ისევე როგორც ჩაისახა მასში უთესლოდ.
მაგრამ ნუ დაივიწყებ მის საკვირველ და ჭეშმარიტად ქალწულებრივ, ღვთაებრივ ქორწინებას. როგორც ბრწყინვალე სიძემ, ისურვა მან ჩვენი სულები და შეგვიყვარა, როგორც თვითონვე ბრძანა. სიყვარულით დადო სული თვისი ჩვენთვის, უსასყიდლოდ გადმოგვეცა და თავის უწმიდეს სისხლში დაგვწინდა - მისი წმიდა ეკლესია.
სწორედ ამას გამოხატავს პავლე, კეთილი დამწინდველი: "დაგწინდეთ ერთ კაცზე, რათა უბიწო ქალწულად წარგადგინოთ ქრისტეს წინაშე" (2 კორინთ. 11:2).
ხოლო სამეფო ძის დიდებულ და ბრწყინვალე ქორწილზე სახარებაში (მათე 22:1-14) მოგვითხრობს თვით სიძე, სიკეთით დამშვენებული უმეტეს სხვა კაცთა, როგორც წმიდა და უბიწო. ასე აღასრულა მან თავისთავად ის, რაც ეხება ქორწინების საიდუმლოს.
16. იმის შესახებ, რომ ქალწულობა ქრისტესთან ქორწინებაა
აი რატომაა, თუ ვინმეს სურს და შეუძლია დაიწინდოს მასზე და ზეციური სასუფეველისთვის თავს ისაჭურისებს (ანუ ქალწულობას იცავს - "აპოკ." რედ.) იმის სურვილით, რათა საკუთარ თავში დაიტევოს ეს სიტყვა, დიდებით იღებს მას პატიოსანი და ყოვლადწმიდა ქრისტე, უერთდება მას, ეხსნება როგორც წმიდას და სრულად იმკვიდრებს მასში. ასე აკურთხებს ის იმ კავშირს, რომელსაც მასთან ვამყარებთ. მაგრამ არც შვილთა გაჩენისგან მიაქცევს თავის პირისახეს იგი. რადგან, როგორც ღვთაებრივი პავლე ამბობს, ზოგიერთი გადარჩებაო "შვილთა გაჩენით" (1 ტიმ. 2:15). თვით ქრისტეც ყრმა იყო, ვნების გარეშე ყრმათაგანვე იღებდა ქებას, და აკურთხებდა ბავშვებს და იხუტებდა მათ.
ხოლო სიძვას და მრუშობას, თვით ოდენ უწმინდურ შეხედვამდე ან გულის მოძრაობამდე, ის გმობდა. მან ოდესღაც სოდომელები ცეცხლს მისცა. და კიდევ გვიწინასწარმეტყველებს სასჯელებს, როდესაც ამბობს, რომ "განკითხვის დღე სოდომის მხარისთვის უფრო ასატანი იქნება" (მარკ. 6:11; მათე 11:24), ვიდრე მათთვის, ვინც არ მიიღო ქადაგება, თუმცა იმათაც ელოდება მარადიული ტანჯვა ყველა უკეთურთან ერთად.
შემდეგ, დააწესა რა ქორწინება და მისცა და დარიგება მის შესახებ, ქრისტემ თვით აღასრულა ისეთი რამ, რაც ეხება სინანულსა და აღსარებას.
კლერიკოსი:
– იმისგან, რასაც შენ, წმიდაო მეუფეო, აქამომდე ამბობდი, მრავალი სარგებლობა მივიღეთ, რადგან მოვისმინეთ აუცილებელ საგანთა შესახებ და, განსაკუთრებით იმის შესახებ, თუ როგორ მიიღო ხელდასხმა ყოვლისშემძლემ ბუნებით და ჭეშმარიტად მხოლოდ წმიდამ. მეორე მხრივ, შევიტყვეთ, როგორ მიიღო უბიწომ და წმიდამ დაწინდვა და წმიდად შევიდა კავშირში თავის წმინდანებთან საკუთარი ღვთაებრივი და გაუნელებელი სიყვარულით. მაგრამ ვერ გაგვიგია, როგორ მიეახლა უცოდველი სინანულს?
17. იმის შესახებ, რომ სინანულის საიდუმლო გაგვიხსნა თვით მაცხოვარმა
მღვდელმთავარი:
– ეს კარგად თქვი შენ. მაშ უწყოდე, რომ ის მიეახლა სინანულს არა საკუთარი თავის, არამედ ჩვენს გამო, რადგან "მან თავს იდო ჩვენი უძლურებანი და იტვირთა ჩვენი სნებანი" (მათე 8:17). მას კი არ შეუნანია, არამედ ასწავლიდა სინანულს. სწორედ ამის შესახებ ამბობდა იგი უპირველეს ყოვლისა, იცოდა რა ჩვენი ადვილად მიდრეკადობა ცოდვისკენ: "მოინანიეთ, ვინაიდან მოახლოვდა ცათა სასუფეველი" (მათე 4:17). რამეთუ როგორ მიეახლებოდა სინანულს კაცთა შორის მხოლოდ უბიწო, ან, უმჯობესია ვთქვათ, მხოლოდ წმიდა და პატიოსანი? მაგრამ მან მოგვცა სწავლება სინანულზე ჩვენს გამო.
მან თქვა: "მართალთა სახმობლად კი არ მოვსულვარ, არამედ ცოდვილთა სინანულად" (მათე 9:13), ამიტომაც არ უკადრისობდა ეჭამა და ესვა მეზვერეებთან და ცოდვილებთან ერთად, რისთვისაც მას იუდეველები განიკითხავდნენ. მემრუშეთაც იღებდა მოწყალებიტ, რადგან ისინი ეხებოდნენ მის ფეხებს, შეუვრდებოდნენ ლოცვით, და თავზე მირონს ასხამდნენ, ცრემლებით ბანდნენ ფეხებს და თმებით უმშრალებდნენ. და არ უარყო მან ქანანეველი დედაკაცი - წარმართი. არც მრუშობაში მხილებული დასაჯა, არამედ მხოლოდ უთხრა, რომ მეტად აღარ შეეცოდა. მან უეცრად კი არ უარყო ვერცხლისმოყვარენი და მტაცებელნი, არამედ სიხარულით შეიწყნარებდა მათ და მრავალგზის. მიიღო მან მევახშე და მეზვერე, რომელმაც მიატოვა თავისი ხელობა. ქრისტემ შეიწყნარა მკვლელი და ავაზაკი ოდენ ჯვარზე წარმოთქმული ერთი სიტყვის გამო. მან მიუტევა თავის პირველ მოწაფეს, რომელმაც სამჯერ უარყო იგი, იმის შემდეგ, რაც იგლოვა თავისი ცოდვა და სამგზის აღიარა მის წინაშე თავისი სიყვარული. მან მიიღო პავლე, ადრინდელი მგმობელი და მდევნელი, რომელიც მოიქცა ღვთიური მოშურნეობისკენ. ამ ყველაფრით, ისევე როგორც მისგან მოცემული იგავებით: უძღებ შვილზე და სხვებზე, - ქრისტემ დააწესა და საქმით გახსნა სინანულის საიდუმლო.
18. იმის შესახებ, რომ სინანულის საქმენი ქრისტემ ჩვენს გამო აღასრულა
თვით უფალს არ ჰქონია საჭიროება, რომ სინანულის საქმენი აღესრულა, არამედ სინანულის საქმეთ იმისთვის იქმოდა, რათა ჩვენთვის სინანულისა და მორჩილების გზა ეჩვენებინა. ის მარხულობდა, ლოცულობდა, მწირად ცხოვრობდა, იყო თავმდაბალი და თავშეკავებული, ქერის პურით და პატარა თევზებით იკვებებოდა. ხშირად ის პურის არმქონედ წარმოგვიდგება, თუმცა მის ირგვლივ მყოფთ თავისი კურთხევით პურებს უმრავლებს. ჩვენ მას ფეხით მოსიარულედ და მოგზაურად ვხედავთ, რომელსაც, როგორც თვითონ ბრძანა, თავის მისადები არსადა აქვს. ჩვენ ვხედავთ, როგორ ითმენს დამცირებებსა და შეურაცხყოფებს, ჩაქოლვის მუქარებს, მაგრამ ბოროტებას ბოროტებით როდი მიაგებს, არამედ, პირიქით, თავის მტრებს აკურთხებს.
მას გასცემს მეგობარი, ის ევნება საკუთარ მონათაგან, რომელთა გამოც ღვაწლი იტვირთა: ითმენს ცილისწამებას, ფურთხებას, ყვრიმალში ცემას, გამათრახებას შიშველ სხეულზე, განსჯას, და ჯვარცმას, როგორც ავაზაკი სხვა ავაზაკებთან ერთად.
ის არის ყოველივეს შემოქმედი, და "იქმნა ჩუენთჳს წყევასა ქუეშე" (გალატ. 3:13), რათა დაერღვია ჩვენზე არსებული წყევლა და მოეცა კურთხევა; კვდება, რათა როგორც ცოცხალთ, ასევე ჯოჯოხეთში მყოფთაც მისცემოდათ სინანულის ნიჭები, რადგან ის აცხოვნებს იქ მყოფ მორწმუნეთაც.
აღდგა რა მკვდრეთით, მას მთელი სამყაროსთვის მოაქვს აღდგომა და განახლება - სინანულის მიერ, რომელთა დახმარებითაც, ურწმუნონი და უკეთურნი, მოექცევიან რა ქრისტეს რწმენისკენ, უბიწოებისა და ქალწულებისკენ, ანგელოზთასწორ არსებებად წარმოჩინდებიან. დღემდე იქმს ქრისტე ცხონების ამ საქმეთ, ურწმუნოთ რწმენისკენ მოუწოდებს, ანიჭებს რა მათ ნათლისღების მიერ ცოდვათა მიტევებას, თუმც მათ ურიცხვი ცოდვები ჰქონდეთ.
მოუწოდებს მართალთაც, რომლებიც, შესცოდავენ რა მიმართავენ მას, და ისიც აღსარების, ცრემლების, შემუსვრილობის, მოწყალებისა და სხვა ძალისაებრ აღსრულებადი საქმეების მიერ კვლავ მიუძღვის მათ ცხონებისკენ.
19. იმის შესახებ, რომ სინანულის გამო მღვდელმთავრებს სწორედ ქრისტესგან მიეცათ გახსნისა და შეკვრის ნიჭი
ჩვენი ცხონებისთვის მან ჩვენ, ადამიანებს, მოგვანიჭა შეკვრისა და გახსნის უფლება. თვითონ სულის შებერვით ეს ნიჭი ჯერ მოციქულებს უბოძა. რადგან წერილ არს: "შეუბერა და უთხრა მათ: მიიღეთ სული წმიდა. ვისაც მიუტევებთ ცოდვებს, მიეტევებათ, და ვისაც დაუტოვებთ, დარჩებათ მათ" (იოანე 20:22-23).
ეს ყველაფერი კი იმისთვის, რათა ისინი, ვინც სულიერი თავმდაბლობით მოდის აღსარებაზე, უკვე განიდრიკება რა ცოდვისგან გულწრველი სინანულით, ღიად და აშკარად მიიღოს მიტევება. სულიწმიდის სწორედ ეს ძალა, რომელიც მღვდელმსახურთა მიერ მოქმედებს, და სიკვდილის მიერ ზოგს გახსნის შეკვრისგან, ზოგს კი - შეკრულად დატოვებს.
20. იმის შესახებ, რომ მონაზვნურ წესს მოიცავს სინანულის საიდუმლო, და ასევე თუ რატომ უწოდებენ მონაზვნობას ანგელოზურ წესსა და სინანულის სამოსს, და როგორია მისი ძალა
სინანულის საიდუმლო მოიცავს მონაზვნურ წესსაც: ბერის ხატება ანგელოზურადაც იწოდება, რადგან მონაზვნის ცხოვრებას ანგელოზურს ამსგავსებს, რადგან ის შედგება უბიწოების, უვეცხლობის, მგალობლობის, მლოცველობის, მორჩილების და სიწმიდის აღთქმისგან. ის ასევე იწოდება სინანულის სამოსად, როგორც მგლოვარე და მდაბალი ცხოვრება, რომელიც ვერ ითმენს ზედმეტობას და, რომლისთვისაც უცხოა ყოველგვარი ადამიანური მიდრეკილება. მას არა მარტო არ იტაცებს რამენაირი საერო ზრახვა, სიტყვა და საქმე, არამედ უარყოფს და გაურბის წუთისოფლის საზრუნავს. ის არის ზეციური ცხოვრების ხატება და აღიარებს ხრწნადობას ყოველივე ხილულისა და დროებითისა, რაც კი კაცთა მოდგმაში გვხვდება. ბერი ზრუნავს მხოლოდ ზეციურზე - და ეს არის ჭეშმარიტი ღვთისმოსაობა. ის მუდმივ სიკვდილსა და სააქაოს დასასრულზე ფიქრობს.
ამიტომაც არის ბერის სამოსი შავი, რადგან მას ახსოვს სიკვდილი და მარადიული გლოვის გარდაუვალობა, ის ცხოვრობს არაამქვეყნიური ცხოვრებით, და ელტვის სხვას - უხრწნელს, რომლისკენაც მთელი ძალისხმევით მიისწრაფვის.
ამიტომაც, ჭეშმარიტ ბერს, პავლეს მოციქულის თანახმად, აქვე ისე უყვარს ქრისტე, რომ ვერაფერი განაშორებს მას ამ სიყვარულისგან (რომ. 8:35), და ჰსურს "გასვლა და ქრისტესთან ყოფნა" (ფლპ. 1:23). ამას ბერი საქმითაც ამტკიცებს, როდესაც ქრისტეს გულისთვის განეშორება წუთისოფელს და მიეშურება უდაბნოს, მთებს, განმარტოვებულ სავანეებს, რითაც ცდილობს პირისპირ იყოს ქრისტეთან, რათა მასში დაივანოს მან მამასთან და სულიწმიდასთან ერთად.
ამიტომაც მთელი თავისი ცხოვრებით ბერი ბაძავს ქრისტეს, თავს იმდაბლებს, მწირობაში ცხოვრობს, ატარებს მორჩილების ღვაწლს, და არაფერ აქაურზე არ ფიქრობს, რითაც ასკეტური ცხოვრების ღვაწლში ჯვარს აცმევს საკუთარ თავს.
სწორედ ამიტომ იძლევა ის ქალწულების, უვეცხლობის, მარხვისა და ლოცვის აღთქმას, ღმრთის წინაშე ლოცვითი წარდგომის დაპირებას, რომ ყველა ამ ღვაწლში სიკვდილამდე იქნება და ყველაფერს გადაიტანს ქრისტეს გულისთვის.
ეს ყველაფერი - სინანულის საქმეებია, და ყოველი ადამიანი უნდა იღვწოდეს მასში, გარდა მხოლოდ ქალწულობისა, რომელიც ოდენ ბერ-მონაზონთათვის არის თვისობრივი. რადგან, უპირატესად სწორედ ბერები არიან შეკრულნი ქალწულების აღთქმით. თუმცა, ერისკაცნიც, ვინც ჯერაც არ დაქორწინებულა, და ყველანი, ვინც კი ქალწულების აღთქმას დადებს, მოვალეა დაიცვას იგი.
იგივე ითქმის სინანულზეც: ყოველი მორწმუნე, განსაკუთრებით ცოდვებში შთავარდნილი (არადა, ვისთვის არის უცხო რამენაირი დაცემა?), უფალს უნდა მისდევდეს და ქმნას საქმენი სინანულისა. ამას ასწავლიდა ნათლისმცემელი, რომელმაც, ილიას შემდეგ, პირველმა აჩვენა ცხოვრებაში ეს ხატება. ის ამბობდა: "მოინანიეთ, ვინაიდან მოახლოვდა ცათა სასუფეველი, მაშ, გამოიღეთ ნაყოფი, ღირსი სინანულისა" (მათე 3:2, 8), და ყველას ამგვარი ცხოვრებისკენ მოუწოდებდა.
21. იმის შესახებ, რომ მაცხოვარმა საკუთარ თავში წარმოგვიჩინა ეს წმიდა წესი
მაცხოვრმა და ღმერთმა ჩვენმა სინანულის უდიდესი ნიჭი გვიბოძა. მან ის წინასწარმეტყველთა მიერაც იქადაგა, იოანე წინამორბედის მიერაც, და თვითონაც, საკუთარი მოწაფეების მიერ. დასასრულ, თავისი ცხოვრებისა და თავის მოციქულთა მაგალითზე გვიჩვენა ცხოვრების ეს წმიდა წესი და გვამცნო: "ვისაც სურს მე მომდიოს, განუდგეს თავის თავს, აიღოს თავისი ჯვარი, და გამომყვეს მე" (მათე 16:24). მაგრამ ეს სიტყვები მიმართულია ყველა მორწმუნეთადმი არა მხოლოდ იმ აზრით, რომ ყველა მართალი ბოლომდე, თვით ჯვარზე სიკვდილამდე უნდა იდგეს ქრისტეს ჭეშმარიტებისთვის, "პონტიუს პილატეს წინაშე რომ იმოწმა კეთილი აღსარება" (1 ტიმ. 6:13) მამაზე, საკუთარ თავზე და სულიწმიდაზე. ეს სიტყვები კიდევ მცნებაა მათთვის, ვინაც საქმით უნდა დაადასტუროს სინდისის ხმა, რომელიც ქრისტიანულ ცხოვრებაში მდგომარეობს, უპირატესად კი ბერ-მონაზვნურ ცხოვრებაში.
ამის სინამდვილეში რომ დავრწმუნდეთ, ისმინე, რას ეუბნება ის პეტრეს. როდესაც მოციქულმა თქვა: "აი, ჩვენ მივატოვეთ ყველაფერი და გამოგყევით" (ლუკა 18:28), მაცხოვრმა აღუთქვა: "ჭეშმარიგად გეუბნებით, რომ ვინც მე გამომყევით, მეორედ შობისას, როცა ძე კაცისა დაჯდება თავისი დიდების ტახტზე, - ერთად დასხდებით თორმეტ ტახტზე ისრაელის თორმეტი ტომის განსჯად" (მათე 19:28) - აქ ლაპარაკია მღვდელმთავრობის მადლზე, რომელიც მან თავის მოწაფეებს უბოძა. შემდეგ მაცხოვარი ამატებს: "და ყველა, ვინც მიატოვებს თავის სახლს, ან თავის და-ძმას, თავის ცოლ-შვილს თუ დედ-მამას, ანდა თავის ადგილ-მამულს ჩემი სახელის გულისთვის, ასმაგად მიიღებს საზღაურს და საუკუნო სიცოცხლეს დაიმკვიდრებს" (მათე 19:29). ეს სიტყვები უაშკარესად უთითებენ ბერ-მონაზვნურ ცხოვრებაზე.
რა თქმა უნდა, ქრისტეს ეს ყველა სიტყვა სამართლიანია მოწამეებისთვისაც, რადგან მრავალი მათგანი, ტოვებდა ყველაფერს, და თავს წირავდა ქრისტესთვის, მაგრამ საკუთრივ ის გვეხსნება მონაზვნურ ცხოვრებაში, რომელსაც თვით მაცხოვარი და მისი მოწაფეებიც მიჰყვებოდნენ. ქრისტე ქალწულებასა და სიღატაკეში ცხოვრობდა; "ის, მდიდარი, გაღატაკდა თქვენი გულისთვის, რათა გამდიდრებულიყავით მისი სიღატაკით" (2 კორინთ. 8:9). ის იღვწოდა ლოცვით მთაზე და მამის მორჩილი იყო თვით საკუთარ ჯვარცმამდე, რადგან იქმოდა არა საკუთარ ნებას, არამედ ნებას მისი წარმომგზავნი მამისა, რაც ვნებებამდეც აღასრულა. მან თქვა: "მამაო, ... იყოს არა ჩემი ნება, არამედ შენი" (ლუკა 22:42). ანუ: დე ერთი იყოსო საღმრთო ნება მამისა და ძისა.
სხვა ადილზეც, მოუწოდებს რა მონაზვნური ცხოვრებისკენ, ქრისტე ამბობს: "ვისაც მამა ან დედა ჩემზე ზეტად უყვარს, არ არის ჩემი ღირსი; და ვისაც ძე ან ასული ჩემზე მეტად უყვარს, არ არის ჩემი ღირსი" (მათე 10:37); "ვინც არ განუდგება ყველაფერს, რაც აბადია, ვერ იქნება ჩემი მოწაფე" (ლუკა 14:33).
ერთ ყმაწვლისაც მან ასე უთხრა: "თუ გინდა, რომ სრულქმნილი იყო, წადი, გაყიდე, რაც გაბადია, მიეცი გლახაკთ, და გექნება საუნჯე ცაში; მერე მოდი და გამომყევ მე" - რაც განეკუთვნება არა მოწამეობრიობას, არამედ ბერ-მონაზვნურ ცხოვრებას.
რას ეუბნება სჯულმდებელი, რომელმაც ბრძანა: "პატივი ეცი შენს მამას და შენს დედას" (მეორე რჯლ. 5:16), იმას, ვინც ითხოვა ჯერ გარდაცვლილი მამის დასაფლავება? ავყავართ რა უზენაეს სრულყოფილებამდე, მონაზვნური ღვთივსათნო ცხოვრებისკენ, ის ამისთვის მშობლების დატოვებასაც კი შეგვაგონებს, თუნდაც ცხოვრების უმნიშვნელოვანეს ვითარებებშიც. რატომ? იმიტომ, რომ ჩვენს შემოქმედ ღმერთს ყველაფერს უნდა ვამჯობინებდეთ. და თუკი ჩვენ გადავწყვეტთ ვიცხოვროთ მხოლოდ მისთვის და მასში, მაშინ არ გვმართებს წუხილი და მშფოთვარება ხორციელ მოყვასთათვის. უფალი, განაგებს რა ჩვენს და ჩვენი ახლობლების ცხოვრებას, თუკი უფალს მივდევთ წმიდად და გულწრფელად - ანგელოზთა მსგავსად შეგვქმნის, რომელთაც არ გააჩნიათ არანაირი ვნება, არამედ მხოლოდ თავგამოდებული სიყვარული. მათზე, ვინც ყველაფერი დატოვა ქრისტეს გულისთვის, უფალი თვითონ იზრონებს, და ხელს შეუწყობს მათ სხვადა მეშვეობით.
22. იმის შესახებ, თუ რას ნიშნავს "დაუთმეთ მკვდრებს დამარხონ თავიანთი მკვდრები"
სწორედ ამიტომ შეაკავა მან, და თქვა: "აცალე მკვდრებს თავიანთი მკვდრების დამარხვა" (ლუკა 9:60). უფალმა აამაღლა იგი უხრწნელი საუკუნისკენ და, მისი მხურვალე მოშურნეობისდა კვალად, უკვდავ ანგელოზთა გვერდით დააყენა. შენ არ ხარ მკვდარი, ამბობს ქრისტე, ამიტომაც ნუ იზრუნებ გვამებზე მშობელთა.
23. რას ნიშნავს ქრისტეს სიტყვები, "არცერთი კაცი, ვისაც ხელი უდევს სახნისზე...»
და რას ეუბნება ის ვინმე კაცს, რომელსაც სურდა გაეცა განკარგულება საკუთარ სახლეულთა - ცოლისა და დანარჩენთა მიმართ? "არცერთი კაცი, ვისაც ხელი უდევს სახნისზე და უკან კი იყურება, არ ივარგებს ღმრთის სასუფევლისთვის" (ლუკა 9:62). ეს სიტყვები აი რას ნიშნავს: შენ დაიწყე არა კაცობრივი საქმე, არამედ შენი ღვაწლი გადაიტანე ცაში, ასე რომ ვერ იქნები წარმატებული, თუკი კვლავ დროებითს მიაჩერდება შენი მზერა. მაშ, უწყოდე, რომ ცათა სასუფეველს ცვლი შენს სახლზე და მასში მცხოვრებლებზე.
ამრიგად, ჩვენ ვხედავთ, რომ უფალი მონაზვნურად ცხოვრობდა, და სხვასაც მასვე ასწავლიდა. მოციქულებსაც იგივე ცხოვრება ჰქონდათ, ამიტომაც არწმუნებდა მათ უფალი არ ჰქონოდათ არც ორი სამოსი, არც კვერთხი, არც ფეხსაცმელი და ა. შ., როგორც ეს ბერ-მონაზონთ შეეფერება. და არა მარტო სიტყვებითა და ლოცვით განამტკიცებდა მათ ამ საქმეში (ისევე, როგორც ქადაგების ღვაწლთან მიმართებაში), არამედ კურთხევით წარაგზავნა ისინი და "მისცა მათ ხელმწიფება უწმინდურ სულთა განდევნისა და ყოველგვარი სენისა თუ ყოველგვარი უძლურების განკურნებისა" (მათე 10:1). ეს ნიჭები მარტო მოციქულებს როდი ჰქონდათ და არა მარტო მათ დროში როდი არსებობდა, არამედ შემდეგ ის წმინდანებსაც ებოძათ, განსაკუთრებით წმიდა მოსაგრეებს. ხოლო მონაზვნური წესი და მღვდელმოქმედება დასაბამიდანვე რომ არსებობდა და თვით მოციქულთა დროსაც მოქმედებდა მოწმობს დიდი დიონისე, რომელიც სხვა სამღვდლო მოქმედებებთან ერთად, მონაზვნურ კურთხევასაც აღწერს.
ამრიგად, ცდებიან ისინი, ვინც ამბობენ, რომ მონაზვნური ცხოვრების წესი თითქოსდა გვიანდელ პერიოდში გაჩნდა, და ის მაცხოვარსა და მის მოწაფეებს არ დაუფუძნებიათ. რადგან უკვე ნაჩვენებია, რომ თვით ქრისტე ღმერთმა გადმოგვცა ეს, ასევე მისმა მოწაფეებმაც. გადმოცემის მიხედვით, მათგანვე მოდის თვით მონაზვნური კურთხევის მღვდელმსახურება, განსაკუთრებული სამოსი, რომელიც ბერებს განასხვავებს ერისკაცთაგან. ამის შესახებ ღვთაებრივი დიონისეც ბრძანებს.
ხოლო ის, რომ წმიდა მამათა გადმოცემით, რასაც მათ თხზულებებში ვპოულობთ, მონაზვნური შესამოსელი ანგელოზმა წმიდა პახომის უბოძა, სწორი და სამართლიანია, რადგან მან ანგელოზისგან მიიღო ბერ-მონაზვნური შესამოსელის ზოგიერთი ატრიბუტი, რომლებიც უმაღლესი საგნების სიმბოლოებია. როდესაც ღვთისმოსაობა ნელ-ნელა ყველგან გავრცელდა და წარემატა, საეკლესიო წეს-განგებებმაც იმატა, მაშინ ლიტურგიისა და ნათლისღების, ასევე ფსალმუნთგალობის წეს-ჩვეულებებმაც წმიდა კაცთა ძალისხმევით უფრო დამშვენებული სახე მიიღო, რომელთაც სხვადასხვა დროს აღძრავდა სულიწმიდა. სწორედ მაშინ აჩვენა ანგელოზმა პახომის ის, რასაც შეეძლო მონაზვნური წესის კეთილმოწყობა და გამშვენება. ეს არის: ქიტონზე უფრო მოხერხებული შესამოსელი, შემდეგ სარტყელი და ანალავი, კუნკული, სანდლები და მანტია - საგნები, რომლებიც უწმიდეს საგანთა სიმბოლოებს წარმოადგენენ.
სულ მონაზვნური შესამოსელის ატრიბუტი შვიდია, ისევე როგორც მღვდელმთავრის შესამოსელისა, და თავისი რიცხვით ის სრულყოფილ ცხოვრებაზე მიანიშნებს, სულიწმიდის შვიდი ნიჭის დარად. თუმცა, ამის შესახებ უფრო დეტალურად მაშინ ვილაპარაკებთ, როდესაც შემოგთავაზებთ დარიგებებს ყოველ არსებულ საიდუმლოზე.
24. იმის შესახებ, რომ ზეთისცხება დაწესებულია მაცხოვრის მიერ
ახლა უნდა ვთქვათ მეშვიდე საიდუმლოს - წმიდა ზეთისცხების შესახებ - როგორ დააფუძნა ის ჩვენმა მაცხოვარმა და როგორ მიიღო იგი არა საკუთარი საჭიროებისთვის, არამედ ჩვენთვის, ზუსტად ისევე, როგორც მიიღო მან სხვა საიდუმლონი. ვთქვათ ისიც, თუ რა ძალა გააჩნია მას.
ამრიგად, მან ეს საიდუმლო დააწესა მაშინ, როდესაც თავისი მოწაფეები წყვილ წყვილად წარაგზავნა (მარკ. 6:7) და ისინიც, როგორც წერილ არს, "წავიდნენ სინანულის საქადაგებლად. აძევებდნენ მრავალ ეშმაკს, ზეთს სცხებდნენ და ჰკურნავდნენ უამრავ სნეულს" (მარკ. 6:12-13). მაშ, ხედავ, რომ ეს ზეთისცხებაც, როგორც სინანულის საიდუმლო, უფალმა დააწესა? ამგვარად, ნაკურთხი ზეთი ეცხება მონანულს, კურნავს უძლურს, და კურნავს არა მარტო სხეულებს, არამედ სულსაც. ამის შესახებ მოწმობს იაკობი, ძმა უფლისა, რომელიც ამბობს: "ავადაა ვინმე? ეკლესიის ხუცესთ მოუხმოს, რათა ილოცონ მისთვის და ზეთი სცხონ უფლის სახელით. რწმენის ლოცვა იხსნის ავადმყოფს, უფალი აღადგენს მას, და თუ ცოდვა რამ ჩაუდენია, მიეტევება" (იაკობი 5:14-15).
აქ უარიყოფა ფუჭმეტყველ ლათინთა კიდევ ერთი შეხედულება. ისინი ამბობენ, რომ წმიდა ზეთი არ უნდა ეცხოს მათ, ვისაც ჯერაც დარჩენია სიცოცხლის სასოება, არამედ მხოლოდ მომაკვდავთ, რადგან ის იძლევა ცოდვათა მიტევებას. ისინი აქაც ფუჭად მჭევრმეტყველებენ, როგორც ყველაფერში და მოციქულთა საწინააღმდეგოს იტყვიან. მიუხედავად იმისა, რომ ძმა უფლისა ღაღადებს: "უფალი აღადგენს მას", - ისინი ამბობენ, რომ ეს საიდუმლო მხოლოდ იმათ უნდა ეცხოთ, ვისაც არ შეუძლია სნეულებისგან აღდგომა. ამასთან ისინი ზეთის მოქმედებას მხოლოდ ცოდვათა მიტევებით შემოფარგლავენ, თუმცა ის ის გვენიჭება ყოველთვის, აღსარების შემდეგ, რომელიც შეერთებულია ზეთის ცხებასთან, ნებისმიერ დროს, როდესაც გინდ აღესრულებოდეს იგი, და ასევე ჩვენი ღმრთის იესუ ქრისტეს ხორცთან და სისხლთან ზიარების შემდეგაც, თუკი მას ქრისტიანი სინანულით მიეახლება.
ხოლო მაცხოვარმა თვითონაც ჩვენს გამო რომ იცხო ზეთი, შეგვიძლია ვნახოთ სახარებისეული თხრობიდან იმის შესახებ, თუ როგორ სცხო მას ზეთი ვინმე მეძავმა დედაკაცმა (ლუკა 7:36-38). მან ცრემლებით განბანა და სცხო მის ფეხებს, შემდეგ კი საკუთარი თმებითვე შეუმშრალა - და ეს ნელსაცხებელი ჭეშმარიტად იყო ზეთი სინანულისა, შეწირული ცოდვილი მეძავის მიერ, რომელმაც თვითონაც ამგვარადვე იცხო, რადგან წაისვა თმებზე და მრავალ ცოდვათა მიტევებაც მიიღო, როგორც მოწმობს ამის შესახებ სახარება. ეს არ ყოფილა ლაზარეს და, მარიამი, რომელმაც ჯვარცმამდე ქრისტეს ფეხებზე სცხო მისი დამარხვის დღისთვის შემონახული ნელსაცხებელი, როგორც ეს თვით უფალმა ბრძანა (იოანე 12:1-8). ეს არ იყო ის დედაკაციც, რომელიც სიმონ კეთროვანის სახლში იმყოფებოდა, და არც მარიამი ყოფილა იგი (მათე 26:6-13), თუმცა ესეც ვნებათა უწინარეს მოხდა, და ამ ნელსაცხებლის შესახებაც უფალმა ბრძანა, რომ "ამით დასამარხად გამამზადა" (მათე 26:12).
უფალმა სახლის მფლობელს სიმონს ჯერ იგავი უთხრა ორ მევალეზე, რომელთაგან ერთს ხუთასი დინარის ვალი ემართა, მეორეს კი ორმოცდაათისა, და რომ მათ ორივეს თავიანთი ვალები მიეტევათ. შემდეგ კი იკითხა: "რომელს უფრო ეყვარება იგი?" (ლუკა 7:42). ხოლო როდესაც სიმონმა უთხრა: "ჩემის აზრით, იმას, ვისაც მეტი აპატია. უფალმა თქვა: მართლად განსაჯე. მიუბრუნდა ქალს, და უთხრა სიმონს: მე შემოვედი შენს სახლში, და ფეხსაბანი წყალიც კი არ მომეცი, ხოლო ამან ცრემლით დამილტო ფეხები და თავისი თმებით შემიმშრალა. შენ ერთხელაც არ მეამბორე, ხოლო ეს, აქ შემოსვლის შემდეგ, განუწყვეტლივ მიკოცნის ფეხებს. შენ ზეთიც არა მცხე თავზე, ხოლო ამან ფეხებზე მცხო ნელსაცხებელი. ამიტომაც გეუბნები შენ: მიეტევა მას დიდძალი ცოდვა, ვინაიდან დიდია მისი სიყვარული; ხოლო ვისაც მცირედი მიეტევება, მცირედია მისი სიყვარული" (ლუკა 7:43-47). ხედავ, ამით როგორ არის მითითებული წმიდა ზეთზე?
როდესაც ვცოდავთ, საღმრთო კაცებთან მივდივართ და ჩვენს ცოდვებს ვინანიებთ. ამ მამათა დავალებით ღმერთს ვუმზადებთ წმიდა ნელსაცხებელს, მისი მოწყალებისა და თანაგრძნობის ხატად, რომლებშიც ბრწყინავს მადლის საღმრთო და მშვიდი ნათელი, რადგან ნათელიც მიგვაქვს. ხოლო როდესაც ვწირავთ ლოცვებს, და ზეთიც იკურთხება, მაშინ ზეთისცხება იძენს ცოდვათა მიტევების ძალას, როგორც მეძავზე, რომელმაც ნელსაცხებლით დაუბანა ფეხები მაცხოვარს და მით ზეთისცხება საკუთარ თავზეც მიიღო.
25. რატომ გამოიყენება ზეთი წმიდა და დიდ მირონში, ასევე ზეთისცხებაში?
იმიტომ რომ იქაც და აქაც ზეთი არის ღმრთის მოწყალების სახე. მირონცხებაში ის ჩვენს ცხოვნებაზე და სიკვდილისგან დახსნაზე მიანიშნებს. ის აგრეთვე არის ბეჭედი ცხოველმყოფელი და ნეტარი სულისა, რომლითაც გამოხსნილნი ვართ ცოდვის წარღვნისგან. ამიტომაც, წარღვნისას, რომელიც ნოეს დროს იყო, მტრედმა, როგორც სულის ხატებამ, იუწყა გადარჩენა, როდესაც ნისკარტით ზეთისხილის რტო მოიტანა. იორდანის წყლებით ცოდვათა განბანვისას, უფლის ნათლისღების ჟამს, სულიწმიდა მტრედის სახით გადმოვიდა, რითაც საღმრთო მოწყალება და მადლი დაამოწმა.
აქ კი ეს შეწირული ზეთი, როგორც ჩვენ ვთქვით, ჩვენდამი ღმრთის თანაგრძნობის ხატად იკურთხება. მისი მეშვეობით საღმრთო მოწყალების ღირსნი შევიქმნებით. საკმარისია თუ არა ეკლესიის წმიდა საიდუმლოთა განმარტება თუ კიდევ უფრო მეტი გნებავთ?
კლირიკოსი:
- საკმარისია, მეუფეო, და სხვა განმარტებების საჭიროება არ გვაქვს. ოღონდ გთხოვთ ცალ-ცალკე გადმოგვცე თითოეული საიდუმლოს შინაარსი და განგვიმარტო წმიდა წესები, და გვიჩვენო, რა სახის ძალაა ყოველ აღსრულებულ მღვდელმოქმედებაში.
მღვდელმთავარი:
- როგორც უკვე ვთქვი, ეს ჩემს ძალებს აღემატება. ეს - უზენაესი ძალისა და სიბრძნის საქმეა. რადგან თუკი დიონისე და მაქსიმე ესოდენი შიშითა და ძრწოლით ეხებოდნენ ამ უწმიდეს საგნებს, რომელთა გამოსახვა ძალზედ ძნელია, როგორ შევუდგე მე ამ საკითხთა განმარტებას? მაგრამ, რაკიღა ღმრთისადმი სასოებას ყოველივე ძალუძს, მორწმუნეთ მათი რწმენისაბრ შეეწევა და სიყვარულის გამო შეაგონებს, - რამეთუ ღმერთი სიყვარულია, - ჩვენც, თქვენი სიყვარულის გამო გავბედავთ ხმის ამოღებას, და გვწამს, რომ მივიღებთ თქვენდამი სათქმელ სიტყვას. ამიტომ ქრისტეს სიყვარულში ვეცდები აღვასრულოთ თქვენი თხოვნა და ყოველ წმიდა წეს-ჩვეულებაზე ვთქვა ის, რაც თვითონ შემიმეცნებია წმიდა წერილიდან და რაც მისწავლია წმიდა მამებისგან. გადმოვცემ ისე, როგორც შევძელი მისი შემეცნება.
უპირველეს ყოვლისა ვილაპარაკებთ საღმრთო ნათლისღებაზე, რადგან ის ჩვენი საიდუმლოებების დასაბამია. თუმცა, როგორც ნათლობას წინ უსწრებს ჩვენი ხორციელი დაბადება, თავიდან საჭიროა ითქვას ამ დროს წარსათქმელ ლოცვებზეც. რამეთუ ხორციელად დაბადების შემდეგ ჩვენ აღვიყვანებით სულიერ აღორძინებამდე, ვინაიდან ქრისტეს ეკლესია, უბიწო და განწმენდილი იესუ ქრისტეში, იმწამსვე განასპეტაკებს ჩვენს ცოდვილ და ხორციელ შობას.
26. რატომ აღავლენს მღვდელი ლოცვას ყრმის დაბადებისთანავე
როდესაც ღვთისმოსავი ცოლისგან ყრმა იშვება, მოდის მღვდელი და ადიდებს ღმერთს იმისთვის, რომ "ადამიანი იშვა ამქვეყნად" (იოანე 16:21). შემდეგ, ჯვარს გამოსახავს მას, აკურთხებს ახალშობილს და ღმერთს ევედრება, რათა ყრმა ცოცხალი დარჩეს, რომ ღირს იქმნას ნათლობისა და მირონცხებისა. მღვდელი ყველაფერს გამოსთხოვს უფალს დედისთვის, რაც კი ცხონებისთვის არის საჭირო, მასთან მყოფ ქალებსაც ანიჭებს მადლს, კურთხევას და უფლებას შეუდგნენ თავიანთ საქმეს, მიუხედავად იმისა, რომ ისინი თანამონაწილენი არიან უწმინდურებისა, რომლის გარეშეც არ ხდება დაბადება, და მიუხედავად მზაკვრისგან მომდინარე შურისა, რომლითაც შეიძლება ისინი აღივსონ, რომ მოემსახურნენ დაბადებას, აღსრულებულს ცოდვასა და სიამტკბილობაში, რაც ზოგიერთის მიერაც აღიარებულია, და ხრწნილებისა და სიკვდილის კარიბჭეა.
27. თანმიმდევრული განმარტება იმისა, თუ რა აღესრულება ნათლისღების წინ, მის დროს და მის შემდეგ
საღმრთო ნათლისღების წინ მღვდელი გამოსახავს რა ჯვარს წყალზე, აკურთხებს სახლს. შემდეგ კი ჯვარს გამოსახავს ყრმასაც. ჯვარი გამოისახება შუბლზე - გონიერების ნიშნად, პირზე - მეტყველებისა და სუნთქვის ნიჭის საბოძებლად, და გულზე - რათა მიეცეს მას მაცოცხლებელი ძალა და დაიცვას იგი მადლმა მაცხოვნებელ ნათლისღებამდე. ამის შემდეგ, განუტევებს რა ყველას, მღვდელი მათ შორდება.
მერვე დღეს კი ვინმე მიიყვანს ყრმას ღმრთის წინაშე, ტაძრის კარებთან, როგორც ჯერაც ნათლისღებით განუწმენდელს, და კვლავ ჯვრით აღბეჭდავს მღვდელი მის შუბლს, პირს და მკერდს და წმიდა ლოცვით სახელს უბოძებს, რომელიც მას აურჩიეს მშობლებმა (1), რომლებიც ასევე მონაწილეობენ ნათლისღების წეს-განგებაში.
_____________________
1. და ყოველი ყრმა, იესუ ქრისტეს მსგავსად, ინათლება საკუთარი სახელით, და არა ისე, როგორც ზოგიერთი უგუნური ამბობს უბრალო ხალხიდან, თითქოსდა ყველას იოანეს და მარიამის სახელით მართებს ნათლობა.
_____________________
28. იმის შესახებ, რომ უფალმა სახელი მიიღო მერვე დღეს, როდესაც მას იესუ ეწოდა
ასე იყო ეს უფლის შემთხვევაშიც, რადგან, როდესაც მერვე დღეს წინადაიცვითა, მას იესუ ეწოდა. ჩვენში (ქრისტიანებში - "აპოკ". რედ.) წინადაცვეთა არ არის, რადგან უფალმა სჯულის ეს მოთხვნა ჩვენს ნაცვლად შეასრულა და სჯულის მონობისგან გაგვათავისუფლა. ჩვენ კი მთელი ჩვენი არსებისთვის სხვა წინადაცვეთა მოგვცა - საღმრთო ნათლისღება, რომელიც ხორცს არ დაცვეთს, მაგრამ ცოდვას აღხოცავს.
ძველ იუდეველებში წინადაცვეთა მერვე დღეს აღესრულებოდა - და ახლა ჩვენ, ერთგულნი, მერვე დღეს ვიღებთ სახელს, რადგან მერვე დღე განახლების სიმბოლოა. ვინაიდან როდესაც მთავრდება მეშვიდე დღე, რომლის იქით შვიდეულის დღეთა ათვლა ამ ცხოვრებაში აღარ სწარმოებს, კვლავ მერვე დღიდან იწყება ათვლა, რაც ნიშანია აღდგომისა და წინასახეა მარადიული ცხოვრებისა. მერვე დღეს აღდგა ქრისტე, ჩვენ კი მერვე დღეს მარადიული ცხოვრების დაწყებას ვსასოებთ, რომელიც უკვე, როგორც სწავლებიდან ვიცით, უსასრულო იქნება.
მაშასადამე, იუდეველები, როგორც არასრულყოფილნი, სწორედ ამ მერვე დღეს წინადაიცვითებოდნენ, თანაც მხოლოდ მამრობითი სქესისა, და მამაკაცურ ორგანოზე იღებდნენ ცინადაცვეთის ბეჭედს. ერთი მხრივ, მოცემული წესი ასევე მოასწავებდა აღდგომას შვიდეულის დასრულების შემდეგ (ანუ ამ წუთისოფლისა), მეორე მხრივ კი, ის მიანიშნებდა, რომ ოდესღაც ხორცის ვნება დასრულდებოდა და დადგებოდა უხრწნელი ცხოვრება, რომლისთვისაც ხორციელი ვნებები უცხოა. თუმცა, იუდეველებს ეს სრულად გააზრებული არ ჰქონდათ, და არ გულისხმაყოფდნენ ჭეშმარიტ წინადაცვეთას, ანუ ცოდვის უარყოფას. ახლა კი ეს ყოველივე ნათლისღების საიდუმლოში აღსრულდება, რომელიც შთაგვაგონებს, რომ უხრწნელნი და უბიწონი ვიქნებით და ვერაფერი გვავნებს. ამასთან, ის, ვინც წინადაიცვეთს, იზიანებს თავის სხეულს, და ის უკვე აღარ არის ისეთი, როგორც ბუნებით მიეცა.
რადგან ჩვენ არ ვიბადებით ვნების გარეშე, ეს შობა ვნებისგანაა და ჩვენშიც რჩება. მაგრამ ნათლისღებით გვენიჭება არა ხორციელი შობის მსგავსი დაბადება მამრობითი მოსურვებისგან, არამედ ღმრთისგან, რომელიც აღგვაღორძინებს საბანელით ნათლისღებისა. ამიტომაც არქმევენ ყრმას სახელს მერვე დღეს, მაცხოვრის მსგავსად, რომელსაც მაცხოვნებელი სახელი იესუ ეწოდა.
ნათლისღების შემდეგ, როდესაც ყრმა ჯვრის სახედ სულის ბეჭდით აღიბეჭდება შუბლზე, ასევე ბაგეებსა და გულზე (როგორც უკვე ვთქვი, გონიერი, სიტყვიერი და მაცოცხლებელი ძალების მოსანიჭებლად) და დარქმეული სახელით ჩაეწერება სიცოცხლის მარადიულ წიგნში, - ყრმა კვლავ თავის დედას დაუბრუნდება.
მეორმოცე დღეს დედა კვლავ ტაძარში მიიყვანს თავის ყრმას, როგორც ღმრთისთვის შეწირულს. მღვდელი, დგას ტაძრის კარებთან (რადგან ლოცვის წაკითხვამდე მშობელი დედის შეშვება აკრძალულია), ორივე მათგანს ლოცვებით აღბეჭდავს. ამის შემდეგ ის დედას ვნებიანი და უწმინდური შობისგან განწმენდს (რადგან უკვე მშობიარობიდან ორმოცი დღე გასულია. ამ ხნის განმავლობაში ყრმაში იღვიძებს გააზრებულობა და იწყებს თამაშს). ამის შემდეგ მღვდელი ნებას დართავს მას ეკლესიაში შესვლისა, სადაც მანამდე შესვლა არ შეეძლო, რადგან არ იყო ღირსი შესვლისა და უპატიოსნესი ზიარებისა. შემდეგ მღვდელი ხელში აიყვანს ყრმას (როგორც ეს სიმეონმა გააკეთა, როდესაც თავის მკლავებში ღვთაებრივი ყრმა მიიწვინა), და იტყვის: "აწ განუტევებ", რომ ყრმა განიწმინდოს ცოდვათაგან და იხილოს ნათელი ქრისტესი, გამოცხადებული წარმართთათვის და დიდება ახლისა ისრაელისა, რადგან იშვება რა სულისგან, თვით უფლის ხილვის ღირსი შეიქნას.
თუკი ყრმა მონათლულია, მღვდელი მას კვლავ საკურთხეველში შეიყვანს, შემოატარებს საყდარს, მისი თაყვანისცემის ნიშნად, და აჩვენებს, რომ ყრმა შეწირულია ღმრთისადმი და თაყვანს-სცემს შემოქმედს. თუკი ყრმა ჯერაც მონათლული არ არის, მაშინ, დადგება საკურთხევლის წინ, თაყვანს სცემს სამკვეთლოს მხარეს ყრმასთან ერთად, დაუბრუნებს დედას და განუტევებს. ამ მომენტიდან ყრმა კათაკმევლად მიიჩნევა, ხოლო დედა, როგორც განწმენდილი, იღებს უფლებას ტაძარში შესვლისა და წმიდა საიდუმლოთა ზიარებისა, როდესაც საჭიროდ ჩათვლის და როდესაც ამისთვის მზად იქნება. სწორედ ასე ხდება ეს ყოველივე.
29. განმარტება იმისა, თუ რა აღესრულება საღმრთო ნათლისღებაში
ახლა ისწავლე ის, რაც ეხება საღმრთო ნათლისღებას და, უპირველეს ყოვლისა შეიმეცნე, რომ მისთვის არ არსებობს არანაირი დროითი დაბრკოლება, რათა ყრმა მოუნათლავი არ მოკვდეს. თუკი სიკვდილის საშიშროება არსებობს, ყველაფერი განწესებისამებრ აღსრულდება შობისთანავე, თუმცა ჯეროვანი ყურადღებითა და ღვთისმოშიშებით გონიერი მღვდლის მიერ. ხოლო თუკი სიკვდილის საშიშროება არ არსებობს, მაშინ ლიტურგიის დამთავრებისთანავე, რათა ყრმამ ზიარებაც შეძლოს. ესა აქვს დიონისეს მხედველობაში, როდესაც ამბობს, რომ ყველა საიდუმლოს ჩვენში ზიარება სრულყოფს, როგორც საიდუმლოთა მწვერვალი. მღვდელი კი ვალდებულია სამღვდლო ლოცვები ყურადღებით და აუჩქარებლად შეასრულოს, - თუკი უკიდურესი საჭიროება არ არის, - წაიკითხოს ისინი ხმამაღლა. მამათაგან გვსმენია, რომ ისინი, ვისაც ხშირად აშინებენ მოჩვენებანი, ამას განიცდიან იმის გამო, რომ მათი მომნათვლელი მღვდელი უყურადღებოდ წარმოთქვამდა შეფუცვებისა და სხვა წმიდა ლოცვებს.
ამრიგად, თუკი რაიმე არ გვაბრკოლებს, არა მარტო ნათლობის წესის დასაწყისში უნდა წავიკითხოთ შეფუცვებისა და სხვა ლოცვები, არამედ მრავალგზისაც. რადგან კურთხევანის მიხედვით მათი წაკითხვა განწესებულია რვაჯერ და მეტჯერაც, ვიდრე ათამდე, რადგან ძველად ეკლესიაში დაწესებული იყო, რათა შემფუცველი მღვდლები ამ ლოცვებს მოსანათლავთ ყოველდღიურად, მთელი შვიდეულის განმავლობაში უკითხავდნენ, ხოლო მერვე დღეს, - კვლავ მღვდელმთავარი ან იგივე მღვდელი, ვისაც ნათლისღება მართებს (1). ამის შემდეგ მღვდელმთავრის ან მღვდლის მიერ აღსრულდებოდა ნათლობა. ჩვენთვის ცნობილია ისეთი ღვთისმოსავი მღვდლები, რომლებიც ამ ლოცვებს სამჯერ უკითხავენ მოსანათლავს და მერე ნათლავენ.
__________________________
1. სავარაუდოდ, წმ. სიმეონს მხედველობაში აქვს რომელიღაც ძალიან ძველი კურთხევანი. მართლაც, ძველად, არსებობდა ჩვეულება შეფუცვების ლოცვები ზრდასრულ კათაკმეველთათვის რამდენიმეჯერ წაეკითხათ.
__________________________
ხოლო საღმრთო ნათლისღება ასე აღსრულდება: თუ ინათლება ყრმა, მას ხელში აყვანილს მოიყვანს ქალი მიმრქმელის თანხლებით, ხოლო თუ ზრდასრულია ან მოზარდი ან კიდევ ყმაწვილი, მაშინ მოდის თვითონ, რადგან ის ნათლობაზე ნებაყოფლობით უნდა მოდიოდეს, მასთან ერთად კი მიმრქმელიც, რომელიც თავდებია მოსანათლავისთვის ქრისტეს წინაშე და მოვალეობა აქვს დაიცვას მისი რწმენა და ქრისტიანული ცხოვრება. ამაზე მიანიშნებს თვით "მიმრქმელის" სახელწოდებაც, რას საკუთარ თავზე რაიმეს აღებაზე მიანიშნებს.
30. იმის შესახებ, რომ მოსანათლავის ნათლია უნდა იყოს მართლმადიდებელი და ღვთისმოსავი
აუცილებელია ყურადღება მივაქციოთ იმას, რომ მიმრქმელები ღვთისმოსავ ადამიანთაგან უნდა შეირჩნენ, რომლებიც აღსაზრდელის რწმენაში დარიგებასაც შეძლებენ. თუმცა მსმენია მეტად უცნაური და მძიმე რამ: ზოგიერთები (რაღაც ანგარებით) ნათლიად იწვევენ - თქმაც კი მაძრწუნებს - რწმენის მტრებსა და მგმობარებს, უღმრთოებსა და მწვალებლებს. ასეთები ანადგურებენ თვით საიდუმლოს. ისინი არც ყრმებს ანიჭებენ ნათელს, არამედ, პირიქით, აბნელებენ მათ და საიდუმლოს აღმასრულებელ მღვდელსაც ღმრთისგან გაუცხოებულთა თანაზიარს ქმნიან.
მკრეხელობის ჩამდენი როგორ შეძლებს ასწავლოს ღვთისმოსაობა? ნათქვამია: "რა აკავშირებს სამართლიანობასა და ურჯულოებას? რაა საერთო ნათელსა და ბნელს შორის? რამ შეათანხმოს ქრისტე და ბელიარი? ან რა ხელი აქვს მორწმუნეს ურწმუნოსთან?" (2 კორინთ. 6:14-15). ის, ვინც ასე იქცევა, კიცხევის ღირსია, როგორც ის, ვინც მიირქვამს უკეთურთა შვილებს. მაგრამ, თუკი ეს უკანასკნელნი ჯერ აღიარებენ, რომ ნათლობა წმიდაა, ღვთაებრივია, განმწმენდელია ცოდვათაგან და ამაღორძინებელია ქრისტეში; რომ ნათლობის მიმღები ქრისტიანი გახდება, მაშინ საქმე იცვლება. ამ შემთხვევაში, თუ მამა დადებს პირობას, რომ ყრმა ქრისტეს ერთგული იქნება, თუმც თვითონ ქრისტიანი არ არის, შესაძლებელია მიმრქმელმა მიირქვას ყრმა და მიიყვანოს ის ნათლისღებაზე, რათა ამგვარი ყრმის მიმრქმელობაზე უარის თქმით არ წაერთვას ის ღმერთს.
მოსანათლავი დადგება მიმრქმელის გვერდით, რითაც აჩვენებს, რომ ნებაყოფლობით მოვიდა და ჰყავს თავმდები. როდესაც მღვდელი აკურთხებს, უპირველეს ყოვლისა საჭიროა, როგორც ყოველთვის, მადლობდეს ღმერთს წარწყმედულის გადარჩენისთვის. ამის მერე კათაკმეველი თავისუფლდება თავისი ტანისამოსისგან და სრულიად შიშველი დგება საბურველქვეშ, მღვდელი კი სამგზის ჯვარსახოვნად შთაბერავს მას. ამით მღვდელი გადასცემს მას იმ პირველ შთაბერვას რომელიც ადამმა ღმრთისგან მიიღო, როდესაც "შთაბერა მის ნესტოებს სიცოცხლის სუნთქვა" (დაბ. 2:7).
თვით მღვდელი განასახიერებს ქრისტეს, ამიტომ უმჯობესია ნათლისღება და სულის შთაბერვა მან ქრისტეს უპატიოსნესი ხორცისა და სისხლის მიღების შემდეგ აღასრულოს. ხოლო სამგზისი შთაბერვა ხდება ღვთაებრივი სამების სახელზე, რადგან ერთია სამების მადლი და ძალა. ჯვარსახოვნად კი - წმიდა სამების მეორე იპოსტასის, ჩვენთვის განკაცებული და ჯვარზე ვნებული ქრისტეს გამო. ჯვარსახოვანი შთაბერვა უთითებს მის (ქრისტეს) მსხვერპლზე, თავმდაბლობასა და ძლევაზე, რადგან ჯვრის მიერ მან "განაქარვა ის, ვისაც აქვს ხელმწიფება სიკვდილისა, ანუ ეშმაკი" (ებრ. 2:14), და დათრგუნა მზაკვარი წინააღმდგომნი ძალნი. ჯვარი - მაცხოვრის ნიშანი, ბეჭედი და ნადავლია.
ამრიგად, მღვდელი, სამგზის შთაბერავს მოსანათლავს და შემდეგ ხელით სამგზისვე გამოსახავს მას ჯვარს შუბლზე, პირსა და გულზე, წმიდა წერილის სიტყვისამებრ: "ჴელთა შენთა შემქმნეს მე და დამბადეს მე" (ფსალმ. 118:73), რაც არის გამოხატულება გონებრივი, სიტყვიერი და ცხოვრებისეული ძალებისა, როგორც ადრე იყო ნათქვამი. ამის შემდეგ ხელს დაადებს მას, განმწმენდელსა და ამაღორძინებელს სულში, და კითხულობს წმიდა ლოცვებს.
რას ნიშნავს ამ მოქმედებამდე მოსანათლავის გათავისუფლება ტანისამოსისგან და თავდაუბურავად ფეხშიშველი დგომა პირით აღმოსავლეთისკენ? იმას, რომ ღმერთთან მოსული უკვე უმზერს ჭეშმარიტ ნათელს, რისთვისაც არჩეულია აღმოსავლეთის სახე (რადგან იქიდან ამოდის ნათელი), რომ ის თავისუფალი უნდა იყოს ვნებათაგან და განშორებული ურწმუნოებისგან, განშიშვლებული ყოველგვარი ბოროტებისგან და უცხო ცოდვის შესამოსელისგან, რის შემდეგაც უნდა წარმოაჩინოს მონისებრი მორჩილება ღმრთისადმი. ამიტომაც დგას ის შიშვლად.
მეორე მხრივ, ეს კეთდება იმიტომ, რომ ადამიანმა სიშიშვლეში შეიცნო ცოდვა და დაკარგა ღმრთითბოძებული სამოსი, რაზეც სიშიშვლე მიუთითებს. კათაკმეველი შიშველია, რათა განცადოს სირცხვილი, ხოლო მოსანათლავად მოდის, რათა მოიშოროს ცოდვისა და ურწმუნოების სიბილწე, და განახლდეს, შეიმოსოს ხატი ახალი ადამისა, და გახდეს უკეთესი, ვიდრე ადრე იყო. ამგვარი დგომითაც განიწმინდება იგი, რადგან საკუთარ თავში ღმრთის ხატების აღდგომას ითხოვს.
ახლა, მოკლედ გავიმეორებთ ნათქვამს, სმენა რომ არ დავღალოთ.
მღვდელმთავარი და მომნათვლელი მღვდელი გამოხატავენ თვით უფალს, რომელიც აღასრულებს ყველაფერს ყოველივეში, და იღებენ ძალას იმისა, ვინაც დასაბამიდან შექმნა ყველაფერი, ახლა კი აღადგენს. მოსანათლავი დაცემულ ადამს გამოხატავს, მისი მოსანათლავად მოსვლა კი მის ნებაყოფლობით გადაწყვეტილებაზე მიანიშნებს.
თუკი ინათლება ყრმა, უკვე იმით, რომ მას ხელზე დაწვენილს მართლმადიდებელნი მოიყვანენ, დასტურდება, რომ ყრმა მოინათლება რწმენით, და არა იძულებით. მიმრქმელი არის ყრმის სარწმუნოებისა და ცხოვრების თავმდები.
მოსანათლავის განმოსვა ტანისამოსისგან და მისი გაშიშვლება ნიშნავს, რომ ის უარყოფს ყოველგვარ ბოროტებას, თავისუფლდება ცოდვის საკვრელთაგან და, რომ სიშიშვლით, ანუ ცდომილებისა და ხრწნილებისგან გათავისუფლებით მიეახლება ქრისტეს. ის ადრე შიშველი იყო იმიტომ, რომ ცდომილებაში შთავარდა და თავისი ადრინდელი სამოსი წარწყმიდა, ახლა კი მოდის, რათა ნათლისღების წმიდა შესამოსელით კვლავ შეიმოსოს. ის დგება პირით აღმოსავლეთისკენ, როგორც მეძიებელი ჭეშმარიტი ნათლისა, რომელიც არის სამება და, რომელიც არის წმიდა სამების მეორე იპოსტასი - ქრისტე.
მოსანათლავი ასევე ეძიებს დაკარგულ სამოთხეს, რომელიც დარგული იყო აღმოსავლეთით.
ის მღვდელმთავრისგან იღებს სულის შთაბერვას - პირველი შთაბერვის ნიშნად, რომელიც ამით განახლდება. სამგზისი შთაბერვა ცხოველმყოფელი სამების ღვთაებრივი მოქმედების სახეა, რომლის მიერაც იყო იგი შექმნილი, ახლა კი კვლავ განახლდება.
მღვდელმთავრის ხელით, რომელსაც ჯვარი უჭირავს, ის აღიბეჭდება ნიშნად იმისა, რომ ღმრთის ხელებმა - ძემ და სულიწმიდამ შეგვქმნეს. ჯვარი არის ქრისტეს ნიშანი და ნადავლი, რადგან, მისით შემუსრა მან სუპოსტატნი. ახლა კი, როდესაც ჯვარი გამოისახება, დემონნი ილტვიან მისგან.
მოსანათლავის შუბლი აღიბეჭდება, რათა განათლდეს მისი გონება და განეშოროს ცდომილებებს. პირი - რათა მისი სიტყვა წმიდა იყოს და ჭეშმარიტებას აღიარებდეს. მკერდი - რათა ჰქონდეს წმიდა გული, რომ ღმერთი იხილოს, და კიდევ იმისთვის, რომ მასში არ დაიმალოს არანაირი ბოროტი, რათა ღმერთში იცოცხლოს, იძროდეს და იარსებოს (საქმე 17:28). ამ სამგზისი აღბეჭდვის შემდეგ მღვდელმთავარი მადლობს ღმერთს, რადგან სამართლიანია მისი მადლობა წარწყმედულის მოძიებისთა და კაცობრივის ცხონებისთვის. შემდეგ ამას მოსდევს ხელის დადება - რათა მოსანათლავს აღორძინების მადლი მიენიჭოს.
პირველი ლოცვა მიმართულია წმიდა სამებისკენ: ის მოსანათალავს გადასცემს ღმერთს, და მოსანათლავიც განიწმინდება მისით. ეს არის ვედრება ღმრთისადმი: რათა მოუკლებლად იყოს მასში წმიდა სამების სახელით და ღირს იქმნას საღმრთო ნათლისღებისა, მირონცხებისა და ზიარებისა.
მეორე ლოცვა - შეფუცვისაა: ის საშინელი ღვთაებრივი სახელითა და საიდუმლოებებით განაგდებს და იოტებს ეშმაკს მთელი მისი ძალითურთ. ის განაშორებს ეშმაკსა და მის დემონებს ადამიანისგან და უბრძანებს არ ავნონ მას.
ამის მსგავსია მესამე ლოცვაც, რომელიც ასევე შეფუცვისაა, და ღმრთის სახელით დემონებს განაგდებს.
მეოთხე ლოცვა კვლავ ღმრთისადმი აღვლენილი ვედრებაა სრულიად განდევნოს მზაკვარი ღმრთის ქმნილებისგან და ჭეშმარიტ სარწმუნოებაში დაამტკიცოს მოსანათლავი.
ამის შემდეგ მღვდელმთავარი იმწამსვე აღავლენს მეხუთე ლოცვას, კიდევ უფრო მნიშვნელოვანს, რომლის მიერაც მოსანათლავს გადასცემს ღმერთს. ლოცულობს რა მოსანათლავისთვის, ის მეორედ შთაბერავს მას, რაც წარმოადგენს უმნიშვნელოვანეს მოქმედებას, რადგან ამით აღინიშნება ცხოვრების აღდგენა და განახლება.
ამის შემდეგ კვლავ სამგზის აღბეჭდავს მოსანათლავს შუბლზე, პირსა და გულზე, გონების, მეტყველებისა და არსებობის ნიშნად, როგორც იმისთვისვე, რომ ჩვენი ღმერთი არის სამება - გონება, სიტყვა და სული, რომელიც ადამიანს უბრუნებს სიცოცხლეს და ანიჭებს იმ ხატებისაებრ, რომელიც დაკარგა.
ამასთან მღვდელმსახური ამბობს: "განაგდე ამისგან ყოველივე მზაკვარი და უწმინდური სული, დამალული და დაბუდებული გულსა ამისსა". რადგან დემონებს უყვართ მოუნათლავთა სულებში შესახლება იმ მიზნით, რომ შერყვნან და აცდუნონ იგი. ამისი ნება მათ აქვთ ოდესღაც ჩვენი პირველმშობლების მიერ ჩადნილი დანაშაულის ძალით. ამიტომაც ისინი ცხადად ცხოვრობენ განუწმენდელთა და ურწმუნოთა გულებში, ბილწავენ მათ და ღმრთითსაძულველი საქმეებისკენ აქეზებენ.
ამ ლოცვის დასრულების შემდეგ მთავრდება ეშმაკის უარყოფა და მორწმუნის შეერთება ქრისტესთან: მღვდელმთავარი მოსანათლავს მიაბრუნებს დასავლეთისკენ, რადგან იქ იმყოფება ბნელეთი, რომელშიც ეშმაკი იმყოფება, და უბრძანებს მას გაიშვიროს ხელები, ნიშნად იმისა, რომ მოსანათლავი არანაირ ბოროტებას არ მალავს საკუთარ თავში და ჩვენთვის ჯვარცმულისადმი მიბაძვას იწყებს. შემდეგ მღვდელმთავარი უბრძანებს მოსანათლავს წარმოთქვას: "უარყვოფ სატანას და მის ყოველ საქმეებს.." - და მოსანათლავი უარყოფს მზაკვარს სამგზის, ნიშნად მტრის უარყოფის უცვალებლობისა და ნიშნად იმისა, რომ მთელი სულით გაურბის ეშმაკს, და ასევე წმიდა სამების პატივსაცემად, რომელიც ყოველივეს აღბეჭდავს და აღასრულებს.
შეეკითხება რა სამგზის: "განეშორები სატანას?" - და მიიღებს რა მოსანათლავისგან სამგზის დამამტკიცებელ პასუხს: "განვეშორები", - ანუ მე განვეშორე მზაკვარს და ზურგი ვაქციე მას (რადგან ბოროტების უარყოფა უნდა იყოს აშკარა და მყარი), - მღვდელმთავარი იტყვის: "შენერწყვე მას" - ანუ, უარყავი და აღმოიღე იგი შენი გულიდან, და შეურაცხყავი მტერი. ამას მოსანათლავი აკეთებს სამჯერ ნიშნად სატანის მტკიცე და შეუპოვარი უარყოფისა და დიდებად წმიდისა სამებისა, ერთარსებისა, რომელმაც დაამხო მზაკვარი.
ამის შემდეგ მღვდელმსახური მოსანათლავს შემოაბრუნებს აღმოსავლეთისკენ, რადგან აღმოჰყავს იგი ბნელეთიდან ნათლისკენ, სიცრუიდან ჭეშმარიტებისკენ. და ამბობს: "შევუერთდები ქრისტეს და მწამს ერთი ღმერთი მამა, ყოვლისმპყრობელი..."
მოსანათლავმა წმიდად უნდა აღიაროს სამების წმიდა ნათელი, რათა გულითაც აღიქვას მისი ბრწყინვალება, ამიტომ ის სარწმუნოების სიმბოლოს წარმოთქვამს ხმამაღლა სამგზის, სამიპოსტასოვანი ღმერთის საპატივცემოდ, რითაც ადასტურებს კიდევაც მის აღიარებას. ხმამაღლა კი იმიტომ წარმოითქმება, რომ იუწყება ჭეშმარიტებას, რომელიც უნდა აღიაროს მან ანგელოზთა და კაცთა წინაშე და, რომლის მიერაც მას მიენიჭება ცხონება.
როდესაც მღვდელმთავარი კვლავ სამგზის ჰკითხავს: "შეუდგები ქრისტეს?" - მოსანათლავი კი გულწრფელად, მთელი გულით სამგზის უპასუხებს: "შევუდგები ქრისტეს" - მღვდელმსახური ეტყვის: "თაყვანი ეც მას".
იმის შემდეგ, რაც მოსანათლავი, აღბეჭდილი ჯვრით მღვდლის ხელისგან (რაც ქრისტეს აღსარებას წარმოადგენს), სამგზის თაყვანს სცემს ღმერთს, რითაც აჩვენებს, რომ მონაა ღმრთისა, და ყოველივეში მას მორჩილებს (როგორც შეჰპირდა), მღვდელმთავარი შებრუნდება აღმოსავლეთისკენ და მადლობს ღმერთს, რომელსაც სურს ყოველთა ცხონება. რადგან სწორედ ასე უნდა ვმადლობდეთ ღმერთს ყველაფრისთვის, განსაკუთრებით კი კაცთა ცხონებისთვის.
ამის შემდეგ, მღვდელი, როგორც წარწყმედილი ცხვრის მპოვნელი, ხელს მოჰკიდებს კათაკმეველს და ტაძარში შეიყვანს - თითქოსდა ამით თვით ზეცაში ან სამოთხეში შეჰყავს იგი. ამ მოქმედებით ის მიანიშნებს, რომ მოსანათლავს აბრუნებს თავის მეუფესთან, რომელმაც ის დაჰკარგა, ხოლო სიხარული, რომლითაც ღმერთი ხარობს ანგელოზებთან ერთად ყოველი მონანული ცოდვილის გამო, გამოხატება გალობით: "გიხაროდენ, მიმადლებულო". რადგან დედა ღმრთისა არის ჩვენი მაცხოვნებელი სიხარულის დასაბამი, კარი ცხონებისა, რამეთუ მის მიერ მოეწყო ჩვენი ცხონება და სიხარული მოენიჭა სამყაროს, მისგან, ჩვენი აღდგენისთვის წმიდად და ქალწულებრივად შობილის მიერ, რომელიც არის სიტყვა ღმრთისა, იესუ ქრისტე.
ამის შემდეგ, გამოხატავს რა წმიდა სიმეონს, მღვდელმთავარი მოსანათლავს მიიყვანს სამსხვერპლოსთან, რითაც აჩვენებს, რომ ის ერთგვარად შეწირულია მსხვერპლად. ამასთან ის ავალებს მას სამგზის თაყვანი სცეს ღმერთს, რადგან ის უკვე შეურიგდა მას მოქცევით, როგორც სახარებისეული უძღები შვილი, ღვთაებრივი ნათლისღებით კი სულ უფრო და უფრო უახლოვდება მიშვილებასა და უხრწნელებას - სულის პირველყოფილ შესამოსელს.
ეს მოქცევა და აღსარება მტკიცე რომ იყოს, მღვდელმთავარი მოიწვევს მიმრქმელს და უბრძანებს მას სამგზის მოიყაროს მუხლი სამსხვერპლოს წინაშე, სადაც ღმრთის ტახტია, რითაც ადასტურებს, რომ ის თვითონ იძლევა პირობას სრულად დაიცვას მოსანათლავი მართალ რწმენასა და ღვთისმოსავ ცხოვრებაში.
მოსანათლავი თუ ყრმაა, მაშინ მიმრქმელი, დაიხრება, ხელში აიყვანს მას წმიდა კარების წინ მწოლარეს და მიიღებს მას თითქოსდა ქრისტესგან მიეღოს. თუ ბავშვი მოზრდილია, მაშინ მიიღებს მას მღვდელმთავრისგან, რაც ასევე ქრისტესგან მიღებაზე მიანიშნებს და თავმდები ხდება მისი აღზრდისთვის მაცხოვრის წინაშე. ამ მომენტიდან ხდება ის მოსანათლავისთვის სულიერი მამა, და ამიტომაც მიიყვანს მას წმიდა ემბაზთან, რითაც აჩვენებს, რომ მოსანათლავი მოდის ნებაყოფლობით და არა იძულებით.
ეს ყველაფერი ხდება მოწმეთა წინაშე: უპირველეს ყოვლისა და უპირატესად თვით ღმრთის თანდასწრებით, შემდეგ კი იერარქისა და ტაძარში მყოფ მართალთა, რომლებიც გამოდიან მოსანათლავის მოწმეთა როლში. ასევე თვით მიმრქმელის თანდასწრებით, რომელსაც მოსანათლავი მოჰყავს ღვთაებრივ და წმიდა ანგელოზთა წინაშე, რომლებიც აქვე უხილავად ესწრებიან, ხარობენ სულიწმიდისგან მოსანათლავის საღმრთო შობას და წერენ მას ზეცის მოქალაქედ. მონათლულის საღმრთო საბანელით განწმენდისა და მირონით აღბეჭდვის შემდეგ ისინი (ანგელოზნი - "აპოკ." რედ.) მის ახლობლებად და მეგობრებად შეიქნებიან.
ამ მიზეზთა გამო აუცილებელია, რათა ყველა მართალი ტაძარში უდიდესი ღვთისმოშიშებითა და სიხარულით იდგეს, დარწმუნებული იმაში, რომ მათ თანაესწრებიან ანგელოზნი, რომლებიც ასევე თითოეული ცოდვილის მოქცევას ხარობენ. მათ მტკიცედ სწამთ ისიც, რომ მოსანათლავი უკვე გადაეცემა თავის მფარველ ანგელოზს, რომელიც ყოველთვის მასთან იქნება და განუფერთხავს მას შურიან დემონებსა და მზაკვართა ხრიკებს, დაიცავს მას ზეციური სასუფეველისთვის, თუკი თვით მონათლული რწმენითა და საქმეებით დაიცავს ნათლობის მადლს და ღმრთის მცნებებს.
ამგვარად, რაკიღა უსაღვთოესი ნათლისღება არის უდიადესი საქმე, ადრე მას ტაძრებში მღვდელმთავრები აღასრულებდნენ, იმ დროს, როდესაც საღმრთო ლიტურგიაზე ვგალობთ: "რომელთა ქრისტეს მიერ ნათელ გვიღებიეს" - განსაკუთრებით კი დიდ შაბათს საღმრთო ლიტურგიის უწინარეს, როდესაც მრავალი საკითხავია დაწესებული ღვთაებრივ წინასწარმეტყველთაგან. ასე ხდებოდა იმიტომ, რომ უწმიდესი ნათლისღება არის აღორძინებაც, განახლებაც, განწმენდაც, განათლებაც, მიშვილების ნიჭიც და კიდევ ბევრი რამ იმისგან, რაზეც წმიდა მამებიც მეტყველებენ.
მაგრამ უპირატესად ის გამოხატავს ქრისტეს სიკვდილს და მესამე დღეს აღდგომას, რაზეც უცხადესად შეგვახსენებს თვით დროც (ნათლობა დიდ შაბათს): რადგან ქრისტეს სიკვდილის, სამდღიანი დაფლვისა და აღდგომის მიერ მივიღეთ უკვდავებაც, უხრწნელებაც, მომავალი აღდგომის სასოებაც, განახლებაც და მარადიული ცხოვრების იმედიც, რომლის წინდი იყო ქრისტე, მხოლო უცოდველი, რომელიც ევნო ცოდვილთათვის, არაფერი შეუცოდავს და მოკვდა ჩვენთვის.
ცოდვა, როგორც ამბობენ ესაია და პავლე, არის სიკვდილის საწერტელი, ანუ მისი დასაწყისი, ფესვი და მიზეზი, ხოლო ქრისტეს თვითონ არანაირი ცოდვა არ ჩაუდენია, არამედ დაექვემდებარა რა სიკვდილს, მოკვდა ჩვენთვის, და ასე გააუქმა სიკვდილი; აღდგა რა მკვდრეთით, მან დაამხო ჩვენი ვნებები და გააუქმა გაკიცხვა. თავად უვნებო ნებაყოფლობით ევნო ჩვენთვის, შეიქნა დასაბამად ჩვენი ცხოვრებისა და ამაღლდა ზეცად.
როდესაც ნათლისღებით ქრისტეში ვიმოსებით, მის ზეციდან ჩამოსვლას ველოდებით, როდესაც მკვდრეთით აღგვადგენს და მოგვანიჭებს სრულ უხრწნელებას, რის წინდსაც გვაძლევს ახლა ნათლისღებით.
მაგრამ დროის გამო არავის უნდა ვუთხრათ უარი ნათლისღებაზე, რათა ასეთი შეყოვნების გამო ვინმე მოუნათლავი არ დარჩეს, რაც უდიდესი უბედურება იქნებოდა, რადგან მოუნათლავი ვერ ცხონდება. ასევე საჭიროა, რამდენადაც ეს შესაძლებელია, ნათლობა შევასრულოთ ზეიმობითა და ღვთისმოშიშებით. მღვდელი უნდა იყოს ყურადღებით, სულიერ მღვიძარებაში, რადგან ის აღასრულებს ღმრთის უდიადეს საქმეს - კაცობრიობის აღდგენას...
ახლა კი გადავიდეთ შემდგომზე.
მღვდელმთავრის მიერ ძღვანებული, მიმრქმელს მოსანათლავი წმიდა ემბაზთან მიჰყავს, სადაც თავდებობს, რომ ის მოდის ნებაყოფლობით. მღვდელმთავარი დაუდგება გვერდით, რითაც საკუთარ თავში გამოხატავს ქრისტეს და მის ძალას. ემბაზს აავსებენ წყლით (ის გამოხატავს იორდანეს) და ანთებენ სანთლებს, რომლებიც სულიწმიდით განათლებაზე მიანიშნებს და იმასაც, რომ მოსანათლავი ბნელეთიდან ამოდის ნათლისკენ და უკვე ხდება ძე ნათლისა. მღვდელმთავარი ირგვლივ უკმევს ემბაზს, რაც სულიწმიდის კეთილსურნელებასა და სიწმიდეს მოასწავებს, რომელიც განბანს ყოველგვარი ცოდვითი სიმყრალისგან, რადგან - ეს სულიწმიდაა.
ამის შემდეგ მღვდელმთავარი აკურთხებს და აქებს ერთი ღმერთის - წმიდა სამების სასუფეველს, რადგან მხოლოდ ის არის ღმერთი და ახლა თავის სამეფო ძლიერებას ავლენს, რადგან მზაკვარს მისი ძალაუფლებისგან ახალგანათლებულს გამოსტაცებს. შემდეგ, როდესაც დიაკვანი წაიკითხავს სამშვიდობო ლოცვებს და ვედრებას (კვერექსი), ხალხი იტყვის: "უფალო, შეგვიწყალენ" - რადგან ჭეშმარიტად ამ დროს გვენიჭება ღმრთის უდიდესი წყალობა, რადგან მიეშვილება ღმერთს ის, ვინც ადრე უსჯულო და მისი მტერი იყო.
მღვდელმთავარი საკუთარი თავისთვისაც ლოცულობს, და ღმერთს წყალობას ევედრება, რათა სხვათა მომნათვლელი თავად ცოდვით შემწიკვლული არ აღმოჩნდეს. ის ასევე ითხოვს ღმრთისგან ძალასა და მადლს, რათა საიდუმლო ღირსეულად და ღმრთისსაკადრისად შეასრულოს. რადგან დიდია ეს საიდუმლო: აქ ანგელოზები უხილავად ესწრებიან, ქრისტე გამოისახება წყლით, გადმოდის სულიწმიდა, ხოლო მოსანათლავი შებილწულისგან, ცოდვილისგან, უწმინდურისგან, მტრისგან და ხრწნადისგან წმიდად, ღმრთის შვილად და უხრწნელად გარდაიქმნება.
ო, მადლის სიდიადევ! ო, ნიჭო ღმრთისაო! ო, მოწყალებავ ჩვენთვის გაღებულო და მადლო! როდესაც აღესრულება ვედრებანი, მღვდელმთავარი, დაასრულებს რა ლოცვას, იტყვის: "დიდ ხარ შენ უფალო, და საკვირველ არიან საქმენი შენნი!" და ამას სამჯერ წაიკითხავს, რითაც ადიდებს ღმრთის სამპიროვნობას და კეთილმოწყალებას.
შემდეგ ლოცვას აღუვლენს ჩვენთვის განკაცებულ ღმრთის ძეს და ჩამოთვლის საუკუნითგან აღსრულებულ ყველა მის სასწაულს, შემდეგ იხსენებს სულიწმიდით მის განკაცებას ქალწულისგან და ნათლისღებას იორდანეში, რომლის მიერაც აღგვადგინა ჩვენ, შემუსრა რა წყალში "თავები ვეშაპისა" (ფსალმ. 73:13), როგორც წინასწარმეტყველი ბრძანებს. ამიტომაც ევედრება მას მოვიდეს და სულიწმიდის მიერ განწმინდოს წყალი ესე, რადგან ძე განუყოფელია მამისგან და სულიწმიდისგან და ერთი აქვთ მადლი სამივეს.
ამის შემდეგ ჯვრის სახედ აკურთხებს წყალს და მასზე ქრისტეს ხატებას გამოსახავს, ევედრება მას ეს წყალი შეიქნას წყაროდ უხრწნელებისა.
ცოტა მოგვიანებით, ის კვლავ სამგზის შთაბერავს წყალს და მასზე უხვ მადლს გადმოიწვევს, რითაც ბაძავს ქრისტეს და მოწმობს იმაზე, თუ რა ითქვა ნათლისღებისთვის დასაბამში: "სული ღვთისა იძვროდა წყლებს ზემოთ" (დაბ. 1:2). და კვლავ ხელით გამოსახავს ჯვარს, და ამბობს: "დე შეიმუსრნენ ძალითა ჯვრისა შენისათა ყოველნი წინააღმდგომნი ძალნი", და ამატებს, რათა წყალი გახდეს წმიდა და არ დაიმალოს მასში არანაირი ბოროტი, არამედ, პირიქით, აუტანელი იქნას ეშმაკისთვის და მისი განდევნის შემძლე, რათა გააჩნდეს აღორძინებისა და განწმენდის ძალი, მიაშვილოს ღმერთს მასში მონათლულნი, და ჰქმნას ისინი შვილებად ნათლისა.
ამგვარად, ილოცებს და მოგვანიჭებს რა მშვიდობას, რომელიც არის იესუ ქრისტე (რადგან აქ თანაესწრება იგი, როგორც ყოველგვარ გონებას აღმატებული), - იერარქი, თვითონაც მიიღებს მშვიდობას, თავს დახრის, კვლავ საიდუმლოდ ილოცებს და მოუწოდებს ქრისტეს, რომელიც არის თვინიერი, მშვიდი და ყველგანმყოფი. შენ, - ამბობს ის თავის საიდუმლო ლოცვაში, - რომელიც მოხვედ იორდანედ და განწმინდე წყლები, შეგვიწყნარე ჩვენც, რომელნი შეგივრდებით, განწმინდე წყლები ესე, რათა გვექმნას იგი განწმენდად სულისა და ხორცისა.
ამის შემდეგ აწევს თავს, ნიშნად იმისა, რომ ქრისტემ აღგვადგინა დაცემულნი, და აქებს მას, უწოდებს რა ყოველთა განწმენდას. მაშინ ემბაზი აივსება სულით, უხილავად კი მასზე მყოფობს ქრისტეც. ხოლო რადგან აუცილებელია აქ იყოს საღმრთო მოწყალების ხატიც, გამოიყენება წმიდა ზეთიც. რადგან თუ წყალი გამოხატავს განბანვას და განწმენდას, და უკვე ნაკურთხია, ზეთი ღმრთის მოწყალებას მოასწავებს და მისი სახიერების სიღრმეს: სწორედ ზეთი მიეცემა მათ, ვინც მოწყლულ იქნა საზოგადო მტრის მიერ, როგორც ამას ქრისტე თავის სახარებაში ბრძანებს (ლუკა 10:30-37). ეს ნაჩვენები იყო ნოეს დროსაც, რადგან მტრედი, რომელსაც ნისკარტით მოჰქონდა ზეთისხილის რტო, მოფრინდა მათთან ვისაც კიდობანში ზღვის წყლები არწევდნენ. წყალი ამ შემთხვევაში ნათლისღების წინასახეა, მტრედი კი - სულიწმიდისა. ხოლო ზეთისხილის რტო, რომელიც ფრინველს ნისკარტით მოჰქონდა, ღმრთის მოწყალებისა და უსაზღვრო სიყვარულის ნიშანია. ამიტომაც გამოიყენება ზეთი წმიდა ნათლისღების საიდუმლოში.
ზეთი კი ასე იკურთხება: მას ჩაასხამენ რომელიმე სუფთა ჭურჭელში და მიუტანენ მღვდელმთავარს (ან მღვდელს, თუ მღვდელმთავარი არ იქნება), ის შთაბერავს მას და სამგზის გამოსახავს ჯვარს მასზე. ამ შთაბერვით გამოიხატება სულიწმიდის მადლი, რომელიც მღვდელმთავარმა მიიღო ქრისტესგან საღმრთო შთაბერვით მოციქულებზე, ჯვრის ნიშით კი აღინიშნება თვით ჩვენთვის ჯვარცმული, რომელმაც ჯვრის მიერ ჩვენი გამოხსნა აღასრულა. ამიტომაც თვით ჯვარს გააჩნია ღმრთითაღმასრულებელი ძალი, და ჯვრის გარეშე არაფერი ღვთაებრივი არ აღესრულება.
ამის შემდეგ მღვდელმსახური, დახრის თავს და ილოცებს, რათა ზეთი იკურთხოს სულიწმიდის მიერ, რომელმაც ოდესღაც წარმოაგზავნა მტრედი ზეთისხილის რტოთი, და სჯულის პერიოდშიც მოსცა ზეთი, და მოციქულებსაც მიანიჭა.
დაასრულებს რა ლოცვას და შეწირავს მადლობას, მღვდელი სამგზის ჯვრის სახედ ჩაასხამს ნაკურთხ ზეთს წყალში, გალობით - ალილუია.
31. რას ნიშნავს "ალილუია"
ეს გალობა - "ალილუია" წარმოთქვს სულიწმიდით შთაგონებულმა წინასწარმეტყველებმა. ის მიანიშნებს ღმრთის მოსვლაზე, და ნიშნავს: "მოვალს ღმერთი" და "უგალობდით მას", რაც წინასწარმეტყველურად არის გამოთქმული და იგალობება, რადგან, მართლაც, უფალი მოვალს, როგორც მის პირველ, ასევე მეორედ მოსვლაში, და ყოველთვის გვიგზავნის თავის მადლს სულიწმიდაში. ამიტომაც გალობს ყოველთვის ამ საგალობელს ეკლესია, რომელმაც უკვე მიიღო მისი პირველი მოსვლა, და კვლავ ელოდება მას ციდან მომავალს, როგორც აღვნიშნეთ.
ღვთაებრივი დიონისე ამბობს, რომ წმიდა ემბაზში ჩაისხმება მირონი, მაგრამ დღეს ეს ზეთი ჩაისხმება, რომელიც წინ უსწრებს მირონს, მირონი კი - შემდეგაა. თუმცა, შესაძლოა ვიფიროთ, რომ წმინდა დიონისე მირონს სწორედ ამ ზეთს უწოდებდეს, როგორც მირონის წინამორბედს, რადგან მის მიერ მონათლული იღებს განწმენდის წინდს და იცხებს მას საღმრთო ღვაწლის შესადგომად, შემდეგში კი საბოლოოდ მყარდება და სრულყოფილიქმნება, აღიბეჭდება რა მადლის უსრულყოფილესი მირონით. აი რატომ არის ნათლობაში ნახსენები ერთიც და მეორეც.
ზეთის კურთხევის შემდეგ, მღვდელი ამ წმიდა ზეთით ცხებს მოსანათლავს, სხვაგვარად რა საჭირო იქნებოდა მოსანათლავის მირონით ცხება, თუკი ნათლისღებაში მირონი უკვე გამოყენებულ იქნა? ამრიგად, ამ ზეთით ის წინასწარ ცხებს მოსანათლავს და ამბობს: "იცხებს მონა (ან მხევალი) ღვთისა (სახელი) ზეთსა სიხარულისასა წმიდა სამების სახელით". ეს სიხარული კი სულის სიხარულია, რომელიც გვაცხოვნებს ჩვენ მადლითა და მოწყალებით. რადგან დავითი ბრძანებს: "მომეც მე სიხარული მაცხოვარებისა შენისა და სულითა მთავრობისათა დამამტკიცე მე" (ფსალმ. 50:14).
ამის შემდეგ, ვინმე, დიაკვანი ან მომსახურე, ცხებს მოსანათლავს მთელ სხეულზე, რადგან ის მთლიანად ემზადება საღმრთო ღვაწლისთვის და მოვიდა არა იმისთვის, რათა კვლავ დაეცეს, არამედ იმისთვის, რათა მიჰბაძოს ქრიტეს, რომლითაც იმოსება და ებრძოლოს მზაკვარს. ხოლო მებრძოლები ძველად სხეულებზე ზეთს იცხებდნენ.
ამის შემდეგ მოსანათლავი სრულიად შიშველი, დედიშობილა შეიყვანება წყალში, როგორც შექმნილი იყო თავიდანვე. მაგრამ მაშინ ის შემოსილი იყო ღვთაებრივი სამოსით და, იყო რა შიშველი, არ რცხვენოდა, ახლა კი დაიბადა რა შიშველი, დანაშაულის სირცხვილი ფარავს. მხოლოდ წმიდა წყალში შესვლის შემდეგ თავისუფლდება ის სირცხვილისგან, რომელიც მას ცოდვამ დაადო, და მიიღებს დიდებასა და სამოსელს უხრწნელებისა.
რადგან იერარქი (ან მღვდელი), დაადებს რა მას ხელს თავზე, რომელიც არის ორგანო, რომელშიც ყოველივე აღესრულება, რაც კი ეხება ადამიანის გონებასა და გრძნობისმიერ საქმიენობას, და შთაფლავს რა პირველად წყალში, იტყვის: "ინათლება მონა ღვთისა (სახელი) სახელითა მამისათა, - და იმწამსვე აღმართავს მას. შემდეგ კვლავ შთაფლავს და იტყვის: "და ძისათა" - და კვლავ აღმართავს. შემდეგ შთაფლავს მას მესამედ, და იტყვის: "და სულისა წმიდისათა" რის შემდეგაც მღვდელმთავარი კვლავ აღმართავს მას უკვე განწმენდილს საღმრთო ნათლისღების მიერ, და ამავდროულად წმიდა სამების სახელით აღორძინების მადლმინიჭებულს. იმღვდელმოქმედებს რა სიტყვებით: "სახელითა მამისათა, და ძისათა, და სულისა წმიდისათა", ღვთისმსახური აცხადებს ერთი ღვთაების სამ იპოსტასს, ერთი ღვთაების სამ ღვთაებრივ პირს, რომლებიც არიან შეურევნელნი და განუყოფელნი. ამავდროულად, წყალში სამგზისი შთაფლვით და მისგან აღმოსვლით გამოიხატება ჩვენთვის ხორცით ჯვარცმულის სამდღიანი დამარხვა და მკვდრეთით აღდგომა.
32. იმის შესახებ, რომ ფორმულას "ინათლება მონა ღვთისა" უპირატესობა აქვს გამოთქმის: "მე ვნათლავ მონას ღვთისას" წინაშე.
მღვდელმთავარი ამბობს: "ინათლება" - და არა "მე ვნათლავს", როგორც მჭევრმეტყველებენ ამას ლათინები, რადგან ის მოწმობს მოსანათლავის კეთილ ნებაზე. ვინაიდან ეს "მე ვნათლავ" აჩვენებს, არა იმას, რომ მოსანათლავი ნებაყოფლობით ინათლება, არამედ იმას, თითქოსდა ვიღაც ან თუნდაც მომნათვლელი აიძულებდეს და მისი ნების საწინააღმდეგოდ ნათლავდეს. ამ ფორმულაში გამოიხატება მხოლოდ მომნათვლელის და არა მოსანათლავის ნება.
ხოლო ფორმულაში "ინათლება" გამოხატულია მოსანათლავის კეთილი ნება და ისიც, რომ ინათლება იგი "ჩემგან", ანუ მღვდელმთავარისგან ან მღვდლისგან, რომელიც ერთარსი სამების საქმეს აღასრულებს, და რომლის სახელიც ნათლად ეუწყება მოსანათლავს.
ამრიგად აღორძინებული მონათლული სრულიად განახლებული და განათლებული ამოდის წმიდა ემბაზიდან. ამიერიდან ის არის ადამიანი ქრისტეში და ღმრთის შვილი, რომელიც სულიერი დედის უბიწო და წმიდა საშოდან დაიბადა. რადგან, როგორც ქრისტე იშვა ქალწულისგან, რათა განეწმინდა ჩვენი შებილწული დაბადება, ასევე ჩვენც წმიდა ემბაზიდან ვიშვებით ახალი ცხოვრებისთვის. როგორც მაშინ წმიდა სისხლმა და წმიდა დედის წიაღმა სულიწმიდის ძალით წარმოშვა ხორცი სიტყვა-ღმერთისა, ასევე აქაც, ემბაზის წმიდა წყალი და ღვთაებრივი სული აღასრულებენ წმიდა აღორძინებას.
შემდეგ, როგორც იორდანეზე მაცხოვრის ნათლისღების დროს გადმოვიდა სულიწმიდა, რათა განკაცებულის სრული ღვთაებრიობა წარმოეჩინა, ასევე ჩვენთანაც ნათლისღებას მოსდევს მირონცხება, რათა მივიღოთ სულიწმიდის მადლი. რადგან ნათქვამია: "და მისი სავსებისგან ყველამ მივიღეთ მადლი მადლისა წილ" (იოანე 1:16).
33. რას ანიჭებს მოსანათლავს მირონცხება?
ამიტომაც მღვდელმთავარი მაშინათვე ცხებს მონათლულს ღვთაებრივ მირონს, რომელიც არა მარტო ზეთისგან შედგება, არამედ მრავალი სხვა ნელსაცხებლისაგან და სიმბოლურად გამოხატავს ძალის სიუხვეს, მოქმედებათა მრავალფეროვნობას, სულიწმიდის ნიჭთა მრავალსახეობას, ასევე მის სიწმიდეთა კეთილსურნელებას.
მირონი გვეძლევა, როგორც ქრისტეს ბეჭედი და ნიშანი. თვით ქრისტე ასე იმიტომ იწოდება, რომ მას ხორციელად საკუთარ თავში ჰქონდა მამისგან ბოძებული სულის მთელი ძალა, რის შესახებაც ამბობს ესაია: "სული უფლისა, ღვთისა, ჩემზეა გადმოსული, რადგან მცხო მე უფალმა..." (ეს. 61:1); ასევე ჩვენც, ვიღებთ რა მისგან მადლს მირონცხებაში, ქრისტიანებად ვიწოდებით და უფლის ცხებულებად შევიქნებით.
უფალი როდი უკადრისობს, რათა მისი სახელით ვიწოდებოდეთ, რადგან ის ჩვენ ღმრთის ძეებად მიგვიჩნევს მიშვილების ძალით; არის რა თვითონ ძე და ღმერთი ბუნებით, ჩვენც მადლისმიერ ღმერთებად და ქრისტეებად (ცხებულებად) გვქმნის, რადგან ბუნებით მადლის მომცემია, როგორც სიტყვა ღმრთისა და მამისა, და როგორც განუყოფელი სულისგან.
მონათლულის ცხებისას მღვდელმთავარი ამბობს: "ბეჭედი მონიჭებულს არს სულისა მიერ წმიდისა, ამინ", რითაც აჩვენებს, რომ ეს ცხება არის ქრისტეს ნიშანი, რადგან ახალმონათლული ჯვარსახოვნად იცხება, - და მონათლულს აძლევს სულიწმიდის ნიჭს.
34. იმის შესახებ, რომ ყოველ მონათლულსა და ცხებულს, შეძლებისდაგვარად, აქვს ყოველი საღმრთო ნიჭი,
რომელიც გარკვეულ დროს გამოვლინდება, გარდა მღვდლობის ნიჭისა
მონათლულს და ცხებულს საკუთარ თავში, შეძლებისდაგვარად, გააჩნია ყოველგვარი საღმრთო მონიჭება, რომელიც მასში ამა თუ იმ დროს გამოვლინდება, იმისდა მიხედვით, თუ როგორ განიწმენდს თავს და გახდება ღირსი სულიწმიდის ნიჭთა მოქმედებისა, თუმცა, ღვთაებრივი მღვდლობის გარდა. რადგან ის, როგორც განსაკუთრებული ნიჭი და ღმრთის განსაკუთრებული საქმე, მხოლოდ ხელდასხმით მოიცემა. და ვერავინ, თუნდაც საკვირველთმოქმედიც იყო, ხელდასხმის გარეშე ვერაფერ სამღვდლოს ვერ მოიმოქმედებს.
ნათლისღებისა და მირონცხების მადლით ადამიანს შეუძლია აღასრულოს კურნებანი, წინასწარმეტყველებანი, იყოს წმიდა ხორცითაც და აზრებითაც, ეწეოდეს ჭეშმარიტად ქალწულებრივ ცხოვრებას, ილოცოს მუდმივად და განუხრელად, აღენთოს და ისულდგმულოს საღმრთო სიყვარულით, ებოძოს საღმრთო ნათელი და საიდუმლოთა წმიდა გამოცხადება, ჭვრიტოს ზეციერი, და აკეთოს ყველაფერი ანგელოზთა მსგავსად - და ეს ყოველივე მას ძალუძს ხელდასხმის გარეშე, ოდენ ნათლისღებისა და მირონცხების მადლით, როგორც ჰქონდათ ამისი შესაძლებლობა მრავალთ, აღწევდნენ და აღწევენ ყოველივე ამას. მაგრამ, ვფიქრობ, საკმარისად ვილაპარაკეთ ამის შესახებ.
მირონცხების წინ, ნათლისღების შემდეგ, როდესაც მონათლული სპეტაკი სამოსელით შეიმოსება და, რომელიც იკურთხება მღვდელმთავრის მიერ, ის მადლობს ღმერთს, ადიდებს მას წყლითა და სულით აღორძინებულის გადარჩენისთვის. შემდეგ ლოცულობს იმისთვის, რათა უფალმა ღირს ჰყოს მონათლული წმიდა ცხებისა და მის მიერ - საღმრთო სულის ნიჭისა და კურთხევისა. რადგან საღმრთო მირონის მიერ მონათლული წმიდად და აღბეჭდილად წარუდგება ქრისტეს, ის ხდება ანგელოზთა მზრუნველობის საგანი, მტერთათვის კი შეუპყრობელი, ოღონდ თუკი იღვაწებს და იმღვიძარებს.
მღვდელი ასევე ლოცულობს იმაზე, რათა მონათლული ღირს იქმნას საღმრთო საიდუმლოთა ზიარებისა და შეიქნას უკვე არა შვილ ხორცისა, არამედ შვილ ღმრთის სასუფეველისა.
35. რატომ უკვეცავენ თმას მონათლულებს, ახურავენ კუნკულს და აცმევენ ანავოლიონს?
ცხების შემდეგ - მირონს ვგულისხმობ, - მღვდელმთავარი მონათლულს თავზე ჯვრის სახედ თმებს შეაჭრის, ნაწილობრივ ნიშნად იმისა, რომ საკუთარ თავად მას ჰყავს ქრისტე და, რომ პავლეს სიტყვისამებრ (1 კორინთ. 11:4) დაუფარავი თავით უნდა ლოცულობდეს, ნაწილობრივ კი ნიშნად იმისა, რომ - აფარებს მას ერთგვარ ბეჭედს. მონათლული იმიტომაც იკვეცება ჯვრის სახედ, რომ მან უნდა უარყოს ყოველგვარი ზედმეტი ზრახვა. ხოლო რადგან ყოველი მართალი ყოველგვარ ზედმეტობასა და არააუცილებელს უნდა გაურბოდეს, ბერებიც მსგავსადვე აღიკვეცებიან.
გარდა ამისა მონათლულის თმები მიიტანება ქრისტესთან, როგორც ადამიანური სხეულის საწყისი და მსხვერპლი, რადგან ისინი - მთელი სხეულის ერთგვარ საკმეველს წარმოადგენენ.
ამის შემდეგ მონათლული, მირონცხებული და თმებაღკვეცილი ადამიანი შეიმოსება ქიტონით, თავზე დაიხურავს კუნკულს, რომელსაც ასევე მუზარადსაც უწოდბენ: პირველს - ნიშნად უბოროტობისა და ბავშვური უბიწოებისა, მეორეს კი - ნიშნად ღმრთის მფარველობისა და გრძნობათა დაცვისა (რადგან გრძნობათა უმეტესობა კონცენტრირებულია თავში). ამის შემდეგ ის ჩაიცმევს თეთრ სამოსს, რომელსაც ასევე ანავოლიონს (ბერძნ.: ἀνάβολος, ἀναβόλιον, ἀναβόλι მომდინარეობს სიტყვისგან ἀναβάλλεσθαι – "აპოკ." რედ.) უწოდებენ, როგორც ღვთიური ნათლისა და ანგელოზური სიწმიდის სიმბოლოს, რადგან მონათლული გახდა ძე ნათლისა და სრულიად უბიწო.
ამგვარად მიიღებს რა მადლს მღვდელმოქმედების მიერ, ის დადგება ემბაზის წინ და, თუკი ზრდასრულია დაიჭერს სანთელს ნიშნად და სადიდებლად ღვთიური ნათლისა. ყრმის ნაცვლად სანთელს დაიჭერს მისი ნათლია.
ამის შემდეგ საეკლესიო მგალობლები იგალობებენ "რაოდენთა ქრისტეს მიერ ნათელ გვიღებიეს...". და მღვდელმთავარი კიდევ შეასრულებს სხვა ლოცვებს. ის ლოცულობს იმაზე, რათა მონათლულმა ნათლისღების მადლი შეინარჩუნოს შეურყვნელად და აღუხოცველად, რათა აღკვეცამ განამტკიცოს მისი გრძნობები, და კიდევ მრავალ რამეზე მის საცხოვნებლად.
შემდეგ, ღმრთის დიდებით, სიხარულით ჩასჭიდებს ხელს მონათლულს და, ნათლიის თანხლებით შეადგენს რა ერთგვარ გუნდს, თანახარობს და ანგელოზებთან ერთად, სამგზის შემოუვლის ემბაზს, ხარობს სულიერ მშობელზე და მისგან საღმრთო სულით შობილ ქრისტიანზე. ამასთან მღვდელი მგალობლებთან ერთად გალობს "რომელთა ქრისტეს მიერ ნათელ-გვიღებიეს..."
გალობის დასრულების შემდეგ იგალობებენ ფსალმუნს "ნეტარ არიან, რომელთა მიეტევნეს უსჯულოებანი..." (ფსალმ. 31), მღვდელმთავარი წინ მიუძღვის რა მონათლულს, მიიყვანს სამსხვერპლოსთან და იქ აზიარებს მას საშინელ და უდიადეს საიდუმლოს.
36. იმის შესახებ, რომ ზიარების საიდუმლო არის ნათლისღებისა და მირონცხების გვირგვინი
სწორედ იმაშია ყველა საიდუმლოს მიზანი, რათა ცოდვის უწმინდურებისა და ცდომილებისგან გათავისუფლებული განვიწმინდოთ და სულიწმიდით ქრისტეში აღბეჭდილები ვეზიაროთ თვით ქრისტეს ხორცსა და სისხლს და მჭიდროდ შევუერთდეთ მას. ამის შესახებ ის წინასწარმეტყველის პირით ლაპარაკობს: "დავმკვიდრდები მათში და ვივლი მათ შორის" (2 კორინთ. 6:16), და თვითონაც ამას ევედრებოდა მამას, როდესაც ამბობდა: "დაიცავი ისინი შენი სახელით, ვინც მე მომეცი, რათა იყვნენ ჩვენსავით ერთნი" (ინ. 17:11, 22) და კიდევ: "და, აჰა, მე თქვენთანა ვარ დღემუდამ ვიღრე ქვეყნის დასასრულამდე. ამინ" (მთ. 28:20).
რადგან საიდუმლოთა მეშვეობით უფალი ჩვენთან იქნება უხილავად, "... ვიცით მხოლოდ, რომ, როცა გამომჟღავნდება, ... ვიხილავთ მას, როგორიც არის" (1 ინ. 3:2). ასე ამბობს მისი უსაყვარლესი მოწაფე. იმისთვის განკაცდა სწორედ ქალწულისგან, რათა შემოერთებულიყო ჩვენთან. იმისთვის ეცვა ჯვარს, და სისხლი დაღვარა ჩვენთვის, რათა ჩვენ გავმხდარიყავით მისი მოზიარენი. და წმიდა საიდუმლოებებიც ჯვარცმამდე იმიტომ მოგვცა, რათა ჩვენთან ყოფილიყო და ჩვენ ვყოფილიყავით მისი მოზიარენი, როგორც ახლა, ასევე მომავალ საუკუნეში. მან ეს გააკეთა იმისთვის, რათა მისი სურვილით ყველანი მის სიკეთეთა თანამოზიარენი გავმხდარიყავით.
და მამამ მისმა "ისე შეიყვარა ქვეყანა, რომ მისცა თავისი მხოლოდშობილი ძე, რათა ყოველი მისი მორწმუნე კი არ წარწყმდეს, არამედ ჰქონდეს საუკუნო სიცოცხლე" (ინ. 3:16). "და რაკი შვილები სისხლისა და ხორცის მოზიარენი არიან, თავადაც ეზიარა მათ" (ებრ. 2:14) - სწორედ მიმიტომ, რათა გვქონოდა თანაზიარობა მასთან, რადგან როგორც კვლავ მისი საყვარელი მოწაფე ამბობს: "... ძე ღვთისა იესუ ქრისტე: ჭეშმარიტი ღმერთი და საუკუნო სიცოცხლე" (1 ინ. 5:20). მას - ჭეშმარიტ ნათელს - დიდება სამარადისოდ. ამინ.
იმის შემდეგ, რაც ახალმონათლულს ზიარებას მისცემს, მადლობას აღუვლენს მაცხოვარს, წაიკითხავს განტევებას და აკურთხებს რა მონათლულს თავის მიმრქმელთან ერთად, მღვდელმთავარი გადის. მონათლული კი შინ ბრუნდება, მას კი წინ უძღვიან სანთლებით, რადგან ის უკვე გახდა ძე ნათლისა. მისი წინმავალნი მას უგალობენ: "რომელთა ქრისტეს მიერ ნათელ გვიღებიეს", - რადგან მონათლულმა შეიმოსა ქრისტე, და ქრისტე გამოისახა და სულიწმიდის მადლი ჩასახლდა მასში.
ახალმონათლული პირობას დებს, რომ ილოცებს და ატარებს წმიდა სამოსს, კერძოდ: კუნკულს და ანავოლიონს, რომელსაც ასევე ემფოტიონსაც (განათლება) უწოდებენ და რაც ადრე წარმოადგენდა განსაკუთრებულ სამოსს, რომელსაც ახალგანათლებულნი ზემოდან იცმევდნენ და ატარებდნენ შვიდი დღის განმავლობაში, წმიდა ზეთისცხების გამო; ასევე პირობას დებდნენ, რომ არ დაიბანდნენ, არამედ (დროის შემდეგ), როგორც ეს შეეფერება განწმენდილს, ხელებს ჩამოიწმენდდნენ ამავე სამოსით. მეშვიდე დღის შემდეგ, რომელიც ამ შვიდობითი ცხოვრების დასრულებას მიანიშნებს, ის კვლავ უნდა მივიდეს ტაძარში მღვდელთან და მისგან მიიღოს განბანვა. მღვდელი წმიდა ლოცვებით აიღებს ღრუბელს, ჩააწობს წყალში და მონათლულს თავსა და ხელებზე მოჰბანს მირონს იმ ადგილებიდან, სადაც მას ეცხო წმიდა მირონი. ხოლო სხეულის სხვა ნაწილებს დაიბანს თვით მონათლული ამისთვის გამოყოფილ სუფთა ადგილას, რათა რაიმე ამ სიწმიდეთაგან - წყლები ნათლობისა და მირონი, მიწაზე დავარდნის შემდეგ ფეხებით არ იქნას გათელილი.
სწორედ ამიტომ ზრდასრულმა მონათლულებმა მღვდლისგან უნდა მიიღონ დარიგება, რომ დაიცავენ თავს, ილოცებენ და ივლიან ტაძარში. ასევე, რომ განიწმენდენ თავს ცოდვათაგან და მუდმივად ეზიარებიან წმიდა საიდუმლოთ, რადგან სწორედ ამაში მდგომარეობს ქრისტიანის ცხოვრების მთავარი აზრი.
ხოლო თუ ახალმონათლული - ყრმაა, მაშინ გაფრთხილებულ უნდა იქნას მისი მშობელი დედა: მას უნდა შეაგონონ, რომ მეშვიდე დღის შემდეგ მოიყვანოს ყრმა მღვდელთან განწმენდისთვის, შემდეგ კი თვითონ დაუბანოს მთელი სხეული თავის შვილს, წყალი კი სუფთა ადგილას გადაღვაროს. გარდა ამისა, მან გულმოდგინედ უნდა გარეცხოს ის სამოსიც, რომელიც ყრმას ეცვა მთელი ამ შვიდი დღის განმავლობაში.
შემდეგ ის ვალდებულია ყრმა აზიაროს წმიდა საიდუმლოთ, რადგან ასე უფრო იქნება დაცული და აღზრდილი ქრისტეს მიერ.
37. ლათინთა წინააღმდეგ და იმის შესახებ, რომ არ უნდა განვაშოროთ ყრმანი ზიარებას
არ შეიძლება წმიდა ზიარების უგულებელყოფა, როგორც ამას ზოგიერთი უგუნური იქმს და დაუშვებელია ბავშვები განვაშოროთ ამ საიდუმლოს. ყრმებმა, ამბობენ ისინი, არ იციან რატომ ხდებიან თანამოზიარენი. ეჰ, როგორი უგუნურებაა და როგორი უცნაური აზრია! მაშინ, რატომღა მონათლე? და რისთვისღა სცხე წმიდა მირონი?
თუმცა, როგორც ცნობილია, ლათინები ბავშვებს ნათლობისას მირონსაც არ სცხებენ, და ეს ყველაფერი მათში ხდება საყოველთაო ეკლესიის საწინააღმდეგოდ. ხოლო მართლმადიდებელს თვითონ, მისი რწმენით, მოჰყავს ყრმა ღმერთთან და ერთგული მიმრქმელის მიერ ასრულებს აღთქმებს, მონათლული ბავშვი აღორძინდება ზეციური სასუფეველისთვის, იცხებს მირონს და განიწმინდება. ამგვარი ყრმა თუ გარდაიცვალა, ის დაიმკვიდრებს ღმრთის სასუფეველს. ასეთივე სახით მიეახლება ის ერთგული მართლმადიდებელის მიერ ზიარებას. რადგან ზიარება იძლევა მარადიულ სიცოცხლეს.
როგორც ის, ვინც არ შობილა წყლისაგან და სულისა ვერ შევა ცათა სასუფეველში, ასევე ვინც არ "შეჭამს კაცის ძის ხორცს და არ შესვამს მის სისხლს, არ ექნება სიცოცხლე და ვერ შევა მარადიულ სასუფეველში.
ზეპირად, მოკლედ და შეძლებისამებრ გადმოგეცით რა საღმრთო ნათლისღების შესახებ, შემდეგ მოგწერეთ კიდეც, საყვარელნო, ამის შესახებ. და ეს უნდა მიიღოთ ძალისამებრ. უმეტეს სწავლებას ნუ ელოდებით მათგან, ვინც ჩემზე მეტად ამაღლდა საღმრთო საგანთა შემეცნებაში. რადგან, ჩვენ, გლახაკებმა, ეს დავწერეთ მხოლოდ თქვენი თხოვნით, ასევე ზოგიერთებისთვის, რომელთაც, შესაძლოა კარგად ვერ გაუგიათ და შეუმეცნებიათ იმისი მნიშვნელობა, თუ რა ხდება ხსენებულ მღვდელმოქმედებებში. ამავე მიზეზით გესაუბრებით თქვენ სხვა საიდუმლოებებზე, როგორც გვთხოვეთ.
38. იმის შესახებ, რომ მღვდელი დიდი სიფრთხილით უნდა მოეპყრას ნათლისღების წყლებსა და მის მსგავს სიწმიდეთ
გარდა ამისა, საყვარელნო, ყურადღება უნდა მივაპყროთ იმასაც, რომ ზოგიერთი არ ზრუნავს შემდეგ საგნებზე, რადგან ნაკლებად მნიშნელოვანი ჰგონია იგი: მღვდელმთავარი და თავიანთი სურვილისამებრ ნუ გამოიყენებენ ზეთს სიხარულისა, რადგან ის წინაწარ მოასწავებს მირონს. არამედ შეინახოს იგი და გახარჯოს საკურთხევლის კანდელში, ან დაიცვას ის განსაკუთრებულ და წმიდა ჭურჭელში, ასევე არავითარ შემთხვევაში არ გამოიყენოს იგი საჭმელში.
ასევე წმიდად უნდა შეინახონ ნათლისღების წყალი, რომელშიც ჩაძირულია ცოდვა, რომელშიც შთავიდა ქრისტე, რომელშიც ჩასახლდა სულიწმიდა და რომლის მიერაც აღორძინდა ახალი ადამიანი. დაე გადაღვარონ ის წმიდა ადგილას, რადგან, თუკი ის შეუფერებელ ადგილას გადაიღვრება, როგორც მოესურვებათ, მაშინ გაიქელება იგი არმცოდნეთა მიერ, რომ ეს - საიდუმლოს წმიდა წყლებია.
ნათლობის ემბაზის წყალი არაფრითაა უფლის განცხადების დროს ნაკურთხ წყალზე ნაკლები, მეტიც, მასზე უფრო მეტ ლოცვას კითხულობენ მონათლულის ასაღორძინებლად. გარდა ამისა, ის იღებს სიხარულის ზეთსაც. ამიტომაც მისდამი დიდი მოწიწება და პატივისცემა გვმართებს. მე ვამბობ ამას მათთვის, ვინც უმეცარია, რადგან ვიცნობდი ბევრ ისეთს, რომლებიც დაუდევარნი იყვნენ ამ საკითხში და ნათლობის წყლებს არაფრად აგდებდნენ. მათი შემყურე სულის სიღრმეში ვოხრავდი, რადგან არაფერს ნიშნავდა მათთვის ეს სიწმიდე.
წყარო: Премудрость нашего спасения / святитель Симеон Солунский. М.: Благовест, 2010.
წმ. სიმეონის მოცემული თხზულების ქართული თარგმანი მომზადებულია საიტ "აპოკალიფსისის" მიერ. 2023 წ.