სწავლანი > ღვთისმეტყველება
კლიმენტ
ალექსანდრიელი
პედაგოგი
წიგნი პირველი
თავი 1
რის შესწავლას გვპირდება პედაგოგი, რაშიც ღიად გვმოძღვრავს
თუკი (ზნეობრივ) ადამიანში განვასხვავებთ სამ ისეთ სფეროს, როგორებიცაა: ნების მიდრეკილება, (გარეგანი) ზემოქმედება და ვნებები, ნების მიდრეკილება დამრიგებელი ლოგოსის მოქმედებათა სფეროს უნდა განვაკუთვნოთ. ის გვასწავლის ღმრთის პატივისცემას და, როგორც გემში მთელი მისი წყობის განმსაზღვრელია საყრდენი ძელი, საფუძველს უყრის რწმენის ნაგებობას; მის მიერ წაქეზებულნი ჩვენც უარს ვამბობთ ძველ ცდომილებებზე; ახალი მაცხოვნებელი ჭეშმარიტებების აღქმის წყალობით კი სულიერად განვახლდებით და ჩვენს ხმას წინასწარმეტყველურ გალობას ვუერთებთ: "რა კეთილია ღმერთი ისრაელისა გულწრფელთა მიმართ" (ფსალმ. 72:1).
ადამიანის მოქმედებათა მთელ სფეროს ლოგოსის მიერ დაფუძნებული კანონები მართავს.
ვნებათა ექიმი კი არის მკურნალი ლოგოსი. არსებითად ეს ერთი და იგივე ლოგოსია - ის ათავისუფლებს ადამიანს წუთისოფლის ჩვეულებათა მონობისგან, რომლებითაც მანამდე ვკმაყოფილდებოდით და აღგვზრდის ღმრთის რწმენაში ერთადერთი შესაძლო ცხონებისთვის.
ჩვენს ზეციერ დამრიგებელ ლოგოსს, რადგან ის ცხონებისკენ მოგვიწოდებს, საკუთრივ რომ ვთქვათ, ეკუთვნის კიდეც ერქვას დამრიგებელი ლოგოსი; მაგრამ, მსგავსად იმისა, როგორც ნაწილის სახელწოდებით ხშირად აღინიშნება მთლიანიც, ის (ლოგოსი) ამ სახელით საზოგადოდაც იწოდება; რადგან დამრიგებლური ხასიათი აქვს მთელ ქრისტიანულ ზნეობრივ სწავლებას, რომელიც სულში ჭეშმარიტი ცხოვრების მისთვის თანდაყოლილ მგზნებარე მოსურვებას აღვიძებს როგორც სააქაოში, ასევე საიქიოშიც.
თუკი ეს ლოგოსი ერთდროულად არის მკურნალიც და სჯულმდებელიც (ერთიც და მეორეც) განეკუთვნება მის (ლოგოსის) ამოცანას: ის ხომ თავის პროგრამაში რჩება, როდესაც ვნებათაგან განკურნებასაც გვპირდება. მოხერხებულობისთვის ჩვენ მას ერთ სახელს - "პედაგოგს" ვუწოდებთ.
პედაგოგის სფერო - პრაქტიკაა, და არა თეორია; ზნეობრივი გაუმჯობესებაა, და არა სწავლება - აი მისი მიზანი; მას სურს ჩვენ წინ გამოსახოს ბრძენის, და არა მეცნიერის ცხოვრება. ნაწილობრივ ლოგოსი, რა თქმა უნდა, მასწავლებელიც არის, მაგრამ ეს, ამავდროულად, მისი უმთავრესი მიზანი როდია. ლოგოსის, როგორც მასწავლებლის საქმე, საკუთრივ, რწმენის პოზიციათა განმარტებასა და გახსნაში მდგომარეობს. მაგრამ, რადგანაც ჩვენი პედაგოგი პრაქტიკოსია, უპირველეს ყოვლისა ის ზნეობრივი ცხოვრების წეს-რიგს აყალიბებს.
ამიტომაც, ერთი მხრივ, ის მოვალეობათა აღსრულებისკენ მოგვიწოდებს, მაგრამ მეორე მხრივ გვაწვდის ზნეობრიობის უწმიდეს ცნებებს. ის თანამედროვე თაობას წარსულ დროებათა ზნეობრივ ხატებებზე მიუთითებს, რადგან ერთიც და მეორეც ფრიად სასარგებლოა.
პირველით: მოვალეობათა გამოხატვით - მხედველობაშია მათ მიერ მორჩილების მიღწევა; მეორით: ზნეობრივი მაგალითების მითითებით - მხედველობაშია მსგავსივე სახით შთაბეჭდილებათა გაძლიერება: ნაწილობრივ გვიბიძგებს სიკეთის მიბაძვისკენ, ნაწილობრივ კი - ბოროტებისგან განგვაფრთხობს. შედეგად, ამგვარი მაგალითების დამაჯერებელი შინაარსის ძალით, ვნებათაგან კურნებას ვიღებთ.
პედაგოგი სულს უწყინარი კანონებით, როგორც შემამსუბუქებელი წამლებით ამტკიცებს და სნეულებს სრული განკურნებით ჭეშმარიტებისთვის ამზადებს; რადგან ერთი და იგივე როდია (სულიერი) ჯანმრთელობა და გნოზისი. უკანასკნელი სწავლების ნაყოფია, პირველი კი სამკურნალო ხელოვნების შედეგი.
სულით დაავადებულთაგან გამოჯანმრთელებამდე ინტელექტუალურ მონაპოვარს ვერავინ გააკეთებს; მოსწავლე შეგირდსა და ავადმყოფ შეგირდს ერთნაირად როდი იყენებენ, არამედ ცდილობენ ერთი გნოზისამდე აამაღლონ, მეორე კი მიიყვანონ საბოლოო გამოჯანმრთელებამდე.
როგორც ხორციელი სნეულების დროს საჭიროა ექიმი, ასევე სულიერი უძლურებაც ითხოვს პედაგოგს, რათა მან დააცხროს ჩვენი ვნებები; მხოლოდ უკვე მოგვიანებით იქნება საჭირო მასწავლებელი, რომელიც შეძლებდა სულის შეყვანას წმიდა გნოზისში, რომლის მიღებითაც ჩაწვდებოდა ქრისტიანული სწავლების საიდუმლოებებს.
რადგან ამჯერად ლოგოსი, არის რა ადამიანთა ყოველმხრივი შემწე და თანდათანობით მიჰყავს ისინი ცხონებისკენ, ილტვის მოგვცეს სრულყოფილი აღზრდა, რისთვისაც ბრწყინვალედ და საკმაოდ გააზრებულად მოქმედებს; ჯერ ის წარმოგვიდგება - დამრიგებლად, შემდეგ - პედაგოგად, ბოლოს კი - მასწავლებლად.
თავი 2
იმის შესახებ, რომ ჩვენი ცოდვების გამო პედაგოგი ზრუნავს ჩვენზე
ჩვენი პედაგოგი, საყვარელნო, მსგავსია ღმრთისა, თავისი მამისა, რომლის ძეც არის. ის არის უცოდველი და უზადო, მისი სული სრულიად თავისუფალია ვნებათაგან. ის - არის სრული ღმერთი, მხოლოდ ადამიანური სახით; ის - მამის ნების აღმსრულებელია, ღმერთი სიტყვა (ლოგოსი), არსებული მამაში, მჯდომარე მარჯვენით მამისა, ხილული ღმერთი.
ასეთია ჩვენი უზადო იდეალი; მასთან სულიერ მსგავსებას საკუთარ მოვალეობად მივიჩნევთ და მთელი ძალით ამისკენ მივილტვით. მაგრამ ის უსიტყვოდ თავისუფალია კაცთამიერი ვნებებისგან და ამიტომაც არის იგი ჩვენი მსაჯული, მხოლოდ ის არის უცოდველი; ჩვენ კი მოვალენი ვართ ვისწრაფოდეთ ჩვენი ცოდვილიანობის შეზღუდვისკენ რაც შეიძლება სრულად ისე, რომ მისკენ მიდრეკილება უმნიშვნელომდე დავიყვანოთ, რადგან არაფრის მიღწევას არ უნდა ვცდილობდეთ ისე, როგორც საკუთარ სულიერ სნეულებათა და ვნებათაგან გათავისუფლებას: ესაა აუცილებელი ყოველთა უწინარეს. შემდეგ უნდა ვერიდოთ ცოდვებში იოლად შთავარდნას ჩვენი ჩვეულებისამებრ.
სრულყოფილების უმაღლეს ხარისხს კი წარმოადგენს თავისუფლება ყოველგვარი ნაკლოვანებისგან, რაც უკვე მხოლოდ ღმერთს ახასიათებს. ამასთან ახლო მყოფ სრულყოფილებას წარმოადგენს ნებაყოფლობითი უცოდველობა; სწორედ ეს ახასიათებს ბრძენს. სრულყოფილების შემდეგი ხარისხი მდგომარეობს იმაში, რათა საკუთარ თავს არ მივცეთ უფლება ნებაყოფლობითი არასრულყოფილებებისა (ანუ ცოდვებისა); ეს ახასიათებს იმათ, ვინც პედაგოგის ჩინებული წინამძღოლობით სარგებლობს. სრულყოფილების ჩვენი ხარისხი იმაშია, რათა ცოდვაში არ დავმკვიდრდეთ. ამ მდგომარეობიდან გამოსავალი და წინსვლა ცხონებისკენ ჯერ კიდევ არსებობს გრძნობებისა და განწყობების შეცვლით და ცოდვასთან შერკინებით.
ვფიქრობ, ბრწყინვალედ ამბობს პედაგოგი მოსეს პირით: "თუ მოულოდნელად, უცაბედად შეესწრო ვინმე სიკვდილს და იგი წაიბილწავს სამოწმიდარო თავს, უნდა მოიპარსოს თავი" (რიცხვ. 6:9). უნებლიე ცოდვას პედაგოგი აქ უეცარ სიკვდილს უწოდებს; ის ლაპარაკობს წაბილწვაზე, რადგან ის სულში ლაქას ტოვებს; შემდეგ იმწამსვე გვთავაზობს სამკურნალო წამალს, და დაუყოვნებლივ თავის გადაპარსვას გვირჩევს. გადასაპარს თმებში, მას მხედველობაში აქვს გონების დამაბნელებელ მდგომარეობამდე მისვლა; მათი მოპარსვით, თითქოსდა უღრანი ტყისგან სუფთავდება განსჯა, რომელიც ტვინში მბრძანებლობს და გრძნობათა და განწყობათა ცვლილებას ახდენს. შემდეგ კი ნათქვამია: "პირველნი იგი დღენი შეურაცხ იყუნენ" (რიცხვ. 6:12). აქედან ცხადია, რომ აქ ლაპარაკია ცოდვებზე, რომელთაც საფუძვლად კეთილი განსჯის უკმარობა უდევს. ნების ტყვეობის მომენტი აღნიშნულია სიტყვით "უცაბედად", ხოლო ცოდვის აღსრულების მომენტი სიტყვით "შეურაცხ იყვნენ". ამიტომაც, უმეცრების ცოდვისგან რომ დაგვიცვას, ლოგოსმა აიღო კიდეც საკუთარ თავზე ჩვენი დარაჯობა. მარტო ამის გამო ღირს ყურადღება მივაპყროთ წერილის შემდგომ სიტყვებს: "ამიტომ ასე ამბობს უფალი".
ის რომ წინა მუხლებში ლაპარაკი იყო ცოდვაზე, მტკიცდება სიტყვით "ამიტომაც", რომლის მიერაც შემოჰყავს გამკიცხავი განაჩენი. ეს ნათლად ჩანს წინასწარმეტყველური სიტყვიდან: "რომ არ შეგეცოდა, არ იქნებოდა გამოთქმული ეს მუქარა"; და კიდევ: "ამიტომაც ასე ამბობს უფალი"; და კიდევ: "და ამიტომაც, აი, უფალი ბრძანებს". სიტყვით "ამიტომაც" გამოითქმება წინასწარმეტყველება (ან დამაჯილდოვებელი ან დამსჯელი), იმისდა მიხედვით, გამოითქმის იგი მორჩილების თუ დაუმორჩილებლობის გამო; პირველით აღსრულდება ჩვენი ცხონება, მეორე კი ჩვენს გვერდით პედაგოგის ყოფნის აუცილებლობაზე მიუთითებს. - და შემდგომ: პედაგოგი თავისი რჩევებით ჩვენი სულის სნეულებათა (ცოდვების) მკურნალად გვევლინება.
საკუთრივი აზრით სამკურნალო ხელოვნება სხეულებრივ სნეულებათა დახმარებას გულისხმობს: ის არის ადამიანური სიბრძნის ნაყოფი. ხოლო მამის სიტყვა (ლოგოსი) სულიერ უძლურებათა ერთადერთი მკურნალია და სნეული სულის ერთადერთი ზეციერი შემფუცველია. "აცხოვნე მონა შენი, ღმერთო ჩემო, - ამბობს ფსალმუნთმგალობელი, - რომელი გესავ შენ. მიწყალე მე, უფალო, რამეთუ შენდამი ღაღად-ვყავ მარადღე" (ფსალმ. 85:2-3).
დემოკრიტეს მიხედვით, საექიმო ხელოვნება კურნავს ხორციელ დაავადებებს, ხოლო სიბრძნე სულს ვნებებისგან ათავისუფლებს. ყველაზე საუკეთესო პედაგოგი სიბრძნეა, მამის სიტყვა (ლოგოსი), ადამიანის შემოქმედი, რომელიც საკუთარი ხელით შექმნილებზე ზრუნავს მთელი მისი სისრულითა და მთლიანობით. რადგან მთელი კაცობრიობის მკურნალია, ის კურნავს, როგორც ადამიანთა სხეულებს, ასევე სულებს. "აღდეგ, - ეუბნება ის განრღვეულს, - აიღე შენი სარეცელი და წადი შენს სახლში" (მკ. 2:11). მკვდარსაც ეუბნებოდა იგი: "ლაზარე, გამოდი გარეთ!" (ინ. 11:43). და გარდაცვლილი გამოვიდა საფლავის მღვიმიდან იმგვარ მდგომარეობაში, როგოშიც სნეულებამდე იყო. ხოლო სულს, თავისთავად აღებულს, ის კურნავს მცნებებითა და მადლისმიერი ნიჭებით. მცნებების მიცემას არც კი ჩქარობს, მადლს კი იმწამსვე უხვად ანიჭებს. "მოგეტევოს შენი ცოდვები" (მთ. 9:5; მკ. 2:5)ს, - გვეუბნება ის, ჩვენ, ცოდვილებს.
მისი განგებულების თანახმად, ჩვენ მისი შვილები ვართ და მისი შემოქმედებითი ყოვლადძლიერების გამომხატველ საქმეთა შორის პატივდებულ და უსაფრთხო ადგილს ვიკავებთ. მისი შემოქმედებითი ძალით იქმნება ქვეყნიერებაც, ცის კამარაც და მზის დისკოც; შემდეგ ის კაცთა გამო დანარჩენ ვარსკვლავთა გზებსაც აწესრიგებს; ბოლოს კი თვით ადამიანზეც ზრუნავს, რომლისკენაც განსაკუთრებულად არის მიმართული მისი განგება; ადამიანს ის თავის უდიადეს საქმედ მიიჩნევს; მისი სული მან გონიერებისა და სიბრძნის წესებით გამოსახა, სხეული კი - სილამაზისა და პროპორციულობის კანონებით. მეთვალყურეობს რა კაცობრიობის მოქმედებებსა და სისწორეს, ის მას კეთილმოწყობის საკუთარ საფუძვლებს შთააგონებს.
თავი 3
იმის შესახებ, რომ პედაგოგი კაცთმოყვარეა
არის რა კაციც და ღმერთიც, უფალი ყოველივეში შეეწევა ადამიანს და ყველაფრით ახარებს. როგორც ღმერთი, ცოდვების მიმტევებელია; როგორც კაცი, უცოდველობამდე ისრუტავს მას. ამიტომაც ღმერთს უყვარს ადამიანი, რადგან ის ღმრთის ხელთა შექმნილია. ყველაფერი დანარჩენი ღმერთმა თავისი ყოვლისშემძლე სიტყვით წარმოშვა, ადამიანი კი საკუთარი ხელით შექმნა და შთაბერა მას ისეთი რამ, რაც მხოლოდ მას, ღმერთს ახასიათებს.
მაშასადამე, ღმრთის მიერ ღმრთის ხატადვე შექმნილი ადამიანი, ღმრთისთვის ძვირფასია ან საკუთრივ, ან კიდევ ის შექმნილია სხვა რამისგან. თუკი ადამიანი ღმრთისთვის საკუთრივ არის ძვირფასი, მაშინ უდავოდ სახიერმა ღმერთმა ადამიანთან დაკავშირებით თავის დასაბამიერ თათბირობაში მას სიყვარულის მომხიბლველობა და რაღაც კეთილი მიანიჭა, რასაც ჩვენ ადამიანში, ღმრთის სუნთქვას ვუწოდებთ. თუკი ვივარაუდებთ, რომ ღმრთისთვის ადამიანი სხვა რაღაცის გამოა ძვირფასი, მაშინ, გამოდის, რომ ღმერთს ადამიანი ამ სხვა რამის გამო შეუქმნია; აქედან, ადამიანის შექმნა სრულყოფილი ვერ იქნებოდა, რადგან მაშინ ის თავისი შემოქმედის არსებობის აზრამდე ვერ მივიდოდა.
ადამიანთა გარეშე ღმერთი არ შექმნიდა იმ საგნებსაც, რომელიც მან ადამიანთათვის შექმნა. თავდაპირველად მხოლოდ მასში დაფარული საკუთარი ნება ღმერთმა სრულყოფილად თავისი შემოქმედებითი ყოვლადძლიერების გარეგნული აქტით აღასრულა, ასე რომ ადამიანი თავის თავში საკუთარი ყოფიერების მიზეზს შეიცავს; და ღმერთი ხედავდა, ვინ ჰყავდა ადამიანში; და ადამიანი გახდა ის, ვისი შექმნაც ღმერთმა კეთილინება.
არ არსებობს რამე ისეთი, რისი აღსრულება ღმერთს არ შეეძლოს. შედეგად ადამიანი - ღმრთის ეს ქმნილება, ღმრთისთვის უეჭველად საკუთარი თავის გამოა ძვირფასი. მაგრამ ამით ითქმება ის, რომ საერთოდ ვინმესთვის ძვირფასი ღირსია იმისა სიყვარულითაც განვეწყობოდეთ მის მიმართ. თუკი ძვირფასი არაფერი არსებობს, რაც ამასთანავე საღმრთო სიყვარულის საგანი არ იქნებოდა, ხოლო ადამიანი, როგორც ვაჩვენეთ, არის სიყვარულის ღირსი არსება, მაშინ, გამოდის, რომ ის ძვირფასია ღმრთისთვის. და როგორ არ იქნებოდა ის ღმრთისთვის საყვარელი, თუკი მისი გულისთვის ქვეყნიერებას მამის წიაღიდან მოევლინა მხოლოდშობილი ძე ღმრთისა, სიტყვა (ლოგოსი), წყალუხვი წყარო ჩვენი რწმენისა, რომელიც თვითონაც ნათლად აღიარებს და აცხადებს: "თვით მამას უყვარხართ, ვინაიდან მე შემიყვარეთ" (იოანე 16:27); და კვლავ: "ისე შეიყვარე ისინი, როგორც მე შემიყვარე" (იოანე 17:23).
ამრიგად, რა სურს ჩვენგან პედაგოგს? რაზე გვიქადაგებს ის სიტყვითა და საქმით? ის გვაძლევს მცნებებს და აკრძალვებს: ერთ რამეს - ცხადია, - აღსასრულებლად, ხოლო სხვებს - ჩვენი მოქმედებების აღსაკვეცად, რომლებიც მის მცნებებს ეწინააღმდეგებიან. მაგრამ ასევე უეჭველია, რომ არსებობს სხვა კატეგორიაც სიტყვისა, - სამოძღვრო სიტყვა; ის მიმართულია ინტელექტუალური უნარისკენ, გადმოსცემს დეტალებს, მისი შინაარსი საიდუმლოთა ჭვრეტაა.
თუმცა, ამჯერად ჩვენ არ ვილაპარაკებთ ამ სიტყვაზე. მაგრამ ჩვენი მხრიდანაც ჯეროვანია თვით საქმით ვადასტურებდეთ სიყვარულს იმის მიმართ, ვინც ესოდენი სიყვარულით აღსავსე მიგვიძღვის სრულყოფილებისკენ; უნდა ვიცხოვროთ მისი მცნებების შესაბამისად, რათა არა მარტო აღვასრულოთ მისგან ნამცნები და აკრძალულსაც ვერიდოთ, არამედ ზნეობრივი ცხოვრების მაგალითებით ნაწილობრივ მოვუფრთხილდეთ საკუთარ თავს, ნაწილობრივ კი გავამხნევოთ იგი; ამრიგად, ასეთი მოქმედებით დავემსგავსებით პედაგოგს, ხოლო მის სიტყვას "ხატებისა და მსგავსების" (დაბ. 1:26) შესახებ შეძლებისდაგვარად აღვასრულებთ.
ამ ცხოვრებაში ისე ვართ, თითქოსდა უკუნ სიბნელეში დავეხეტებით; ამიტომაც გვჭირდება ცხოვრების ერთგული და მცოდნე წინამძღოლი. მაგრამ საუკეთესო წინამძღოლი, რა თქმა უნდა, ვინმე ბრმათაგანი კი არ არის, რომელიც, წერილის თქმით, მისნაირ ბრმებს მთხრებლში შთაყრის, არამედ ლოგოსი, რომელსაც გამჭოლი მზერა აქვს. - როგორც არ არსებობს ნათელი, რომ არ ანათებდეს და, როგორც არ არსებობს რაიმე მოძრავი, რომ არ მოძრაობდეს - ასევე არაფერი არსებობს ზნეობრივად კეთილი, რაც სასარგებლო და მაცხოვნებელი არ იქნება.
მაშ, მივდიოთ მცნებებს, რომლებსაც უფალი თავის ცხოვრებით გვამცნებს; რადგან ხილული ხორცით შემოსილი ლოგოსი ხან ერთ, ხან მეორე სათნოებაში სიტყვითაც და საკუთარი მაგალითითაც გვარიგებს. ლოგოსს სჯულად თუ მივიღებთ, შევიტყობთ, რომ მისი სჯული და მცნებები - უმოკლესი და უახლოესი გზაა ზეცისკენ. ეს - სიყვარულის კანონებია, და არა მუქარისა.
თავი 4
იმის შესახებ, რომ ლოგოსი კაცების პედაგოგიც არის და ქალებისაც
უსრულესი და უძლიერესი სიყვარულითვე მოიცავს რა სიყვარულის ამ სახიერ ხელმძღვანელობას, მივენდოთ - რწმენის ესოდენ მტკიცე ბაგირს - უფალს იმ რწმენით, რომ ეს სათნოება ერთნაირად უნდა ახასიათებდეს, როგორც კაცებს, ასევე ქალებს. რადგან თუკი ორივეთათვის ღმერთი ერთი და იგივეა, მაშინ, ორივეს ერთი და იგივე პედაგოგი ჰყავს; მაშასადამე, მათ ეკლესიაც ერთი უნდა ჰქონდეთ; და აქედან გამომდინარე, ერთი და იგივეა მათთვის სჯულის საზომი, იგივეა სირცხვილი, იგივეა საკვები, იგივეა საქორწილო ურთიერთობანი, იგივეა სუნთქვა, მხედველობა, სმენა, განსჯა, სასოება და ქრისტიანული სიყვარული; ეს ყველაფერი მათთვის თანაბრად უნდა იყოს თვისობრივი.
მაგრამ თუკი ცხოვრების ყველა პირობა მათთვის საერთოა და მასში თანაბრად მონაწილეობენ, მაშინ, მათთვის მადლშიც ერთი და იგივეა ცხონების გზაც და ერთნაირად არის ღირებული ქრისტიანული სიყვარულიც; აქედან გამომდინარე, ამიტომ ექვემდებარებიან ისინი ერთსა და იმავე აღზრდას ლოგოსისგან: "ამ სოფლის მკვიდრნი, - ნათქვამია, - ირთავენ ცოლს და თხოვდებიან" (ლუკა 20:34).
აქ (დედამიწაზე) არსებობს სქესობრივი განსხვავება კაცსა და ქალს შორის; ხოლო საფლავს მიღმა ეს განსხვავება არ არსებობს. აქ, დედამიწაზე გაწეული წმიდა მოღვაწებისთვის ჯილდო შეპირებულია არა კაცისთვის ან ქალისთვის, არამედ ადამიანისთვის საზოგადოდ; ჯილდო იქ არის, სადაც სქესობრივი მიდრეკილება, რომელიც აქ კაცთა ორ სქესს განყოფს, გამქრალია.
კაცისა და ქალისთვის არსებობს საერთო სახელწოდება, ეს არის სიტყვა - "ადამიანი". მსგავსადვე ატიკოსები სიტყვით (παιδαριον) (ბალღი) უწოდებდნენ არა მარტო მამრობითი სქესის, არამედ მდედრობითი სქესის ადამიანს; ამის დასტურად შეგვიძლია დავიმოწმოთ კომიკოსი მენანდრე, რომელიც თავის ნაწარმოებში "სილაგაწნული" (რუს. თარგმანშია: Заушенная – "აპოკ". რედ.) ამბობს: შვილო ჩემო; საყვარელო ყრმაო, ბუნებისგანაა მისი სინაზე. ზუსტად ასევე (αρνες) (ცხვრები) საერთო სახელია მამრობითი და მდედრობითი ცხვრებისთვის. ასე, რომ უფალი ჩვენი საერთო მწყემსია უკუნითი უკუნისამდე. ამინ. მწყემსის გარეშე კი ვერც ცხვარი იცხოვრებს, და ვერც საერთოდ რომელიმე სხვა ცხოველი. ასევე ყრმებიც ვერ იცხოვრებენ პედაგოგის გარეშე, სახლეულები კი სახლიკაცის გარეშე.
თავი 5. იმის შესახებ, რომ ყველა, ვინც ჭეშმარიტებას ეძებს, ღმრთის შვილია
პედაგოგიკა რომ ბავშვების რაღაც დონემდე მიყვანაა, თვით ამ სიტყვის მნიშვნელობიდან იხსნება. მათ რეკომენდაცია ეძლევათ, რომ ბავშვები, რომლებზეც ლაპარაკია წერილში, მხედველობიდან არ დაკარგონ, და მიამაგრონ მათ პედაგოგი. ბავშვები - ჩვენ ვართ. წერილი ხშირად გვიწოდებს ამ საპატიო სახელს; კიდევ უფრო ხშირად ამ უბრალო რელიგიურ ცნებას ის სიმბოლურადაც გამოხატავს, მონაცვლეობით იყენებს რა ამისთვის სხვადასხვა სიტყვას.
ასე, მაგალითად, სახარებაში ნათქვამია: ხოლო როცა ინათა, ნაპირზე იდგა იესო; მოწაფეები კი ვერ მიხვდნენ, რომ იესო იყო. უთხრა მათ იესომ: "ყრმანო (ბერძნ.: παιδία - ბავშვი, ყრმა - "აპოკ." რედ.), რამე საჭმელი თუ გაქვთ?" (ინ. 21:4-5). მოწაფეებად არჩეულ მამაკაცებს ის "ყრმებს" უწოდებს. ასევე ნათქვამია, რომ: "მიჰგვარეს მას ბავშვები (ძვ. ქართ. "ყრმები"; ბერძნ. - παιδία – "აპოკ". რედ.), რათა ხელი დაედო და დაელოცა ისინი, მოწაფეები კი უშლიდნენ მათ. ხოლო იესომ თქვა: აცადეთ ბავშვებს და ნუ უშლით ჩემთან მოსვლას, ვინაიდან მაგისთანებისაა ცათა სასუფეველი" (მთ. 19:13-14).
რისი თქმა უნდოდა უფალს ამით, განმარტა თვითონ სიტყვებში: "ჭეშმარიტად გეუბნებით თქვენ: თუ არ მოიქცევით და არ იქნებით, როგორც ბავშვები, ვერ შეხვალთ ცათა სასუფეველში" (მათე 18:3). მეტაფორულად აღორძინიებაზე კი არ ლაპარაკობს ის აქ, არამედ რეკომენდაციას გვაძლევს მივბაძოთ ბავშვების გრძნობათა უბრალოებას.
წინასწარმეტყველური სულიც ბავშვებს გვიწოდებს. "ბავშვებიო, - ამბობს, - "ამტვრევდნენ ზეთისხილისა და პალმის რტოებს, ეგებებოდნენ უფალს, გზაზე უფენდნენ, ღაღადებდნენ და ამბობდნენ: ოსანა! კურთხეულია მომავალი უფლის სახელით, მეუფე ისრაელისა!" (მთ. 21:9; ინ. 12:13), ანუ "ნათელი, დიდება და ქება, მორჩილი ვედრებით, უფალს", რადგან ასეთია თარგმანში სიტყვა "ოსანას" მნიშვნელობა. და ვფიქრობ, რომ ამ ადგილას წინასწარმეტყველების შეხსენებით წერილს სურს უსაყვედუროს ფუქსავატებს. "არასოდეს წაგიკითხავთ: ჩვილთა და მეძუძურთა პირით დაიმკვიდრე დიდება?" (მთ. 21:16; ფსალმ. 8:3).
მოუწოდებს რა მოწაფეებს ყურადღებით იყონ მის მიმართ, რადგან მას სურს მამასთან დაბრუნება; ცნობით, რომ მალე ის განეშორება მათ, მკითხველში აღვიძებს მოშურნეობას იმისადმი, რათა მათ უხვად მოიმარაგონ ჭეშმარიტების ხის ნაყოფი, მრავლად მოწყვიტონ მისგან, როგორც არასდროს აქამომდე. უფალი ამ შემთხვევაშიც მათ სახარებაში "ყრმებს" უწოდებს. "შვილნო, - ამბობს ის, - შვილებო, ცოტა ხანსღა ვარ თქვენთან" (ინ. 13:33) (ბერძნულში "შვილნოს" ადგილზე გამოყენებულია სიტყვა "τεκνία" ("ტეკნია"). ლექსემა "τεκνίον" ("ტეკნიონ") ყრმა, შვილი; მრ. რიცხვში ბავშვებო, შვილებო (გამოიყენება, როგორც მოფერებითი ფორმა მასწავლებლისა მოწაფეების მიმართ) – "აპოკ." რედ.).
და კვლავ ის ცათა სასუფეველს ადარებს "მოედანზე მსხდომ ბალღებს, თავიანთ ტოლებს რომ უყვირიან და ამბობენ: თქვენთვის ვუკრავდით, და არ იცეკვეთ; თქვენთვის ვგოდებდით, და არ იგლოვეთ" (მთ. 11:16-17); და მარტო სახარება კი არ ფიქრობს ასე, დავითიც ამბობს: "აქებდით ყრმანი უფალსა, აქებდით სახელსა უფლისასა" (ფსალმ. 112:1). და ესაიას პირითაც ამბობს უფალი: "აჰა, მე და ყრმანი, რომელნი მომცნა მე ღმერთმან" (ეს. 8:18).
შენ გიკვირს, როდესაც გესმის, რომ ზრდასრულ მამაკაცებს, თანაც, წარმართობიდან მოსულთ უფალი "ყრმებს" უწოდებს? მაგრამ, როგორც ჩანს, შენ ცუდად გცოდნია ატიკური დიალექტი, რომელშიც ლამაზ და გაფურჩქვნის ასაკში მყოფ გოგონებს, თავისუფლებს, παιδισκαι ეწოდებათ, ხოლო ვინც მონათა ფენას ეკუთვნის მათ παιδισκαρια; სანამ ისინი ჯერ კიდევ ქალწულებად რჩებიან, მანამ ბავშვური ასაკისადმი დამოკიდებულების გამო ამ სასიამოვნო და საპატიო სახელით იწოდებიან. და როდესაც უფალი ამბობს: "კრავნი დადგნენ ჩემს მარჯვნივ", ამ სიტყვაში ("კრავნი") მას ყრმები ჰყავს მხედველობაში თქავიანთი გონებრივი უბრალოებით, რადგან ყრმები ბუნებით კრავებივით არიან, და არა როგორც ზრდასრული მამაკაცები ან ცხვრები. კრავებს კი უპირატესობას ანიჭებს, რადგან მაღლად აფასებს ადამიანებში უბიწოებასა და გონების უბრალოებას, მათი ბუნების უბოროტობას.
და კვლავ, როდესაც ხბორებზე ლაპარაკობს, რომლებიც ჯერ კიდევ რძით იკვებებიან, მხედველობაში ჩვენ ვყავართ; და, როდესაც უეშმაკო და უბოროტო მტრედებზე ლაპარაკობს (მთ. 10:16), კვლავ ჩვენს გვგულისხმობს. მოსეს მიერ (ლევ. 15:29; 12:8; ლკ. 2:24) ის გვიბრძანებს მსხვერპლად შევწიროთ ორი ახალგაზრდა მტრედი ან წყვილი გვრიტი, იმის თქმა სურს, რომ ღმერთს ესათნოვება ამ ფაქიზ ქმნილებათა უმანკოება, უეშმაკობა, მიტევების უნარი, რომელიც ამ პირუტყვებს ახასიათებს. ასეთივე სასიამოვნოა ღმრთისთვის ის ადამიანები, რომლებიც ამ ცხოველთა მსგავსად, უბოროტონი არიან და ღმერთთან მათ შერიგებას ცოდვათა განწმენდის მიერ აღასრულებს. შემდეგ, თავისი მშიშარობით გვრიტი სიმბოლურად განასახიერებს ცოდვის ბუნებას, რომელიც გვგვრის ძრწოლას. ხოლო "ბარტყებშიაც" რომ ჩვენ გვგულისხმობს, ამას ადასტურებს წერილი, როდესაც ამბობს: "როგორც ფრინველი კრებს ბარტყებს თავის ფრთებქვეშ" (მთ. 23:37).
მაშასადამე, ჩვენ ვარ უფლის ბარტყები. - უფალი ყრმათა ასაკის მეშვეობით გასაოცარი და იდუმალი სახით აღწერს სულის უბრალოებას. ის ჩვენ ხან "ყრმებს" გვიწეოდებს, ხან "ბარტყებს", ხან კიდევ "ჩვილებს", არის ადგილები სადაც "შვილებადაც" გვიხმობს, ხშირად "ყმაწვილებს", ზოგჯერ "ახალგაზრდა" ან "ახალ ერსაც" გვიწოდებს. "ჩემს მონებსო, - ამბობს იგი, - მიეცემა "ახალი სახელი" (ახალი, ანუ ქორფა, ზეციური, გამოუყენებელი, უბრალო, ბავშვური, ჭეშმარიტი სახელი), "რომელიც კურთხეულ იქნება დედამიწაზე". და კვლავ მეტაფორულად გვიწოდებს "კვიცებს", რომელთაც ცოდვის უღელი არ უტარებიათ, და თავისუფალნი არიან ბოროტების საკვრელთაგან; გრძნობათა უბრალოებით კი მიელტვიან მამა ზეციერს; არ გვიწოდებს ცხენებს, "ატეხილ ნასუქარ ულაყებს, ერთიმეორის ცოლებს რომ შეჭიხვინებენ" (იერ. 5:8), არამედ თავისუფლებსა და ახალშობილებს; რომლებიც რწმენის სიხარულისგან თამაშობენ და ჭეშმარიტებისკენ მიხტუნაობენ; სწრაფად მოძრაობენ ცხონების გზაზე, ფეხებით ქელავენ რა და ამსხვრევენ წუთისოფლის ნივთებს.
"იხარე დიდად, სიონის ასულო! დაეცი ყიჟინა, იერუსალიმის ასულო! აჰა, შენი მეფე მოდის შენთან, მართალი და გამარჯვებული. თვინიერია ის და ამხედრებულია სახედარზე და ჩოჩორზე, ხრდალი ვირის ნაშიერზე" (ზაქ. 9:9; დაბ. 49:11). არ დაკმაყოფილდა გამოთქმით "სახედარზე", არამედ მიამატა "ჩოჩორზე" და ამით კაცობრიობის გაახალგაზრდავებაზე და მარადის დაუბერებელ ზეციურ ყოფიერებაზე მიანიშნა, რომელიც წარმოქმნა ქრისტემ.
ასეთი კვიცების, შედეგად, პატარების სახით გვზრდის "კვიცების" ჩვენი ღვთაებრივი მომთვინიერებელი. და თუკი ახალგაზრდა პირუტყვი, რომელზეც ლაპარაკობს წერილი, არის სახედარი, მითუმეტეს ასეთს წარმოადგენს ჩოჩორი. ნათქვამია, რომ "მან ვაზის რტოს მიაბა თავისი ჩოჩორი"; ე. ი. ეს არის სიყრმეში მყოფი თავისი ერი. მან ის ლოგოსს მიაბა, რომელიც სიმბოლურად ვაზის რტოდ იწოდება. ვაზიდან იწურება ღვინო, ქრისტედან - სისხლი. ორივე ადამიანს სასმელად ემსახურება და ანიჭებს სიცოცხლეს; ღვინო - სხეულს, სისხლი კი - სულს. უფალი რომ კრავებსაც გვიწოდებს, ამისი სანდო მოწმე წინასწარმეტყველ ესაიასთან არის სულიწმიდა: "როგორც მწყემსი, დამწყესავს ის თავის ფარას, თავისი მკლავით მოუყრის თავს კრავებს" (ეს. 40:11). კიდევ უფრო ფაზიქ კრავებს ის ზნეობის უბრალოების სიმბოლოდ წარმოაჩენს.
სწორედ ამიტომ ჩვენც სიცოცხლის ულამაზესი და უზენაესი სიკეთის სახელად შემოგვაქვს სიტყვა "ყრმანი" და ვუწოდებთ მათ "ყრმის სწავლებას" (παιδεια) და "ყრმათა აღზრდას" (παιδαγωγια). ყრმათა აღზრდას სიყრმის ასაკიდანვე სათნოებასთან მათ თანაშეზრდას მივიჩნევთ.
უფრო ნათლად სახელწოდება "ყრმანი" განგვიმარტა უფალმა მოციქულთა შორის მომხდარი დავის დროს, თუ რომელი მათგანი შეიძლებოდა ყოფილიყო უმეტესი (ანუ უმეტესი ძალაუფლების მქონე). მაშინ უფალმა მათ შორის დააყენა ყრმა და თქვა: "ჭეშმარიტად გეუბნებით თქვენ: თუ არ მოიქცევით და არ იქნებით, როგორც ბავშვები, ვერ შეხვალთ ცათა სასუფეველში" (მათე 18:3).
მაშასადამე, სახელწოდებას "ყრმები" ის იყენებდა არა არასრულყოფილი ასაკის აღსანიშნად, როგორც ზოგიერთი ფიქრობდა; და მისი სიტყვებიც: "თუ არ იქნებით, როგორც ბავშვები, ვერ შეხვალთ ცათა სასუფეველში" არ უნდა მივიჩნიოთ უაზრობად; რადგან ჩვენ არ ვართ პატარა ბავშვები, რომელთაც მიწაზე გორაობა უყვართ; ჩვენ არ დავხოხავთ მასზე, როგორც გველები, როგორც ვაკეთებდით ოდესღაც, როდესაც მთელი სხეულით ვიკლაკნებოდით უგუნურ წადილთა მისაღწევად; პირიქით, გრძნობით, წინსწრაფვით, უარს ვამბობთ რა წუთისოფელსა და ცოდვებზე, მხოლოდ ჩვენი სამოსის კიდეებითღა თუ ვეხებით მიწას, თითქოსდა მხოლოდ ხილული სახით ვეკუთვნითო მიწიერ სამყაროს, და ველტვის წმიდა სიბრძნეს, რომელიც მხოლოდ ბოროტებაში გახევებულ ადამიანებს (ფსალმ. 51:4) ეჩვენებათ სისულელედ (1 კორ. 2:14).
შედეგად, ჭეშმარიტად ყრმები არიანი ისინი, ვინც ერთ ღმერთს აღიარებს მამად, არიან მისი უბრალო, უბოროტო და წმიდა თაყვანისმცემლები. პირდაპირ მსწრაფ ლოგოსში (სიტყვაში) მოუწოდებს ის და ამბობს, რომ არ უნდა ზრუნავდეთო მიწიერ საგნებზე და მოუწოდებს მათ მიმართონ მხოლოდ მამას, და ამაშიც მიბაძონ ბავშვებს. ამიტომაც ამბობს შემდეგ: "ნუ ზრუნავთ ხვალინდელი დღისათვის, რადგან ხვალე თვითონ იზრუნებს თავისას" (მთ. 6:34).
უკუვაგდებთ რა ამგვარი სახით წუთისოფლისეულ საზრუნავს, ჩვენ, მისი მცნებების თანახმად, მხოლოდ ზეციური მამისკენ უნდა აღვიზიდებოდეთ. და ვინც ამ მცნებას შეასრულებს, ის, როგორც ღმრთის, ასევე ქვეყნის წინაშე ჭეშმარიტად იქნება, როგორც პატარა ბავშვი; ქვეყნიერების წინაშე ასეთი იქნება იმიტომ, რომ მას აქ სულელად მიიჩნევენ; ხოლო ღმრთის წინაშე იმიტომ, რომ - ღმრთის მიერ არის საყვარელი.
მაგრამ, თუკი "ერთია მასწავლებელი", ზეციური მოძღვარი, როგორც ასწავლის წერილი (მთ. 23:8), მაშინ თანმიმდევრულად, დედამიწაზე მცხოვრები ყველა ადამიანი შეიძლება იწოდოს მოწაფედ, რადგან სინამდვილეში საქმე ასეა: სრულყოფილება მხოლოდ ღმერთშია, მუდმივ მასწავლებელში; ხოლო სიყრმისეული და არასრულყოფილი გვახასიათებს ჩვენ, რომლებიც მუდმივად ვდგავართ მოწაფეთა რანგში. ამიტომაც წინასწარმეტყველური წერილი მრავალ ადგილას სრულყოფილი აღინიშნება სიტყვის "კაცი". დავითთან ეშმაკის შესახებ ნათქვამია: "კაცი მოსისხლე და მზაკუარი სძაგს უფალსა" (ფსალმ. 5:6).
ეშმაკს "კაცს" უწოდებს, რადგან ის სრულყოფილია ბოროტებაში. უფალიც იწოდება კაცად, რადგან ის სრულყოფილია სიმართლეში. "დაგწინდეთ ერთ კაცზე, რათა უბიწო ქალწულად წარგადგინოთ ქრისტეს წინაშე" (2 კორ. 11:2), ანუ, როგორც ყრმები და ერთი უფლისადმი მიძღვნილნი. მაგრამ ყველაზე უმშვენიერესად განმარტავს ის ამ მცნებას ეფესელთა მიმართ ეპისტოლეში, როდესაც ამბობს: "ვიდრე ყველანი მივაღწევდეთ რწმენის ერთობას და ღმერთის ძის შემეცნებას სრულყოფილ კაცად, ქრისტეს ასაკის სისრულის ზომას, რათა აღარ ვიყოთ ბალღები, რომელთაც არყევს და იტაცებს მოძღვრების ყოველი ქარი, კაცთა ცბიერებითა და ცდუნების მზაკვრული ხერხით, არამედ სიყვარულით მივსდევდეთ ჭეშმარიტებას და ყოველმხრივ ვიზრდებოდეთ მასში, ვინც არის თავი - ქრისტე" (ეფეს. 4:13-15).
ამას მოციქული ამბობს ქრისტეს სხეულის აღსაშენებლად, "რომელიც არის თავი" (მისი) და "კაცი", მხოლოდ სრულყოფილი სიმართლეში. ჩვენ კი - პატარა ყრმები, რომლებიც თავს უნდა ვიცავდეთ ცრუსწავლებათა ქარებისგან (კოლას. 2:18; ეფეს. 4:14) და არა გვაქვს უფლება გვწამდეს მათი, ვისაც სურს შთაგვაგონოს სხვა, და არა ის, რასაც გვასწავლიდნენ ჩვენი მამები; სრულყოფილებას ვაღწევთ მაშინ, როდესაც ვქმნით ეკლესიას, და მის თავად კი ვაღიარებთ ქრისტეს.
აქ ჯეროვანი იქნება განვმარტოთ სიტყვა νηπιος ჩვილი. ის სულაც არ შეეფარდება სიტყვას "სულელი"; ასეთი მნიშვნელობა აქვს სიტყვას νηπυτιος; ხოლო νηπιος ტოლია νεηπιος-ისა, სიტყვა ηπιος კი ნიშნავს - ფაქიზად მგრძნობიარეს; სიტყვა νηπιος თავისთავად აღნიშნავს ახალშობილს, სულით მშვიდს, ჩუმს და ფაქიზს.
განსაკუთრებული სიცხადით აგვიხსნა ეს სიტყვა ნეტარმა პავლემ, როცა თქვა: "თუმცაღა, როგორც ქრისტეს მოციქულებს, შეგვეძლო მძიმე ტვირთად დაგწოლოდით, მაგრამ მშვიდად ვიყავით თქვენს შორის, როგორც ძიძა, თავს რომ ევლება თავის პატარებს" (1 თესალონიკ. 2:7).
მაშასადამე, ჩვილი ჩუმია; და, განსაკუთრებულად, ფაქიზი, რბილი და უბრალოა, უეშმაკო და არაპირმოთნეა, სულწრფელია და გულწრფელი, ხოლო ეს ნიშნები საფუძველია უბრალოებისა და სიმართლისა. "აი, ვის მივაპყრობ მზერას - მდაბალს და მყუდროსა და ჩემი სიტყვების მოშიშს" (ეს. 66:2). ასეთია ქალწულებრივი სიტყვა; ის ფაქიზია და არათვალთმაქცი. ამიტომაც უწოდებენ პატარძალს ჩვეულებისამებრ "ფაქიზს" და ყრმას "გულჩვილს" ("ილიადა", VI, 400).
ხოლო გულჩვილები ვიქნებით, თუ არ ვიჯიუტებთ და დარიგებებს არ უარვყოფთ, არამედ, მზად ვიქნებით სიკეთის საქმნელად, თუკი გულში არ ჩავიდებთ ბოღმას, თუკი ბოროტებითა და სიცრუით არ დავსვრით ჩვენს გრძნობებს. ძველი თაობა "უკეთური მოდგმისა" იყო (საქმე 2:40; ფლპ. 2:15; მთ. 12:39; მკ. 8:38), ხოლო ბავშვთა გუნდი, ანუ ჩვენ, "ახალი ერი", ფაქიზნი ვართ, როგორც ჩვილნი. გულწმინდა ბავშვებით აღფრთოვანებული მოციქული რომაელთა მიმართ ეპისტოლეში გვაძლევს, ასე ვთქვათ, ბავშვების განსაზღვრებას სიტყვებში: "მინდა, რომ ბრძენნი იყოთ სიკეთისათვის და უმანკონი - ბოროტებისთვის" (რომ. 16:19).
ჩვენ აქ სიტყვა νηπιος-ს უარყოფით აზრს არ ვუკავშირებთ, მაგრამ ყმაწვილები გრამატიკოსთა ხელმძღვანელობით ლაპარაკობენ კიდეც νη privatium-ზე, თუმცა ბავშვობის მგმობარნი ჩვენ უგუნურებსაც გვიწოდებენ. მაგრამ შეხედეთ, ამით როგორ შეურაცხყოფენ უფალს უგუნურად მიიჩნევენ რა მას, ვინც თავშესაფარს ღმერთში ეძებს. ხოლო როდესაც ისინი, - აი ეს კი ღირს იმად, რომ ყურად ვიღოთ, - ბავშვებს უბრალოებად მიიჩნევენ, ამგვარი განსაზღვრება ჩვენ გვახარებს. ახალშობილები გულუბრყვილონი არიან, ძველი უგუნურების შემდეგ სულ ახლახან გახდნენ გონიერნი, ყრმათა სახით მიეახლნენ ახალ აღთქმას; სულ ახლახან, ქრისტეს განკაცების შემდეგ ვისწავლეთ ღმერთის შემეცნება. რადგან "არც მამა იცის ვინმემ, გარდა ძისა და იმისა, ვისთვისაც ძე ინებებს მის გამოცხადებას" (მთ. 11:27; ლკ. 10:22).
ყმაწვილია "ახალი ერი" ძველისგან განსხვავებით; მან ისწავლა ახალ სიკეთეთა შემეცნება. და ჩვენ ვაღწევთ მარადის დაუბერებელი სათნოებების სრულყოფილ ასაკს. თანდათანობით მწიფდებოდა ჩვენი შემეცნება, თანდათანობით ვართ ჩვენ ყმაწვილნი, მუდმივად ფაქიზნი, მუდმივად ახალნი. იმ ადამიანებსაც ახასიათებთ განახლება, რომლებიც შეუერთდნენ ლოგოსს. მაგრამ რაც მარადისობაში იღებს მონაწილეობას, მისთვის თვისობრივია კიდეც უკვდავება. ამიტომაც გამოთქმა "სიყრმის ასაკი" ჩვენთვის ცხოვრების გაზაფხულის ტოლფასია, რადგან ჭეშმარიტება არ ბერდება ჩვენში და ჩვენი ზნეობა სუნთქავს ჭეშმარიტებით. ჭეშმარიტება კი მარადის ყვავილობს, მუდმივად თავისთავადია, და არასოდეს იცვლება.
ნათქვამია: ყრმანო! "გამოიზრდებით, მკლავზე იქნებით აყვანილი და მუხლებზე ნასათუთები. როგორც დედა ანუგეშებს კაცს, ისე განუგეშებთ მეც და იერუსალიმში იქნებით ნუგეშცემულნი" (ეს. 66:12-13). როგორც დედა მოუხმობს თავის შვილებს, ასევე ჩვენც ვეძებთ ჩვენს დედას, ეკლესიას.
ყოველი უზლური და ფაქიზი ქმნილება, თავისი უძლურების გამო რომ დახმარებას საჭიროებს, ერთგვარ სასიამოვნო რამეს წარმოადგენს, საყვარელსა და მშვენიერს; და ჩვეულებისამებრ ყველანი მზად არიან ხელი გაუწოდონ ასე პაწია არსებას. როგორც (მიწიერი) მშობლებს განსაკუთრებულად ახარებს თავიანთი პირმშოების ხილვა: ცხენს - თავისი კვიცისა, ირმებს - თავიანთი ნუკრებისა, ადამიანს - თავისი პაწია ჩვილისა; ამის მსგავსად ყოველთა ზეციური მამა იხუტებს მისკენ მოლტოლვილთ და სულიწმიდით აღორძინებულთ მათში თავის ღვთისმოშიშ შვილებს ხედავს, უყვარს ისინი, აძლიერებს, იცავს და ამის გამო ყოველ მათგანს შვილს უწოდებს. ჩემი აზრით სახელ ისააკსაც აქვს კავშირი ბავშვობასთან. ისააკი ნიშნავს "სიცილს". ცნობისმოყვარე მეფემ იხილა, თუ როგორ თამაშობდა ის თავის ცოლთან და შემწესთან, რებეკასთან ერთად (დაბ. 26:7).
მეფე, - რომელსაც აბიმელექი ერქვა, - ვფიქრობ ზეციურ სიბრძნეზე მიანიშნებს, რომელიც ბავშვთა საიდუმლო თამაშობაზე გარდამოდის. რებეკა თარგმანში "მოთმინებას" ნიშნავს და, აჰა, ყრმათა ჭეშმარიტად გონივრული თამაში: სიცილს მხარს მოთმინება უჭერს! და მეფე უყურებს რა ამ თამაშობას, ხარობს, როგორც ქრისტეს შვილთა სული, ცხოვრებას მოთმინებაში რომ ატარებენ. ასე წარმოუდგენია თავისი ზევსი ჰერაკლიტესაც, რომელიც თამაშობს. რადგან სრულყოფილი ბრძენისთვის რა არის იმაზე უფრო შესაფერისი, თუ არა თამაშობა მრავალთმენისა და კეთილი ცხოვრების პირობებში, რომ საკუთარი არსებობით მხიარული დარჩე, როგორც ერთგვარ დღესასწაულზე, ღმერთთან ერთად (და მის მსგავსად) რომ ზეიმობ?
შესაძლებელია წინასწარმეტყველის მინიშნება სხვაგვარადაც გავიგოთ, კერძოდ ისე, რომ ჩვენ, ისააკის მსგავსად ვხარობთ და სიცილით მივესალმებით ჩვენს ცხონებას. ისიც იცინოდა, გადაურჩა რა სიკვდილს (დაბ. 26:7 და შემდგ.); ის ხუმრობდა და ხარობდა თავის გადამრჩენელ პატარძალთან ერთად. პატარძალი - ჩვენი შემწეა ცხონების მიღწევაში: ეს ეკლესიაა. მას მიეცა სახელი, რომელიც სიმტკიცეს ნიშნავს; ის იწოდება "მოთმინებად", რებეკად, ან იმიტომ, რომ მხოლოდ ის არის მარადიულად მხიარული ან იმიტომ, რომ შედგება მომთმენი მართლებისგან - ანუ ჩვენგან, ქრისტეს სხეულის წევრთაგან. ის არის ადამიანთა არსებობის ცოცხალი მოწმობა, რომელიც ბოლომდე ითმენს და (სიცოცხლისთვის) საკუთარ თავში მათ სიხარულევან მადლიერებას გამოხატავს ღმრთის მიმართ.
შედეგად, ეკლესია, ეს არის ბავშვების საიდუმლო თამაში და ცხონების წმიდა ნუგეშისმცემელი. შემდეგ, მეფე - ეს არის ქრისტე, რომელიც ჩვენს მხიარულებას ზემოდან უმზერს, და "ფანჯრიდან მაცქერალი", როგორც წერილი ამბობს, აღწევს იგი მადლიერებასა და ქებაში, სიხარულსა და ზეიმობაში; ასევე უმზერს მოთმინებას და შემდეგ ყოველივე ამას აერთებს მხოლოდ მისდამი კუთვნილ ეკლესიაში. ის აჩვენებს მას (ეკლესიას) თავის სახეს, რაც მისთვის აუცილებელია, რადგან მისი სამეფო თავის მიერ აღწევს იგი სრულყოფილებას.
მაგრამ, რა ფანჯარაა ეს, რომლის მიერაც გვევლინება უფალი? ეს არის - ხორცი, რომელშიც ის გამოცხადდა. - უფალი თვითონვეა ისააკი (რადგან შეიძლება ეს ასეც გავიგოთ). ისააკი უფლის წინასახე იყო; როგორც კაცობრივი ყრმა, ის აბრაამის ძეა, როგორც ქრისტეა - ძე ღმრთისა. როგორც უფალი ის მსხვერპლია, მაგრამ ამასთანავე, როგორც უფალი ის არ მომკვდარა. ის იდუმალად იცინოდა, იუწყებოდა რა იმას, რომ მისი სისხლით გადარჩენილებს აღგვავსებდა სიხარულით. (მსგავსება მხოლოდ იმაში არ არის, რომ) ისააკი არ დატანჯულა, რადგან ტანჯვის წინდი დაუთმო უფალს და იმ სახით, რომ არ შეწირულა მსხვერპლად, სიმბოლურად გამოსახა უფლის ღმრთეება, რადგან დაფლვის შემდეგ აღდგა უფალი, თითქოსდა არც ვნებულიყო, მსგავსად ისააკისა, რომელსაც სიკვდილი არ შეხებია.
ზემოთნათქვამის დასამტკიცებლად შემიძლია მოვიტანო სხვა მნიშვნელოვანი მომენტი. თვით უფალს სულიწმიდა ყრმას უწოდებს, რადგან ასე წინასწარმეტყველებს მის შესახებ ესაიას მეშვეობით: "რამეთუ შეგვეძინა ყრმა, მოგვეცა ძე და უფლობა იყო მის ბეჭებზე" (ეს. 6:9). ვინ არის ეს ყრმა? ეს არის ის, ვისი ხატის მიერაც ვართ ჩვენ - ყრმანი. იმავე წინასწარმეტყველის პირით სულიწმიდა ასე იუწყება მის (ქრისტეს) სიდიადეს: "ეწოდა სახელად საკვირველი მრჩეველი, ღმერთი ძლიერი, მარადისობის მამა, მშვიდობის მთავარი. დიდ არს მთავრობა მისი, და მის მშვიდობას არა აქვს საზღვარი" (ეს. 9:6).
ო ღმერთო დიადო! ო სრულყოფილო ყრმაო! ძეო მამაში და მამაო ძეში! განა ამის შემდეგ არ უნდა იყოს ყრმათა აღზრდა სრულყოფილი ამ ყრმის მეშვეობით, რომელიც, - გვიძღვის რა წინ, თავის პატარა შვილებს, - ჩვენს საერთო მონაპოვარს წარმოადგენს? მან გაშალა თავისი მკლავები ჩვენდა მომართ. ამ ყრმის შესახებ იოანეც, "დედისაგან შობილ წინასწარმეტყველთაგან უდიდესი" (ლკ. 7:28), მოწმობს: "აჰა, ტარიგი ღმრთისა" (იოანე 1:29, 36). რადგანაც წმიდა წერილი პატარა ყრმებს კრავებს უწოდებს, ღმერთი ლოგოსი (სიტყვა), რომელიც განკაცდა ჩვენთვის და ყველაფრით ჩვენი მსგავს იქნა, იწოდა "ღმრთის კრავად", ანუ ღმრთის ძედ, ზეციური მამის ყრმად.
გაგრძელება იქნება.
წყარო: Педагог [Текст] / Климент Александрийский; перевод с древнегреческого. - Санкт - Петербург. 2018.
თარგმანი რუსულიდან შესრულებულია საიტ "აპოკალიფსისის" რედ. მიერ. (2023 წ.).