აპოკალიფსისი > განმარტება
როგორ იძენენ ვნებები და ბიწიერებანი "მხეცის ბეჭდის" ძალას?
ახალაღთქმისეულ ეპოქაში სულიერი ბრძოლის ერთ-ერთ ყველაზე მნიშვნელოვან ასპექსტს წარმოადგენს ის ვითარება, რომ ადამიანთან ყველაზე ახლოს მდგომი, მაგრამ არც ისე ცხადი მისი შინაგანი მტერი ბევრად საშიშია იმ აშკარა მტრებზე, მსოფლიო მასშტაბის ბნელეთის მხედრებზე, რომლებიც ადამიანისგან "მოშორებით" დგანან.
მოციქული იოანე, მისი შრომებისთვის დამახასიათებელი საღვთისმეტყველო განზოგადოების პრინციპით, ამ შინაგან მტერს "წუთისოფლის ხატების" სახით წარმოგვიჩენს, რომელიც თავის განხორციელებას ადამიანურ ვნებებსა და ბიწიერებაში ჰპოვებს:
"ვინაიდან ამ ქვეყნად ყველაფერი - გულისთქმა ხორცის, გულისთქმა თვალის და სიამაყე ამა ცხოვრებისა, მამისგან კი არა, ამ ქვეყნისაგან არის. ეს ქვეყანაც გარდავა და მისი გულისთქმაც, ღვთის ნებისმყოფელი კი წარუვალია უკუნისამდე" (1 იოანე 2:16-17).
"ვისაც გაგების თავი აქვს, გამოითვალოს მხეცის რიცხვი, რადგანაც ესაა რიცხვი კაცისა, და მისი რიცხვი - ექვსას სამოცდაექვსი" (გამოცხ. 13:18).
ამასთან მოც. იოანეს მიერ აღნიშნული ვნების სამი "დონე" თავისი წარმომავლობით შეესაბამება შინაგან საცთურებს, რომელთა წყაროდ ადამიანისთვის გამოდის საკუთარი ცოდვით დაცემული ბუნება.
"ხორცის გულისთქმა" ადამიანში ვლინდება სხეულის დონეზე, და დასაბამს იღებს ე. წ. "ცხოველური ინსტინქტებისგან".
"თვალის გულისთქმა" განახორციელებს უკეთურ მისწრაფებებსა და საცდურებს, რომელიც ადამიანის სულისთვისაა დამახასიათებელი.
ხოლო "ამა ცხოვრების სიამაყე" იმალება ყველაზე ღრმა, სულიერ დონეზე, - თუმცა, საბოლოო ჯამში, სწორედ ის ქმნის ადამიანებს "ეშმაკის შვილებად" (რადგან პირველი ორი დონე პირდაპირ არიან დაკავშირებულნი "ხორცთან და სისხლთან", მესამეს კი სულიერი წარმომავლობა გააჩნია).
(მაგალითად, თუკი ორი მონადირე ირემზე ნადირობს, და თავიანთი ნანადირევით იკვებებიან მანამ, სანამ არ დამთავრდება, - ისინი ამ მიმართებით უზადონი არიან.
თუკი ისინი შეჭამენ მხოლოდ იმას, რაც უფრო გემრიელია, და უცებ მეორე ირმის ძებნას დაიწყებენ, - უკვე არა მარტო არსობის პურზე ზრუნავენ, არამედ თავიანთ ხორციელ ვნებასაც იკმაყოფილებენ.
თუკი მონადირეთაგან ერთ-ერთს მეორესი შეშურდება რადგან, ის უფრო მეტს ჭამს, და თანაც ყველაზე გემრიელ ნაჭრებს, - ამაში გამოვლინდება "თვალის ვნება".
ხოლო თუკი ერთ-ერთი მათგანი დაინახავს ან გადაწყვეტს, რომ ის უკეთესი მონადირეა, და ამის საფუძველზე მოითხოვს, რომ მას ყოველთვის ერგოს საუკეთესო, - მისი მხრიდან ეს იქნება "ამა ცხოვრების სიამაყის" გამოვლინება. ტანაც ეს მომენტი ისტორიისა ორი მონადირის შესახებ მალევე დასრულდება, რადგან ერთად და შეხმატკბილებულად ნადირობას ისინი უკვე ვეღარ შეძლებენ.
სიტყვამ მოიტანა და, მაცხოვრის ცდუნებისას უდაბნოში ეშმაკი თანმიმდევრულად "ამოწმებდა" სამი ზემოთხსენებული დონიდან თითოეულს, შეად. - მთ. 4:1-10, ლკ. 4:1-12).
სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, სწორედ ვნებათა მიერ, რომელსაც მოც. იოანე ამხელს, და თითოეული ადამიანი ცალ-ცალკე, და ყველანი ერთად, ვინც "დედამიწაზე ცხოვრობს", ხილულ სამყაროში ახორციელებენ იმ ხელშესახებ ბოროტებას, რომლის შესახებ განყენებული აზრით ნათქვამია, რომ მას ქვეყნიერება შობს, შეად.:
"საიდან იღებენ დასაბამს თქვენი ბრძოლები და ცილობანი, თუ არა თქვენსავ ასოებში ურთიერთმბრძოლი ვნებებისაგან? გსურთ და არა გაქვთ, კლავთ და გშურთ, მაგრამ საწადელს ვერ აღწევთ; იბრძვით და ომობთ, მაგრამ ვერ იხვეჭთ, იმიტომ, რომ არ ითხოვთ. ითხოვთ და ვერ იღებთ, იმიტომ, რომ ბოროტად ითხოვთ, რათა თქვენივე ვნებები დაიცხროთ" (იაკობ. 4:1-3, იგივე აზრი იხ.: მკ. 7:20-23 და სხვა).
ამასთან ყოველი ვნებისა და საწადელის უკან დგას განსაზღვრული მანკიერება, - ანუ ერთ-ერთი ის ნაკლოვანება იმ არსებით მანკიერებათაგან (შეად.: ლევ. 22:20-23; რიცხვ. 19:2-3; დან. 1:4 და ა. შ.), რომელთაგანაც იღებს სათავეს "გულისთქმა ხორცის, გულისთქმა თვალის და ამა ცხოვრების სიამაყე". ხოლო რადგან ყოველი ნაკლოვანება "ადამიანურ ჭურჭელს" აკლებს სისრულეს, რომელიც სრულყოფილებას ახასიათებს, - სწორედ შინაგანი მანკიერება ხდება ის უხილავი წინაღობა, რომელიც ადამიანს ქრისტესთან შეერთების შესაძლებლობასა და "წუთისოფლის ვნების" დამარცხების ძალას არ აძლევს, რათა მასზე რეალური, ხილული და ხელშესახები გამარჯვება მოიპოვოს.
მეტიც, შეიძლება შევნიშნოთ, რომ ყველა ახალაღთქმისეული ავტორი ქრისტიანული გზის არსს მორწმუნე ქრისტიანის უბიწოებისკენ სწრაფვის გზით წარმოგვიდგენს, ანუ ეს არის გზა სრულყოფილებისკენ.
ასე, მაგალითად, მოც. იოანე ამის შესახებ "წუთისოფლისგან გამოყოფის" მეშვეობით მოწმობს და ამგვარ გამოყოფაში ვნებათა დატოვებას და ქრისტესთან შეერთებას გულისხმობს, რომელიც არის სრულყოფილება და სისრულე (შეად. – 1 ინ. 2:16-17; ასეთივე აზრებია გამოთქმული პავლესთანაც, იხ.: კოლას. 1:19; 1:28 და სხვა).
მოციქული იაკობი გვაუწყებს, რომ მორწმუნენი უნდა იყონ "სრულქმნილი და უზადონი, ყოველგვარი ნაკლის გარეშე" (იაკობ. 1:4), და უთითებს, რომ სწორედ ნაკლოვანებები უშლიან ადამიანს ხელს მიაღწიონ ქრისტიანულ სრულყოფილებას.
მოციქული პეტრე სიმართლისა და ღვთისმოსაობის სისრულისკენ მოუწოდებს, - ამასთან ამხელს ვნებებს, რომლებიც დამახასიათებელია, როგორც ძველი ადამიანისთვის, ასევე მთელი ხილული სამყაროსთვისაც (შეად.: 1 პეტ. 1:14-16; 2:11; 4:2; 2 პეტ. 1:4; 2:10; 3:3).
ხოლო მოციქული იუდა, ამხელს რა მანკიერებებს, ლაპარაკობს ღმრთის წინაშე ქრისტიანული უბიწოებით წარდგომაზე ლაპარაკობს (იუდ. 1:16, 18, 24).
მოციქული პავლე შეგვაგონებს გულისხმავყოთ ნაკლოვანებები, რომელთა გამო ქრისტიანული სისრულე და "მთლიანობა" მიუღწეველია (ანუ ისინი უნდა აღვიქვათ იმ განწესებათა კონტექსტში, რომელთა თანხამადაც ფასდებოდა ძველაღთქმისეულ მსხვერპლშეწირვათა "უბიწოება", შეად. - გამ. 12:5, ლევ. 1:10, ებრ. 9:14 და სხვა):
"თვით მშვიდობის ღმერთმა წვიდა-გყოთ მთელი სისრულით, რათა თქვენი სული, თქვენი სამშვინველი და თქვენი სხეული უმწიკვლოდ იქნეს დაცული ჩვენი უფლის იესო ქრისტეს მოსვლისთვის" (1 თესალონიკ. 5:23).
"ღვთის მოწყალებით შეგაგონებთ, ძმებო, ცოცხალ, წმიდა და კეთილსასურველ მსხვერპლად უძღვენით თქვენი სხეული ღმერთს, და ეს იქნება თქვენი გონივრული ღვთისმსახურება" (რომ. 12:1).
გარდა ამისა, უბიწოებისკენ ქრისტიანთა მისწრაფების სიმბოლურ მოწმობებს განეკუთვნებიან ის სასწაულებრივი განკურნებანი, რომლითაც მაცხოვარი კურნავდა ადამიანებს სიბრმავისგან, კოჭლობისგან, უძლურებისგან და სხვა.
ხოლო რადგან რიცხვი "შვიდი" წარმოადგენს სისავსისა და დასრულებულობის ბიბლიურ სიმბოლოს, - "ადამიანის ქრისტიანული სისრულის" ცნებაში გვეხსნება იოანეს გამოცხადებაში აღწერილი "მხეცის დაღის", - "ექვსას, სამოცდა ექვსის" - იდუმალი მნიშვნელობის აზრი, რომელიც რიცხვ 777-თან შედარებით საკუთარ თავში შეიცავს სრულიად განსაზღვრულ ნაკლოვანებებს. და თუმც გამოცხადების მრავალი კომენტატორი სიტყვებში "და ეს არის კაცის რიცხვი" განსაკუთრებულ "დაშიფრულ" მნიშვნელობებს ეძებს, რომლებიც სამყაროში "არაკაცობრივ" რიცხვთა არსებობას (ანუ "კაცის რიცხვის" ერთგვარ ალტერნატივას) ეძებს, - მოცემულ შემთხვევაში უკეთური სიმბოლო-დაღის პირველი აზრი ბევრად უფრო მარტივია, ვიდრე მასთან დაკავშირებული მასობრივი მოლოდინი: "ექვსას სამოცდა ექვსი" "კაცის რიცხვია" უბრალოდ იმიტომ, რომ ის ადამიანის არსს აღნიშნავს (ანუ გამოცხ. 13:18-ის ბერძნული ფრაზა ἀριθμὸς γὰρ ἀνθρώπου ἐστίν ამ აზრით გამოიყურება, როგორც მტკიცებულება "რადგან რიცხვი ადამიანის თვისებას წარმოადგენს").
ამასთნ "კაცის რიცხვის" ხატებაში გარკვეული იდუმალებაც არსებობს, რომელიც განპირობებულია მით, რომ მსგავსი "რიცხვით" და "დაღით" აღინიშნება არა ვინმე აბსტრაქტული ადამიანი, - არამედ კაცი, რომელიც მთლიანად არის მიცემული საკუთარ ვნებებს, ლტოლვებსა და მანკიერებებს, ამიტომაც ბიწიერია "სულიერი წეს-რიგის" სამივე კომპონენტში, თანაც სხეულის, სამშვინველისა და სულის დონეზე.
(ბერძნულ ფრაზაში γὰρ ἀνθρώπου ἐστίν სიტყვა γὰρ შეიძლება გადავთარგმნოთ, როგორც "რადგან; იმიტომ, რომ; ვინაიდან". სიტყვა ἀνθρώπου - როგორც "ადამიანი" ნათესაობით ბრუნვაში. ხოლო სიტყვა ἐστίν ეს არის ზმნა εἰμί, რომელსაც მნიშვნელობათა მთელი სპექტრი გააჩნია: "ყოფნა", "წარმოადგენს", "არის", "ჩანს", "ირკვევა", "ნიშნავს", "მნიშვნელობა აქვს", "შეადგენს", "იყო ან წარმოადგენდე თვისებას", "იყო შედგენილი", "შედგება", "ნამდვილად არის" და ა. შ. თანაც ზმნა εἰμί-ის ფორმა, რომელიც გამოიყენება გამოცხ. 13:18-ში, შეესაბამება მოქმედებით გვარს).
გარდა ამისა, როდესაც ვლაპარაკობთ "მხეცის დაღზე", რომელიც "იწერება" ადამიანის მარჯვენა ხელზე ან შუბლზე, მოციქული იოანე მიმართავს ძველაღთქმისეული პერიოდის სრულიად განსაზღვრულ წინასწარმეტყველურ სახეებს, - და მოწმობს იმის შესახებ, რომ ადამიანები, რომლებიც ასეთ დაღებს იღებენ, ეკუთვნით "სულიერ ეგვიპტეს" (თანაც მასში იმყოფებიან, როგორც "ფარაონის კანონს" დამორჩილებული მონები).
ამასთან, მაცხოვრის მიერ "ფარაონის მონობისგან" გათავისუფლებულ ღმრთის ერს გააჩნია შემოსაკრავები, რომლებიც ეწინააღმდეგებიან მხეცის უკეთურ დაღს, რადგან მათზე იწერება ღმრთის მაცხოვნებელი რჯული, რომელიც ერს ახალი სრულყოფილი აღთქმის მიერ ეუწყა, შეად.:
"როცა იძულებით გვაკავებდა ფარაონი, მოაკვდინა-თქო უფალმა ყოველი პირმშო ეგვიპტის ქვეყანაში ... ამიტომაც ვწირავ-თქო უფალს მსხვერპლად ყოველ პირველმოგებულ მამრს, ხოლო ყოველ ჩემს პირმშოს გამოვისყიდი. გქონდეს ხელზე ნიშნად და თვალებს შორის ბეჭდად, რადგან მაგარი ხელით გამოგიყვანა უფალმა ეგვიპტიდან" (გამ. 13:15-16).
"გულში გქონდეს ეს სიტყვები, რომლებიც დღეს გამოგიცხადე. ... შეიბი ნიშნად ხელზე და ტვიფრად შუბლზე. წააწერე შენი სახლის წირთხლებს და კარებს" (მეორე რჯლ. 6:6-9).
"სულ მუდამ გიყვარდეს უფალი, შენი ღმერთი, შეუსრულეთ ვალი, წესი, სამართალი და მცნებები. ... შეასრულეთ ყოველი მცნება, რომელსაც გიცხადებთ დღეს. ... გულში და სულში ჩაიდევით ეს ჩემი სიტყვები, ხელზე შეიბით ნიშნად და შუბლზე დაიბეჭდეთ სამახსოვროდ. ასწავლეთ თქვენს შვილებს, ... წააწერე შენი სახლის წირთხლებს და კარიბჭეს" (მეორე რჯლ. 11:1-20).
ხოლო, როგორც თვით "მხეცის რიცხვის", ასევე ამ უკეთური ნიშნის "მიღების" შედეგთა იმ მიზეზთა მნიშვნელობის ამგვარი გაგების პირობებში,
ხოლო როგორც თვით "მხეცის რიცხვის", ასევე უკეთური ნიშან-დაღის "მიღების" მიზეზთა და შედეგთა ამგვარი გაგების პირობებში, სრულიად ბუნებრივად გამოიყურება ის ფაქტი, რომ იოანე ღვთისმეტყველის გამოცხადებაში არ არის არანაირი განსხვავება "მხეცის დაღს", "მხეცის სახელსა" და "მისი სახელის რიცხვს" შორის (იხ. მაგ.: გამოცხ. 13:16-17, გამოცხ. 15:2). ყველა ეს ცნება მოციქულ იოანესთვის აღნიშნავს ერთსა და იმავეს: ადამიანის სულიერ მდგომარეობას, რომელმაც "ფარაონის კანონი" შეიწყნარა თავისი შინაგანი კანონით, ხოლო "წუთისოფლის ხატება" - საკუთარი შინაგანი ხატებით. მაშასადამე, არსებითად ის შეურიგდა "ეგვიპტის მონის" მდგომარეობას, რომელსაც არ სურს და არც ეძებს ცხონებას (გადარჩენას) იმ ცოდვილი მონობისგან, რომელშიც იმყოფება მთელი მსოფლიო. და თუმც გლობალურ ცოდვილ მონობაში მყოფთაგან არავინ გამოხატავს ფორმალურ თანხმობას ერთგვარ რიტუალურ "აღბეჭდვაზე", - "ფარაონის სამეფოს" (ანუ მსოფლიოს) მსგავსი არც არაფერი სჭირდება.
რადგან სულიერი ბრძოლა მიდის არა გარეგნულ ფორმალობათა, არამედ არსებით, ანუ ჭეშმარიტ სულიერ მნიშვნელობათა დონეზე, - თუკი ადამიანი ყოველივე ზემოთჩამოთვლილს მიიღებს ფაქტობრივად, თავისი ზრახვებით, ფიქრებით, სიტყვით და საქმით, მას ნებით თუ უნებლიედ შინაგანად გააჩნია და გარეგნულადაც ავლენს "მხეცური" ბუნების მთელ სისავსეს; და ატარებს "მხეცის დაღს"; ამიტომ იწოდება ის სულიერი სახელწოდებით და საკუთარ თავში მისი სახელის რიცხვს ახორციელებს.
მეტიც, "ეგვიპტური" უკეთური დაღები ადამიანში წერილივით იკითხება, - და პირდაპირ საწინააღმდეგოა იმ "ზეციური წერილისა", რომელიც ქრისტიანთა გულებსა და აზრებში იწერება თვით მაცხოვრის მიერ:
"თქვენ ხართ ჩვენი წერილი, ჩვენს გულებში დაწერილი, რომელსაც იცნობს და კითხულობს ყოველი ადამიანი. თქვენ აჩვენებთ, რომ თქვენ ხართ ქრისტეს წერილი, ჩვენგან გაგზავნილი, დაწერილი არა მელნით, არამედ ცოცხალი ღვთის სულით, არა ქვის ფიცრებზე, არამედ გულის ხორციელ ფიცრებზე" (2 კორ. 3:2-3).
შესაბამისად, ის მოსურვება-განკარგულება, რომელიც მიმართულია მათკენ "ვისაც გაგების თავი აქვს" ("ვისაც გაგების თავი აქვს, გამოითვალოს მხეცის რიცხვი..." - გამოცხ. 13:18), არ წარმოადგენს ინტელექტუალურ გამოცანას, რომელიც მათემატიკურ და გემატრიულ წესთა (ანუ ასო-ციფრთა შესაბამისობის) ცოდნას ითხოვს.
მათემატიკაში "საიდუმლო ალგორითმები" არ არსებობს, რომელთა დახმარებითაც დაფარულისგან (ანუ უცნობი ამოსავალი რიცხვების ერთვარი განუსაზღვრელი კრებულისგან) შეიძლება მივიღოთ უკვე ცნობილი რიცხვი (ანუ 666, რომელიც გაჟღერებულია თვით მოციქულის მიერ) ისე, რომ მსგავსი ქმედებისკენ მოწოდებით აღნიშნული იყოს "რიცხვის გამოთვლის" განკარგულება.
(გარდა
ამისა, გამოცხ. 13:18-ში ლაპარაკი რომ იყოს რომელიღაც "ამოსავალ" რიცხვებზე
და მათზე შესასრულებელ ოპერაციებზე, - ქრისტიანული აზრით მსგავსი მოქმედებები იგულისხმებდა
იმას, რომ "საიდუმლო ალგორითმისა" და ერთგვარი "საიდუმლო სახელის"
ცოდნაში, რომლებიც წარმოდგენილია ასო-ციფრებში, ადამიანს უნდა ეპოვა არა მორალური კმაყოფილება
გამოწვეული საკუთარი მიხვედრილობით, არამედ ახალაღთქმისეული მნიშვნელობები, რომლებიც
მას წარმართავდნენ რეალური და ხელშესახები გამარჯვებისკენ უკვე ცნობილ და ჩატარებულ
გამოთვლათა შედეგებზე).
სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, სიტყვა "გამოთვლა", რომელსაც მოც. იოანე იყენებს, ნიშნავს "იმის გაგებას, თუ რა აზრი და მნიშვნელობა აქვს რიცხვ 666-ს, თუკი ის ადამიანზე მიანიშნებს". ანუ იმის შეგნებას, რომ ადამიანი, რომელიც შეესაბამება ამ რიცხვს, ეწინააღმდეგება ყოველივე ღვთაებრივს, და ყოველივეზე ზეობს, რაც არ ემსახურება მის მოსურვებებს (შეად.: 2 თესალონიკ. 2:3-4) - და ამიტომაც სულიერი აზრით წარმოადგენს "ცოდვის კაცს" და "წარწყმედის ძეს" (ანუ წარმწყმედელი აბადონის "სულიერ ძეს", რომელშიც თვით ეშმაკი უნდა ვიგულისხმოთ. შეად.: მთ. 23:15; ინ. 8:44; გამოცხ. 9:11).
ამასთან ის ადამიანები, რომლებიც სხეულითაც, მშვინვითაც და სულითაც ეკუთვნიან ბოროტებაში მდებარე წუთისოფელს, თავიანთი "უკეთური შეერთებით" წარმოადგენენ მისი (წუთისოფლის) გასულიერებულ ხატებას, შეად.:
"და მიეცა იმისი ნება, რომ სული ჩაედგა მხეცის ხატისთვის, რათა ხატს ემეტყველა და იმდენი ექნა, რომ მოეკლათ ყველა, ვინც თაყვანს არა სცემს მხეცის ხატებას" (გამოცხ. 13:15).
ასეა თუ ისე, ბიბლიური სიმბოლიზმის მიხედვით, და იმ უწყვეტი სულიერი ბრძოლის გათვალისწინებით, რომელსაც აწარმოებს ქვეყნად ქრისტეს ეკლესია, შეიძლება ვამტკიცოთ, რომ "ზღვიდან ამომავალი მხეცი", ეს არის ახალაღთქმისეული "წუთისოფლის სამეფოს" სულიერი სიმბოლო (რომელსაც, ფარაონისა და მისი მხედრობის მსგავსად, არ სურს "გაუშვას" ადამიანები ცოდვის დამამცირებელი მონობისგან, და ისწრაფვის ნებისმიერ ფასად გააჩეროს კაცობრიობა "სულიერ ეგვიპტეში").
"მხეცის ხატებაში", რომელსაც აკერპებენ "მიწის მკვიდრნი", და რომელიც არა მარტო "მეტყველებს", არამედ "მოქმედებს" კიდევაც ქრისტეს ეკლესიის ყოველი წევრის წინააღმდეგ (გამოცხ. 13:14-15), მონიშნულია პირად და სოციალურ-საზოგადოებრივ "ღირებულებათა" ერთობლიობა, ანუ "ცოდვის სამეფო და კაცთა ვნება".
ხოლო იძულების მიღმა, მიაღებინონ ყველას "მხეცის ნიშანი", დგანან ის ძალები, პირობები და ვითარებები, რომლებიც "მთელი სისრულით", - ანუ სხეულით, მშვინვითა და სულით, - ახდენენ ადამიანის ცოდვის მონობაში ჩარჩენის პროვოცირებას
(ანუ ყველაზე განყენებული აზრით "უკეთურების დაღი", რომელიც აღნიშნავს ადამიანს, მინებებულს საკუთარი ვნებებისადმი, ადასტურებს ამ ადამიანის სრულ დამონებას ქვეყნიერების დამანგრეველი სტიქიონებისადმი, შეად.:
"ფრთხილად იყავით, რათა არავინ გაცთუნოთ სიბრძნისმეტყველებითა და ფუჭი საცთურით, კაცთა გადმოცემებისა თუ ქვეყნის საწყისთა თანახმად, და არა ქრისტეს მიხედვით" (კოლას. 2:8).
და თუკი მსგავსი რამ ხდება, - ადამიანი ეშვება იმ მდგომარეობამდე, რომელიც აღნიშნულია სახელწოდებით "ცოდვის მსახური" და "ძე ეშმაკისა", შეად. ინ. 8:44 და სხვა).
ღმერთო გვიშველე!