სწავლანი > ანტიერეტიკონი
მღვდელმოწამე ირინეოს ლიონელი
მხილება და დამხობა ცრუ ცოდნისა
(მწვალებლობათა წინააღმდეგ)
ანოტაცია
წინამდებარე გამოცემაში წარმოდგენილია წმ. ირინეოს ლიონელის დაცული თხზულებები - "მხილება და უარყოფა ცრუდსახელდებული ცოდნისა", რომელიც გადმოცემულია ხუთ წიგნად (რომელიც "ისტორიის მამად" წოდებული ევსები კესარიელისა და ნეტ. იერონიმეს მიბაძვით შემოკლებით ასეც იწოდება - "მწვალებლობათა წინააღმდეგ") და "სამოციქულო ქადაგების მტკიცებულება". წმ. ირინეოსი, ლიონის ეპისკოპოსი წმ. მოციქულ იოანე ღვთისმეტყველის მოწაფის წმ. პოლიკარპე სმირნელის სულიერი აღზრდილი გახლდათ და ჯერაც ინარჩუნებდა ცოცხალ სამოციქულო ხმას და სამოციქულო სწავლებისა და გადმოცემის სულისკვეთებას. ის ძალიან ცნობილი იყო და მთელი საყოველთაო ეკლესიის უდიდესი პატივისცემით სარგებლობდა. წმ. ირინეოსი მშვიდობისმყოფელი იყო დავაში რომსა და მცირე აზიის ეკლესიებს შორის, რომელიც საწესჩვეულებო უთანხმოებათა გამო წარმოიშვა, მაგრამ განსაკუთრებულად გაითქვა მან სახელი თავის ბრძოლით იმ დროის საშიშ მწვალებელთა - გნოსტიკოსთა წინააღმდეგ. დიდი მოშურნეობით უარყოფს რა იმ დროს არსებულ ყველა გნოსტიკურ მწვალებლობას, წმ. ირინეოსი გასაოცარი სიცხადით და სიღრმით გადმოსცემს მოციქულთა სწავლებას ღმერთზე, ცხონებაზე, გამოსყიდვაზე და ადამიანის აღდგომაზე, ევქარისტიაზე და სამყაროს უკანასკნელ ხვედრზე. მისი სახით ჩვენ ვხედავთ ეკლესიის იდეის, მისი დანიშნულებისა და მისდამი კუთვნილების აუცილებლობის ყველაზე მკაფიოდ დამცველს. განსაკუთრებულად ღირებულია წმ. ირინეოსის თხზულებათა ეგზეგეტიკური მხარე, რომელსაც მოცემულ გამოცემაში განსაკუთრებული ყურადღება დაეთმო: დაზუსტდა და შეივსო წმ. წერილის დამოწმებანი, შედგენილ იქნა ბიბლიური ციტატების ცნობარი წმ. ირინეოსის თხზულებათა მიხედვით.
წიგნი განკუთვნილია ყველასთვის, ვისაც აქვს სურვილი ჰქონდეს უფლის, მოციქულთა და ეკლესიის სარწმუნოების მტკიცე საფუძველი და ცხონების წყარო ცხოველ წყაროთაგან შესვას.
წყარო: Против ересей. Доказательство апостольской проповеди / священномученик Ириней Лионский. (пер. прот. П. Преображенского, Н.И. Сагарды) - СПб.: Издательство Олега Абышко, 2008. - 672 с. - (Библиотека христианской мысли. Источники). ISBN 978-5-9033525-22-5.
წმ. ირინეოს ლიონელი (II ს.)
წიგნი პირველი
წინათქმა
1. ზოგიერთები, უარყოფენ რა ჭეშმარიტებას, შემოაქვთ ცრუ სწავლებები, "არაკები თუ გვარტომობის დაუსრულებელი ამბები", რომლებიც, როგორც მოციქული ამბობს, "უფრო მეტ დავას იწვევენ, ვიდრე ღვთის შეგონებას რწმენით" (1 ტიმ. 1:4); კეთილსახოვნებით მზაკვრულად შემოსილნი აცთუნებენ მარტივთა გონებას და ატყვევებენ მათ, ამახინჯებენ უფლის გამონათქვამებს და ცუდად განმარტავენ მას, რაც კარგად იყო ნათქვამი; ცოდნის სახელით რყვნიან მრავალთ და განაშორებენ უფალსა და სამყაროს შემოქმედს, თითქოსდა მათ შეეძლოთ უფრო ამაღლებულისა და დიადის ჩვენება, ვიდრე ღმერთია, რომელმაც შექმნა ცა და მიწა და ყოველი, რაც მათშია. ამასთან ისინი სპეციალური სიტყვაკაზმულობით იტაცებენ უბრალო ადამიანებს ცნობისმოყვარეობისკენ, და ამ უკანასკნელთ, რომელთაც სიცრუე ჭეშმარიტებისგან ვერ გაურჩევიათ, ღუპავენ, რადგან აღძრავენ მათში მკრეხელურ და უკეთურ აზრებს შემოქმედის წინააღმდეგ.
2. ცდომილება თავს არ ავლენს თავისი სიშიშვლით რომ არ გამოაშკარავდეს, არამედ, მზაკვრულად იმოსება მომხიბლავი სამოსით და აღწევს იმას, რომ თავისი გარეგნობით გამოუცდელთ საკუთარ თავს ჭეშმარიტებაზე უჭეშმარიტესად მოაჩვენებს. ამგვარ ადამიანებზე ჩემზე უკეთესმა ვინმემ მითხრა, რომ მათ ზურმუხტს მიმსგავსებული შუშა თვით ზურმუხტს ურჩევნიათ, თუკი არავინ არის ისეთი, ვისაც ნაყალბევის აღმოჩენა ძალუძს; ან როდესაც სპილენძს შეურევენ ვერცხლს, ლიტონთაგან ამისი ამოცნობა რომელს ძალუძს?
ამიტომაც, რადგან ცხვრის ქურქში გახვეული მტაცებლების ამოცნობა ძნელია, - რომელთაგან განშორებას გვამცნებდა უფალი, რამეთუ ჩვენს მსგავსად მეტყველებენ, მაგრამ სხვაგვარად ფიქრობენ, - და ვალენტინეს (როგორც საკუთარ თავს უწოდებენ) მოწაფეთა თხზულებებიც წავიკითხე, მათთან პირადი გასაუბრებისას კი მათი აზროვნების სახე დავინახე, ჩვენი დაუდევრობით ზოგიერთი წარტაცებულ რომ არ იქმნეს, როგორც ცხვრები მგლების მიერ, საჭიროდ ჩავთვალე შენთვისაც მეჩვენებინა, საყვარელო, მათი უღრმესი და უსაშინელესი საიდუმლონი იმ მიზნით, რათა თვითონაც იცოდე და შენთვის ახლობელ ადამიანებსაც ამცნო განერიდონ მათი უაზრობისა და ქრისტეს საწინააღმდეგო მკრეხელობების უფსკრულს, რომელსაც ყოველი ადამიანი როდი შეიმეცნებს, რადგან ყველამ როდი აიღო ხელი საკუთარ ტვინზე.
ამისთვის, რამდენადაც შევძლებ, მოკლედ და გასაგებად გადმოგცემ იმათ აზრს, ვინც სადღეისოდ გარყვნილ სწავლებას ავრცელებს. ესენი არიან პტოლემეოსის მიმდევრები, ვალენტინიანეს სკოლის ამონაყარნი და, ამასთან, რაც ძალი შემწევს წარმოგიდგენ მათ დასამხობ საშუალებებს, მათი სიტყვების უაზრობასა და ჭეშმარიტებასთან მათ შეუთავსებლობასაც გაგიმხელ. მე არ ვფლობ წერის ან სიტყვის ხელოვნებას, მაგრამ სიყვარული მაიძულებს შენ და ყველა შენს ახლობელს გაგიხსნა ის სწავლებები, რომლებიც დღემდე საიდუმლოდ ინახებოდა, ახლა კი ღმრთის წყალობით გამოვიდა სააშკარაოზე. "ვინაიდან არ არსებობს დაფარული, რომ არ გამოჩნდეს, და არც რამ საიდუმლო, რომ არ გამჟღავნდეს" (მათე 10:26).
3. მე კელტთა შორის ვცხოვრობ და უმეტესწილად საქმე ბარბაროსულ ენასთან მაქვს, ამიტომ ნურც მეტყველების ხელოვნებას მომთხოვ, რომელიც არ მისწავლია და ნურც მწერლობის უნარს, რომლის შეძენაც არ მიცდია; არ მეხერხება გამოთქმათა სილამაზე და წარმტაცობა უცხოა ჩემთვის. რასაც მოგწერ, მარტივად მოგწერ, ჭეშმარიტებით და ჩვეულებრივი ენით, მაგრამ სიყვარულით, და შენც მას სიყვარულითვე შეიწყნარებ, ხოლო თვითონ, როგორც ჩემზე უფრო ნიჭიერი, ჩემგან მიღებულ მარცვლებს გაამრავლებ, ჩემს მიერ მოკლედ ნათქვამს შენი გონების სივრცელით აღმოაცენებ და ჩემგან უძლურად ნაქადაგებს ძლიერად წარმოუჩენ იმათ, ვისთანაც ურთიერთობ.
ამრიგად, შენი დიდი ხნის სურვილის შესაბამისად, გაგეგო ჩემგან იმ ცრუმოძღვართა შესახებ, ვეცადე არა მარტო გამომეაშკარავებინა ისინი შენთვის, არამედ საშუალებებიც მიმეცა მათი სიცრუის სამხილებლად, და შენც გულმოდგინედ ემსახურე სხვებს ღმრთის მადლით, რომელიც მოგენიჭა უფლისგან, რათა მათმა მომატყუებელმა საუბრებმა ადამიანები არ გაიტაცონ. აი მათი სწავლებებიც:
თავი I
ვალენტინიანელთა სწავლება ეონების შესახებ
1. ისინი ამბობენ, რომ უხილავ და სახელდაუდებელ სიმაღლეებში პირველად არსებობდა რომელიღაც სრულყოფილი ეონი, რომელსაც პირველსაწყისს (Προαρχη), პირველმამას (Προπατωρ) და სიღრმეს (Βυθός) უწოდებენ. ის არის - გარეშემოუწერელი და უხილავი, მარადიული და დაუსაბამო, არსებობდა უთვალავი საუკუნის განმავლობაში უდიადეს სიჩუმესა და სიმშვიდეში. მისი თანამოარსე იყო აზრი (Εννοια), რომელსაც ასევე მადლს (Χαρις) და მდუმარებას (Ειγη) უწოდებენ. ამ სიღრმეს ოდესღაც აზრად მოუვიდა საკუთარი თავისგან წარმოეშვა ყოველ საგანთა საწყისი, და ეს წარმონაქმნი რომლის წარმოშობაც მას აზრად მოუვიდა, ჩაიდო მის თანაარსებულ მდუმარებაში, როგორც თესლი დედის საშოში.
უკანასკნელმა მიიღო რა ეს თესლი, მუცლად იღო და შვა გონება (Νους), რომელიც მსგავსია და თანატოლია თავისი მშობლის და მხოლოდ ის მოიცავს საკუთარ თავში მამის სიდიადეს. ამ გონებას ისინი უწოდებენ მხოლოდშობილს, ასევე მამას და ყოველივეს საწყისს. მასთან ერთადვე იშვა ჭეშმარიტება. აი პირველი და ფუძემდებლური პითაგორასეული ოთხეული, რომელსაც ისინი ყოველივეს ფესვად ხმობენ: კერძოდ სიღრმე და მდუმარება, შემდეგ კი - გონება და ჭეშმარიტება. ხოლო როდესაც მხოლოდშობილმა იგრძნო, თუ რისთვის იყო წარმოშობილი, თვითონაც შვა სიტყვა (Λογος) და სიცოცხლე (Ζωη), მამა ყოველთა, რომლებიც უნდა შობილიყვნენ მის შემდეგ, დასაბამი და წარმომქმნელი მთელი სისრულის (Πληρωμα). ხოლო სიტყვისა და სიცოცხლის შეერთებით (συζυγια) წარმოიშვნენ ადამიანი და ეკლესია. და ეს არის ფუძემდებლური რვიანი (ογδοας), ყოველი საგნის ფესვი და დასაბამი, რომელიც მათთან იწოდება ოთხი სახელით, კერძოდ: სიღრმედ, გონებად, სიტყვად და ადამიანად. რადგან ყოველი მათგანი ერთდროულად არის მამაკაციც და დედაკაციც: ჯერ პირველმამა შეეყო თავის აზრს; ხოლო მხოლოდშობილი, ანუ გონება - ჭეშმარიტებას. სიტყვა - სიცოცხლეს, ადამიანი კი - ეკლესიას.
2. ამ ეონებმა, წარმოშობილებმა მამის დიდებად, ისურვეს თვითონაც განედიდებინათ მამა და თავიანთი შეუღლებით წარმოშვეს ახალი წარმონაქმნები, კერძოდ - სიტყვამ და სიცოცხლემ, ადამიანისა და ეკლესიის წარმოქმნის შემდეგ, წარმოშვეს ათი სხვა ეონი, რომელთაც (ვალენტინიანელები) შემდეგ სახელებს უწოდებენ: სიღრმისეული (Βυθιος) და აღრევა (Μιξις), უბერებელი (Αγηρατος) და ერთიანობა (Ενωσις), თვითნაბადი (Αυτοφυης) და სიამოვნება (Ηδονη), უძრავი (Ακινητος) და თანაგანზავება (Ζυγκρασις), მხოლოდშობილი (Μονογενης) და ნეტარი (Μακαρια). ეს არის ათი ეონი, რომლებიც, მათი (ვალენტინიანელების - "აპოკ." რედ.) თქმით, წარმოიშვნენ სიტყვისა და სიცოცხლისგან. შემდეგ ადამიანმა, ეკლესიასთან ერთად, თვითონაც წარმოშვა თორმეტი ეონი, რომელთაც ასევე შემდეგი სახელებით ხმობენ: ნუგეშისმცემელი (Παρακλητος) და რწმენა (Πιστις), მამისეული (Πατρικος) და იმედი (Ελπις), დედისეული (Μητρικος) და სიყვარული (Αγαπη), მარადიული გონება (Αεινουσ) და გულისხმისყოფა (Ζυυεσις), საეკლესიო (Εκκλησιαστικος) და ნეტარება (Μακαριοτης), სანატრელი (Θηλητος) და სიბრძნე (Σοφια).
3. აი შეცდომილ ადამიანთა ოცდაათი ეონი, რომლებიც იმალებიან მდუმარებაში და არავისთვისაა ცნობილი. აი მათი უხილავი და სულიერი სისავსე (Πληρομα), სამნაწილედად დაყოფილი: რვიანად, ათეულად და თორმეტეულად. ამიტომაცო, ამბობენ, მაცხოვარი (რადგან არ სურთ მას უფალი უწოდონ), ოცდაათი წელი აშკარად არაფერს იქმოდაო, რათა მით ამ ეონების იდუმალებაზე მიანიშნოსო. ასევე ამტკიცებენ, რომ იგავში მუშაკთა შესახებ, რომლებიც ვენახებში იქნენ წარგზავნილნი, საკმაოდ აშკარად არისო მითითება ამ ოცდაათ ეონზე: რადგან ერთნი იგზავნებიან პირველ საათზე, მეორენი - სამზე, სხვები - ექვსზე, კიდევ სხვები - ცხრაზე და ბოლოს - თერთმეტ საათზე (მათე 20:1-16), ჯამში ზემოთხსენებული საათები შეადგენენ რიცხვით ოცდაათს; რადგან ერთი, სამი, ექვსი, ცხრა და თერთმეტი უდრის ოცდაათს; ხოლო საათები, მათი აზრით, ნიშნავენ ეონებს. აი როგორი დიადი, გასაოცარი და გამოუთქმელი საიდუმლოებები შვეს მათ, გამოიყენეს რა და მიუსადაგეს თავიანთ გამონაგონს ყველაფერი, რაც კი სადმე წმიდა წერილში იყო ნათქვამი განსაზღვრულ რიცხვთან დაკავშირებით.
თავი II
სიბრძნის წარუმატებლობა. ქრისტესა და სულიწმიდის წარმოქმნა
1. ისინი ამბობენ: მათი პირველმამა შეიცნობა მხოლოდ მისი მხოლოდშობილისგან, ანუ გონებისგან; ხოლო ყველა სხვა დანარჩენისთვის უხილავი და მიუწვდომელია. და მხოლოდ გონება, მათი თქმით, ტკბებოდა მამის ჭვრეტით, და ხარობდა მისი უსაზღვრო სიდიადით; ამასთანავე მან იზრახა სხვა ეონებიც თანაეზიარებინა მამის სიდიადისთვის, თუ როგორია იგი, რაოდენ დიადია, რაოდენ დაუსაბამოა, დაუტევნელია და მიუწვდომელია შემეცნებისთვის. მაგრამ მდუმარება მამის ნებით აკავებდა გონებას, რადგან მას სურდა ყველა ეონი ეზიარებინა შემეცნებისთვის და აღეძრა მათი მოსურვება გამოეკვლიათ ზემოთნახსენები პირველმამა. მსგავსადვე დანარჩენმა ეონებმაც, თითქოსდა მალულადო, ისურვეს ენახათ მათი მოდგმის წარმომქმნელი და შეემეცნებინათ დაუსაბამო ფესვი.
2. მაგრამ, მათ შორის წამოიწია ერთი ეონი, უკანასკნელი და უმცროსი თორმეტისგან, რომელიც ადამიანისა და ეკლესიისგან იყო წარმოქმნილი, ანუ სიბრძნე; მან ვნება იგრძნო ისე, რომ არ განუცდია თავისი სანუკვარი მეუღლის ჩახუტება; ეს ვნება წარმოიშვა იმ ეონებში, რომლებიც გონებისა და ჭეშმარიტებისგან წარმოიქმნენ, მაგრამ გადავიდა, როგორც ჩანს, სიყვარულით ცდუნებულ, სინამდვილეში კი კადნიერებით აღძრულ ამ ეონზე, რადგან მას არ ჰქონდა ისეთი ახლო ურთიერთობა სრულყოფილ მამასთან, როგორიც აქვს გონებას. ვნება კი მდგომარეობდა სურვილში მიჰყოლოდა მამას, რადგან სიბრძნემ, როგორც ამბობენ, ისურვა მიწვდომოდა მის სიდიადეს. თუმცა, ვერ შეძლო ეს, რადგან შეუდგა შეუძლებელ საქმეს; მამისადმი განსაკუთრებული სიყვარულით მუდმივ წინმსწრაფი, ძლიერ დაიძაბა მამის სიდიადის სიღრმისა და მიუწვდომლობის გამო, და შეიძლებოდა შთანთქმულ ყოფილიყო მამის სიტკბოებაში და გამლღვარიყო საზოგადო არსში, რომ არ წაწყდომოდა გამაძლიერებელ ძალას და ყველაფრის შემკავებელს ამ გამოუთქმელი სიდიადის მიღმა. ამ ძალას ზღვარს (Ορος) უწოდებენ; მან შეაკავა იგი და განამტკიცა; ძლივს დაუბრუნდა რა საკუთარ თავს, რადგან დარწმუნდა, რომ მამა მიუწვდომელი იყო, გადადო ადრინდელი ზრახვა ვნებითურთ, რომელიც მისი ზღვარგადასული გაკვირვებისგან იყო წარმომდგარი.
3. ხოლო ვალენტინიანელთაგან ზოგიერთები ასე მეზღაპრეობენ სიბრძნის გატაცებისა და მისი მოქცევის გამო: თითქოსდა მან იტვირთა მისთვის შეუძლებელი და მიუწვდომელი საქმე, შვა ქალის სქესის ისეთივე უსახური არსება, როგორი ბუნებისაც თვითონვე იყო, და იხილა რა იგი, ჯერ დამწუხრდა ნაშობის არასრულყოფილების გამო, შემდეგ კი შეეშინდა, რათა ამას არ შეეწყვიტა მისი საკუთარი ყოფიერება; შიშით გაოგნებული ეძიებდა ამის მიზეზსა და მეთოდს, თუ როგორ დაემალა მომხდარი. დიდხანს იყო რა ამ მტანჯველ ყოფაში, ის მოექცა, და სცადა მამასთან დაბრუნება; მაგრამ გარკვეული ძალისხმევის შემდეგ დაუძლურდა და შეუვრდა მამას. მასთან ერთად ივედრებოდნენ სხვა ეონებიც, განსაკუთრებით კი გონება. ამიტომაც ამბობენ, რომ ნივთიერების არსმა პირველი საწყისი უმეცრებისგან, მწუხარებისგან, შიშისა და გაკვირვებისგან მიიღო.
4. ყოველივე ამის შემდეგ მხოლოდშობილის მიერ მამა წარმოქმნის ზემოთხსენებულ ზღვარს, - ეონს, რომელიც მამის ხატისაებრ უწყვილოა და უცოლო. რადგან მამას ხან მდუმარებასთან აწყვილებენ, ხან კიდევ ფიქრობენ დააყენონ იგი მამრობითი და მდედრობითი სქესის განსხვავებათა მაღლა. ამ ზღვარს უწოდებენ ჯვარს, გამათავისუფლებელს, განმცალკევებელს, ზღვარდამდებს და წინამძღოლს. ამ ზღვრის მეშვეობით, ამბობენ, განიწმინდაო და განმტკიცდაო სიბრძნე, რომელიც აღდგა თავის წყვილთან. რადგან თვითონ, მისგან ზრახვისა და ვნების განცალკევების შემდეგ, პლირომის შიგნით დარჩა; მაგრამ მისი ზრახვა ვნებითურთ განცალკევებულ და შემოზღუდულ იქნა ზღვრის მიერ, და იმყოფება რა პლირომის მიღმა, თუმც კი სულიერი არსია, როგორც ეონის გარკვეული ბუნებრივი მისწრაფება, მაინც უსახურია, რადგან არაფრის მქონეა. ამიტომაც უწოდებენ მას უძლურსა და ქალურ ნაყოფს.
5. იმის შემდეგ, რაც ის გამოეყო ეონთა პლირომას, მისი დედაც აღდგა თავისსავე შეწყვილებაში. მამის გათვალისწინების თანახმად, მხოლოდშობილმა, რომელიმე ეონთაგანი კვლავ რომ არ ვნებულიყო სიბრძნესავით, პლირომის განსამტკიცებლად წარმოქმნა კიდევ ერთი წყვილი: ქრისტე და სულიწმიდა, რომელთა მიერაც მოწესრიგდნენ ეონები. რამეთუ ქრისტემ დაარიგა ისინი წყვილთა ბუნებასთან დაკავშირებით და ასწავლა მათ საკმარისი ყოფილიყო მათთვის დაუბადებელის ცნობა, და აუწყა ის შემეცნება მამაზე, რომ დაუტევნელია იგი და მიუწვდომელი, რომ შეუძლებელია მისი დანახვა ან მოსმენა, და სხვაგვარად ვერ შეიცნობა, თუ არა ოდენ მხოლოდშობილის მიერ;
ხოლო სხვათა მარადიული ყოფიერების მიზეზი იმაშია, რომ მამის ბუნება მიუწვდომელია, მათი ყოფიერებაში მოყვანა და გამოსახვის მიზეზი კი არის ის, რაც წვდომადია მამაში, ანუ ძე. აი რა მოიმოქმედა ეონებში ახალწარმოშობილმა ქრისტემ.
6. რაც შეეხება სულიწმიდას, მან ყველანი გაათანაბრა ერთმანეთთან და საკუთარ თავთანაც, ასწავლა მადლიერება და მოიყვანა ჭეშმარიტ განსვენებაში. ამიტომაც ასე ამბობენ: ეონები ერთმანეთის თანასწორნი გახდნენო, როგორც ხატისაებრ, ასევე განწყობისაებრ: ყველანი გახდნენ გონებანი, სიტყვანი, კაცნი, და ქრისტენი; მსგავსად ამისა ქალური ეონებიც გახდნენ ჭეშმარიტებანი, ცხოვრებანი, სულნი და ეკლესიანი. როდესაც ყველაფერი ამაზე დაფუძნდა და საბოლოოდ დამშვიდდა, მაშინო, ამბობენ, დიდი სიხარულით უგალობესო მათ პირველმამას, რომელიც ტკბებოდა დიდი სიხარულით. ამ მადლიერების ნიშნად ეონებმა, მთელ პლირომასთან ერთად, ერთსულოვანი მოსურვებითა და გადაწყვეტილებით, ქრისტესა და სულის ნებით, მოიტანეს და ერთად შეჰკრიბეს ყოველივე, რაც კი საუკეთესო გააჩნდა თითოეულ ეონს საკუთარ თავში; და ეს ყველაფერი შეჰკრეს რა მწყობრად და გააერთიანეს გულდასმით, სიღრმის პატივად წარმოშვეს - უსრულყოფილესი სილამაზე და ვარსკვლავი პლირომისა, სრულყოფილი ნაყოფი - იესუ, რომელიც იწოდა მაცხოვრადაც და ქრისტედაც, სიტყვადაც მამისა, და კიდევ ყოველივედ (Παν), რადგან ის არის - ყველასგან. მასთან ერთად საკუთარი თავის პატივსაცემად წარმოშვეს მათ მისი თანამგზავრნი და ერთგვაროვანი ანგელოზნი.
თავი III
წმიდა წერილის ადგილები, რომელსაც იმოწმებდნენ მწვალებლები
1. ასეთი იყო, მათი თქმით, საქმეთა ვითარება პლირომის შიგნით: უბედურება, რომელიც თავს ატყდება ვნებით გატაცებულ ეონს, რომელიც კინაღამ დაიღუპა მამის გამოკვლევის გამო; ამ ეონს აკავებს ზღვარი, ჯვარი, გამათავისუფლებელი, განმცალკევებელი, ზღვარდამდები და წინამძღოლი; ეონთა შემდეგ ჩნდება პირველი ქრისტე და სულიწმიდა, რომლებიც მამამ წარმოშვა სიბრძნის სინანულის შედეგად, და შედგენილი და კრებითი აგებულების მქონე მეორე ქრისტე, რომელსაც მაცხოვარს უწოდებენ. მაგრამო, ამბობენ, ეს ყოველივე ითქვა საიდუმლოდ, რადგან ყველანი როდი იტევენ ცოდნას, და მაცხოვარმა იგავურად გადმოსცა მათ, ვისაც ამ სიბრძნის დატევნა ძალუძს, კერძოდ ასე: ოცდაათი ეონით, როგორც ადრევე ვთქვით, მითითებულია ოცდაათი წელი, რომელშიც, მათი აზრით, მაცხოვარს ცხადად არაფერი გაუკეთებია, და ასევე მითითებულიაო იგავით მევენახეებზე. ამბობენ, პავლეც მრავალგზის და საკმაოდ ცხადად ასახელებსო ამ ეონებს, მეტიც დაიცვა მათი მწყობრიც, როდესაც ბრძანა: "... ყველა თაობაში, უკუნითი უკუნისამდე" (ეფეს. 3:21). და ჩვენც, როდესაც მადლობისას ვამბობთ "უკუნითი უკუნისამდე", ამავე ეონებზე მივუთითებთ. და სადაც კი გამოყენებულია სიტყვები "საუკუნე" ან "საუკუნეები" ისინი ყველგან ამ ეონებზე მითითებებს გულისხმობენ.
2. ხოლო თორმეტი ეონის წარმოქმნა მითითებულიაო მით, რომ უფალი, როდესაც თორმეტი წლისა იყო, ელაპარაკო სჯულის მოძღვრებს (ლუკა 2:42, 46) და მოციქულთა არჩევითაც, რადგან მოციქულთა რაოდენობაც თორმეტია. ხოლო დანარჩენი თვრამეტი ეონი მითითებულია მასში, რომ უფალი, თავის მკვდრეთით აღდგომის შემდეგ, მოწაფეებისვე თქმით, თვრამეტი თვე (1) დაჰყო მათთან (საქმე 1:3).
________________
1. წმიდა წერილის ამ ადგილშია - "ორმოცი დღე". - რედ.
________________
გარდა ამისა მისი სახელის ორი მთავრული ასოებით, ანუ იოტათი (ι) და იტათი (η), ნათლად არისო მითითებული თვრამეტი ეონი. ზუსტად ასევე, ამბობენ, უფლის სახელის პირველი ასო იოტა (ι) ნიშნავსო ათ ეონს; რის გამოც თითქოსდა ამიტომ უთქვამს მაცხოვარს: "... ერთი იოტიც ან ერთი წერტილიც არ გადავა რჯულისაგან, ვიდრე ყოველივე არ აღსრულდება" (მთ. 5:18).
3. მეთორმეტე ეონში გაჩენილი ვნება, ამბობენ, ნიშნავს იუდას განდგომას, რომელიც მეთორმეტე იყო მოციქულთა შორის, და კიდევ იმით, რომ უფალი ევნო მეთორმეტე თვეს; რადგან, მათი აზრით, ის თავისი ნათლისღების შემდეგ ერთი წელი ქადაგებდა. ამაზე საკმაოდ ნათლად უთითებსო სისხლმდინარე ქალიც, რადგან თორმეწლიანი ტანჯვის შემდეგ ის განიკურნა, როდესაც შეეხო მაცხოვრის ტანისამოსის კიდეს, და ამიტომაც თქვაო მაცხოვარმა: "ვინ შეეხო ჩემს სამოსს?" (მკ. 5:31), რითაც თავის მოწაფეებს ასწავლა ეონებში მომხდარი საიდუმლოც და დაზიანებული ეონის განკურნების შესახებაც მიანიშნა. რადგან თორმეტწლიანი ტანჯვა იმ ძალას აღნიშნავს: მისი არსება უსასრულოდ განივრცობოდა და იღვრებოდა და საერთო არსში გაითქვიფებოდა რომ არ შეხებოდა ძის სამოსს, ანუ პირველი ოთხეულის ჭეშმარიტებას, რომელიც მიენიშნება კიდით. მაგრამ შეუჩერდა მას სისხლდენა და გათავისუფლდა ტანჯვისგან; რადგან ძალამ, რომელიც ქრისტესგან გამოვიდა, - ხოლო ეს ძალა, მათი აზრით, არის ზღვარი, - განკურნა იგი, და ტანჯვა ჩამოშორდა მას.
4. ხოლო მაცხოვარი, რომელიც ყველასგან შედგება და არის ყველაფერი (το παν), – ესო, ამბობენ, ნაჩვენებიაო სიტყვებით: "საშოს ამხსნელი ყოველი (παν) წული უფლის წმიდად იწოდებაო" (ლკ 2:23; გამ. 13:2). მან, იყო რა ყოველივე, გახსნა პლირომის გარეთ განდევნილი და ვნებული ზრახვის საშო, რომელსაც მეორე რვიანსაც უწოდებენ; მის შესახებ ცოტა მოგვიანებით ვიტყვით. ამიტომაცო, ამბობენ, პავლემ ნათლად თქვაო: "ქრისტეა ყველაფერი და ყველაფერში" (კოლ. 3:11). და კიდევ: "მისგან, მის მიერ და მის მიმართაა ყოველი" (რომ. 11:36), და კვლავ: "მასში მკვიდრობს ხორციელად ღვთაების მთელი სავსება" (კოლას. 2:9); და ასევე სიტყვებში: "თავი მოეყარა ქრისტეში" (ეფეს. 1:10). ასე განმარტავენ ისინი ამ და სხვა მსგავს სიტყვებს.
5. შემდეგ მათ მიერ აღიარებული ზღვრის შესახებ, რომელსაც კიდევ სხვა მრავალ სახელებს უწოდებენ, ამტკიცებენ, რომ მას გააჩნია საქმიანობის ორი სახე: შემკვრელი და გამაცალკევებელი; და რადგან ის იძლევა სიმტკიცესა და სიმყარეს, ის ჯვარია, ხოლო რადგან განყოფს და ზღუდავს, - ზღვარია. და მაცხოვარიც, ამბობენ, უთითებდაო ზღვრის საქმიანობაზე: პირველად მის შემკვრელ ძალზე სიტყვებით: "ვინც არ აიღებს თავის ჯვარს და არ გამომყვება უკან, ვერ იქნება ჩემი მოწაფე" (ლკ. 14:27); და "მოდი და გამომყევ მე" (მკ. 10:21); ხოლო განმყოფ ძალაზე სიტყვებში: "მშვიდობის მომტანად კი არ მოვედი, არამედ მახვილისა" (მთ. 10:34). იოანემაცო, ამბობენ, იგივე განაცხადაო, როდესაც თქვა: "მას ხელთ უპყრია თვისი არნადი და გაწმენდს თავის კალოს, და შეინახავს ხორბალს ბეღელში, ხოლო ბზეს მისცემს უშრეტ ცეცხლს" (იხ. ლკ. 3:16-17), და ამით აჩვენაო ზღვრის საქმე. რადგან, არნადი, მათი განმარტებით, არის ჯვარი, რომელიც ამასთან აღხოცავს ყოველივე ნივთიერს, როგორც ცეცხლი თივას, ცხონებულთ კი განწმენდს, როგორც არნადის (ტარიანი ფიცარი - "აპოკ". რედ.) ფრთე გაუნიავებს ხორბალს. და თვით მოციქული პავლე, ამბობენ ისინი, ამ ჯვარს ასე ახსენებს: "ჯვრის სიტყვა სიშლეგეა წარწყმედილთათვის, ხოლო ჩვენებრ ხსნილთათვის ძალაა ღვთისა" (1 კორინთ. 1:18); და კიდევ: "ხოლო მე ღმერთმა დამიფაროს, რომ სხვა რამით ვიქადოდე და არა ჩვენი უფლის იესო ქრისტეს ჯვრით, რითაც ქვეყანა ჯვარცმულია ჩემთვის, მე კი - ქვეყნისთვის" (გალატ. 6:14).
6. ასე ამბობენ ისინი თავიანთი პლირომისა და სამყაროს წარმოქმნის შესახებ, და ცდილობენ ბრწყინვალე გამონათქვამები მიუსადაგონ თავიანთ ბოროტ გამოგონებებს. უკუღმართი და არაკეთილსინდისიერი განმარტებებით ისინი ცდილობენ თავიანთ სასარგებლოდ შეადგინონ მტკიცებულებანი არა მარტო სახარებებისა და მოციქულების სიტყვებისგან, არამედ სჯულისა და წინასწარმეტყველებებისგანაც; რადგან ისინი მრავალ იგავსა და მეტაფორულ გამოთქმას შეიცავენ, რომლებიც შესაძლოა ბევრ სხვადასხვა რამეს აღნიშნავდეს, ისინი , ზოგჯერ დიდი ძალდატანებითა და მზაკვარებით, მიუსადაგებენ ხოლმე მათ თავიანთ გამონაგონს, და მით ჭეშმარიტებისგან განდრეკენ იმათ, ვისაც მტკიცედ არ სწამს ერთი მამა ღმერთი ყოვლისმპყრობელი და ერთი ძე ღმრთისა, უფალი ჩვენი იესუ ქრისტე.
თავი IV
ახამოთი და ხილული სამყაროს წარმოშობა
ხოლო იმის შესახებ, რაც პლირომის გარეთაა, ისინი ამბობენ: ზენა სიბრძნის ზრახვა, რომელსაც ისინი ახამოთსაც უწოდებენ, ვნებითურთ გამოცალკევდა რა პლირომისგან, გარდაუვალობით, ბნელ და ცარიელ ადგილებში ძლიერ აღიძრა: როგორც მოწყვეტილი ნათელსა და პლირომას და არაფრის მქონე, ნაბუშარივით უსახური იყო.
მაგრამ ზენა ქრისტემ (ეონთაგან ერთ ერთმა) შეიწყალა იგი და, განავრცო რა ზღვარზე, რომელსაც ასევე ჯვარს უწოდებენ, მისცა სახე მხოლოდ არსისამებრ და არა ცოდნისამებრ, შემდეგ კი დატოვა იგი პლირომის გარეთ, თვითონ კი აიღო თავისი ძალა, რათა მიტოვებულს ეგრძნო თავისი ტანჯვა პლირომისგან გამიჯვნის გამო, ესურვა უაღმატებულესი და, ამასთანავე, საკუთარ თავში ჰქონოდა სურნელი უკვდავებისა, რომელიც მასში ქრისტემ და სულიწმიდამ დატოვეს; ამიტომაც იწოდება ის ორივე სახელწოდებით: სიბრძნედაც, მამის სახელის მიხედვით, რადგან მისი მამა სიბრძნედ იწოდება, - და სულიწმიდადაც ქრისტეს სულის შესაბამისად.
იმის შემდეგ, რაც მიიღო სახე და უნარი გულისხმისყოფისა, თუმცა იმთავითვე დარჩა მისთვის უხილავად თანმყოფი სიტყვის, ანუ ქრისტეს გარეშე, თავისი დამტოვებელი ნათლის ძიებას შეუდგა, თუმცა ვერ მიეწია მას, რადგან ზღვარი ეღობებოდა. ამასთან, როგორც ამტკიცებენ, ზღვარმა, აუკრძალა რა ზრახვას წინსწრაფობა, გამოთქვა: იაო, რისგანაც წარმოიშვა შემდეგ სახელი იაო.
ზღვრის გადაულახავობის გამო ის მარტო დარჩა მასში გადაწნულ ვნებასთან და დაექვემდებარა ყოველგვარ ტანჯვას, - რადგან ის მრავალგვარი და მრავალსახოვანია; ჯერ-ერთი, ის იტანჯებოდა სევდით იმის გამო, რომ სასურველს ვერ მიაღწია, ასევე შიშით, რათა ნათლის მსგავსად სიცოცხლესაც არ მიეტოვებინა იგი, და ამასთან კიდევ - შეცბუნებით; ეს ყველაფერი კი უმეცრებასთან იყო შერწყმული; ოღონდ ზრახვა ვნებათა გამო არ დაქვემდებარებია მხოლოდ ზოგიერთ ცვლილებას, როგორც ეონი, მისი დედა რომ იყო, ანუ პირველდაწყებითი სიბრძნე, არამედ გააჩნდა სრულიად საპირისპირო ბუნება. მასში წარმოიშვა კიდევ სხვა განწყობა, კერძოდ, განწყობა მიემართა იმისთვის, ვინც მას სიცოცხლე უბოძა.
2. ასეთი ყოფილა, როგორც (მწვალებლები) ამბობენ, ნივთიერების წარმოშობა და არსი, რისგანაც შედგება ეს სამყარო: იმ მოქცევისგან მიიღო წარმომავლობა ყოველმა მშვინვამ, როგორც სამყაროსი, ასევე დემიურგისაც; შიშისა და სევდისგან კი წარმომავლობა მიიღო ყოველივე დანარჩენმა. კერძოდ: ცრემლებისგან წარმოიშვა ყოველი ნოტიო არსი, სიცილისგან - ყოველი მანათობელი არსი; სევდისა და შეცბუნებისგან - სამყაროს მატერიალური სტიქიები. რადგან, როგორც ამბობენ, ის ტიროდა და წუხდა იმაზედ, რომ ერთ დროს სიბნელესა და სიცარიელეში ჩარჩა, და ხარობდა და იცინოდა, როდესაც მის აზრს მისი დამტოვებელი ნათელი ეწვეოდა, მაგრამ შემდეგ კვლავ შიში, ზოგჯერ კი გაკვირვება და შეცბუნება მოიცავდა,.
3. რა მოხდა შემდეგ? აქ გამოდის არანაკლები ტრაგედია, რადგან ყოველი მათგანი თავისი ფანტაზიით, ერთნი ასე, სხვები სხვაგვარად, დიდმნიშვნელოვნად განმარტავენ, რომელი ვნებიდან თუ სტიქიიდან რომელმა არსმა მიიღო სათავე. და, როგორც ვფიქრობ, უმიზეზოდ როდი ცდილობენ ასე აშკარად ამის შესახებ ყველას არ ასწავლონ, არამედ მხოლოდ მათ, ვისაც ამგვარი საიდუმლოებებისთვის დიდი საფასურის გადახდა ძალუძთ. ეს სწავლებები არ ჰგვანან იმას, რომელთა შესახებაც ჩვენმა უფალმა ბრძანა: "უსასყიდლოდ მიგიღიათ და უსასყიდლოდვე გაეცით" (მთ. 10:8). ესენი კი პირიქით - გააჩნიათ უცნაური საიდუმლონი, ამაზრზენნი და იდუმალნი, რომლებიც დიდი შრომა-ჯაფის შემდეგ ხდება მისაწვდომი სიცრუის მოყვარულთათვის. ვინ არ გახარჯავს თავის ქონებას, რათა შეიტყოს, რომ ვნებიანი ეონის ზრახვის ცრემლებისგან მიიღეს დასაბამი ზღვებმა, წყაროებმა, მდინარეებმა და ყოველმა ნოტიო არსმა, ხოლო სიცილისგან გაჩნდა ნათელი, გაკვირვებისგან და შეცბუნებისგან კი სამყაროს სხვა სტიქიები?
4. თუმცა, მეც რამეს დავამატებდი მათ სწავლებას, რადგან ვხედავ, რომ წყალთაგან ზოგიერთნი, მაგალითად: თავწყარონი, მდინარეები, წვიმები და მათი მსგავსი წყლები, მტკნარია, ხოლო ზღვის წყლები - მარილიანი, ამიტომაც, მეძლევა აზრი, რომ ყველა მათგანი ზრახვის ცრემლებიდან ხომ არ იღებენ დასაბამს, რადგან ცრემლი თავისი თვისებით მარილიანია.
ამიტომაც, აშკარაა, რომ მხოლოდ მარილიანი წყლები წარმოიქმნენ მისი ცრემლებისგან. მაგრამ, სავარაუდოდ, დიდ ჭმუნვასა და ჭირვებაში მყოფი ზრახვა ოფლსაც ღვრიდა. ამიტომ მათი ვარაუდით უნდა დავუშვათ, რომ თავწყარონი, მდინარეები და სხვა მტკნარი წყლები მისი ცრემლებიდან არ წარმოქმნილან. რამეთუ დაუჯერებელია, მარილიანი და მტკნარი წყლები წარმომდგარიყვნენ ცრემლებისგან, თუკი ცრემლის თვისება არის მხოლოდ ერთგვაროვანი. უფრო სავარაუდოა, რომ პირველნი - არიან ცრემლთაგან, მეორენი კი - ოფლისგან. ხოლო რადგან სამყაროში არის კიდევ თბილი და მწარე წყლები, უნდა გესმოდეს, რომელი მოქმედების და რომელი ნაწილის მიერ არის გამოშვებული ეს წყლები. ასეთი დასკვნები სრულ თანხმობაშია მათ ვარაუდებთან.
5. როდესაც ამგვარი სახით ახამოთმა გადალახა ყოველგვარი ვნება, და ძლივს გათავისუფლდა მათგან, მან, როგორც ამბობენ, ილოცა მისი მიმტოვებელი ნათლის, ანუ ქრისტესადმი, რომელიც, პლირომაში ავიდა, მაგრამ კვლავ მისგან ჩამოსვლა დაეზარა და გამოუგზავნა მას პარაკლიტი, ანუ მაცხოვარი, რადგან მამამ მას ყველაფერი დაუმორჩილა და მისცა ყოველგვარი ძალი. ასე მოიქცნენ ეონებიც, რათა "მით შექმნილიყო ყოველი არსი, ხილული და უხილავი, საყდარნი, ღვთაებანი და უფლებანი".
ხოლო მას ეგზავნება მაცხოვარი თავისი მანათობელი ანგელოზებითურთ. როგორც ამბობენ, ახამოთს შერცხვა მისი და თავიდან მორიდების გამო შეიმოსა, შემდეგ კი, როდესაც იხილა იგი ყველა მისი ნიჭითურთ, მისი გამოჩენით გამხნევებული გაეშურა მისკენ, და მანაც მისცა ახამოთს შეფარდებითი ცოდნის ხატი და ვნებათაგან განკურნა იგი. შემდეგ განაცალკევა ისინი მისგან, მაგრამ უგულისყუროდ როდი დატოვა (რადგან შეუძლებელი იყო მათი სრული მოსპობა, პირველდედის ვნებათა მსგავსად, რამეთუ ისინი უკვე ძალას იყვნენ შერწყმულნი). პირიქით, განსაკუთრებულად გამოაცალკევა ისინი, შეაერთა, შეამჭიდროვა, და უხორცო ვნებით არაორგანიზებულ ნივთიერებებად გარდააქცია; შემდეგ კი მისცა უნარი და თვისება შესულიყვნენ და შერეოდნენ სხეულებს, რის გამოც გაჩნდა ორი არსი: პირველი ავი - ვნებათა გამო, და მეორე, - მოქცევის გამო ტანჯვას დაქვემდებარებული. ახამოთი, მათი სწავლებით, გათავისუფლდა რა ვნებათაგან, სიხარულით ათვალიერებდა მასთან მყოფ ნათელთ, ანუ მაცხოვართან ერთად გაბრწყინებულ ანგელოზებს, და მათთან შეერთებით მათივე ხატისაებრ შვა სულიერი ნაყოფები.
თავი V
დემიურგის წარმოქმნა
1. ამრიგად, როდესაც, ვალენტინიანელთა თქმით, წარმოიშვა ყოფიერების ეს სამი სახეობა, - ერთი ვნებისგან, ანუ ნივთიერება, მეორე მოქცევისგან, ანუ რაც მშვინვიერია, და მესამე, რაც თვით ახამოთმა წარმოშვა, ანუ სულიერია; მაშინ მან დაიწყო მათი წარმოქმნა, მაგრამ სულიერის შექმნა ვერ შეძლო, რადგან ის მისი თანაარსი იყო; მაშინ მშვინვიერი არსის ჩამოყალიბებას შეუდგა, რომელიც მისი მოქცევისგან წარმოიშვა, და ქვეყნად მაცხოვრის გაკვეთილები წარმოშვა. პირველადო, ამბობენ, მშვინვიერი არსისგან მან წარმოქმნა ყველა არსების მამა და მეფე, როგორც მასთან თანაარსნი, ანუ მშვინვიერნი, რასაც ისინი მარჯვენას უწოდებენ; ასევე წარმომდგარნი ვნებისგან და ნივთიერებისგან, რაც მარცხენაა. რადგან ყველაფერი, რაც მის მერეა, მათი თქმით, შეუმჩნევლად მოძრაობაში დედამ მოიყვანა, რის გამოც მას უწოდებენ დედ-მამას ((Μητροπατωρ), რომელსაც მამა (Аπατωρ) არ ჰყავს, დემიურგს (Δημιουργος) და მამას; თანაც ამბობენ, რომ მამაა მარჯვენისა, ანუ მშვინვიერისა, და დამფუძნებელი მარცხენისა, ანუ ნივთიერისა, მეფე ყოველი ქმნილებისა. ასევე ამბობენ, რომ ამ ზრახვამ, სურდა რა ყველაფერი ექმნა ეონთა პატივსაცემად, შექმნა მათი მსგავსებანი, უმჯობესია ვთქვათ, მაცხოვარმა შექმნა ზრახვის მიერ. და ის შენახულ იქნა დემიურგისგან უცნობლად უხილავი მამის ხატად, ხოლო დემიურგი შეიქმნა მხოლოდშობილი ძის ხატად, სხვა ეონთა ხატებად კი შეიქმნენ- მთავარანგელოზნი და ანგელოზნი, რომლებმაც ყოფიერება მიიღეს დემიურგისგან.
2. ამიტომაც, ამბობენ, იყო რა ყოველი მშვინვიერისა და ნივთიერის შემოქმედი, ის შეიქმნა ყოველივეს მამად და ღმერთად, რაც კი პლირომის გარეთაა, რადგან განყო ორი შეერთებული არსი და უსხეულოსგან სხეულები წარმოშვა. შექმნა ზეციერი და მიწიერი, გახდა ნივთიერისა და მშვინვნიერის შემოქმედი, მარჯვენისა და მარცხენისა, მსუბუქისა და მძიმისა, მსწრაფისა ზემოთ და ქვემოთ. მან გაამზადა შვიდი ზეცა; მათი თქმით, მათ ზემოთ დემიურგია, ამიტომაც უწოდებენ მას შვიდეულს, ხოლო მათ დედას, ახამოთს, რვიანს, რომელიც ინარჩუნებს პლირომის დასაბამმშობელობას. შვიდი ცის შესახებ კი ამბობენ, რომ ისინი გონიერნი არიან, და მიიჩნევენ, რომ წარმოადგენენ ანგელოზებს; თვით დემიურგიც ანგელოზია, მაგრამ ღმერთის მსგავსი; სამოთხეზეც ამბობენ, რომ ის მესამე ზეცის ზემოთაა, და ამტკიცებენ, რომ ის ძალით მეოთხე ანგელოზია, მასში მობინადრე ადამმა მისგან აიღო ზოგიერთი თვისება.
3. მართალიაო, ამბობენ ისინი, დემიურგი ფიქრობდა, რომ ეს ყოველივე თავისთავად შექმნა, მაგრამ ის ახამოთის შეწევნით მოქმედებდა. მან შექმნა ცა ისე, რომ არ იცოდა რა არის ცა; შექმნა ადამიანი ისე, რომ არ იცოდა, რა არის ადამიანი; შექმნა დედამიწა ისე, რომ არ იცოდა, რა არის დედამიწა; ასევე ყველაფერზე ამბობენ, არ იცოდა იდეა იმისა, რასაც ქმნიდა და თვით დედისაც, არამედ ფიქრობდა, რომ ეს ყველაფერი - მან თვითონ შექმნა. მიზეზი ამგვარი შეხედულებისა, მათი თქმით, იყო მისი დედა, რომელმაც ინება წარმოეჩინა ის ასეთად, რათა ყოფილიყო თავი და საწყისი საკუთარი არსისა, და უფალი ყოველგვარი ქმედებისა. ხოლო ამ დედას უწოდებენ რვიანს, სიბრძნეს, დედამიწას, იერუსალიმს, წმიდა სულსა და უფალს მამრობით სქესში; მას შუალედური ადგილი უკავია: დემიურგს ზემოთ და ქვემოთ, ანუ პლირომის გარეთ, ვიდრე დასასრულამდე.
4. ამრიგად, რაკიღა, როგორც ისინი (ანუ, ვალენტიანელების - "აპოკ."რედ.) ამბობენ, ნივთიერი არსი წარმოიშვა სამი ვნებისგან: შიშისგან, წუხილისგან და შეცბუნებისგან, ფიქრობენ, რომ მშვინვნიერმა დასაბამი მიიღო შიშისა და მოქცევისგან, და სწორედ მოქცევისგან წარმოქმნიან დემიურგსაც, ხოლო შიშისგან - ყველა სხვა გამშვინვიერებულ არსებას, როგორებიც არიან პირუტყვები, მხეცები და ადამიანები. აქედან გამომდინარე, ამბობენ ისინი, დემიურგმა, რომელიც უუნაროა რაიმე სულიერის წვდომისა, იფიქრა, რომ მარტო თვითონაა ღმერთი, და წინასწარმეტყველთა მიერ თქვა: "მე ღმერთი ვარ და არ არის სხვა ღმერთი" (ეს. 45:5-6; 46:9). შემდეგ ისინი ასწავლიან, რომ წუხილისგან წარმოიშვნენ ბოროტი სულები; აქედან მიიღო ყოფიერება ეშმაკმა, რომელსაც ისინი ქვეყნისმპყრობელს უწოდებენ, დემონებმა და ანგელოზებმა, ასევე ყოველმა ბოროტმა სულიერმა არსებამ. და თუმც დემიურგს ისინი მათი დედის ძეს უწოდებენ, ხოლო ქვეყნისმპყრობელს - დემიურგის ქმნილებას, ამბობენ, რომ ქვეყნისმპყრობელმა მასზე მეტი იცის, რადგან ის ბოროტების სულია, ხოლო დემიურგმა, როგორც მშვინვიერმა, არ იცის.
მათი დედა, მათი თქმით, ცისქვეშეთში ბინადრობს, ანუ შუაში, ხოლო დემიურგი - ზეცად, ანუ შვიდეულში, ქვეყნისმპყრობელი კი - ჩვენს სამყაროში. სამყაროს ხორციელი სტიქიები, როგორც ადრე ვთქვით, წარმოიშვნენ საშინელებისა და შეცბუნებისგან, როგორც უფრო უმნიშვნელოთაგან; კერძოდ: დედამიწა შეძრწუნების მდგომარეობისგან, წყალი შიშისგან აღძრული მოძრაობისგან, ჰაერი წუხილის შესქელებისგან; ხოლო ცეცხლი, რომელიც წარმოქმნის სიკვდილსა და ხრწნილებას, ყველასთვის არის დამახასიათებელი ისევე, როგორც უმეცრება, რაც მათი სწავლებით, დაფარულია ამ სამ ვნებაში.
5. სამყაროს შემოქმედმა (დემიურგმა) მტვრისგან აღებული ადამიანიც შექმნა, რომელმაც ის აიღო არა ამ მშრალი მიწისგან, არა უხილავი არსისგან, - არამედ გადმოღვრილი და მდინარე ნივთიერებისგან, და ადამიანს მშვინვა შთაბერა. და ეს არის - ადამიანი, შექმნილი ხატებად და მსგავსებად: ხატების მიხედვით ის ნივთიერია და ახლოა, მაგრამ არა თანაარსია ღმრთისა; ხოლო მსგავსებით მშვინვიერია, რის გამოც მისი არსი სიცოცხლის სულად იწოდება, რომელიც სულიერი გამონადენიდან წარმოდგება. ყოველივეს შემდეგ, როგორც ისინი ამბობენ, მან (ადამიანი) ტყავის შესამოსელით შემოსა, რომელშიც ისინი ამ გრძნობისმიერ ხორცს გულისხმობენ.
6. შემდეგ ისინი ამბობენ, რომ დემიურგმა არ იცოდა თავისი დედის ახამოთის წარმოშობის შესახებ, რომელმაც ის მაცხოვრის გარემომცველი ანგელოზების ჭვრეტისგან შვა, და რომელიც, როგორც დედის ერთარსი, ასევე სულიერი ბუნებისა იყო: ის მასში საიდუმლოდ მოთავსდა, თვით მისგან დაუკითხავად, რათა, შემდგომში მისი მეშვეობით მისგან წარმოქმნილ სულში ჩათესილიყო და ჩადებულიყო, როგორც ერთგვარ მუცელში ნივთიერი სხეული, ზრდილიყო მასში და დროთა განმავლობაში გამხდარიყო შემძლე სრულყოფილი გონების მიღებისა.
ამრიგად, მათი თქმით, მიუწვდომელი განგებით, დემიურგისგან დაუკითხავად მის მონაბერთან ერთად სიბრნემ სულიერი ადამიანი დათესა: რადგან (დემიურგმა) არ იცოდა, როგორც დედა, ასევე მისი თესლიც, რომელიც, როგორც ისინი ამბობენ, თვით ეკლესიაა, ზეციური ეკლესიის ხატებაა. ასე წარმოიდგენენ ისინი საკუთარ თავში ადამიანს, და ამბობენ, რომ მათ სული გააჩნიათ დემიურგისგან, სხეული მტვრისგან, ხორცი ნივთიერებისგან, ხოლო სულიერი ადამიანი დედა ახამოთისგან.
თავი VI
ვალენტინიანეს სწავლება ადამიანთა სამი კატეგორიისა და კეთილ საქმეთა შესახებ
1. არსებათა ამ სამი სახეობიდან, ნივთიერი, რომელსაც ისინი მარცხენას უწოდებენ, ამბობენ აუცილებლად წარწყმდებაო, რადგან საერთოდ არ ძალუძს უხრწნელების სუნთქვის მიღება; მშვინვიერი, რომელსაც მარჯვენასაც უწოდებენ, როგორც საშუალო სულიერსა და ნივთიერს სორის, გადადის იქით, საითკენაც მიიდრიკება; ხოლო სულიერი წარმოიგზავნება იმისთვის, რათა, აქ შეუერთდეს მშვინვიერს, მიიღოს სახე და მასთან ერთად აღიზარდოს ცხოვრების განმავლობაში. და ესო, ამბობენ ისინი, არისო ნათელი და მარილი სოფლისა (მთ. 5:13-14).
მშვინვიერისთვის საჭირო იყო გრძნობითი გაკვეთილები. სამყარო იმისთვის შეიქმნაო, ამბობენ, და მაცხოვარი იმიტომ მოვიდაო მშვინვიერად, რათა ეხსნა იგი, რადგან თავისუფალია. მან, როგორც ამბობენ, საკუთარ თავზე მიიღო საწყისები იმისა, რისი ხსნაც უწევდა, - ახამოთისგან მიიღო სულიერი, დემიურგისგან მშვინვიერი ქრისტე შეიმოსა, ხოლო აღმშენებლობის გამო სხეულით დაიფარა, რომელსაც მშვინვიერი არსი გააჩნია, და გამოუთქმელი ხელოვნებით მოეწყო იმისთვის, რათა შექმნილიყო ხილულად, შესაგრძნობად და ვნებას დაქვემდებარებულად. ნივთიერი, როგორც ისინი ამბობენ, მას არაფერი მიუღია, რადგან ნივთიერებას არ შეუძლია მიიღოს ცხონება. ყოველივეს აღსრულება კი მოხდება მაშინ, როდესაც ცოდნაში ჩამოყალიბდება და სრულიყოფა ყოველივე სულიერი, ანუ სულიერი ადამიანი, რომელსაც ღმრთის შესახებ სრულყოფილი ცოდნა გააჩნია და განდობილია ახამოთის საიდუმლოებებს. ასეთებად ისინი მიიჩნევენ მხოლოდ საკუთარ თავს.
2. მშვინვიერი ადამიანები მშვინვიერში განისწავლებიან: ასეთები ეფუძნებიან საქმეებს და მარტივ რწმენას. მათ არ გააჩნიათ სრულყოფილი ცოდნა. მათი თქმით, ესენი ვართ ჩვენ, ვინც ვეკუთვნით ეკლესიას. ამიტომაც, როგორც აცხადებენ, აუცილებლად გვჭირდება კეთილი საქმეები, რადგან სხვაგვარად ცხონება არ შეგვიძლია. საკუთარ თავზე კი გადაჭრით ამბობენ, რომ ყველა შემთხვევაში და გარდაუვალად ცხონდებიან, არა საქმეთა მიერ, არამედ იმიტომ, რომ ისინი ბუნებით სულიერნი არიან.
როგორც მტვრისგან აღებულთ არ შეუძლიათ იყონ ცხონების მონაწილე (რადგან, მათი თქმით, ამგვართათვის შეუძლებელია ცხონება), ასევე სულიერნი, როგორებადაც საკუთარი თავი მიაჩნიათ, შეუძლებელია დაექვემდებარონ ხრწნილებას, და არა აქვს მნიშვნელობა, როგორ საქმეებამდე დაეცემიან. როგორც ტალახში ჩადებული ოქრო არ კარგავს თავის სილამაზეს, არამედ ინარჩუნებს თავის ბუნებრივ თვისებას, და ტალახი მას ვერანაირ ზიანს ვერ მიაყენებს, ასევე ისინიც. მათი თქმით, რამდენადაც გინდ დამდაბლდნენ ნივთიერ საქმეებამდე, უმცირესადაც კი არ დაზიანდებიან, და არ დაკარგავენ თავიანთ სულიერ არსებას.
3. ამიტომაც "უსრულყოფილესნი" მათ შორის უშიშრად იქმან ყოველგვარ აკრძალულ საქმეს, რომელთა შესახებაც წმიდა წერილი გვარწმუნებს, რომ "ამის მოქმედნი ვერ დაიმკვიდრებენ ღვთის სასუფეველს" (2).
_______________
2. "ხორცის საქმენი აშკარაა: სიძვა, უწმინდურება, აღვირახსნილობა, კერპთმსახურება, ჯადოქრობა, მტრობა, შუღლი, შური, რისხვა, აშლილობა, მწვალებლობა, სიძულვილი, მკვლელობა, მემთვრალეობა, ღორმუცელობა და სხვა მისთანანი. წინასწარ გეტყვით, რომ ამის მოქმედნი ვერ დაიმკვიდრებენ ღვთის სასუფეველს" (გალატ. 5:19-21). და კიდევ: "ნუთუ არ იცით, რომ უსამართლონი ვერ დაიმკვიდრებენ ღვთის სასუფეველს? თავს ნუ მოიტყუებთ: ვერც მეძავნი, ვერც კერპთმსახურნი, ვერც მრუშნი, ვერც მხდალნი, ვერც მამათმავალნი, ვერც მპარავნი, ვერც ანგარნი, ვერც მემთვრალენი, ვერც მაგინებელნი, ვერც მტაცებელნი ვერ დაიმკვიდრებენ ღვთის სასუფეველს" (1 კორინთ. 6:9-10). - "აპოკ." რედ. შენიშვნა.
_______________
ამიტომაც ანგარიშმიუცემლად ჭამენ ნაკერპავს, და ფიქრობენ, რომ მისით იოტისოდენადაც არ იბილწებიან; წარმართთა ყოველ სადღესასწაულო ღრეობებზე, რაც კერპთა საპატივცემოდ ეწყობა, პირველები მიდიან, ასე რომ ზოგიერთი მათგანი თავს არ იკავებს მხეცებთან ღმრთითსაძულველი შერკინებისა და კაცთამკვლელობითი ორთაბრძოლებისგან. სხვები კი გაძღომამდე ჭამენ, შემდეგ კი ხორციელ სიამეებს ეძლევიან და ამბობენ, რომ ხორცს ხორციელს მიაგებენ, სულს კი სულიერს. ზოგი მათგანი საიდუმლოდ ხრწნის ქალებს, ვინც მათ ამ სწავლებას ეთანხმება, როგორც ეს არაერთხელ უთქვამთ მათგან ცდუნებულ დედაკაცებს, რომლებიც შემდგომ დაუბრუნდნენ ღმრთის ეკლესიას, და სხვა ცდომილებებთან ერთად ესეც აღიარეს; ზოგი კი აშკარად და უსირცხვოდ, შეიყვარებდა რა რომელიმე დედაკაცს, თავიანთი ქმრებისგან გადაიბირებდნენ და თანაცხოვრობდნენ მათთან. სხვები კი, ჯერ ჰპირდებოდნენ, რომ მათთან იცხოვრებდნენ პატიოსნად, როგორც დებთან, დროთა განმავლობაში კი მჟღავნდებოდა მათი ნამდვილი ზრახვა, როდესაც ეს "დები" ფეხმძიმდებოდნენ ყალბი "ძმებისგან".
4. სხვა მრავალ ასეთ ამაზრზენ და უღვთო საქმეებს აკეთებენ ისინი, რის გამოც თავს გვარიდებენ, როგორც უმეცრებსა და არაფრის მცოდნეებს, ვინც ღმრთის შიშით ამგვარი რამის წარმოთქმისა და გაფიქრებისგანაც კი თავს ვიცავთ. თვითონ კი მედიდურობენ და საკუთარ თავს სრულყოფილებსა და რჩეულ თესლს უწოდებენ. ჩვენს შესახებ კი ამბობენ, რომ მადლს სარგებელში ვიღებთ, ამიტომაც წაგვერთმევა იგი; საკუთარ თავზე კი ირწმუნებიან, რომ საკუთრებაში აქვთ შეძენილი მადლი, რომელიც მათზე გამოუთქმელი წყვილისგან გადმოვიდა, რის გამოც მადლი ყველა მათგანს მიეცემა (ლკ. 19:26).
ამიტომაცო, ამბობენ ისინი, საჭიროა ყოველთვის ყველა საშუალებით ივარჯიშონ წყვილის საიდუმლოებებში. ამაშივე არწმუნებენ უგუნურებს, და ბუკვალურად ასე ეუბნებიან: "ვინც წუთისოფელში იყო, და არ უყვარდა ქალები ისე, რომ ისინი მის მფლობელობაში ყოფილიყვნენ, არ არის ჭეშმარიტებისგან, და ვერ მიუღწევია ჭეშმარიტებისთვის; ხოლო ვინც "ამქვეყნისაგანი" იყო და ქალს შეერწყმოდა, ის ვერ მიაღწევს ჭეშმარიტებას, რადგან დედაკაცის ვნების ძალაუფლების ქვეშაა". ამის საფუძველზე ამბობენ, რომ ჩვენთვის, რომელთაც მშვინვიერთა და ამქვეყნისაგანთ გვიწოდებენ, აუცილებელია კეთილი საქმეები და თავშეკავება, რათა ამით შევიდეთ საშუალ ადგილას; ხოლო მათ, რომლებიც სულიერად და სრულყოფილებად იწოდებიან, ეს სულაც არ არის საჭირო; რადგან პლირომაში შედის არა რაიმე საქმიანობა, არამედ თესლი, რომელიც იქიდან უმწიფარ მდგომარეობაში ენიჭებათ, აქ კი აღწევს სრულყოფილებას.
თავი VII
სწავლება ახამოთის, დემიურგისა და სხვათა ბედზე, ასევე ქალწულ მარიამისგან ქრისტეს განკაცების შესახებ
1. როდესაც ყოველგვარი თესლი აღწევს სრულყოფილებას, მაშინო, ამბობენ, ახამოთი, მათი დედა, საშუალო ადგილიდან ადგება და პლირომის შიგნით შევა, სადაც მიიღებს საქმროს, - ყველასგან წარმომდგარ მაცხოვარს, რათა ამგვარად ჩამოყალიბდეს მაცხოვრისა და ახამოთის სიბრძნის შეუღლება; ეს - სიძე და პატარძალია, ხოლო საქორწილო სასახლე - მთელი პლირომა. ამ დროს სულიერნი, განიმოსებიან რა სულთაგან და გონიერი სულები გახდებიან, დაუბრკოლებლად და უხილავად შევლენ პლირომაში, სადაც ანგელოზთა პატარძლები გახდებიან, მაცხოვარს რომ აკრავენ გარს. თვით დემიურგი დედა-სიბრძნის ადგილას გადავა, ანუ, შუა საცხოვრისში. ამავე შუალედ ადგილას განისვენებენ მართალთა სულებიც; რადგან მშვნივნიერთაგან ვერავინ შევა პლირომაში. ამის აღსრულების შემდეგ (ასწავლიან ვალენტიანელები), ქვეყანაზე მინავლული ცეცხლი აღეგზნება, აენთება და, გაანადგურებს რა ყოველგვარ ნივთიერებას, მასთან ერთად თვითონაც განადგურდება და არარად იქცევა. ხოლო დემიურგმა, ამბობენ ისინი, ამის შესახებ მაცხოვრის მოსვლამდე არაფერი იცოდა.
2. ზოგიერთი მათგანი ამბობს, რომ დემიურგმა ასევე წარმოშვა ქრისტე, როგორც საკუთარი ძე, ოღონდ მშვინვიერი, და მის შესახებ წინასწარმეტყველთა მეშვეობით ლაპარაკობდა. ეს არის ქრისტე, რომელმაც გაიარა მარიამში, როგორც წყალი გადის მილში, და მასზე ნათლისღების დროს მტრედის სახით გადმოვიდა პლირომის საკუთრება და ყველასგან წარმომდგარი მაცხოვარი. მასში იყო ასევე ახამოთის სულიერი თესლი. ამიტომაცო, ამბობენ ისინი, ჩვენი უფალი, რომელმაც შეინარჩუნა პირველი ოთხეულის ფუძემდებლური ხატიც, შედგენილი იყო შემდეგი ოთხეულისგან: სულიერისგან, რაც ახამოთისგან იყო, მშვინვიერისგან, - რაც დემიურგისგან მიიღო, ხორციელისგან, რაც გაკეთდა გამოუთქმელი ხელოვნების განგებულებით, და მაცხოვრისგან, რომელიც მასზე მტრედის სახით გადმოვიდა. და ეს მაცხოვარი არ ყოფილა ვნების თანაზიარი, რადგან მისთვის, მოუხელთებელისა და უხილავისთვის, შეუძლებელი იყო ვნება. ამიტომაც, როდესაც ის პილატესთან მიიყვანეს, აღებულ იქნა მასში მყოფი სული ქრისტესი. თვით დედობრივი თესლიც, როგორც ამბობენ, არ ვნებულა, რადგან არც ის ყოფილა ვნების თანაზიარი, როგორც სულიერი და უხილავი თვით დემიურგისთვისაც კი. მათი თქმით კი ივნო მშვინვიერმა ქრისტემ, რომელიც განგებულების მიერ საიდუმლოდ იყო ჩამოყალიბებული, რათა დედას შეძლებოდა მასში წარმოეჩინა იმ ზეციური ქრისტეს ხატი, რომელიც ჯვარს მიეკრო, რადგან ეს ყველაფერი, მათი თქმით, არის ზეციურის ხატი.
3. იმ სულებზე, რომელთაც საკუთარ თავში ჰყავთ ახამოთი, ამბობენ, რომ სხვებზე უკეთესები არიან; ამიტომაც დემიურგსაც ისინი სხვებზე მეტად უყვარს, და რადგან არ იცის ამისი მიზეზი, ფიქრობს, რომ ისინი ასეთები მისგან არიან. ამიტომაც დააყენაო მან ისინი, როგორც ამბობენ, წინასწარმეტყველებად, მღვდლებად და მეფეებად. და მრავალი რამ, წინასწარმეტყველთა ნათქვამი, როგორც ისინი განმარტავენ, ამ თესლისაგან მოდის, როგორც უმაღლესი ბუნებისგან. ბევრი რამ, მათი თქმით, დედამაც წარმოთქვა ზეციურზე ამ თესლისა და მისგან წარმომდგარ მშვინვათა მიერ. და ბოლოს განყოფენ წინასწარმეტყველებებს, რადგან მიიჩნევენ, რომ ზოგი რამ დედისგანაა ნათქვამი, ზოგიც თესლისგან, სხვები კიდევ დემიურგისგან. იესუც, ამბობენ ისინი, ზოგ რამეს მაცხოვრისგან ამბობდა, ზოგს დედისგან, ზოგს დემიურგისგან, როგორც ამას ჩვენს შემდგომ თხრობაში ვაჩვენებთ.
4. მათი თქმით, დემიურგმა, არ იცოდა თუ რა იყო მასზე მაღლა, თუმცა აღძრული იყო მით, რაც წინასწარმეტყველთა მიერ ითქმებოდა, ოღონდ უგულებელყოფთა მას, მიაწერდა რა ამას ხან ერთ და ხან მეორე მიზეზს: ან მოწინასწარმეტყველე სულს, რომელსაც თავისი საკუთარი მოძრაობა გააჩნდა, ან უბრალოდ ადამიანს, ან კიდევ უარეს ადამიანთა გამონაგონს, და ასე აგრძელებდა უმეცრებაში ყოფნას უფლის მოსვლამდე. მაცხოვრის მოსვლის შემდეგ კი, ამბობენ, დემიურგმა მისგან შეიტყო ყველაფერი, და მთელი თავისი ძალით სიხარულით შეუერთდა მას; ის არის სახარებაში მოხსენიებული ასმეთაური, რომელიც მაცხოვარს ეუბნება: "თავადაც ხელქვეითებად მყვანან მეომრები: და ვეტყვი ერთს: წადი, და მიდის; და მეორეს: მოდი, და მოდის; და ჩემს მსახურს: გააკეთე ეს, და აკეთებს" (მთ. 8:9; ლკ. 7:8). ის გარკვეულ დრომდე მართავს ქვეყნიერებას, უფრო ეკლესიაზე მზრუნველობის გამო, ასევე იმიტომ, რომ იცის მისთვის გამზადებული ჯილდო, კერძოდ ის, რომ შევა დედის ადგილსამყოფელში.
5. ისინი (გნოსტიკოსები - "აპოკ." რედ.) აღიარებენ სამი კატეგორიის ადამიანებს: სულიერთ, მიწიერთ და მშვინვიერთ, იმისდა შესაბამისად, როგორებიც იყვნენ კაენი, აბელი და შეთი, ხოლო აქედან გამომდინარე სამ ბუნებსაც, ოღონ არა თითოეულს ცალ-ცალკე, არამედ ერთობლივად. მათი სწავლებით, მიწიერი მიიქცევა ხრწნადობად; მშვინვიერი კი, თუ უკეთესს აირჩევს, საშუალო ადგილას დაწესდება, თუ უარესს - მის შესაბამისად; ხოლო სულიერი საწყისები, რომელთაც ახამოთი თესავს, იმ დროიდან დღემდე აქ მართალთა სულებში განისწავლებიან და იზრდებიან, რადგან მოუმწიფარნი წარმოიგზავნებიან, - შემდეგ კი აღწევენ სრულყოფილებას, და პატარძლად გადაეცემიან მაცხოვრის ანგელოზებს, მაშინ როდესაც თვით ცხოველი სულები აუცილებლად განისვენებენ საშუალ ადგილას დემიურგთან ერთად. და კვლავ, ყოფენ რა თვით სულებსაც, ამბობენ, რომ მათგან ერთნი ბუნებით კეთილნი არიან, სხვები კი ბუნებით ბოროტნი; კეთილნი არიან ისინი, ვისაც აქვს უნარი თესლის მიღებისა, ხოლო ბუნებით ბოროტნი არიან ისინი, ვისაც ამ თესლის მიღება არასდროს შეეძლებათ.
თავი VIII
როგორ რყვნიან ვალენტინიანელები წმიდა წერილს თავიანთი შეხედულების გასამყარებლად
1. მათი სწავლება ისეთია, რომელიც არც წინასწარმეტყველებს უცნობებიათ, არც უფალს უქადაგია, არც მოციქულებს გადმოუციათ და, მაინც თავს იქებენ, თითქოსდა სხვებზე მეტი იციან და თავიანთი სწავლება დაუწერელ წიგნებში ამოუკითხავთ; ერთი ანდაზისა არ იყოს, ქვიშისგან თოკებს წნავენ, და ცდილობენ თავიანთ მდგომარეობას უფლის იგავები ან წინასწარმეტყველური გამონათქვამები, ან კიდევ მოციქულთა სიტყვები მიუსადაგონ, რათა არ გამოჩნდეს, რომ მათ გამონაგონს არანაირი საფუძველი არ გააჩნია; ამასთან უგულებელყოფენ წერილის წყობასა და კავშირს, და რამდენიც შეუძლიათ ამახინჯებენ ჭეშმარიტებას.
მაგრამ უფლის სიტყვების გადაადგილებებითა და გადასხვაფერებით, ერთისგან ქმნიან მეორეს და ასწრებენ მრავალთა ცდუნებას. დაახლოებით ისე, ვინმემ რომ აიღოს გონიერი მხატვრის მიერ ძვირფასი ქვებისგან შექმნილი მეფის პორტრეტი, და ამ ქვების გადაადგილებით მიიღოს სხვა ადამიანის სახე, ან მათგან შექმნას ძაღლის ან მელას გამოსახულება, და ამ უვარგისი ნამუშევრის შესახებ შემდეგ თქვას: "აი მეფის ყველაზე საუკეთესო ხატება, რომელიც გონიერმა მხატვარმა შექმნა". თანაც ამ დროს მიუთითონ ქვებზე, რომელთა მეშვეობითაც პირველმა მხატვარმა მეფის გარეგნობა მართლაცდა მშვენივრად გამოსახა; ამათ კიდევ ის ძაღლად გადააკეთეს, და ქვებზე მითითებით მოატყუონ გამოუცდელნი, რომელთაც მეფის სახეზე წარმოდგენაც კი არ ჰქონდათ, რომ მელას თუ ძაღლის ეს ამაზრზენი სახე თითქოსდა მეფის ყველაზე ბრწყინვალე გამოსახულებაა; ასეთივე სახით ეს ადამიანები თხზავენ ბებრულ ზღაპრებს, შემდეგ აქედან თუ იქიდან იღებენ უფლის სიტყვებს, გამოთქმებს ან იგავებს და ამ თავიანთ გამონაგონს უსადაგებენ. ჩვენ უკვე ვთქვით, როგორ სარგებლობენ ისინი ამ მეთოდით, როდესაც განმარტავენ თუ რა არის პლირომის შიგნით.
2. აი მაგალითები იმისა, თუ როგორ ცდილობენ ისინი წერილის სიტყვები მიუსადაგონ თავიანთ შეხედულებას იმასთან დაკავშირებით, რაც პლირომის გარეთაა. უფალმაო, ამბობენ ისინი, იმიტომაც ივნო ქვეყნიერების ბოლო ჟამს, რათა ბოლო ეონის ვნებაზე მიეთითებინა, და თავისი სიკვდილით ეონებში მომხდარი დარღვევის დასასრული ეჩვენებინა. ხოლო თორმეტი წლის გოგონა, სინაგოგის წინამძღვრის ქალიშვილი (ლკ. 8:41-42), რომელიც უფალმა მკვდრეთით აღადგინა, მათი თქმით თურმე ახამოთის ხატი ყოფილა, რომელიც ქრისტემ ხელებგაშლილმა გამოსახა და მის მიერ დატოვებული ნათელი გრძნობად მოიყვანა. მაცხოვარი გამოეცხადა მას მაშინ, როდესაც ის ნაბუშარივით პლირომის გარეთ იყო, და ამბობენ, რომ ამის შესახებ ამბობდა პავლე თავის ეპისტოლეში კორინთელთა მიმართ: "ხოლო ყველაზე ბოლოს მეც მეჩვენა, როგორც უდღეურს" (1 კორინთ. 15:8).
მსგავსადვე მაცხოვრის მოსვლა ახამოთთან მის თანატოლებთან ერთად პავლემ გაგვიხსნაო იმავე ეპისტოლეში, როდესაც თქვა: "ამიტომაც მართებს ქალს ფლობის ნიშანი ჰქონდეს თავზე ანგელოზების გულისთვის" (1 კორინთ. 11:10). ხოლო ახამოთმა, როდესაც მაცხოვარი მასთან მივიდა, სირცხვილისგან თავი დაიფარა, რაც აჩვენა მოსემ, "ისევ იფარებდა მოსე სახეზე" (გამ. 34:35). ხოლო იმ ვნებებით, რომლითაც ის იტანჯებოდა, მათი თქმით უფალმა ჯვარზე მიანიშნა სიტყვებით: "ღმერთო ჩემო, ღმერთო ჩემო, რად მიმატოვე მე?" (მთ. 27:46). ამით მან აჩვენა, რომ სიბრძნე მიტოვებულ იყო ნათლის მიერ და წინსწრაფვისგან ზღვარმა შეაკავა; მისი წუხილი აჩვენა სიტყვებით: "მწუხარეა ჩემი სული, ვიდრე სიკვდილამდე" (მთ. 26:38), ხოლო შიში - სიტყვებით: "მამაო ჩემო! თუკი შესაძლოა, ამცდეს ეს სასმისი" (მთ. 26:39) და დაბნეულობა სიტყვებით: "რა უნდა ვთქვა?" (ინ. 12:27)
მათი სწავლებით, ადამიანთა სამ კატეგორიაზე მან (ქრისტემ) ასე მიუთითა: ხორციელზე, როდესაც მთქმელს: "თან გეახლები", უპასუხა: "ძეს კაცისას არა აქვს, სად მიიდრიკოს თავი" (ლკ. 9:27-28); მშვინვიერზე, როდესაც მთქმელს: "მე გამოგყვები... მაგრამ ნება მიბოძე, ჯერ მივიდე და ჩემიანებს გამოვეთხოვო", უპასუხა: "არცერთი კაცი, ვისაც ხელი უდევს სახნისზე და უკან კი იყურება, არ ივარგებს ღმრთის სასუფევლისთვის" (ლკ. 9:61-62). ამ ადამიანზე ამბობენ, რიმ ის საშუალოა; ასევე ის, ვინც საკუთარ თავზე აღიარა, რომ მრავალი სამართლიანი საქმე ქმნა, შემდეგ კი არ ისურვა მიყოლა, არამედ, მდიდრობისადმი სიყვარულის გამო სრულყოფილი ვერ გახდა, მათი აზრით ეს მშვინვიერი კატეგორიის ადამიანი იყო.
ხოლო სულიერი მოდგმა მან (ქრისტემ) ასეთი სიტყვებით აღნიშნა: "აცალე მკვდრებს თავიანთი მკვდრების დამარხვა; შენ კი წადი და ღმრთის სასუფეველი ახარე ხალხს" (ლკ. 9:60), და მით, რაც უთხრა მეზვერე ზაქეს: "ჩქარა ჩამოდი ძირს, ვინაიდან დღეს შენს სახლში უნდა ვიყო" (ლკ. 19:5); რადგან ამ ადამიანებს ისინი სულიერთა კატეგორიას მიაკუთვნებენ.
იგავი საფუარზე, "რომელიც აიღო ქალმა და მოზილა იმით სამი საწყაო ფქვილი, ვიდრე მთელი ცომი არ აფუვდა", ასევე სამი კატეგორიის ადამიანებზე მიუთითებს; რადგან მათი სწავლებით, ქალი სიბრძნედ იწოდება; ფქვილის სამი საწყაო - ადამიანთა სამი კატეგორიაა: სულიერი, მშვინვიერი და მიწიერი; ხოლო საფუარი, თვით მაცხოვარია.
მიწიერ, მშვინვიერ და სულიერ ადამიანებზე პავლეც განცალკევებულად მსჯელობსო, ამბობენ ისინი. ერთ ადგილას ასე: "როგორც მიწიერი, ისევე მიწიერნი" (1 კორინთ. 15:48); სხვაგან: "მშვინვიერი კაცი არ შეიწყნარებს იმას, რაც ღვთის სულისაგან არის" (1 კორინთ. 2:14); და კიდევ: "სულიერი ყველაფერს განსჯის" (1 კორინთ. 2:15).
სიტყვები: "მშვინვიერი კაცი არ შეიწყნარებს იმას, რაც ღვთის სულისაგან არის", ამბობენ, დემიურგზე ითქვაო, რომელმაც, როგორც მშვინვიერმა, არ იცოდა არც დედა, რომელიც სულიერია, არც მისი თესლი და არც პლირომის ეონები. ხოლო იმათ შესახებ, ვისი პირველნაყოფებიც მიიღო მაცხოვარმა და ვინც უნდა ეცხოვნებინა, პავლემ თქვაო: "თუ ფესვი წმიდაა, ასევე - რტონიც" (რომ. 11:16); პირველნაყოფად იწოდება სულიერი, ხოლო რტოდ წოდებულნი ვართ ჩვენ, ანუ მშვინვიერი ეკლესია, რომლის ცომი, მათი თქმით, მაცხოვარმა მიიღო და მასთან ერთად აამაღლა, რადგან აფუებული იყო.
4. ის, რომ ახამოთი დახეტიალობდა პლირომის გარეთ, განათლება მიიღო ქრისტესგან და მოწოდებულ იქნა მაცხოვრის მიერ, მანვე აღნიშნაო მაშინ, როდესაც თქვა, რომ მოვიდა დაკარგულ ცხვართან (ლკ. 15:4-7). რადგან მათი განმარტებით, დაბნეულ ცხვრად მათი დედა იწოდება, რომელმაც, როგორც ფიქრობენ, დათესა აქაური ეკლესია, ხოლო ხეტიალად - პლირომის გარეთ, ყველა იმ ვნების გარეთ ყოფნა, რომელთაგანაც, მათი ვარაუდიდთ, წარმოიშვა ნივთიერება.
ხოლო ქალი, რომელიც ჰგვიდა ოთახს და ჰპოვა დრაქმები, მათი აზრით, უზენაესი სიბრძნეა, რომელმაც დაჰკარგა თავისი ზრახვა, მაგრამ მოიპოვა ის მაცხოვრის მოსვლის შემდგომ, როდესაც ყოველივე განიწმინდა. ამიტომაც ზრახვა, მათი აზრით, კვლავ პლირომის შიგნით ბრუნდება.
სიმეონი, რომელმაც ქრისტე ხელებზე მიირქვა (მიიწვინა) და მადლიერმა უფალს უთხრა: "აწ განუტევებ მონას შენსას, მეუფეო, თანახმად შენი სიტყვისა, მშვიდობით" (ლკ. 2:29), დემიურგის ხატებააო, რომელმაც მაცხოვრის მოსვლის შემდეგ, შეიტყო თავისი გადაადგილების შეასხებ და სიღრმეს მადლობა შეწირა.
ანნა, რომელიც სახარებაში წინასწარმეტყველად იწოდება (ლკ. 2:36), და რომელიც ქმართან შვიდი წელი დაჰყო, დანარჩენი დრო კი ქვრივად რჩებოდა ვიდრე მაცხოვარს იხილავდა, იცნო იგი და მის შესახებ ყველას მოუთხრობდა, მათი მტკიცებით ნათლად მიუთითებს ახამოთზე, რომელმაც, მცირედჟამ იხილა მაცხოვარი მის თანატოლებთან ერთად, დანარჩენ დროს კი შუა ადგილას იყო და ელოდა მის კვლავ დაბრუნებას, რათა თავის პატივშივე აღედგინა.
მისი სახელი მაცხოვრის მიერ მონიშნულია სიტყვებში: "და გამართლდა სიბრძნე მისი შვილებისაგან" (ლკ. 7:35), ასევე პავლესთანაც: "სიბრძნეს კი ჩვენ ვქადაგებთ სულიერად მოწიფულთა შორის" (1 კორინთ. 2:6). პავლე, როგორც ისინი ამტკიცებენ, პლირომის შიგნით არსებულ შეხამებაზე მიუთითა, როდესაც ის ერთის მეშვეობით აჩვენა; რადგან როდესაც ამ ცხოვრებისეულ შეხამებაზე წერდა, თქვა: "ეს საიდუმლო დიდია; მე ვამბობ ქრისტესთვის და ეკლესიისა" (ეფეს. 5:32).
5. კიდევ ასწავლიან, რომ უფლის მოწაფემ იოანემ მიუთითა პირველ რვა ერთეულზე, და ასეთ რამეს ამბობენ: "უფლის მოწაფემ იოანემ, რომელსაც სურდა ეთქვა ყოველივეს წარმოშობის შესახებ, ანუ, თუ როგორ მოიყვანა მამამ ყოველივე ყოფიერებად, იგულისხმა გარკვეული დასაბამი, რომელიც ყოველივეს უწინარეს შვა ღმერთმა და, რომელსაც ეწოდება ძე, მხოლოდშობილი და ღმერთი, რომელშიც მამამ წარმოქმნა ყოველივე თესლის სახით; მან წარმოშვა სიტყვა, და მასშია ეონთა მთელი არსი, რომელიც შემდეგ თვით სიტყვამ მისცა ხატება. ამრიგად, რადგან ის ამბობს ყოფიერებაში პირველად მოსვლაზე; შესაფერისად იწყებს სწავლებას დასაბამიდან, ანუ ძიდან და სიტყვიდან. ის ასე ამბობს: "დასაბამიდან იყო სიტყვა, და სიტყვა იყო ღმერთთან და ღმერთი იყო სიტყვა. ის იყო დასაბამიდან ღმერთთან" (ინ. 1:1-2).
თავიდანვე განასხვავებს რა სამს: ღმერთს, დასაბამსა და სიტყვას, შემდეგ კვლავ აერთებს მათ, რათა აჩვენოს ამ ორიდან, თითოეულის წარმომავლობა, ძისაც და სიტვყისაც, და ერთმანეთთანა ერთობაც და მამასთანაც, რადგან მამაშია და მამისგანაა დასაბამი, ხოლო დასაბამში და დასაბამისგანაა სიტყვა. ამიტომაც კარგად თქვა მან: "დასაბამიდან იყო სიტყვა"; და "სიტყვა იყო ღმერთთან", რადგან ღმერთს ჰქონდა დასაბამი; და "ღმერთი იყო სიტყვა", ეს ბუნებრივიცაა, რადგან ღმრთისგან შობილი თვითონაც ღმერთია. სიტყვები "ის იყო დასაბამიდან ღმერთთან", - აჩვენებს წარმომავლობის თანმიმდევრობას.
"ყველაფერი მის მიერ შეიქმნა, და უმისოდ არაფერი შექმნილა, რაც კი შეიქმნა" (ინ. 1:3), რადგან სიტყვა მის შემდგომ მომდინარე ყველა ეონთათვის მიზეზი გახდა ხატებისა და წარმომავლობისა. მაგრამ, "რაც შეიქმნა მასში, ამბობს, იყო სიცოცხლე" (ინ. 1:3-4); აქ მიუთითა შეთავსებაზეც; რადგან ყველაფერზე თქვა, რომ ის წარმოიშვა მის მიერ, ხოლო სიცოცხლე, - წარმოიშვა მასში. ამიტომაც, სიცოცხლე, როგორც მასში წარმოშობილი, მისი მონათესავეა, ვიდრე ის, რაც წარმოიშვა მის მიერ: ის არსებობს მასთან ერთად და მისით ვითარდება. როდესაც იოანე ამატებს: "სიცოცხლე იყო ნათელი კაცთა" (ინ. 1:3-4); მიუთითა რა მხოლოდ ადამიანზე, მით აღნიშნა ეკლესიაც იმისთვის, რათა ერთი სახელით მიენიშნებინა მათი ურთიერთობა შეთავსების ძალით. რადგან სიტყვისა და სიცოცხლისგან წარმოიშვნენ ადამიანი და ეკლესია. მან სიცოცხლეს უწოდა "ნათელი კაცთა", რადგან ისინი მისით არიან განათლებულნი, ანუ ჩამოყალიბებულნი და აღმოცენებულნი. ამის შესახებ ამბობს პავლეც: "ყოველივე განცხადებული ნათელია" 9ეფეს. 5:13). ამიტომ, როგორც სიცოცხლემ ნათელჰყო და შვა ადამიანი და ეკლესია, ის იწოდება კიდევაც მათ სინათლედ.
ამრიგად, ამ სიტყვებით იოანემ, ნათლად მიუთითა ერთის გარდა, მეორე ოთხეულიც: სიტყვა, და სიცოცხლე, ადამიანი და ეკლესია. მაგრამ მან პირველ ოთხეულზეც მიანიშნა. რამეთუ, როდესაც გადმოსცემდა სწავლებას მაცხოვარზე და ამბობდა, რომ ყველაფერი პლირომის გარეთ მის მიერ შეიქმნა, მას მთელი პლირომის ნაყოფს უწოდებს. მის შესახებ კი ამბობს, რომ ის არის ნათელი, რომელიც "ბნელში ნათობს და ბნელმა იგი ვერ მოიცვა" (ინ. 1:5), რადგან მოაწყო რა ყოველივე, რაც კი ვნებისგან მომდინარეობდა, ის მისთვის უცნობი დარჩა.
ასევე უწოდებს მას ძეს, ჭეშმარიტებას, სიცოცხლეს და სიტყვას, რომელიც ხორცად იქცა და, რომლის "დიდება ვიხილეთ და მისი დიდება იყო ისეთი, როგორიც მხოლოდშობილი ძისა, რომელიც მას მამისგან მიეცა, და სავსე იყო მადლითა და ჭეშმარიტებით" (შეად. ინ. 1:14) (ასე ამბობს: "სიტყუაჲ იგი ჴორციელ იქმნა და დაემკჳდრა ჩუენ შორის, და ვიხილეთ დიდებაჲ მისი, დიდებაჲ ვითარცა მხოლოდ შობილისაჲ მამისა მიერ, სავსე მადლითა და ჭეშმარიტებითა") (3).
________________
3. სინოდალური თარგმანი, რომელსაც თანამედროვე ქართული თარგმანიც იმეორებს: "სიტყვა ხორცად იქცა და დაემკვიდრა ჩვენს შორის, მადლითა და ჭეშმარიტებით სავსე. და ვიხილეთ დიდება მისი, დიდება მხოლოდშობილისა მამის მიერ".
________________
ამრიგად, (ვალენტინიანელთა სწავლებით - "აპოკ." რედ.) იოანემ ნათლად მიუთითა პირველ ოთხეულზეც, როდესაც თქვა მამაზე, მადლზე, მხოლოდშობილზე და ჭეშმარიტებაზე. ასე მოგვითხრო იოანემ ყველა ეონის დედაზე - პირველ რვა ერთეულზე; რადგან ლაპარაკობს მამაზე, მადლზე, მხოლოდშობილზე, ჭეშმარიტებაზე, სიტყვაზე, სიცოცხლეზე, ადამიანზე და ეკლესიაზე. ასეთია პტოლომეოსის სწავლება.
თავი IX
მწვალებლური განმარტებების უარყოფა
1. ხედავ, საყვარელო, როგორი მეთოდებით რყვნიან ისინი საკუთარ გონებას, როგორ ძალადობენ წმიდა წერილზე და ცდილობენ საკუთარი გამონაგონის დამკვიდრებას. იმიტომაც შემოგთავაზე მათი სიტყვები, რათა მიხვედრილიყავ მათი ცდომილების სიყალბეს და მათი მოქმედების მზაკვარებას. რადგან ჯერ-ერთი, იოანეს უზენაესი რვიანი რომ ჰქონოდა მხედველობაში, ის წარმომავლობის თანიმიმდევრობას დაიცავდა, და პირველ, როგორც ისინი ამბობენ, ყველაზე პატივსაგებ ოთხეულს თავიდანვე მოიხსენიებდა, შემდეგ კი მათ მეორე ოთხეულზე მსჯელობასაც შეჰმატებდა, რათა სახელთა მიყოლებით ყოფილიყო ნაჩვენები რვიანის თანმიმდევრობა, და არა ისეთი შუალედით (რომელიც ტოვებს შთაბეჭდილებას), რომ პირველი ოთხეული თავიდანვე დაავიწყდა, შემდეგ კი გაახსენდა და ყველაფრის ბოლოს მოიხსენა. თანაც, იზრახვიდა რა შეხამებათა მინიშნებას, ეკლესიის სახელს არ გამოტოვებდა; არამედ, ან ერთობის შესანარჩუნებლად, ყველგან, სხვა შეხამებებში დაკმაყოფილდებოდა მამრობითი ეონების სახელწოდებებით, რადგან მათთან ერთად ნაგულისხმები ყოფილიყო მდედრობითიც, ანდა, თუკი სხვა წყვილების ჩამოთვლისა შეუღლებულთაც ახსენებდა, მაშინ ადამიანის მეუღლესაც გამოაცხადებდა, და მის სახელთან მკითხაობის გზით არ მიგვიყვანდა.
2. ამრიგად, აშკარაა მისი განმარტების სიყალბე. იოანე გვაუწყებს ერთი ყოვლისმპყრობელი ღმერთის, და ერთი მხოლოდშობილი ძის იესუ ქრისტეს შესახებ, რომელზეც ამბობს, რომ ყველაფერი მისგან წარმოიშვა, რომ ის არის ძე ღმრთისა, - ის არის მხოლოდშობილი, ის არის ყოველივეს შემოქმედი, ის არის - "ნათელი ჭეშმარიტი, რომელიც გაანათლებს ყველა კაცს, მომავალს ქვეყნად" (ინ. 1:9). ის არის სამყაროს შემოქმედი, რომელიც "თავისიანებთან მოვიდა" (ინ. 1:11), განკაცდა და ჩვენ შორის იქცეოდა; მათ კი შერყვნეს რა ეს გადმოცემა, დაიწყეს მტკიცება, თითქოსდა სხვა იყო მხოლოდშობილი წარმომავლობით, რომელსაც უწოდებენ დასაბამსაც, და სხვა - მაცხოვარი; რომ თითქოსდა სხვა იყო სიტყვა - ძე მხოლოდშობილისა, და სხვა - ქრისტე, რომელიც პლირომის აღსადგენად წარმოიშვა.
ამგვარად, წაართვეს რა ჭეშმარიტებას ყოველი ზემოთდასახელებული გამონათქვამი და ბოროტად გამოიყენეს რა მისი სახელები, მათ ისინი საკუთარ სისტემაში ისე გადაიტანეს, რომ მათი აზრით იოანეს თავის სიტყვებში უფალი იესუს ქრისტეს არც კი უხსენებია. რადგან, თუკი ის ლაპარაკობდა მამაზე, მადლზე, მხოლოდშობილზე, ჭეშმარიტებაზე, სიტყვაზე, სიცოცხლეზე, ადამიანსა და ეკლესიაზე, მაშინ, მათი ვარაუდით, იოანე პირველ რვიანზე მეტყველებდა, რომელშიც ჯერაც არ არის იესუ, არც ქრისტე - მოძღვარი იოანესი. მაგრამ ის, რომ მოციქული ლაპარაკობდა არა მათ შეხამებაზე, არამედ ჩვენს უფალ იესუ ქრისტეზე, რომელსაც ასევე აღიარებს ღვთის სიტყვად, თავად მან უცხადესად გააკეთა. რადგან, ამთავრებს რა თავის მსჯელობას სიტყვაზე, რომლის შესახებაც თავიდანვე მსჯელობდა, ამატებს განმარტებას: "სიტყვა ხორცად იქცა და დაემკვიდრა ჩვენს შორის" (ინ. 1:14). ხოლო მათი ვარაუდით, სიტყვა კი არ იქცა ხორცად, რადგან ის არასოდეს გამოსულა პლირომიდან, არამედ მაცხოვარი, წარმოქმნილი განსაკუთრებული განგებით და გვიანდელი სიტყვის ყოფიერებით.
3. მაშ, ისწავლეთ უგუნურნო, რომ ღმრთის სიტყვა ეს თვით იესუა, რომელმაც ივნო ჩვენთვის და, რომელიც ჩვენ შორის დაემკვიდრა. რადგან რომელიმე სხვა ეონი რომ განკაცებულიყო ჩვენი ცხონებისთვის, მაშინ, მოციქული სხვა რამეს იტყოდა. ხოლო თუკი მამის სიტყვა, რომელიც გარდამოხდა, იგივეა, რომელიც აღვიდა (ეფეს. 5:10), ანუ მხოლოდშობილი ძე ერთი ღმრთისა, რომელმაც მამის ნებით ხორცი შეისხა კაცთათვის; მაშინ, რა თქმა უნდა, მოციქული ლაპარაკობს არა სხვა ვინმეზე, არა რომელიღაც რვიანზე, არამედ უფალ იესუ ქრისტეზე. მათი აზრით კი, არსებითად სიტყვა არ განკაცებულა. ისინი ამბობენ, მაცხოვარმა მშვინვიერი სხეული შეიმოსაო, რომელიც ხილული და ხელშესახები რომ ყოფილიყო, განგებულებით და გამოუთქმელი ზრახვით ასე წარმოიშვა.
მაგრამ ხორცი ეს ის არის, რაც ღმერთმა ადამისთვის მტვრისგან წარმოქმნა; და იოანე აცხადებს, რომ ღმრთის სიტყვამ ჭეშმარიტად მიიღო ეს ხორცი. ასე ინგრევა მათი პირველი და დასაბამიერი რვიანი. რადგან თუკი აღმოჩნდება, რომ ერთი და იგივეა სიტყვა, მხოლოდშობილი, სიცოცხლე, სინათლე, მაცხოვარი, ქრისტე, და ძე ღმრთისა, რომელიც ჩვენთვის განკაცდა, მაშინ სრულიად ინგრევა მათი რვიანი ნაგებობა. მისი ნგრევით კი ეცემა მთელი მათი სისტემა, რომლითაც ისინი ერთგვარ ზმანებაში მყოფნი წმიდა წერილში იჭრებოდნენ და საკუთარ ვარაუდებს გვთავაზობდნენ.
4. შემდეგ შემოჰკრებენ რა სხვადასხვა ადგილას გაბნეულ სიტყვებსა და სახელწოდებებს, როგორც ეს ადრეც ვაჩვენეთ, ბუნებრივი კავშირიდან გადადიან არაბუნებრივში, და ემსგავსებიან მას, ვინც ჰომეროსის პოემებს იყენებს და გამოუცდელთ ეუბნება, თითქოსდა ჰომეროსმა ამ სულ ახლახან შესრულებულ ამოცანაზე პოემა დაწერა, და მრავალნიც წყობილი ლექსებით მიდიან აზრამდე ეს პოემა მართლაც ჰომეროსმა ხომ არ დაწერა. ასე მოიქცა ერთი, რომელიც ჰომეროსის ლექსებით აღწერდა ჰერაკლეს, რომელსაც ევრისთეოსმა ჯოჯოხეთის ქოფაკის დამარცხება დაავალა, - რადგან არაფერი უშლის ხელს სანიმუშოდ მათ მოტანას, ვინაიდან ერთსაც და მეორესაც ერთნაირი ხერხები გააჩნია.
"ეს ვთქვი, და, შესაბრალისად მკვნესარემ, ევრისთეოსმა, პერსევსის სთენელოსის ვაჟმა, სახლიდან გავაგზავნე კაცი ჰერაკლე, საკვირველ გმირობათა აღმსრულებელი, რათა ერებოსიდან გამეყვანა საშინელი ღმერთის აიდოსის ძაღლი. ის გზას დაადგა, როგორც მთის ლომი, ამაყი ძლიერებით; მას აცილებდა ყველა გულით ახლობელი, ახალგაზრდა ქალწულები, და ყმაწვილები, მრავალტანჯული მოხუცები, რომლებიც ყველანი ტიროდნენ, თითქოსდა სასიკვდილოდ მიდიოდა...
ეს მუხლები აღებულია ჰომეროსის "ილიადასა" და "ოდისევსის" სხვადასხვა ადგილებიდან.
რომელ მიამიტს არ გაიტაცებს ეს ლექსები, და არ იფიქრებს, რომ სწორედ ასე შეთხზა ისინი ჰომეროსმა ზუსტად ამ თემაზე? მაგრამ ვინც იცნობს ჰომეროსის პოემებს მასში ჰომეროსის სიტყვებს აღიარებს, მაგრამ შინაარსს - არა; რადგან იცის, რომ ერთი მათგანი აღებულია ოდისევსიდან, მეორე თხზულებიდან ჰერაკლეზე, სხვა კიდევ პრიამოსზე, კიდევ სხვა მენელაოსსა და აგამემნონზე; ის დაშლის ამ პოემას და ყოველ სიტყვას თავის ადგილზე ჩააბრუნებს, რითაც დაანგრევს წინამდებარე თხზულებას.
ასე არიან ჭეშმარიტების განუხრელად მცველნიც, რომელიც მიუღიათ ნათლისღებით, ისინი აღიარებენ წერილიდან აღებულ სახელებს, სიტყვებს და იგავებს, მაგრამ არ ცნობენ მათგან შედგენილ მკრეხელურ დამატებებს. რადგან თუმც კი ცნობს ქვებს, მელას არ შერაცხავს მეფედ, ყოველ გამონათქვამს, თავის კავშირთან დააბრუნებს და ჭეშმარიტების სხეულს მიუსადაგებს, აჩვენებს მათ გამონაგონს და მათ უსუსურობას გამოააშკარავებს.
5. მაგრამ, როგორც ამ სცენას აკლია დასკვნა, რათა ვინმემ, ვინც ბოლომდე დააკვირდება მათ მასხრობას, შეძლოს წარმოთქვას უარსაყოფი სიტყვა, ჩვენც კეთილვინებეთ წინდაწინ გვეჩვენებინა, თუ როგორ განსხვავდებიან ერთმანეთისგან სხვადასხვა მზაკვარ სულთაგან შთაგონებული და ამ იგავ-არაკებთა შემთხზველი მამები. რადგან უკვე აქედანვე საკმაოდ ნათლად შეგვიძლია გულისხმავყოთ ჭეშმარიტების სიმტკიცე, რომელსაც ეკლესია გვაუწყებს, და მწვალებელთა მიერ შეთხზული სწავლების სიცრუე.
თავი X
ეკლესიის რწმენის ერთობა მთელ მსოფლიოში
1. ეკლესიამ, რომელიც, თუმც მთელ მსოფლიოშია გაბნეული თვით მიწის კიდემდე, მოციქულთაგან და მოწაფეთაგან მიიღო მათი რწმენა ერთი ღმერთის, ყოვლისმპყრობელი მამის შესახებ, რომელმაც შექმნა ცა და მიწა, ზღვა და ყოველივე რაც მათშია; და ერთი იესუ ქრისტესი, ღმრთის ძისა, რომელიც განკაცდა ჩვენი ცხოვნებისთვის; და სულისა წმიდისა, რომელმაც წინასწარმეტყველთა მიერ გვაუწყა ღმრთის მთელი აღმშენებლობა და ქალწულისგან განკაცება, ვნება, და მკვდრეთით აღდგომა, ასევე ხორციელად ამაღლება ზეცად ჩვენი უფლისა იესუ ქრისტესი; მისი კვლავ მოსვლა ზეცით მამის დიდებით, რათა "ყოველივე ზეციურს და მიწიერს თავი მოუყაროს ქრისტეში" (ეფეს. 1:10); და მკვდრეთით აღადგინოს მთელი კაცობრიობა, რათა მამის კურთხევით, ჩვენი უფლისა და ღმრთის, მაცხოვრისა და მეფის იესუ ქრისტეს წინაშე "მოიდრიკოს ყოველი მუხლი, ზეცისაც, ქვეყნისაც და ქვესკნელისაც" (ფლპ. 2:10); და ჰქმნას მან სამართლიანი მსჯავრი ყოველთა მიმართ: ბოროტების სულთა და ანგელოზთა, რომელთაც შესცოდეს და განდგნენ, ასევე უკეთურთა, უსამართლოთა, უსჯულოთა და მკრეხელთა, რომელთაც წარაგზავნის მარადიულ ცეცხლში, წმიდათა და მართალთა საპირისპიროდ, რომლებიც იცავდნენ მის მცნებებს და იმყოფებოდნენ მისდამი სიყვარულში ან ინანიებდნენ თავიანთ ცხოვრებას. მათ მიანიჭებს სიცოცხლეს, უხრწნელებას და მარადიულ დიდებას.
2. მიიღო რა ეს სწავლება და რწმენა, ეკლესია, რომელიც, როგორც უკვე ვთქვი, თუმც გაბნეულია მთელ მსოფლიოში, ზედმიწევნით იცავს მას, როგორც ერთ სახლში მცხოვრები; ერთნაირად სწამს ყოველივე ამის, როგორც ერთი სულისა და გულის მქონეს; თანხმიერად აღიარებს ამას, ასწავლის და ქადაგებს, როგორც ერთი პირის მქონე.
ბევრია მსოფლიოში ეროვნება, მაგრამ გადმოცემის ძალა ერთი და იგივეა. სხვაგვარად არ სწამთ, და ეკლესიის განსხვავებული გადმოცემა არა აქვთ ეკლესიებს დაფუძნებულთ გერმანიაში, ესპანეთში, გალიაში, აღმოსავლეთში, ეგვიპტესა და ლიბიაში, ასევე შუა სამყაროში. არამედ, როგორც მზე - ღმრთის ეს ქმნილება მთელ მსოფლიოში ერთი და იგივეა, ასევე ჭეშმარიტების ქადაგებაც ყველგან ბრწყინავს და ჭეშმარიტების შემეცნების მოსურნე ყოველ ადამიანს გაანათლებს.
ვერავინ საეკლესიო მოძღვართაგან, ვინც სიტყვაში ძლიერია, ამ სწავლებისგან განსხვავებულს ვერ იქადაგებს, რადგან არავინ არის მოძღვარზე (ქრისტეზე) უდიდესი, და ვერც სიტყვაში უძლური დააკნინებს გადმოცემებს. რაკიღა რწმენა ერთი და იგივეა, ის, ვისაც ბევრის თქმა ძალუძს მის შესახებ არაფერს ჰმატებს მას, და ვისაც მცირე - არ აკნინებს.
3. ხოლო ზოგიერთის დიდი ან მცირე ცოდნა, შემეცნების დონის მიხედვით, თვით შინაარსის ცვალებადობას როდი გულისხმობს; ეს არ ნიშნავს იმას, რომ ისინი მთელი ქვეყნიერების შემოქმედისა და მზრდელის გარდა კიდევ სხვა ღმერთს იგონებენ, თითქოსდა ის (შემოქმედი) არ ყოფნიდეთ.
ისინი არ იგონებენ სხვა ქრისტეს ან სხვა მხოლოდშობილს, არამედ მიმოწვლილვით იკვლევენ იგავურად ნათქვამის აზრს და ეთანხმებიან რწმენის შინაარსს, სწვდებიან საქმეთა მიმდინარებას და კაცთა მოდგმასთან დაკავშირებულ საღმრთო აღმშენებლობას.
ისინი აჩვენებენ, რომ ღმერთმა გამოავლინა დიდი მოთმინება დამნაშავე ანგელოზთა განდგომისა და ადამიანთა დაცემის მიმართ; განმარტავენ, რატომ შექმნა ერთმა და იმავე ღმერთმა ერთნი - დროებით, სხვები - მარადიულად, ერთნი - ზეცირად, სხვანი - მიწიერად; გულისხმაყოფენ, რატომ ეცხადებოდა უხილავი ღმერთი წინასწარმეტყველთ არა ერთი და იგივე სახით, არამედ თითოეულ მათგანს განსხვავებულად; აჩვენებენ, რატომ მიეცა მრავალი აღთქმა კაცობრიობას, და ასწავლიან, როგორია ყოველი ამ აღთქმის განმასხვავებელი თვისება; იკვლევენ, რატომ ინება ღმერთმა, რომ "ყველანი ურჩობაში გამოამწყვდია, რათა ყველანი შეიწყალოს" (რომ. 11:32).
მადლიერების გრძნობით გამოხატავენ, რატომ განკაცდა ღმრთის სიტყვა და რატომ ივნო; იუწყებიან, თუ რატომ მოხდა ღმრთის ძის მოსვლა ბოლო ჟამს, ანუ დასასრულს, და არა თავიდანვე. განგვიმარტავენ, რას შეიცავს წმიდა წერილი დასასრულსა და მომავალზე; არ დუმან არც იმაზე, სასოების არმქონე ხალხები, ანუ წარმართები რატომ არიან "თანამემკვიდრენი, თანასხეულნი და თანაზიარნი მისი აღთქმისა ქრისტეში" (ეფეს. 3:6); გვამცნობენ, თუ როგორ შეიმოსავს"ხრწნადი უხრწნელობას და ეს მოკვდავი შეიმოსავს უკვდავებას" (1 კორინთ. 15:54); ასწავლიან, რა აზრით ამბობს (უფალი): "ხალხს, რომელიც ჩემი არ იყო, ჩემს ხალხს ვუწოდებ, ხოლო იმას, ვინც არ მიყვარდა - საყვარელს" (რომ. 9:25; ოსია 2:26); როგორ ეყოლება "მიტოვებულს მეტი შვილები, ვიდრე გათხოვილს" (ეს. 54:1).
ამის და მსგავსთა შესახებ ამბობს მოციქული: "ეჰა, ღმერთის სიუხვის, სიბრძნისა და ცოდნის სიღრმე! რაოდენ გონებამიუწვდომელნი არიან მისი მსჯავრნი და მიუკვლეველი მისი გზანი!" (რომ. 11:33)! ამაშია ცოდნა, და არა შემოქმედისა და ქვეყნიერების დამფუძნებელზე მაღლა მდებარე დედის - მოხეტიალე ეონის - გამოგონებაში, და ამგვარი სახით უკიდურეს მკრეხელობამდე მისვლაში; და არც იმაში, რათა გამოიგონონ ამ დედის ზემოთ მდებარე პლირომა, რომელიც, - როგორც ჭეშმარიტად საღმრთო გულისხმისყოფას მოკლებული ეს მოძღვრები ამბობენ, - ხან ოცდაათი, ხან კიდევ უთვალავი ეონისგან შედგება; მაშინ როდესაც, მთელი ეკლესია, როგორც უკვე ვთქვით, მთელ მსოფლიოში ერთსა და იმავე რწმენას ქადაგებს.
თავი XI
ვალენტინეს შეხედულებანი და მისი მოწაფეების უთანხმოება მასთან
1. ახლა ვნახოთ ამ მწვალებელთა შეხედულებების არამდგრადობაც, როგორ ლაპარაკობენ ისინი, ორნი თუ სამნი, ერთსა და იმავეზე არა ერთსა და იმავეს, არამედ ერთმანეთსაც ეწინააღმდეგებიან და საქმის არსშიც და სახელწოდებებშიც. პირველი მათგანი, ვალენტინე, რომელმაც გნოსტიკური მწვალებლობის საწყისები მოარგო საკუთარი სკოლის თავისებურებებს, ის ასე ასწავლიდა: არსებობს უსახელო ორობა, რომლის ერთ ნაწილს ეწოდება გამოუთქმელი, მეორეს კი მდუმარება. შემდეგ ამ ორობიდან წარმოიშვა მეორე ორობა, რომლის ერთ ნაწილს ვალენტინე უწოდებს მამას, მეორეს კი ჭეშმარიტებას. ამ ოთხობამ წარმოშვა: სიტყვა და სიცოცხლე, ადამიანი და ეკლესია. ეს არის - პირველი რვაობა.
სიტყვამ და სიცოცხლემ, ამბობს იგი, წარმოშვეს ათი ძალა, როგორც ადრე ვამბობდით, ხოლო ადამიანმა და ეკლესიამ თორმეტი ძალა, რომელთაგან ერთი განდგა და დაკარგა ადრინდელი მდგომარეობა და წარმოშვა ყველაფერი დანარჩენი. ვალენტინემ დადო ორი ზღვარი: ერთი სიღრმესა და დანარჩენ პლირომას შორის, რომელიც ზღუდავს ნაშობ ეონებს უშობელი მამისგან, და მეორე, რომელიც გამოყოფს მათ დედას პლირომისგან. ქრისტე წარმომდგარია არა პლირომის ეონებისგან, არამედ დედისგან რომელიც პლირომის მიღმა იმყოფება, უკეთეს საგანთა მოგონებით, და წარმოიშვა იგი რაღაც აჩრდილთან ერთად.
ხოლო მან (იგულისხმება ქრისტე - "აპოკ." რედ.), იყო რა მამრობითი სქესისა, მოიკვეთა ეს აჩრდილი და პლირომაში შევიდა; ხოლო დედამ, რომელიც აჩრდილთან ერთად დარჩა და სულიერ არსს მოაკლდა, ქვეყნად მეორე შვილი გააჩინა; ეს იყო - დემიურგი, რომელსაც ის ასევე მისდამი დაქვემდებარებულ ყოვლისმპყრობელს უწოდებს.
ვალენტინე, ცრუდ სახელდებულ გნოსტიკოსთა მსგავსად, რომელთა შესახებაც კიდევ ვისაუბრებთ, ასევე ამტკიცებდა, რომ დემიურგთან ერთად წარმოიშვა უკანონო თავადი, და ქვეყნად იესუს წარმოშობას ხან მიაწერდა მათი დედისგან გამოყოფილ და დანარჩენებთან, ანუ სასურველთან მიერთებულ, ხან კიდევ პლირომაში დაბრუნებულ ქრისტეს, ზოგჯერ კი ადამიანსა და ეკლესიას. სულიწმიდაზე ის ამბობს, რომ წარმოქმნილია ჭეშმარიტების მიერ, და უხილავად შედის ეონებთან მათ გასარკვევად და გასანაყოფიერებლად, ეონები კი მის მიერ წარმოქმნიან ჭეშმარიტების ნარგავს.
2. სეკუნდინე კი ამბობს, რომ პირველი რვაობა შედგება მარჯვენა ოთხეულისგან და მარცხენა ოთხეულისგან, და ასწავლის, რომ პირველს ეწოდება ნათელ, სხვას კი - ბნელი; განდგომილი ძალის შესახებ კი ამბობს, რომ ის წარმოიშვა არა პირდაპირ ოცდაათი ეონიდან, არამედ მათი ნაყოფებიდან.
3. სხვა მათ შორის ცნობილი მოძღვარი, რომელიც თითქოსდა უფრო სრულყოფილი ცოდნისკენ მიდის, პირველ ოთხეულზე ამბობს: უპირველეს ყოვლისა არსებობს ერთგვარი აზრმიუწვდომელი, გამოუთქმელი და სახელდაუდებელი პირველსაწყისი, რომელსაც მე ერთეულებას (μονοτης) ვუწოდებ. ამ ერთეულებასთან თანაარსებობს ძალა, რომელსაც ვუწოდებ ერთობას (ενοτης). ამ ერთეულებამ და ერთობამ, - თანაც ისე, რომ მათგან არაფერი განცალკევებული არ წარმოქმნილა, - არიან რა ერთნი, წარმოშვეს ყოველი გააზრებულის, უშობელის და უხილავის საწყისი, რომელსაც სიტყვა ერთიანს (μονας) უწოდებს. სწორედ ამ ძალებმა - ერთეულებამ და ერთობამ, ერთმა და ერთიანობამ - გააჩინეს ეონთა სხვა წარმონაქმნები.
4. ვაი, ვაი! და უი, უი! რადგან ჭეშმარიტად ჯეროვანია ეს სამგლოვიარო შეძახილები ესოდენი კადნიერების მოსმენისას, როგორსაც ის აჩვენებს, და ყოველგვარი უსირცხვობით აძლევს სახელებს საკუთარ სიცრუეს. ის ამბობს: "უპირველეს ყოვლისა არსებობს ყოველივეს წინამორბედი აზრმიუწვდომელი პირველსაწყისი, რომელსაც ერთეულებას ვუწოდებ"; და კიდევ: "ამ ერთეულებასთან თანაარსებობს ძალა, რომელსაც ვუწოდებ ერთობას". საკმაოდ მკაფიოდ აღიარა მან, რომ ნათქვამი მისი საკუთარი გამონაგონია და, რომ თვითონ მისცა საკუთარ გამონაგონს სახელები, რომელიც ადრე არავის არავისთვის მიუცია.
ნათელია, რომ მან თვითონ გაბედა შეეთხზა ასეთი სახელები, და ქვეყნად რომ არ გაჩენილიყო, დღეს ჭეშმარიტებას ალბათ სახელი არ შეერქმეოდა. მაგრამ ასეთ შემთხვევაში ვერაფერი დააბრკოლებს ვინმე სხვას იმავე საგანს რაიმე სახელი შეარქვას, მაგალითად: არსებობს ერთგვარი სამეფო პირველსაწყისი, აზრმიუწვდომელი ძალა, რომელიც ყოველი არსების გაჩენამდე არსებობდა და ყოველი მიმართულებით განივრცობოდა. მასთან ერთად იყო ძალა, რომელსაც მე კვახს ვუწოდებ: ამ კვახს თან ახლდა ძალა, რომელსაც პრესიცარიელეს შევარქმევ. ამ კვახმა და პრესიცარიელემ, იყვნენ რა ერთნი, წარმოშვეს - თანაც ისე, რომ მათგან არაფერი განცალკევებული არ წარმოქმნილა, - ყველგან ხილული ნაყოფი, შეჭმადი და ტკბილი, რომელ ნაყოფსაც კიტრს შევარქმევდი. ამ კიტრთან არსებობს მათი არსის მსგავსი ძალა, რომელსაც ნესვი ეწოდება. ამ ძალებმა - კვახმა, პრესიცარიელემ, კიტრმა და ნესვმა წარმოშვეს ვალენტინეს ყველა დანარჩენი გადარეული და თავგუნება ნესვები. რადგან თუკი შეიძლება ისე ენა, რომელიც სამყაროსთან მიმართებაში გამოიყენება, გადაკეთდეს პირველი ოთხეულის მსგავსად, და თუკი ვინმეს თვითონ შეუძლია დაინიშნოს რომელიც ნებავს სახელწოდება, ვინ დაგვიშლის მივიღოთ ეს სახელწოდებებიც, რომლებიც სხვებზე უფრო სავარაუდოა, საზოგადოდ გამოყენებადია და ცნობილია?
5. მათგან (ე. წ. "გნოსტიკოსთაგან" – "აპოკ." რედ.) სხვებმა, პირველ და ფუძემდებელ რვაობას შემდეგი სახელები შეარქვეს, კერძოდ: პირველს - პირველსაწყისი, მეორეს - აზრმიუწვდომლობა, მესამეს - გამოუთქმელობა, მეოთხეს - უხილავობა; პირველი პირველსაწყისის მიერ წარმოქმნილია, პირველ და მეხუთე ადგილზე, საწყისი, ხოლო აზრმიუწვდომლის მიერ, მეორე და მეექვსე ადგილზე, წარმოქმნილია მიუწვდომელი და გამოუთქმელი, მესამე და მეშვიდე ადგილზე, სახელდაუდებელი და უხილავი, მეოთხე და მერვე ადგილზე, უშობელი. ეს არის პირველი რვაობის პლირომა. ეს ძალები, როგორც ისინი ფიქრობენ, სიღრმემდე და მდუმარებამდე არსებობდნენ, რადგან სურდათ გამოჩენილიყვნენ, როგორც ყველაზე სრულყოფილთა შორის უსრულყოფილესებად და ყველაზე მეტად მცოდნეებად, ვიდრე თვით გნოსტიკოსები იყვნენ. ამგვართ სამართლიანად შევძახებდით: ფუჭად მოუბარო ბრძენკაცებო! რადგან თვით სიღრმესაც მათთან სხვადასხვა სახელწოდება გააჩნია. ერთნი ამბობენ, რომ მას ჯერ მეწყვილე არ ჰყავს, არც მამრობითი სქესისაა და არც მდედრობითიც, და საერთოდ არც არაფერია; სხვები მას მამრობით-მდედრობითს უწოდებენ, და ჰერმაფროდიტის თვისებას მიაწერენ. არიან კიდევ სხვები, რომლებიც მას უერთებენ მდუმარებას, როგორც მეუღლეს, რათა პირველი წყვილი წარმოიქმნას.
თავი XII
პტოლემეოსისა და კოლორვასეს მიმდევართა სწავლებანი
1. მაგრამ პტოლემეოსის მიმდევრები ამბობენ, რომ სიღრმეს ჰყავს ორი მეუღლე, რომელთაც კიდევ განწყობილებებს (Διαθεσεις) უწოდებენ. ესენია - აზრი და ნება. რადგან მან თავდაპირველად, - ამბობენ ისინი, - მოიაზრა, შემდეგ კი მოისურვა. ამიტომაც, ამ განწყობათა ანუ ძალთა, ე. ი. აზრისა და ნების ურთიერთშერწყმისგან, წარმოიშვა წყვილი, რომელიც შედგება მხოლოდშობილისა და ჭეშმარიტებისგან. ისინი გამოვიდნენ, როგორც ხილული ტიპოსები და ხატებანი მამის ორი უხილავი განწყობილებისა: გონება - როგორც ხატება ნებისა, ჭეშმარიტება - აზრისა, და აქედან გამომდინარე, გვიან დაბადებული ნების ხატი - მამრობითი სქესისა, და დაუბადებელი აზრის ხატი - მდედრობითისა. ამგვარი სახით ნება გახდა აზრის ერთგვარი ძალა, რადგან აზრი ყოველთვის მოიაზრებდა მხოლოდ წარმოშობას, თუმცა თავისთავად არ შეეძლო წარმოეშვა ის, რაც მოიაზრა. მაგრამ, როდესაც შეერწყა მას ნების ძალა, მაშინ წარმოშვა ის, რაც მოიაზრა.
2. ხედავ თუ არა, საყვარელო მეგობარო, რომ ამ მოძღვრებს მხედველობაში ჰყავდათ ჰომეროსის ზევსი, რომელსაც მშფოთვარების გამო არ ეძინა, არამედ სულ ფიქრობდა, როგორ მიეგო პატივი აქილევსისთვის და დაეღუპა მრავალი ბერძენი, ვიდრე სამყაროს მეუფისთვის, რომელიც ამასთანავე, გარდა იმისა, რომ აქვს აზრი, ასრულებს იმას, რაც სურს, და მოსურვებასთან ერთად აზრში აქვს ის, რაც ისურვა, რომელიც აზრში მაშინა აქვს, როდესაც რაიმე სურს, და მაშინ სურს, როდესაც აზრში აქვს, არის რა მთელი აზრი (მთელი - ნება, მთელი - გონება, მთელი - ნათელი), მთელი თვალი, მთელი სმენა, მთლიანად ყოველ სიკეთეთა წყარო.
3. მაგრამ ზოგიერთი მათგანი, მიიჩნევენ რა თავს სხვებზე უფრო გონიერად, ამბობენ, რომ პირველი რვიანი წარმოიშვა არა თანდათანობით, ისე, რომ ერთი წარმომდგარიყოს მეორისგან, არამედ ერთად და უცებ წარმოშობილ იქნა პირველმამისა და მისი აზრის მიერ. ასე ამტკიცებენ ისინი, თითქოსდა თვითონ ესწრებოდნენ მშობიარობას. მათი თქმით, სიტყვისა და სიცოცხლისგან კი არ იშვნენ ადამიანი და ეკლესია, როგორც სხვები ფიქრობდნენ, არამედ ადამიანისგან და ეკლესიისგან - სიტყვა და სიცოცხლე. ისინი ასე ამბობენ: რისი წარმოშობაც ჩაიფიქრა პირველმამამ, მას მამა ეწოდა; რადგან რაც წარმოშვა ჭეშმარიტად იყო, ჭეშმარიტება ეწოდა. როდესაც ინება საკუთარი თავის ჩვენება, მაშინ ეს ადამიანად იწოდა; როდესაც წარმოშვა ისინი, ვინც წინდაწინ ჰქონდა აზრში, სახელად ეკლესია მიეცა. ადამიანმა წარმოშვა სიტყვა: ეს - პირველშობილი ძეა; სიტყვას მოსდევს სიცოცხლე, და ამგვარად დასრულდა პირველი რვიანის წარმოშობა.
4. მრავალგვარი აზრთა სხვადასხვაობა მათში მაცხოვრის შესახებაც. ერთნი ამბობენ, რომ ის ყველასგან წარმოიშვა, რის გამოც კეთილსასურველს (Ευδοκητος) უწოდებენ, რადგან მთელმა პლირომამ კეთილინება მის მიერ განედიდებინა მამა. სხვები ამბობენ, რომ ის წარმოშობილ იქნა იმ ათი ეონის მიერ, რომლებიც სიტყვისა და სიცოცხლისგან წარმოიშვნენ, და იცავენ პირველმშობელთა სახელებს. სხვები კიდევ ამბობენ, რომ წარმოშობილია თორმეტი ეონის მიერ, რომლებიც ადამიანისა და ეკლესიისგან წარმოსდგნენ, და ამიტომაც თავს კაცის ძედ აღიარებს, როგორც დასაბამობის მიმღები ადამიანისგან. არიან სხვებიც, რომლებიც ამბობენ, რომ ის ყოფიერებაში მოვიდა ქრისტეს და სულიწმიდის მიერ, რომლებიც წარმოშობილ იყვნენ პლირომის გასაძლიერებლად, და ამიტომაც იწოდებაო ქრისტედ, იცავს რა მამის სახელწოდებას, რომლის მიერაც წარმოიშვა. სხვები მათ შორის კიდევ ამბობენ, რომ ყოველივეს პირველმამა, პირველსაწყისი და აზრმიუწვდომელი, ადამიანად იწოდება, და ამაში მდგომარეობას უდიდესი და დაფარული საიდუმლო, რაც აღემატება ყველას და ყოვლისმპყრობელი ძალაც ადამიანად იწოდება. სწორედ ამიტომ უწოდებსო მაცხოვარი საკუთარ თავს ძეს კაცისას.
თავი XIII
მარკოსის მაცდური და უკეთური მოქმედებანი
1. მწვალებელთ შორის არის ვინმე სახელად მარკოსი, რომელსაც თავისი მასწავლებლის მოძღვრების გამსწორებლად მოაქვს თავი. ჯადოქრულ ხრიკებში დაოსტატებულმა მრავალი მამაკაცი და ქალი მოტყუებით მიიმხრო, როგორც ვითომცდა დიდი ცოდნის მქონემ და უდიადესი ძალების მფლობელმა, რომელიც თურმე უხილავ და სახელდაუდებელ ადგილთაგან მიეღო, რითაც ჭეშმარიტად წარმოადგენს ანტიქრისტეს მოციქულს. შეუერთა რა ანაქსილაოსის თამაშობანი ე. წ. მისანთა ხრიკებს, მან უგუნურ და ჭკუანაკლულ ადამიანებს აფიქრებინა, თითქოსდა ამგვარი სახით ჩადიოდა სასწაულთ.
2. მან ადამიანებს მოაჩვენა, თითქოსდა ევქარისტიას ასრულებდა ღვინით სავსე ბარძიმებით. ჯერ საკმაოდ გააჭიანურა მოწოდების სიტყვა და ისე გააკეთა, რომ ბარძიმებში ჩასხმული სითხე გააწითლა, რის გამოც ყველას აფიქრებინა, თითქოსდა ბარძიმებში, მისი მოწოდების ძალით, უზენაესმა მადლმა ჩაღვარა თავისი სისხლი; იქ დამსწრეთ ამ სასმელის გასინჯვა ძლიერ მოუნდათ, რათა მათშიც ჩაღვრილიყო ჯადოქრის მიერ მოწოდებული მადლი. გარდა ამისა, მიაწოდა რა ქალებს აღვსებული ჭურჭლები, უბრძანა მათ ზიარებულიყვნენ მისი თანდასწრებით; და როდესაც ეს გააკეთა, აიღო სხვა თასი, იმაზე უფრო დიდი, რომლიდანაც მოტყუებული ქალი ეზიარა, და უმცირესიდან, საიდანაც ქალი ეზიარა, სითხე გადაასხა მის მიერ მოტანილში, თანაც ასე ამბობდა: "უპირველეს ყოვლისა არსებულმა, მიუწვდომელმა და გამოუთქმელმა მადლმა, დე, აღავსოს შენში შინაგანი ადამიანი და ამრავლოს შენში ცოდნა, როგორც კეთილ ნიადაგში ჩათესილი მდოგვის მარცვალი". კიდევ უთხრა სხვა რაღაც ამდაგვარი და უბედური ქალი გააშმაგა, რითაც სასწაულთმოქმედად მოაჩვენა თავი, რადგან დიდი თასი მცირედან ისე იყო აღვსებული, რომ სითხე მისი კიდეებიდან ქვემოთ იღვრებოდა. ამის მსგავსი სხვა ხრიკებით ბევრი აცდუნა და მრავალი ადამიანი მიიმხრო თავისი მზაკვარებით.
3. სავარაუდოდ, მას ჰყავს რომელიღაც დემონი, რომლის მეშვეობითაც ის თვითონ წარუდგება ხალხს წინასწარმეტყველად, და აწინასწარმეტყველებს ქალებს, რომელთაც მისი მადლის თანამონაწილეებად ღირს-ჰყოფს. მას ყველაზე მეტად ქალებთანა აქვს საქმე, თანაც კოპწიებთან, რომლებიც პორფირით იმოსებიან და ყველაზე მდიდრებთან, რომელთა მოხიბლვას ხშირად ცდილობს და მაცდურად ეუბნება: "მინდა გადმოგცე ჩემი მადლი, რადგან ყოველივეს მამა ყოველთვის ხედავს შენს ანგელოზს მის თვალთა წინაშე. შენი აღმატებულების ადგილი კი ჩვენ შორისაა: საჭიროა გავერთიანდეთ. ჯერ ჩემგან და ჩემი მეშვეობით მიიღე მადლი. მოემზადე, როგორც პატარძალი, რომელიც თავის სიძეს ელის, რათა იყო ის, რაც - მე ვარ, და მე გავხდე ის, რაც ხარ - შენ. შენს საქორწილო კარავში აღმართე ნათლის თესლი. მიიღე ჩემგან სიძე, ჩაიტიე იგი და ჩაეტიე მასში. აი მადლი გადმოვიდა შენზე, გააღე პირი და იწინასწარმეტყველე".
როდესაც ქალი უპასუხებს: "არასოდეს მიწინასწარმეტყველია და არ ვიცი წინასწარმეტყველება"; მაშინ ის მეორეჯერაც აკეთებს რაღაც მოწოდებებს, ატყუებს წარმოსახვას, და ქალს ეუბნება: "გააღე შენი პირი და თქვი, რაც გინდა იყოს, და - შენ გაწინასწარმეტყველდები". ხოლო ქალი, ამგვარი სიტყვებისგან გამედიდურებული და აღფრთოვანებული, სულითა და გულით გამხნევებული, იმის მოლოდინით, რომ თვითონაც გაწინასწარმეტყველდება, გულაძგერებული ფუჭად და კადნიერად ბედავს ილაპარაკოს, და ბოდავს ყველაფერს, რაც კი ენაზე მოადგება, როგორც ცარიელი ქარსგან განხურვებული (როგორც ამგვარ ადამიანებზე თქვა ჩვენზე უკეთესმა, რომ სული კადნიერდება და ურცხვი ხდება, როდესაც ფუჭი ჰაერით არის განხურვებული). და იმ მომენტიდან, მარკოსის წყალობით თავს წინასწარმეტყველად მიიჩნევს, რომელმაც მას მისცა თავისი მადლი, შემდეგ კი ცდილობს სამადლობელი მიაგოს მას არა მარტო ქონების გადაცემით (რის გამოც ძალიან გამდიდრდა), არამედ სხეულებრივი ურთიერთობითაც, რადგან მასთან თანამეცხედრობას ელტვის.
4. თუმცა უფრო ერთგულმა და ღვთისმოშიშმა ქალებმა, რომლებიც არ მოტყუვდნენ, - მიუხედავად იმისა, მარკოსი სხვების მსგავსად, მათ ცდუნებასაც ცდილობდა და უბრძანებდა ეწინასწარმეტყველათ, - უარყვეს და დასწყევლეს იგი, და განშორდნენ კიდეც გაწინასწარმეტყველებულ ქალთა თავყრილობას, რადგან ზუსტად იცოდნენ წინასწარმეტყველება ადამიანებში ჯადოქარ მარკოსისგან კი არ არის, არამედ იმისგან, ვისაც ღმერთი ზეგარდმო მოანიჭებს; სწორედ მათ აქვთ ღმრთითბოძებული წინასწარმეტყველების მადლი და ამეტყველდებიან მაშინ, როდესაც ამას ღმერთი ინებებს, და არა მაშინ, როდესაც მარკოსი უბრძანებს.
მბრძანებელი იმაზე უფლობს, ვისაც განკარგულებას აძლევს: პირველი მბრძანებლობს, მეორე კი ემორჩილება. ამიტომაც, თუკი მარკოსი ან სხვა ვინმე მბრძანებლობენ და, როგორც მათ ჩვეულებაშია, - ყოველთვის ერთობიან საღამოებზე და კენჭისყრით ერთმანეთს ავალებენ წინასწარმეტყველებას, საკუთარ თავს კი უწინასწარმეტყველებენ სურვილის მიხედვით; - მაშინ, მბრძანებელი, თუმც კაცია, მაინც უმეტესი და უბატონესი იქნება წინასწარმეტყველურ სულზე, რაც შეუძლებელია. თუმცა, ეს სულები, რომელთაც ის უბრძანებს, და რომლებიც თავიანთი სურვილისამებრ მეტყველებენ, არსებითად მიწიერი და უძლური სულები არიან, თუმცა კადნიერი და უსირცხვონი, სატანის მიერ აღძრულნი საცდუნებლად და იმათ წარსაწყმედად, რომლებიც მტკიცედ არ იცავენ ეკლესიისგან თავიდანვე მიღებულ რწმენას.
5. ხოლო ის, რომ ეს მარკოსი, ზოგიერთი, თუმცა არა ყველა ქალის ხორციელი დაკმაყოფილებისთვის, საქმეში იყენებდა განსაკუთრებულ საშუალებებს სიყვარულის აღსაძღვრელად და ქალების საცდუნებლად, - მრავალგზის უღიარებიათ თვითონაც, ეკლესიისკენ მოქცევის შემდეგ. კერძოდ, ისინი მარკოსის მიერ ხორციელად ყოფილან გარყვნილნი და ვნებიანად შეყვარებულნი.
ასე, მაგალითად, ამ უბედურებას დაექვემდებარა ერთი ჩვენი დიაკვანი ასიაში. მან მარკოსი საკუთარ სახლში შეიწყნარა. დიაკვანს ლამაზი ცოლი ჰყავდა, რომელიც გახრწნა ამ ჯადოქარმა, როგორც ზნეობრივად, ასევე ხორციელად, და ისიც დიდი ხნის განმავლობაში იყო მისი მიმდევარი; შემდეგ, როდესაც ძმებმა ეს ქალი დიდი ვაი-ვაგლახით მოაქციეს, ის მთელი დროის განმავლობაში ინანიებდა ამ ცოდვას, ტიროდა და მოთქვამდა იმ გახრწნის გამო ამ ჯადოქარმა რომ შეამთხვია.
6. მისი ზოგიერთი მოწაფეც, იმავე საქმიანობით გატაცებული, ატყუებდა და ხრწნიდა მრავალ მარტივი გონების მანდილოსანს. მათ ისეთ სრულყოფილ ადამიანებად მოჰქონდათ თავი, რომ მათთან შედარებით პავლე ან პეტრე, ან კიდევ რომელიმე სხვა მოციქული მონაგონი იყო, და ვერ შეედრებოდნენ მათ ვერც ცოდნით და ვერც ცხოვრებით. მეტიც, საკუთარი წარმოდგენით ყველაზე მეტის მცოდნენიც იყვნენ და მხოლოდ მათ ჰქონდათ ათვისებული გამოუთქმელი ძალის ცოდნის სიდიადე.
მათი თქმით, ისინი, თავიანთი სიმაღლით, ყოველგვარ ძალაზე უზენაესნი არიან, ამიტომაც იქმან ყველაფერს ასე თავისუფლად, არაფრის ეშინიათ, რადგან გამოსყიდვის (απολυτροσις) ძალით მიუწვდომლები და უხილავები არიან მსაჯულისთვის. თუკი (მსაჯული) მათ შეიპყრობს, ისინი, გამოსასყიდით წარდგებიან მის წინაშე და იტყვიან: "ო შენ, რომელიც მჯდომარე ხარ ღმერთთან და საიდუმლო მარადისუწინარეს მდუმარებასთან; შენ, რომლის წინამძღოლობითა და შთაგონებით, სიდიადენი, ყოველთვის რომ უმზერენ მამის სახეს, ზეგარდმო იღებენ საკუთარ ხატებებს, რომლის წარმოსახვითა და პირველმამის წყალობით წარმოგვშვა მრავალკადნიერმა იმ ხატებათა მსგავსად, როდესაც აზრი უზენაესზე მიერთმეოდა მას, როგორც სიზმარი. აი ახლოს არის მსაჯული, და მაუწყებელიც მიბრძანებს თავი დავიცვა. შენ, როგორც ჩვენი საქმეების მცოდნემ, წარუდგინე მსაჯულს სიტყვა ორივე ჩვენთაგანზე, რადგან ჩვენი საქმე ერთია". ამას როგორც კი მოისმენს, დედა დააფარებს მათ აიდის ჰომეროსისეულ მუზარადს, რათა უხილავად გაერიდონ მსაჯულს; და იმწამსვე გაიტაცებს რა მათ, შეიყვანს საქორწილო კარავში და მისცემს სიძეებს.
7. ასეთი სიტყვებითა და მოქმედებებით მათ, საკუთარი სინდისით დამწვრებმა, ჩვენს მხარეშიც აცდუნეს მრავალი დედაკაცი. ზოგიერთი მათგანი აშკარად აღიარებს ამას, სხვები კი სირცხვილის გამო ვერ ბედავენ, და საიდუმლოდ, ნაწილობრივი სასოწარკვეთით სრულიად განდგნენ, ნაწილობრივ კი იმყოფებიან მერყევ მდგომარეობაში და განიცდიან იმას, რაზეც ანდაზა ამბობს: "არც აქეთ არიან და, არც იქით, - აი მათი ცოდნის ნაყოფი".
თავი XIV
მარკოსისა და სხვათა ჰიპოთეზები ასოებისა და მარცვლების შესახებ
"და პირველად, როდესაც დაუსაბამო მამამ, მიუწვდომელმა და არსთან უზიარებელმა, არც მამრობითმა და არც მდედრობითმა, ინება, რათა მისი გამოუთქმელობა გამოთქმადი გამხდარიყო, და უხილავს მიეღო ხატება, - გააღო პირი და თვით მისი მსგავსი სიტყვა აღმოუშვა, რომელმაც, წარუდგა რა მას აჩვენა, თუ რა იყო იგი, რადგან ხატი იყო უხილავისა. ხოლო სახელის გამოთქმა ასე ხდებოდა: მამამ დამარცვლა მისი სახელის პირველი სიტყვა, რომელიც ყველა დანარჩენის დასაბამია, და ის შედგა ოთხი სტიქიისგან; მიამატა მეორე მარცვალი, და ისიც ოთხი სტიქიისგან შედგებოდა; შემდეგ გამოთქვა მესამე, რომელიც ათი სტიქიონს მოიცავდა; და ამის შემდეგ კიდევ აღმოთქვა მარცვალი, რომელიც უკვე თორმეტი სტიქიისგან შედგებოდა. ამიტომაც, მთელი სახელის გამოთქმა შეადგენს ოცდაათ სტიქიას და ოთხ მარცვალს.
სტიქიათაგან თითოეულს თავისი ასო გააჩნია, თავისი მოხაზულობა, თავისი გამოთქმა, თავისი სახე და ხატება; და მათგან არც ერთია ისეთი, რომელსაც ექნებოდა ხატებად ის, რისი სტიქიაც არის, და არც ერთმა არ იცის იგი, თვით მისი უახლოესი სტიქიების გამოთქმაც; ამის საპირისპიროდ მის მიერ გამოთქმულს მთელ სახელწოდებად მიიჩნევს, თითქოსდა მას ყოველივე გამოეთქვას. რადგან ყოველი სტიქია, თუმც კი მთელის ნაწილია, თავის ბგერას მთელ სახელწოდებად მიიჩნევს. და ის არ წყვეტს თავისი ბგერის გამოცემას მანამ, სანამ სათითაოდ არ გამოსცემს მათ და ბოლო სტიქიის უკანაკსნელ ასომდე არ მივა. სწორედ მაშინ, როდესაც ყოველივე ერთ ასოში თავს მოიყრის, წარმოთქვამს ერთსა და იმავე ბგერას; ამ გამოთქმის მსგავსება, მისი აზრით იმაშია, როდესაც ვამბობთ : ამინ. ბგერები შეადგენენ ფორმას, რომელთაც არ გააჩნიათ არსი არაშობილი ეონისა; და ეს არის - ხატებანი, რომელთაც უფალმაანგელოზები უწოდა, მარადის რომ ხედავენ პირს მამისა.
2. ამ სტიქიათათვის საზოგადო და გამოყენებად სახელებად ის აღიარებდა ეონებს, სიტყვებს, ფუძეებს, თესლებს, სისრულეებს და ნაყოფებს; განსაკუთრებითო, ამბობდა იგი, თითოეული მათგანი ცალკე მოცემულიაო და ნაგულისხმევიაო ეკლესიის სახელწოდების ქვეშ. უკანასკნელი სტიქიის ბოლო ასომ გამოსცა თავისი ხმა, და მისგან გამოსულმა ბგერამ იმ სტიქიათა ხატად შვა საკუთარი სტიქიები, რომლებიც, მარკოსის თქმით, როგორც აქაურობა იყო მოწესრიგებული, ისევე როგორც ის, რაც უპირველესად იყო გაჩენილი.
ამ დროს, ამბობს მარკოსი, თვით ასო, რომლის ბგერა თან ახლდა ქვედა ბგერას, თავისი მარცვლის მიერ ატანილ იქნა ზემოთ მთლიანის შესავსებად; ხოლო ბგერა, თითქოსდა ჩამოგდებული ქვემოთ, დარჩა ქვევით. თავად სტიქია, რომლისგანაც ბგერა თავისი წარმოთქმით ქვემოთ ჩამოვიდა, მისი თქმით, ოცდაათი ასოსგან შედგება, და ამ ოცდაათივე ასოს შეიცავენ სხვა ასოები, რომელთა მეშვეობითაც გამოიხატება ასოს სახელი.
ეს სხვებიც კვლავ იწოდებიან სხვა ასოებად, ხოლო ისინი - კიდევ სხვებად, ასე რომ ასოთა სიმრავლე ვრცელდება უსასრულობაში. მაგრამ უფრო ნათლად ნათქვამის გაგება შეძლება შემდგისგან. სტიქია დელტა თავის თავში შეიცავს ხუთ ასოს: თვით დელტას (δ), ეპსილონს (ε), ლამბდას (λ), ტავს (τ), და ალფას (α); ეს ასოები, თავის მხრივ, იწერებიან სხვა ასოებით, ხოლო ისინი კიდევ სხვებით. ამიტომაც, თუკი დელტის მთელი შემადგენლობა უსასრულობაში გრძელდება, რადგან ერთ ასოთაგან იშვებიან სხვა ასოები, და ერთნი უწყვეტად მისდევენ სხვებს, მაშინ რაოდენ აღმატებიან იმ სტიქიონებს ასოთა ასეთი ოკეანეები? და თუკი ესოდენ უკიდეგანოა ერთი ასო, მაშინ ნახე, ასოთა როგორი უფსკრულია მთელ სახელში, რომლისგანაც შედგება პირველმამა, მარკოსის მასწავლებელ მდუმარების მიხედვით. ამიტომაც, მამამ, რომელმაც იცის თავისი მიუწვდომლობა, ყოველ სტიქიონს, რომლებიც ეონებადაც იწოდებიან, მისცა ნება წარმოეთქვათ მისი საკუთარი გამოთქმა, რადგან არ შეიძლება ერთმა გამოთქვას მთლიანი.
3. აუხსნა რა ეს მარკოსს, ოთხებამ თქვა:
"მინდა გიჩვენო თვით ჭეშმარიტება, რადგან მე ის ზენა საცხოვრისებიდან ჩამოვიყვანე, რათა ნახო იგი შიშველი და შეიცნო მისი სილამაზე, მეტიც, ისმინო მისი მეტყველება და გიკვირდეს მისი სიბრძნე. მაშ, იხილე: ზედა თავი, ეს არის - ასოები: α და ω, ყელი - β და ψ, მხრები ხელებითურთ - γ და χ, მკერდი (ხელები) - δ და φ, წელი - ε და υ, მუცელი - ζ და τ, ფარული ორგანოები - η და σ, თეძოები - θ და ρ, მუხლები - θ და ρ, წვივები - χ და ο, თვალები - λ და ξ, ფეხები - μ და ν. ასეთია ჭეშმარიტების სხეული, ამ ჯადოქრის სწავლების მიხედვით; ასეთია სტიქიონთა იერი; ასეთია ასოების მოხაზულობა.
თვით სტიქიონს მარკოსი ადამიანს უწოდებს და ამბობს, რომ ის არის ყოველი სიტყვის წყარო, ყოველგვარი ბგერის საწყისი, გამოთქმა ყოველივე გამოუთქმელისა და ბაგე ჩუმი მდუმარებისა. და ეს - მისი სხეულია; ხოლო შენ, რომელიც ამაღლებულხარ გონების აზრით, ისმინე ჭეშმარიტების ბაგეთაგან თვითმშობელისა და მამისმომცემი - სიტყვის შესახებ".
4. როდესაც ოთხებამ ეს თქვა, ჭეშმარიტებამ, შეხედა რა მარკოსს, პირი გააღო და წარმოთქვა სიტყვა; ეს სიტყვა იყო სხელი, და ეს სახელი არის ჩვენთვის ცნობილი და გამოყენებადი სახელი: ქრისტე იესუ. როდესაც ეს წარმოთქვა - ჭეშმარიტება მყისიერ დადუმდა. ხოლო როდესაც მარკოსი ელოდა, რომ ის კიდევ რამეს იტყოდა, ოთხება კვლავ შუაში დადგა და თქვა: "მცირე რამედ მიიჩნიე შენ სიტყვა, რომელიც ჭეშმარიტებისგან გესმა. ანუ სახელი, რომელიც იცი და რომლის ფლობასაც ფიქრობ, არ არის უძველესი, რადგან შენ ფლობ მხოლოდ მის ბგერას, მისი ძალა კი არ უწყი. სახელი - იესუ მნიშვნელოვანი სახელია, რომელიც შედგება ექვსი ასოსგან (ბერძნ. - Ἰησοῦς – "აპოკ." რედ.), და რომელიც მოწოდების ყველა შვილმა იცის. მაგრამ პლირომის ეონებთან ის მრავალნაწილიანია და სხვა სახე და იერი გააჩნია, ის ცნობილია მათთვის, ვინც მისი მონათესავეა და რომელთა სიდიადე მუდამ მის წინაშეა.
5. ამიტომაც იცოდე, რომ ეს თქვენი ოცდა ოთხი ასო არსებითად არიან სამი ძალის სახვითი გამოდინებანი, რომლებიც შეიცავენ ზენა სტიქიათა მთელ რიცხვს. წარმოიდგინე, რომ ცხრა უხმოვანო ასო ხატებაა მამისა და ჭეშმარიტებისა, რადგან ისინიც უხმონი არიან, ანუ გამოუთქმელნი; ხოლო ნახევარხმოვნები, რომელთა რაოდენობა რვაა, ხატებანი არიან სიტყვისა და სიცოცხლისა, რადგან ისინი იმყოფებიან უხმოთა და ხმოვანთა შორის და თანაზიარნი არიან ზედა და ქვედა ბუნებათა. ხოლო ხმოვნები, რომლებიც შვიდია, ადამიანისა და ეკლესიის ხატებანი არიან, რადგან ხმა, რომელიც მოდის ადამიანისგან, აყალიბებს ყველაფერს, ვინაიდან ხმის ჟღერადობამ ყოველივეს მისცა თავისი სახე. ასე რომ სიტყვისა და სიცოცხლის ასოები - რვაა, ადამიანისა და ეკლესიისა - შვიდია, მამისა და ჭეშმარიტებისა - ცხრა. მაგრამ რიცხვის უთანასწორობის გამო გარდამოხდა ერთი, რომელიც მამაში იყო და მოივლინა მისდამი, ვისაც გამოეყო, რათა გამოესწორებინა გაკეთებული, რომ პლირომათა ერთობას ჰქონოდა თანასწორობა, და ყოველივეში განევითარებინა ერთი ძალი, რომელიც ყველასგან მოდის.
ამრიგად შვიდრიცხვიანმა განყოფილებამ მიიღო რვარიცხვიანი ძალა და სამი განყოფილება შეიქნა რიცხვის, ანუ რვიანის მსგავსი, რომლებიც, სამგზისი განმეორებით, იძლევიან რიცხვს ოცდაოთხი. ამასთან სამი სტიქიონი (რომელთა შესახებაც მარკოსი ლაპარაკობს, რომ შეუღლებულნი არიან სამ ძალასთან, რის გამოც ისინი ექვსია და მათგან გამოიდინა ოცდაოთხი სტიქიონი), გაოთხებულნი, - გამოთქმული ოთხების რიცხვის მიხედვით, - შეადგენენ ერთსა და იმავე რიცხვს რვიანებთან, და მათზე მარკოსი ამბობს, რომ ისინი უსახელოს სტიქიონები არიან. ისინი, უხილავის მსგავსად, შეადგენენ სამ ძალას. ამ სტიქიონთა ხატებათა ხატებანი - ჩვენი ორმაგი ასოებია, რომლებიც შედგენილ იქნენ ოცდაოთხ სტიქიათაგან, და მსგავსების ძალით შეადგენენ რიცხვ ოცდაათს.
6. ამ რიცხობრივი შეფარდებისა და განწყობის ნაყოფად, ამბობს მარკოსი, ხატის მსგავსებად გამოჩნდა ის, რომელიც ექვსი დღის შემდეგ ზემოთ თვითონ ავიდა - მეოთხე, და თვითონვე შეიქნა - მეექვსედ, რომელიც ჩამოვიდა და შეკავებულ იქნა შვიდეულში, როდესაც ის - ქებული რვიანია, და საკუთარ თავში სტიქიათა სრული რიცხვი აქვს. ეს რიცხვი აღმოჩენილია, ნათლისღებად მისი მოსვლის დროს, მტრედის გადმოსვლით, რომელიც არის ომეგა (ω) და ალფა (α); იმიტომ, რომ მისი რიცხვი რვაას ერთია. ამიტომაც თქვა მოსემ, რომ კაცი ყოფიერებად მოყვანილ იქნა მეექვსე დღეს.
აღმშენებლობითაც, პირველი კაცის ასაღორძინებლად გამოჩნდა ბოლო კაცი მეექვსე დღეს, ანუ, პარასკევს; და მისი აღმშენებლობის დასაბამი და დასასრული - მეექვსე ჟამია, რომელშიც ის ჯვარცმულ იქნა ძელზე. რადგან სრულყოფილმა გონებამ, რაკიღა იცის, რომ რიცხვ ექვსს აქვს შესაქმისა და აღორძინების ძალი, ნათლის ძეებს აუწყა აღორძინება, აღსრულებული მის მიერ, ვინც ამრიცხვთან მნიშვნელოვანი მიმართებით იყო მოვლენილი. ამიტომაც, ამბობს მარკოსი, ორმაგი ასოები შეიცავენ ექვსობით რიცხვს. ამ მნიშვნელოვანი რიცხვის ოცდა ოთხ სტიქიასთან მიერთებით შედგება ოცდაათ ასობრივი სახელი.
7. მან, მარკოსის მდუმარების თქმით, თავის იარაღად გამოიყენა შვიდი რიცხვის ძალი, რათა გამომჟღავნებულიყო თვითმნებებელი ნაყოფი. ამ მნიშვნელოვან რიცხვზე მეტყველებს მდუმარება, იგულისხმე, რომ ეს არის ის, ვინც განათლება მიიღო პირველსაწყისი ექვსეული რიცხვის მიხედვით, და რომელიც თითქოსდა გაიყო ნაწილებად, ან გაორდა და გარეთ დარჩა, - ის, ვინაც თავისი ძალით და სიბრძნით, თავისი შობის მეშვეობით გაასულიერა ეს ქვეყნიერება, რომელიც შვიდეულის მსგავსად შვიდი ძალისგან არის შემდგარი, და ყოველივე ხილულის სულად ჰქმნა იგი. ამ საქმით, რომელიც წარმომდგარია საკუთარი ნებით, თვითონ სარგებლობს; ხოლო დანარჩენი, როგორც მსგავსება მიუბაძველისადმი, დედის ზრახვას ემსახურება. და პირველი ცა წარმოთქვამს α (ალფა), მისი მომდევნო ε (ეპსილონ), მესამე η (იტა), მეოთხე და საშუალი შვიდიდან გამოთქვამს ბგერას ι (იოტა), მეხუთე ο (ომიკრონ), მეექვსე υ (იფსილონ), მეშვიდე და მეოთხე საშუალიდან წარმოთქვამს სტიქიონს ω (ომეგა), როგორც ამტკიცებს მრავლად ფუჭმეტყველი, ჭეშმარიტს რომ არაფერს იტყვის, მარკოსის მდუმარება. ეს ძალები, ამბობს იგი, ყველა ერთად შეერთებულნი, აცხადებენ და ადიდებენ იმას, ვიც მიერაც არიან წარმოქმნილნი; ხოლო ამ წარმოთქმის დიდება აღევლინება პირველმამას. ამ დიდების ბგერები, მიმოქროდა რა მიწაზე, ამბობს (მდუმარება), გახდა წარმომქმნელი და მშობელი იმისა, რაც დედამიწაზეა.
8. ამის მტკიცებულებად უთითებს ახალშობილ ჩვილებზე, რომელთა სული, წიაღიდან მათი გამოსვლის შემდეგ, ცალ-ცალკე ყვირის თითოეულს ამ სტიქიათაგანს. ამიტომაც, როგორც ის შვიდი ძალი, ამბობს ის, აქებენ სიტყვას, ასევე აქებს მას ჩვილთა მტირალი სული. ამიტომაც, თითქოსდა დავითმაც თქვა: "პირითა ყრმათა ჩჩჳლთა მწოვართათა დაამტკიცე ქებაჲ..." (ფსალმ. 8:3), და კიდევ: "ცანი უთხრობენ დიდებასა ღმრთისასა" (ფსალმ. 18:2). ამიტომაცაა, რომ სული ჭირვებისა და უბედურეების დროს, საკუთარი თავის სანუგეშოდ ღაღადებს o (ω)-ს ნიშნად ქებისა, რათა ზენაარმა სულმა შეიცნოს მისი მონათესავეობა და გადმოუგზავნოს შემწეობა.
9. აი, რაოდენი სისულელე ილაპარაკა ოთხებამ მთელ სახელთან დაკავშირებით, რომელიც ოცდაათი ასოსგან შედგება, სიღრმეზეც, რომელიც ამ (სახელის) ასოთაგან იზრდება, და კიდევ ჭეშმარიტების სხეულზე, რომლის თორმეტი ასოდან ყოველი ორ-ორი ასოსაგან შედგება, მის ხმაზე, რომელიც მან ამოიღო რაიმეს უთქმელად, გამოუთქმელ სახელზე, ქვეყნიერების და ადამიანის სულზე, აღმშენებლობის შესაბამისად, რომელიც მათ, როგორც (ზეციურ საგანთა) ხატებებს გააჩნიათ.
მე მხოლოდ იმის თქმაღა მრჩება, თუ როგორ აჩვენა მარკოსს ოთხებამ სახელთა თანაბარრიცხოვანი ძალა, რათა არაფერი, რამაც ჩვენამდე მოაღწია იქიდან, რასაც ის ამბობდა, უცნობი არ იყოს შენთვის, ჩემო მეგობარო, როგორც ამას ხშირად მთხოვდი.
თავი XV
მდუმარების თქმულება ოცდაოთხი სტიქიონის წარმოშობის შესახებ
1. ყოვლადბრძენმა მდუმარებამ აუწყა მას ოცდაოთხი სტიქიონის წარმოშობის შესახებ ასეთი სახით: ერთეულად არსებობდა ერთობა; მათგან, როგორც ადრე ითქვა, ორი წარმონაქმნია: ერთი და ერთიანი, ორთან მიმართებაში მათ შეადგინეს ოთხი: რადგან ორჯერ ორი ოთხია. შემდეგ რომა და ოთხმა, ერთად შეკრებილებმა, გამოავლინეს რიცხვი ექვსი; ამ ექვსმა კი, გაოთხებულმა, წარმოშვა ოცდაოთხი ფორმა.
პირველი ოთხეულის სახელები გაიგება, როგორც ყველაზე წმიდა და წარმოუთქმელი, რაც მხოლოდ ძისთვისაა ცნობილი, თუმცა მამამაც იცის მათი არსი. მაგრამ არიან სახელები, რომელთაც მარკოსი იყენებს პატივითა და რწმენით; ასეთებია: გამოუთქმელი და მდუმარება, მამა და ჭეშმარიტება. ამ ოთხეულის მთელი რიცხვი შედგება ოცდაოთხი სტიქიონისგან; რადგან სახელი გამოუთქმელი (Αρρητος) თავის თავში შეიცავს შვიდ ასოს, მდუმარება - ხუთს, მამა (πατηρ) - ხუთს, ხოლო ჭეშმარიტება (αλητεια) - შვიდს, რომლებიც, ერთად ორ-ორად შეკრებისას - ხუთი ორჯერ და შვიდიც ორჯერ, შეადგენენ ოცდაოთხს.
ასეა მეორე ოთხეულიც სიტყვა და სიცოცხლე, ადამიანი და ეკლესია, რომლებიც სტიქიონთა იმავე რიცხვს წარმოაჩენენ. და მაცხოვრის სახელი, რომელიც მეტყველებაში გამოიყენება: იესუ (Ιησους) ექვსი ასოსგან შედგება; ხოლო მისი გამოუთქმელი სახელი ოცდაოთხი ასოსგან, და სახელი: ძე ქრისტე (υιος Χρειστος) ოცდაოთხი ასოსგან, ხოლო ის, რაც გამოუთქმელია ქრისტეში - ოცდაათი ასოსგან. ამიტომაც,როგორც მარკოსი ამბობს, ის არის ალფა და ომეგა, მტრედის მნიშვნელობით, რადგან ეს რიცხვი - არის ამ ფრინველის რიცხვი.
2. ხოლო იესუს, - ამბობს იგი, - ასევე გამოუთქმელი წარმომავლობა გააჩნია. ყოველივეს დედისგან - პირველი ოთხეულისგან ქალიშვილის სახით წარმოდგა მეორე ოთხეული; და ჩამოყალიბდა რვიანი, რომლისგანაც არის ათეული; ამგვარად წარმოიშვნენ ათეული და რვიანი.
ათეულმა, მიუერთდა რა რვიანს და გაზარდა რა იგი ათჯერ, წარმოშვა რიცხვი თვრამეტი. შემდეგ გაათმაგებულმა ოთხმოცმა წარმოშვა რიცხვი რვაასი; ასე რომ ასოთა ყველა რიცხვი, რომლებიც რვიანისგან მოდის, ათზე თუ გავამრავლებთ, მოგვცემს რვაას ოთხმოცდა რვას, ეს კი არის - იესუ, რადგან - სახელი იესუ, რიცხვების მიხედვით, არის რვაას ოთხმოცდა რვა. მაშ, უკვე ნათელია შენთვის, მარკოსიანელთაგან აღიარებული ზეციური წარმომავლობა იესუსი.
ელინურ ალფავიტს რვა ერთეული, რვა ათეული და რვა ასეული აქვსო იმიტომ ამბობენ, რომ უთითებს რიცხვ რვაას ოთხმოცდა რვაზე, ანუ იესუზე, რომელიც ყველა ამ რიცხვისგან შედგება; ამიტომაც იწოდება ის ალფად და ომეგად ყოველივესგან წარმოშობის ნიშნად. და კიდევ ასე ამბობენ: თუკი პირველ ოთხეულს თავისთავად შევკრებთ რიცხვთა თანმიმდევრობისდამიხედვით, წარმოდგება რიცხვი ათი: რადგან ერთი, ორი, სამი და ოთხი, ერთად შეკრებილნი, შეადგენენ ათს, და ეს, მათი აზრით, არის იესუ.
და სიტყვა: ქრისტე (Χρειστος) მათი თქმით შედგება რა რვა ასოსგან, ნიშნავსო პირველი რვიანს, რომელიც, თუ ათზე გამრავლდება შობს იესუს. კიდევ ამბობენ: ძე ქრისტე, - ეს, მათი მტკიცებით, თორმეტეულია; რადგან სახელი - ძე (υιος) შედგება ოთხი ასოსგან, ხოლო სახელი - ქრისტე (Χρειστος) რვა ასოსგან, ამ რიცხვთა შეკრება კი გვაძლევსო თორმეტს.
ადრეო, ამბობენ, როდესაც ჯერაც არ გამოვლენილა ამ სახელის სიმბოლო, ანუ ძე იესუ, ადამიანები დიდ უმეცრებაში იყვნენ და ცდებოდნენ. ხოლო როდესაც გაიხსნა ეს ექვსასოიანი სახელი, - მისი მატარებელი, ადამიანის გრძნობებამდე რომ ჩამოსულიყო, ხორცით შეიმოსა. ამ დროიდან აქვს მას ეს ექვსი და ოცდაოთხი: მაშინ, როდესაც შეიმეცნეს იგი, ადამიანები გამოვიდნენ უმეცრებიდან და გადავიდნენ სიკვდილიდან სიცოცხლეში, რადგან ეს სახელი მათთვის გახდა გზა მამის ჭეშმარიტებისკენ. ვინაიდან მისმა მამამ ინება აღმოეფხვრა უმეცრება და დაერღვია სიკვდილი. ხოლო უმეცრების განქარვებით შესაძლებელი გახდა მისი შემეცნება. ამისთვის იქნა არჩეული მისი სურვილის შესაბამისად და ზენაარსი ძალის ხატად ადამიანი.
3. ეონები წარმოიშვნენ ოთხეულიდან. ამ ოთხებაში იყვნენ: ადამიანი და ეკლესია, სიტყვა და სიცოცხლე. ხოლო მათგან გამომავალი ძალები, ამბობენ, მოქმედებდნენო დედამიწაზე ჩამოსული იესუს დაბადებისას. სიტყვას ადგილს იკავებდა ანგელოზი გაბრიელი. სიცოცხლისას - სულიწმიდა, ადამიანისას - უზენაესის ძალა, ხოლო ეკლესიის ადგილს - ქალწული.
აი ასე, მარკოსთან მარიამის მიერ საკუთარი განგებულებით იშვება ადამიანი, რომელიც, როდსაც ის დედის წიაღს გადიოდა, მამამ აირჩია სიტყვის მეშვეობით, რათა ადამიანებს შეემეცნებინათ იგი. ხოლო როდესაც წყალზე მივიდა, მასზე მტრედის სახით გადმოვიდა ის, ვინც აღვიდა ზევით, და აღავსო თორმეტი რიცხვი, რომელსაც საკუთარ თავში აქვს თესლი მათი, ვინც მასთან ერთად არიან დათესილნი, ჩამოდიოდნენ და ამაღლდებოდნენ. ხოლო ყველაზე ქვენა ძალი, ამბობს მარკოსი, არის მამის თესლი, რომელსაც საკუთარ თავში ჰყავს მამაც და ძეც, ასევე მათ მიერ შემეცნებადი და სახელდაუდებელი ძალი მდუმარებისა, და ყველა ეონისა.
და ეს არის სული, რომელიც მეტყველებდა იესუს პირით, რომელიც საკუთარ თავს აღიარებდა კაცის ძედ და გამოავლინა მამა, გადმოვიდა იესუზე, და შეუერთდა მას. მაცხოვარმა, ამბობს იგი, რომელმაც განგებულებით დაარღვია სიკვდილი, წარმოაჩინა მამა. ამიტომაც სახელი - იესუ, არის ადამიანის სახელი, რომელიც განგებულებით მიეცა, მაგრამ მიეცა მსგავსადდ და ხატად იმისა, ვინც უნდა გადმოსულიყო ადამიანზე. შეითავსა რა იგი, იესუს საკუთარ თავში ადამიანის გარდა ჰყავდა თვით სიტყვა, მამა და გამოუთქმელი მდუმარება, ასევე ჭეშმარიტება, ეკლესია და სიცოცხლე.
4. ეს უკვე, ვაი რომ აღემატება ყოველგვარ სატირალ აღმოთქმას და გლოვის გამოხატვას. რადგან, ვინ არ შეიძულებს ცუდ მთხრობელსა და ასეთი სიცრუს შემოქმედს, როდესაც ხედავს ჭეშმარიტებას, რომელიც მარკოსმა ალფავიტის ასოებით აჭრელებულ კერპად გადააქცია? თუკი დასაწყისს მივუბრუნდებით, ელინების აღიარებით, მათ არცთუ დიდი ხნის წინ, კერძოდ, როგორც ამბობენ, გუშინ ან მესამე დღეს, ჯერ კადმოსისგან მიიღეს თექვსმეტი ასო, შემდეგ კი დროთა განმავლობაში თვითონ გამოიგონეს ხან აღმოთქმადი და ხან ორმაგი ასოები: ყველაფრის შემდეგ კი, როგორც ამბობენ, პალამიდმა მიუმატა მას გრძელი ხმოვნები.
ამრიგად, სანამ ბერძნებში ეს მოხდებოდა, ნუთუ არ იყო ჭეშმარიტება? რადგან შენი სწავლებით, მარკოს, ნუთუ ჭეშმარიტების სხეული კადმოსის წარმოშობაზე გვიანდელია და მისი წინამორბედებისაც; ნუთუ ის გვიანდელია იმათი, ვინც მიუმატეს ალფავიტს სხვა ასოები, და თვით შენზე გვიანდელიცაა, რადგან შენ მხოლოდ შენ მიერვე გამოცხადებული ე. წ. ჭეშმარიტება კერპად აქციე?
5. მაგრამ ვინ მოითმენს შენს ასეთ ყბედურ მდუმარებას, რომელიც სახელდაუდებელს სახელებს აძლევს, მოგვითხრობს გამოუთქმელზე და გამოუკვლეველზე, და იმის შესახებაც, ვისაც შენ უსხეულოსა და უხილავს უწოდებ; ამბობს, თითქოსდა ის ერთ-ერთი შედგენილი ცხოველია, დააღო პირი და წარმოთქვა სიტყვა, და ეს მისი სიტყვა, შემდეგში წარმომდგარის მსგავსად, უხილავის ხატი გახდა, თუმცა შედგტება ოცდაათი სტიქიონისგან და ოთხი მარცვლისგან. ამიტომაც, სიტყვის მსგავსად და მამაც, შენი თქმით, შედგება ოცდაათი სტიქიონისგან და ოთხი მარცვლისგან!
და კვლავ, ვინ დაითმენს, რომ შენ ღმრთის სიტყვას, შემოქმედს, ყოვლის შემქმნელსა და დამფუძნებელს, მოაქცევ სახეებსა და რიცხვებში: ხან ოცდაათში, ხან ოცდაოთხში, ხან ექვსში, ხლიჩავ მათ ნაწილებად, ჰყოფ ოთხ მარცვალზე და ოცდაათ სტიქიონზე; ყოვლის უფალი, რომელმაც ცანი დაამტკიცა, რვაას ოთხმოცდა რვა რიცხვის ქვეშ მოიაზრებ, თითქოსდა ის ალფავიტის მსგავსი იყოს. და მას, ყოვლისმომცველ მამას, რომელიც თავად შემოუსაზღვრელია, ჰყოფ ოთხეულად, რვიანად, ათეულად და თორმეტეულად; და ამგვარი გამრავლებების მეშვეობით განმარტავ გამოუთქმელ, გონებით მიუწვდომელ, როგორც თვითონაც ამბობ, მამის ბუნებას?
და ვისაც უსხეულოს და არსების უზიარებელს უწოდებს, მას განაკუთვნებ მრავალ ასოიან არსსა და იპოსტასს, სადაც ერთნი მეორეთაგან იშვებიან, და თვითონვე ხდებიან პირველზენაარსი ძალის ცრუ დედალოსად და ავ შემოქმედად. არსს, რომელსაც განუყოფელს უწოდებ, შენ ჰყოფ ყრუ, ხმოვან და ნახევრადხმოვან ბგერებად, მათგან თანხმოვნებს ცრუდ განაკუთვნებ მამას და მის აზრს, უკიდურეს გმობასა და უკეთურებაში აგდებ ყველას ვინც მოგენდო.
6. ამიტომაც სამართლიანად და შენი ასეთი კადნიერების საკადრისად მოგმართავდა შემდეგი სიტყვებით ღვთაებრივი მხცოვანი და ჭეშმარიტების მქადაგებელი:
კერპთა შემქმნელო და ზმანებებს მიცემულო მარკოს,დახელოვნებულო ვარსკვლავთმრიცხველო და მზაკვარო მისანო,სიცრუით სავსე შენი სწავლების დასამტკიცებლადვისაც ატყუებ, ნიშებსაც უჩვენებ, განდგომილი ძალის მიერ მონიჭებულთ შენთვის;ღმრთის წინააღმდეგ მზაკვრად ამხედრებულო;შენ, მამა შენი სატანა გაძლევს ყოველთვისქმნა ესოდენი სიცრუენი აზაზელის ანგელოზური ძალით.
ასე ამბობდა ღვთისმოსავი მხცოვანი. ჩვენ კი შევეცდებით მოკლედ გადმოვცეთ მარკოსიანთა "იდუმალთმხილველობის" დანარჩენი ნაწილები, მიუხედავად იმისა, რომ ვრცელია და დიდი ხნის განმავლობაში იყო დაფარული, რადგან ამგვარი სახით ყველასთვის მოხერხებული შეიქნას მათი მხილება.
თავი XVI
მარკოსიანელთა სულელური განმარტებანი
1. თავიანთ ეონთა წარმომავლობას, ცხვრების ხეტიალსა და მოპოვებას (ლკ. 15:4) რომ აერთიანებენ, ეს ადამიანები, ყველაფერი რომ რიცხვებამდე დაჰყავთ, უმეტეს საიდუმლოსაც ეპოტინებიან და ამტკიცებენ, რომ ყველაფერი შედგაო ერთისა და ორისგან; და იწყებენ რა თვლას ერთიდან ოთხამდე, წარმოქმნიან ათიანს; რადგან ერთი, ორი, სამი და ოთხი, ერთად შეკრებილნი, წარმოშობენ ეონთა ათეულს. ასევე ორიანი, ვრცელდება რა საკუთარი თავიდან ვიდრე ექვსიანამდე, კერძოდ: ორი, ოთხი და ექვსი, წარმოაჩენს თორმეტს. და კვლავ, თუკი მსგავსადვე დავითვლით ორიდან ათამდე, მივიღებთ ოცდაათიანს, რომელიც შეიცავს რვიანს, ათიანს და თორმეტიანს. ხოლო თორმეტიანს, რაკიღა ის შეიცავს ექვსიანს და თავის თანამგზავრად ჰყავს, ვნებას უწოდებენ; ამიტომაც, ამტკიცებენ, რომ, როდესაც გადახრა მოხდა თორმეტეულ რიცხვში, ცხვარი გვერდზე გადაიხარა და დაიკარგა, რადგან განდგომა მოხდა თორმეტეულიდან. ზუსტად ასევე იუწყებიან, რომ დაიღუპა ერთი ძალა, რომელიც განუდგა თორმეტეულს; და რომ ის - ანუ ქალი, რომელმაც დრაქმა დაკარგა, აანთო სანთელი და იპოვა დრაქმა (ლკ. 15:8). ასევე ამბობენ ნაშთიან რიცხვებზეც, კერძოდ: დრაქმასთან დაკავშირებით - ცხრას ასახელებენ, ხოლო ცხვრებთან დაკავშირებით - თერთმეტს, და ამბობენ, რომ ერთმანეთზე გადამრავლებით ისინი შობენ რიცხვს 99-ს, რადგან ცხრას თუ თერთმეტზე გავამრავლებთ იქნებაო ოთხმოცდა ცხრამეტი. ამიტომაც აქვსო სიტყვას αμην (ამინ) ეს რიცხვი.
2. არ დავიზარებ გაცნობო მარკოსიანელთა სხვა განმარტებათა შესახებაც, რათა მათი ნაყოფი ყველა მხრიდან შეაფასო. ასო η (იტა) ექვსიან ნიშანთან ერთად, როგორც პირველი ასოდან მერვე ადგილზე მყოფი, მათი აზრით, არის რვიანი. შემდეგ კვლავ, აითვლიან რა ასოებს იტამდე, ექვსიანი ნიშნის გარეშე, და უმატებენ რა ერთურთს, აჩვენებენ ოცდაათიანს; რადგან ვინც ასოთა ათვლას დიწყებს ალფადან, დაამთავრებს იოტათი, და ამ დროს გამოტოვებს ექვსიან ნიშანს, ამ ასოთა რაოდენოების შეკრებით მიიღებს რიცხვ ოცდაათს, რადგან დათვლის დროს ვიდრე ასო ε - ეპსილონამდე გამოდის თხუთმეტი, რომელსაც შემდეგ ემატება რიცხვი შვიდი, რაც გვაძლევს ოცდაორს, და თუ მას იტასაც მივუმატებთ, ანუ რვიანს, გამოდის საკვირველი ოცდაათიანი. ამით ისინი ამტკიცებენ, რომ რვიანი - ოცდაათი ეონის დედაა. რადგან რიცხვი ოცდაათი შედგება სამი ძალისგან, ის სამჯერ აღებული, წარმოქმნის ოთხმოცდაათს, რადგან სამჯერ ოცდაათი - ოთხმოცდაათია. და თვით სამება, სამჯერ საკუთარ თავზე გამრავლებული, წარმოშობს ცხრიანს.
ამრიგად რვიანი მათში წარმოშობს რიცხვ ოთხმოცდა ცხრამეტს. და რადგან მეთორმეტე განდრეკილმა ეონმა ზეცაში დატოვა თერთმეტი, ასეთ შემთხვევაში, როგორც ისინი ამბობენ, შესაბამისი ხატება ამ ასოებს შორის არის λ (ლამბდა), რადგან ლამბდას მეთერთმეტე ადგილი უკავია ასოებს შორის, და იგივე ასო ნიშნავს ოცდაათს; ამასთანავე ის უმაღლესი განგებულების მსგავსებაცაა, რადგან, თუკი ასოებს ალფადან ლამბდამდე, ლამბდას ჩათვლით, თანმიმდევრულად, რიცხვების მიყოლებით მივამატებთ ერთმანეთს ექვსიანის გარდა, მაშინ მივიღებთ რიცხვ ოთხმოცდაცხრამეტს.
ხოლო ლამბდა, რიგით მეთერთმეტე, ჩამოდიოდა თავისი მსგავსის საძიებლად, რათა აღევსო თორმეტი რიცხვი, და იპოვა რა იგი აივსო. ესო, ამბობენ, ჩანსო თვით ასოს გარეგანი მოხაზულობითაც; რადგან ლამბდა, როგორც თავისი მსგავსის საძებნელად ჩამოსული, და მისი მპოვნელი, რომელმაც ის თავისთან აიყვანა, აღავსებს მეთორმეტო ასოს, ანუ ასო μ (მი) შედგებაო ორი ლამბდასგან (λλ). ამიტომაც ისინი, როგორც ამბობენ, "ცოდნის" მეშვეობით გაურბიან ოთხმოცდაცხრამეტის ქვეყანას, უკმარობას (υστερημα), მარცხენა ხელის სახეს, და მისდევენ ერთიანს, რომლის მიმატება ოთხმოცდაცხრამეტისადმი გადააადგილებს მათ მარჯვენა ხელზე.
3. კარგად ვიცი, ჩემო მეგობარო, ბევრს იცინებ ამ სისულელეზე. მაგრამ გლოვის ღირსნი არიან ისინი, ვინც ასეთ ღვთისმოსაობას და ჭეშმარიტად გამოუთქმელი ძალის სიდიადეს, ღმრთის განგებულებას ასე ცივად და ძალადობრივად ანგრევენ ალფას და ვიტას, ასევე რიცხვების მეშვეობით.
ვინც გამოეყოფა ეკლესიას და მიჰყვება ბებიების ზღაპრებს, ჭეშმარიტად თვითგანსჯილნი არიან, რომელთაც, როგორც პავლე გვიბრძანებს, "ერთი თუ ორი შეგონების შემდეგ" უნდა განვეშოროთ (ტიტ. 3:10). ხოლო უფლის მოწაფემ იოანემ კიდევ უფრო გააძლიერა მათი გაკიცხვა, და გვირჩია არ მივკარებოდით მათ, რადგან: "ვინც მათ მოიკითხავს, მათ ბოროტ საქმესაც ეზიარება" (შეად. 2 ინ. 1:10). და სამართლიანადაც, რადგან "არ არის მშვიდობა, ამბობს უფალი, ბოროტეულთათვის" (ეს. 48:22).
ხოლო ეს ადამიანები ყოველგვარ უკეთურებაზე უკეთურნი არიან, რადგან ცისა და მიწის შემოქმედზე, ერთ ყოვლისმპყრობელ ღმერთზე, რომლის გარდა სხვა ღმერთი არ არის, ისე ლაპარაკობენ თითქოსდა ის წარმომდგარი იყოს ნაკლოვანის მიერ, და თანაც ისეთი ნაკლოვანის მიერ, რომელიც ყოფიერებაში სხვა ნაკლოვანებამ მოიყვანა, ასე, რომმათი აზრით, - ის მესამე ნაკლოვანების წარმონაქმნად წარმოუდგენიათ.
ნამდვილად საჭიროა ამ აზრის უარყოფა და შეჩვენება; ნამდვილად საჭიროა მათგან გაქცევა, და ცოდნა იმისა, რომ, რაც უფრო მყარად დგანან თავიანთ გამონაგონზე და ხარობენ მისით, მით უფრო ავლენენ საკუთარ თავში რვა ბოროტ სულთა მოქმედებას. როგორც გიჟები უფრო და უფრო იცინიან და ძლიერებად მოსჩანან, და ყველაფერს ჯანმრთელებივით აკეთებენ, ზოგჯერ კი მათზე მეტადაც, მაგრამ უარეს მდგომარეობაში ვარდებიან, ამის მსგავსადვე არიან ესენიც, - რაც უფრო ბჭობენ სიბრძნეზე, და მეტისმეტად დაძაბულები ფიტავენ თავიანთ ძალებს, მით ნაკლებ სიჯანსაღეს ავლენენ საკუთარი ცნობიერებით.
რადგან როდესაც გამოვა უგუნურების უკეთური სული, და იპოვის მათ უსაქმურად, არა ღმრთისთვის, არამედ მიწიერი ინტერესებისთვის, "მოიყვანს შვიდ სხვა სულსაც, მასზე უბოროტესს; შევა და დაემკვიდრება იქ..." (მთ. 12:45) და ამ ადამიანებს შთააგონებს აზრს, რომ ისინი შემძლენი არიან მიწვდნენ იმას, რაც ღმერთს ზემოთაა, და მოამზადებს მათ უკიდურესი განადგურებისთვის, მათში უგუნურების რვა სულს დაამკვიდრებს.
თავი XVII
მარკოსიანთა თეორია, რომ საგნები შექმნილნი არიან უხილავ საგანთა ხატად
1. მინდა კიდევ გითხრა, თუ რას ამბობენ ისინი თვით ქმნილებაზე, რომელიც, თურმე დედისეული მოწყობით აღასრულა დემიურგმა - მისგან უცნობლად, - უხილავ საგანთა ხატად. პირველადო, ამბობენ ისინი, უმაღლესი ოთხეულის ხატად მოყვანილ იქნა ოთხი სტიქია: ცეცხლი, წყალი, მიწა და ჰაერი; და თუკი მათ მივამატებთ მათსავ ქმედებებს, როგორიცაა სითბო და სიცივე, სიმშრალე და სინოტივე, ისინი წარდგებიან რვიანის ზუს გამოხატულებად.
შემდეგ ისინი ითვლიან ათ ძალას შემდეგი სახით: შვიდი მრგვალსახოვანი სხეული, რომელსაც ზეცას უწოდებენ, შემდეგ მათი გარემომცველი წრე, რომელსაც მერევე ცად ხმობენ, ამის ზემოთ კი მზე და მთვარეა. ესენი, რიცხვით ათი, ამბობენ, წარმოადგენენო უხილავი ათეულის ხატებას, რომლებიც წარმოიშვნენ სიტყვისა და სიცოცხლისგან.
თორმეტეულით აღინიშნება ე. წ. ზოდიაქოს წრეები; რადგან მისი თორმეტი ნიშანი, მათი თქმით, წარმოადგენს საკმაოდ ნათელ მსგავსებას ადამიანისა და ეკლესიის ქალიშვილისა - თორმეტეულისა. მათი თქმით, იმისთვის, რათა ქვეყნიერების საკმაოდ სწრაფი ბრუნვა ზომიერი იყოს, ისინი შეკავშირებულნი არიან ზენა ცასთან, რომელიც თავისი სიმძიმით ანელებს ყოველივეს სწრაფ ტრიალს, და თავისივე შემოვლას ნიშნიდან ნიშნამდე ოცდაათი წელიწადი უნდება. აქედან გამომდინარე მას უწოდებენ იმ ზღვრის ხატებას, რომელიც აკავებს მათ მიერ აღიარებულ და სახელთა რიცხვის მიხედვით ოცდამეათეს, ანუ დედას.
მათი თქმით, მთვარე, რომელიც თავის ცას ოცდაათ დღეში შემოივლის, ამ დღეებით ოცდაათი ეონის რიცხვს გამოხატავს. და მზეც, რომელიც აღასრულებს თავის შემოვლას და ადრინდელ ადგილს უბრუნდება წრეში, თორმეტი თვით ნათლად უთითებს თორმეტეულზე. და დღეებიც, რომელთაც თავიანთ საზღვრად ოცდაოთხი საათი გააჩნიათ, უხილავი თორმეტეულის ხატებას წარმოადგენენ. ასევე საათიც, მათი თქმით, დღის მეთორმეტედი ნაწილია, აგებულია ოცდაათი ნაწილისგან ოცდაათეულის ხატებად. ხოლო თვით ზოდიაქალური წრის შემოწირულობა სამას სამოცი ნაწილისგან შედგება, რადგან ზოდიაქოს ყოველ ნიშნას ოცდაათინაწილი გააჩნია; აი ასეო, ამბობენ ისინი, ამ წრეში დაცულია კავშირის ხატება, რომელიც არსებობს თორმეტეულსა და ოცდაათეულს შორის.
გარდა ამისა, ისინი დედამიწის შესახებაც ამბობენ, რომ ის გაყოფილია თორმეტ სარტყელად, და რომ ყოველ სარტყელში პირდაპირი მიმართულებით შემოდის რა ზეციური ძალა და შობს რა ძალის შესაბამის წარმონაქმნს, გავლენას ახდენს მასზე, რაც საკმაოდ ნათლად წარმოაჩენს თორმეტეულსა და მის შვილებს.
2. მეტიც, ისინი ამბობენ, რომ დემიურგი, რომელმაც ისურვა უზენაესი რვიანის უსასრულობის, მარადისობის, უსაზღვრობისა და ზედროულობის მსგავსების შექმნა, ვერ შეძლო რა მარადისობაში მისი მუდმივი ყოფნის გამოხატვა, რადგან თვითონაა უკმარობის ნაყოფი, მისი მარადიულობა დროსა და ვადებზე, მრავალწლოვან რიცხვებზე გადაიტანა, რადგან იზრახავდა დროთა სიმრავლეში ექმნა მისი უსასრულობის მსგავსება. ამის შედეგადო, ამბობენ ისინი, რადგან ჭეშმარიტება მიეფარა მისგან, ის შეუდგა სიცრუეს, რის გამოც მისი საქმე, დროთა აღსრულების შემდეგ, დაექვემდებარებაო ნგრევას.
თავი XVIII
ადგილები მოსედან, რომლებსაც ამახინჯებენ ერეტიკოსები მათი შეხედულებების დასამტკიცებლად
1. ამასთან, როდესაც ისინი ლაპარაკობენ ამას ქმნილებაზე, ყოველი მათგანი, ძალისაებრ მათისა, ყოველდღიურად შობს რაღაც ახალს; რადგან მათში უკვე სრულყოფილად აღარ მიიჩნევა ის, ვინც არ წარმოქმნის რაიმე ასეთ დიად სიცრუეს. მაგრამ აუცილებელია ვაჩვენოთ, რომ ისინი წინასწარმეტყველთა წერილის თავისებურად გარდაქმნიან, და ამითაც იმხილებიან. მოსეო, ამბობენ ისინი, იწყებს რა მსჯელობას ქმნილებაზე, პირდაპირ დასაბამშივე უთითებსო ყოველივეს დედაზე სიტყვებით: "დასაბამში ღმერთმა შექმნა ცა და მიწა" (დაბ. 1:1).
ახსენა რა ოთხი: ღმერთი და დასაბამი, ცა და მიწა, ის, როგორც ამბობენ, უთითებსო მათ ოთხეულზე. და აჩვენებს რა მათ უხილავობას და დაფარულობას ამბობს: "მიწა იყო უხილავი და განუმზადებელი" (დაბ. 1:2). ხოლო მეორე ოთხეულზე, რომელიც შვა პირველმა ოთხეულმა, მათი აზრით მაშინ ითქვა, როდესაც უფსკრული და ბნელი ახსენა, მათში კი წყალი და სული, რომელიც წყლებს ზემოთ იძვროდა.
ოთხეულის შემდეგ შეგვახსენებს რა ათეულზე, ახსენებს: ნათელს, დღეს და ღამეს, მყარს, მწუხრს და, ე. წ. განთიადს ხმელეთს და ზღვას, და კიდევ მცენარეულს, მეათე ადგილზე კი ხეს; მაშ, ამ ათი სახელწოდებით ის ათ ეონზე უთითებს. ხოლო თორმეტეულის ძალა მასში გამოსახულია შემდეგნაირად: ის ამბობს მზესა და მთვარეზე, ვარსკვლავებსა და დრო-ჟამზე, წლებსა და ვეშაპებზე, თევზებსა და ქვეწარმავლებზე, ფრინველებსა და ოთხფეხებზე, მხეცებსა და ყველაფრის ბოლოს - ადამიანზე.
ამრიგად, მათი სწავლებით, სულმა მოსეს მიერ გამოთქვა ოცდაათეული. მაგრამ ადამიანიც, რომელიც ჩვენი გარეგანი ძალის ხატად შეიქმნა, საკუთარ თავის მოიცავს ერთი წყაროს ძალას; ის მოქცეულია თავის ტვინის სფეროში, და მისგან უმაღლესი ოთხეულის ხატად გამომდინარეობს ოთხი ძალა, რომელთაც ეწოდებათ: ერთს - მხედველობა, მეორეს - სმენა, მესამეს - ყნოსვა, მეოთხეს - გემოვნება.
ხოლო რვიანიო, ამბობენ, ადამიანში ასეაო წარმოდგენილი: მას აქვს - ორი სმენა, ამდენივე მხედველობა, კიდევ ორი საყნოსელი, და ორმაგი გემოვნება: მწარე და ტკბილი. ხოლო მთლიანი ადამიანი, მათი სწავლებით, მოიცავს მთელ ოცდაათეულობას. კერძოდ: ხელებზე და ფეხებზე ის ათ-ათ თითს ატარებს, ხოლო მთელსხეულში, რომელიც თორმეტ წევრად იყოფა - თორმეტეულს. სხეულს ისინი ასე ჰყოფენ, ასეა განყოფილი მათში ჭეშმარიტების სხეულიც, რომლის შესახებაც ზემოთ უკვე ვილაპარაკეთ. რვიანი, როგორც გამოუთქმელი და უხილავი, შიგნეულობაშია დაფარული.
2. კიდევო, ამტკიცებენ ისინი, დიდი მნათობი - მზე ყოფიერებად მეოთხე დღეს მოვიდა, რითაც ოთხეულზეაო მინიშნება. მოსეს მიერ მოწყობილი კარვის ფარდები, რომლებიც მოქსოვილი იყო ჰიაკინთის, პორფირის, ძოწეულის და ბისონისგან (გამ. 26:1), მათი აზრით აჩვენებდნენ იგივე ხატებას. მღვდლის სამკერდული, რომელიც გამშვენებული იყო ოთხი რიგი ძვირფასი თვლებით (გამ. 28:17-20), როგორც ისინი ამტკიცებენ, აღნიშნავენ ოთხეულს. და თუკი წმიდა წერილში არსებობს რაიმე ისეთი, რაც კი შეიძლება დავიყვანოთ ოთხამდე, იმაზე ამბობენ, რომ მას ადგილი ჰქონდა მათი ოთხების გამო. რვიანი კი ასეა მითითებული: ადამიანიო, ამბობენ, შეიქმნაო მერვე დღეს; რადგან ისინი ხან ამბობენ, ადამიანი მეექვსე დღეს შექმნილიაო, ხან მერვე დღესო; მათი აზრით მეექვსე დღეს შეიქმნა მიწიერი ადამიანი, მერვე დღეს კი - ხორციელი, - რადგან ეს მათში განსხვავებულია. ზოგიერთი ფიქრობს, რომ სხვა არის ორსქესა ადამიანი, რომელიც ღმრთის ხატად და მსგავსად შეიქმნა, და ეს არის - სულიერი კაცი, ხოლო სხვაა ის ადამიანი, რომელიც მიწისგან შეიქმნა.
3. წარღვნის წინ კიდობნის მოწყობას, რომელშიც შევიდა რვა ადამიანი (დაბ. 6:18; 1 პეტ. 3:20), ამბობენ, საკმაოდ ნათლად უთითებსო მაცხოვნებელ რვიანზე. იგივეს აღნიშნავსო დავითიც მით, რომ ის შობით მერვეა თავის ძმათა შორის (1 მეფ. 16:10). და კიდევ წინადაცვეთა, რომელიც მერვე დღეს აღსრულდებოდა (დაბ. 17:12), უთითებსო ზენა რვიანის წინადაცვეთას. და საერთოდ ყველაფერი, რაც კი წერილში არის ისეთი, რაც შეიძლება რვიანზე უთითებდეს, მათ მიერ გამოყენებულია რვიანის საიდუმლოს სამტკიცებლად.
ათეულიცო, ამბობენ, აღინიშნებაო ხალხთა ათეულით, რომელთა ფლობა ღმერთმა აღუთქვა აბრაამს (დაბ. 15:19), და სარას ის განკარგულებაც, რომლის მიხედვითაც ათი წლის შემდეგ აძლევს აბრაამს თავის მხევალ აგარს, რათა შვილები შესძენოდა მისგან(დაბ. 16:2-3), იმავეზე უთითებსო. მათი აზრით, უხილავ ათეულზე მიანიშნებენ: აბრაამის მონა, რომელიც წარაგზავნეს რებეკასთან, რომელმაც ჭასთან მისცა მას ათბეკაყიანი სამაჯური (დაბ. 24:22), და მისი ძმები, რომლებიც მას აკავებდნენ ათი დღე (დაბ. 24:55), კიდევ იერობოამი, რომელმაც მიიღო ათი ბაირაღი (3 მეფ. 11:35), ასევე კარვის ათი ფარდა (გამ. 26:1), და ბოძები, რომელთა სიმაღლე იყო ათი წყრთა (გამ. 36:15-17), იაკობის ათი ძე, რომლებიც პირველად გაიგზავნენ ეგვიპტეში ხორბლის საყიდლად (დაბ. 42:3) და ათი მოციქული, რომელთაც გამოეცხადა უფალი თავისი აღდგომის შემდეგ თომას არყოფნაში (ინ. 20:24). აი ეს ყველაფერი, მათი აზრით, გამოხატავენ უხილავ ათეულს.
4. ხოლო თორმეტეულზე, რომლიდანაც მომდინარეობდა უკმარობის ვნების საიდუმლო, რომელი ვნებისგანაც, მათი აზრით, მოეწყო ყოველი ხილული, ამბობენ, რომ ის ყველგან აშკარად არის გამოხატული. ასე, მაგალითად, მათი თქმით, იაკობის თორმეტი ძე (დაბ. 35:22), რომელთაგანაც წარმოიშვა თორმეტი ტომი, და თორმეტი ქვა (გამ. 28:22), ასევე თორმეტი სვეტი, და თორმეტი ქვა, რომელიც დადო მოსემ მთის ძირში (გამ. 24:4), ასევე თორმეტი ქვა, რომელიც იესუ ნავეს ძემ ჩადო მდინარეში (ნავ. 3:12), და სხვა თორმეტი, რომლებიც დაიდო მდინარის გაღმა (ნავ. 4:20), და აღთქმის კიდობნის ამწევნი (ნავ. 3:12), ასევე ილიას მიერ ყოვლადდასაწველისთვის დადებული თორმეტი ლოდი (3 მეფ. 18:31), და მოციქულთა რიცხვი - და საერთოდ ყველაფერი, რომელიც შეიცავს თორმეტს, გამოხატავს მათეულ თორმეტეულს.
ხოლო ყოველივე ამის გამაერთიანებლად, ე. წ. ოცდაათეულს, ისინი ჰპოვებენ ნოეს კიდობნის სიმაღლეში, რომელიც ოცდაათი წყრთისა იყო (დაბ. 6:15); სამუელში, რომელმაც საული ოცდაათი წვეული კაცის თავში რომ დასვა (1 მეფ. 9:22); დავითში, როდესაც ის ოცდაათი დღე იმალებოდა ველში (1 მეფ. 20:5), და იმ ოცდაათში, რომლებიც მასთან ერთად შევიდნენ გამოქვაბულში, და იმაშიც, რომ წმიდა კარავი სიგრძეში ოცდაათი წყრთისა იყო (გამ. 26:8); და მრავალი სხვაც, რასაც კი ჰპოვებენ ისინი, რაც რიცხობრივად ტოლია მათი სწავლების, უყვართ მიამატონ თავიანთ ოცდაათეულს.
თავი XIX
ადგილები წერილიდან, რომელიც მოჰყავთ მწვალებლებს იმ აზრის დასამტკიცებლად,
თითქოსდა მამა ქრისტემდე უცნობი იყო
1. აუცილებლად მიმაჩნია ამ ყველაფერს მივამატო ისიც, თუ როგორ ამახინჯებენ ისინი წერილს და ცდილობენ დაარწმუნონ მსმენელნი თავიანთი პირველმამის შესახებ, რომელიც ქრისტეს მოსვლამდე არავინ უწყოდა, და ეს იმისთვის, რათა აჩვენონ, თითქოსდა ჩვენი უფალი იუწყება სხვა მამის, და არა ამ სამყაროს შემოქმედის შესახებ, რომელსაც, როგორც უკვე ვთქვით, ისინი უკეთურად ნაკლულოვანების ნაყოფს უწოდებენ. ამიტომაც ესაიას სიტყვებს: "ისრაელმა მე არა მიცნო და ჩემმა ერმა არ გულისხმა-მყო" (ეს. 1:3), ისე ამახინჯებენ, თითქოსდა ისინი უხილავი სიღრმის უცოდინრობაზე იყოს ნათქვამი. ასევე ოსიას გამონათქვამს: "რადგან არ არის ჭეშმარიტება, არც სიქველე, არც ღვთის შემეცნება ქვეყანაზე" (ოს. 4:1) ძალდატანებით უკავშირებენ იმავე საგანს. და კვლავ, სიტყვებს: "არავინაა გამგები: არავინ ეძებს ღმერთს. არ არის მქნელი კეთილისა, ერთიც არ არის" (რომ. 3:11; ფსალმ. 13:3), სიღრმის უცოდინრობასთან მიმართებაში განმარტავენ. და მოსეს სიტყვებიდანაც: "ვერ შეძლებ ჩემი პირის ხილვას, რადგან ისე ვერ მიხილავს ადამიანი, რომ ცოცხალი დარჩეს" (გამ. 33:20), ამტკიცებენ, თითქოსდა მასაც იგივე დამოკიდებულება ჰქონდეს მათსავ სიღრმესთან.
2. რადგან ცრუობენ და ამბობენ, რომ შემოქმედი თვალსაჩინო იყო წინასწარმეტყველთათვის; ხოლო სიტყვები: "ისე ვერ მიხილავს ადამიანი, რომ ცოცხალი დარჩეს", მათი აზრით ნათქვამია ყველასთვის უცნობი და უხილავი სიდიადისთვის.
სიტყვები: "ვერ მიხილავს ადამიანი" უხილავ მამაზე და ყოველივეს შემოქმედზე რომ არის ნათქვამი, ეს ყოველი ჩვენთაგანისთვის ნათელია; ხოლო იმას, რომ ეს სიტყვები ითქვა არა მათ მიერ გამოგონილ სიღრმეზე, არამედ შემოქმედზე (του Δημιουργου) - ის კი უხილავი ღმერთია, - ჩვენი განსჯის გაგრძელებაში ვაჩვენებთ. კიდევ ისინი ამბობენ თითქოსდა დანიელიც იმასვე უთითებდეს, როდესაც, როგორც უცოდინარი, ანგელოზს იგავთა განმარტებას ეკითხებოდა, ხოლო ანგელოზი, მალავს რა მისგან სიღრმის უდიდეს საიდუმლოს, ეუბნება: "წადი, დანიელ, რადგან ეს სიტყვები საიდუმლოდ შენახული და დაბეჭდილიაო ბოლო ჟამამდე, ვიდრე მრავალი განიწმიდება, განსპეტაკდება და გამოიბრძმედება" (დან. 12:9-10), და საკუთარ თავს ტრაბახით ამ განწმენნდილებად და განსპეტაკებულებად მიიჩნევენ.
თავი XX
მწვალებელთა მიერ მითითებული აპოკრფიული წიგნები
1. მეტიც, უგულისხმო და წმიდა წერილის არმცოდნე ადამიანების შესაცდენად მოჰყავთ უთვალავი რაოდენობის აპოკრიფული და ყალბი ნაწერები, რომლებიც თვითონ შეადგინეს. სხვათა შორის შეიწყნარებენ იმ ყალბ თქმულებასაც, თითქოსდა, უფალი, სიყრმეში, როდესაც წერა-კითხვას სწავლობდა და მასწავლებელმა ჩვეულებისამებრ უთხრა მას: თქვი - ალფა, უპასუხა: ალფა; შემდეგ, როდესაც მასწავლებელმა უბრძანა ეთქვა: ვიტა, უფალმა უპასუხა: ჯერ შენ მითხრა, რა არის ალფა და მერე გეტყვი მე რა არის ვიტა. და ამას ისე ხსნიან, რომ მხოლოდ მან (უფალმა) იცის მიუწვდომელი, რომელზეც ალფას სახით მიუთითა.
2. ასევე სახარების ზოგიერთ ადგილებს ისინი მათთვის ჩვეული მეთოდით ამახინჯებენ, მაგალითად, თორმეტი წლის უფლის პასუხი დედისადმი, "ნუთუ არ იცით, რომ მამაჩემთან მმართებს ყოფნა?" (იხ. ძვ. ქართ.: "არა უწყითა, რამეთუ მამისა ჩემისა თანა ჯერ-არს ჩემი ყოფაჲ?" – "აპოკ." რედ.) (ლკ. 2:49), და აქაცო, ამბობენ, მან აუწყა მათ მამის შესახებ, რომელიც არ უწყოდნენ. და სწორედ ამიტომაცო წარაგზავნაო მოწაფეები ისრაელის თორმეტ ტომთან, რათა მათთვის უცნობი მამა ექადაგათ. ასევე ამბობენ, რომ მას, ვინაც უთხრა მას: "კეთილო მოძღვარო...", უპასუხა: "რატომ მიწოდებ კეთილს? არავინაა კეთილი, გარდა ერთის - ზეციური ღმრთისა" (მკ. 10:17; მთ. 19:16-17); ზეცად კი მოცემულ შემთხვევაში ეონები იწოდებიან. და მით, რომ არ უპასუხა მათ, რომლებიც ეუბნებოდნენ: "რომელი ძალით იქმ ამას?" (ლკ. 20:2), შებრუნებული კითხვით დააბნია ისინი, რითაც, მათი (ანუ მწვალებლების - "აპოკ." რედ.) განმარტებით უფალმა აჩვენა მამის გამოუთქმელობა, - სწორედ მით, რომ არაფერი თქვა. და კიდევ გამოთქმაში: "მრავალგზის მსურდა გამეგო ერთი ამ სიტყვათაგან, მაგრამ არავინ იყო მთქმელი", ამბობენ, სიტყვით - "ერთი" მიანიშნებს ერთ ჭეშმარიტ ღმერთს, რომელიც არ იცოდნენ. და კიდევ, როდესაც მიუახლოვდნენ იერუსალიმს, იტირა მის გამო და თქვა: "დღევანდელ დღეს მაინც გცოდნოდა, რა მოგანიჭებს მშვიდობას! მაგრამ ამჟამად დაფარულია ეს შენს თვალთაგან" (ლკ. 19:42), სადაც სიტყვით "დაფარულია" სიღრმის იდუმალებაზე მიუთითა. ამასვე ნიშნავსო სიტყვები: "მოდით ჩემთან ყოველი მაშვრალნი და ტვირთმძიმენი, და მე მოგიფონებთ თქვენ. ... და და ისწავლეთ ჩემგან..." (მთ. 11:28, 29), ამით იუწყა ჭეშმარიტების მამის შესახებ, რადგან შეჰპირდა, რომ ასწავლიდა მათ იმას, რაც არ იცოდნენ.
3. მაგრამ უზენაეს და თითქოსდა ყველაფრის დამაგვირგვინებელ მტკიცებულებად თავიანთი ვარაუდებისა ისინი მიიჩნევენ სიტყვებს: " აღგიარებ, მამაო, ცისა და მიწის უფალო, ვინაიდან ბრძენთა და გონიერთ დაუფარე ყოველივე ეს, და გაუცხადე ჩვილ ბალღებს. დიახ, მამაო, ასე კეთილინებე შენ. ყველაფერი მამისაგან მომეცა მე და არავინ იცის ძე, გარდა მამისა; და არც მამა იცის ვინმემ, გარდა ძისა და იმისა, ვისთვისაც ძე ინებებს მის გამოცხადებას" (მთ. 11:25-27). მათი აზრით, ამ სიტყვებში უფალი ცხადად აჩვენებს, რომ მათ მიერ გამოგონილი მამა ჭეშმარიტებისა ქრისტეს მოსვლამდე არავინ არასოდეს იცოდა; და სურთ ამტკიცონ, რომ შემოქმედი ყოველთვის ყველასთვის ცნობილი იყო, ეს კი უფალმა (ქრისტემ) ყველასთვის უცნობი მამისთვის თქვა, რომელსაც ისინი იუწყებიან.
თავი XXI
მარკოსიანელთა აზრი გამოსყიდვის შესახებ
1. რაც შეეხება მათ გადმოცემას "გამოსყიდვაზე", ის უხილავი და მიუწვდომელია, როგორც დედა გარეშემოუწერელისა და უხილავისა. ამიტომაც, როგორც არამუდმივი, შეუძლებელია მარტივად და ერთი სიტყვით გამოითქვას, რადგან ყოველი მათგანი ისე ასწავლის, როგორც მოისურვებს; რამდენიც არის ამგვარად მოაზროვნეთა რაოდენობა, იმდენივეა გამოსყიდვაც. და ეს სახეც სატანის მიერ არის შთაგონებული ნათლობის უარსაყოფად, რომლითაც ავღორძინდებით ღმრთისთვის, და მთელი ქმნილების უარსაყოფადაც, რასაც ვაჩვენებ საჭირო ადგილას, როდესაც მათ უარყოფას შევუდგები.
2. ისინი ამბობენ, რომ გამოსყიდვა აუცილებელია სრულყოფილი ცოდნის მიმღებთათვის, რათა აღორძინდნენ ყოველზე აღმატებულ ძალამდე; რადგან სხვაგვარად შეუძლებელიაო პლირომის შიგნით შესვლა, რადგან სწორედ ეს გამოსყიდვა ქვედაამხობს მათ უსფკრულის სიღრმეებში.
ხილული იესუს ნათლობა, როგორც ისინი ამტკიცებენ, აღსრულდება ცოდვათა მისატევებლად, ხოლო მასში გარდამომავალი ქრისტეს გამოსყიდვა - სრულყოფილების მისაღწევად; და პირველი - მშვინვიერია, მეორე კი - სულიერი. იოანეს იუწყა სინანულის ნათლობა, ხოლო ქრისტეს მიერ გამოსყიდვა მოტანილია სრულყოფილებისთვის. და მის შესახებ ის ამბობს: "ნათლისღებით მმართებს ნათლისღება, და როგორ ვეწამები, ვიდრე აღსრულდება" (ლკ. 12:50). და ზებედეს ძეთაც, ამბობენ, როდესაც მათმა დედამ უფალს სთხოვა დაესვა ისინი მარჯვნივ და მარცხნივ ცათა სასუფეველში, მან (ქრისტემ) შესთავაზა ეს გამოსყიდვა, და უთხრა: "შეგიძლიათ ნათლობით, რომლითაც მე ვინათლები, მოინათლოთ?" (მკ. 10:38). და პავლეცო, ამბობენ, მრავალგზის ნათლად უთითებდაო ქრისტე იესუში გამოსყიდვას; და სწორედ ამ გამოსყიდვას ისინი გადმოსცემენ სხვადასხვანაირად და ერთმანეთთან შეუთანხმებლად.
3. მათგან ერთნი აწყობენ საქორწილე წვეულებას და ასრულებენ საიდუმლოს, სადაც იდუმალ სიტყვებს წარმოთქვამენ განდობილებზე და ამბობენ, რომ რასაც ასრულებენ ეს სულიერი ქორწინებაა, მსგავსად ზეციერთა შერწყმისა. სხვები წყალთან ჩაჰყავთ (მოსანათლავები) და, ნათლობისას ასე ამბობენ: "სახელითა უხილავისა მამისა ყოვლისათა, ყოვლის დედისა, ჭეშმარიტებისა, - რომელიც გადმოვიდა ქრისტეში, - ერთობისა, გამოსყიდვისა და ძალებთან ურთიერთობისა". სხვები, მთლად რომ გააოგნონ განდობილნი რაღაც ებრაულ სიტყვებს ბუტბუტებენ, კერძოდ: ვასემა ხამოსი ვაზანორა მისტადია რუადა კუსტა ვავოფორ კალახფი. ამ სიტყვების განმარტება ასეთია: "მოვუწოდებ მას, რაც მამის ყოველ ძალას აღემატება, რაც იწოდება ნათლად, ნეტარ სულად და სიცოცხლედ, რადგან შენ მეფობდი სხეულში".
არიან კიდევ ისეთები, რომლებიც გამოსყიდვას ასე აჟღერებენ: "დაფარული სახელი ყოველგვარი ღვთაებისგან, უფლობისგან და ჭეშმარიტებისგან, რომელშიც შეიმოსა იესუ ნაზარეველი ქრისტეს ნათელის სიცოცხლეში, - ქრისტეში რომელიც ცხოვრობს სულიწმიდით, ანგელოზთა გამოსყიდვად. გამოსყიდვის სახელია: "მესია უფარეგ ნამემფსემან ქალდეაი მოსომიდაზა აკფრანე ფსაუა ისუ ნაზარია".
ამ სიტყვების ახსნა ასეთია: "ქრისტეში არ განყვოფ ორს, გულს და მოწყალე ზეციურ ძალას; დე მისარგებლოს მე შენმა სახელმა, მაცხოვარო ჭეშმარიტებისა". და ამ სიტყვებს წარმოთქვამენ თვით საიდუმლოს აღმასრულებელნი. ხოლო ის, ვისზეც ის წარმოითქმება, პასუხობს: "მე განვმტკიცდი და გამოსყიდულ ვარ და გამოვისყიდი ჩემს სულს წუთისოფლისგან და ყოველივესგან, რაც მასშია, იაოს სახელით, რომელმაც გამოისყიდა მისი კუთვნილი სული ქრისტე ცოცხალის გამოსასყიდად". შემდეგ, იქ დამსწრენი ამბობენ: "მშვიდობა ყოველთა, რომელზეც ეს სახელი განისვენებს". ამის შემდეგ განდობილს ბალზამის წვენს სცხებენ და ამბობენ, რომ ეს საცხები ყოველგვარ კეთილსურნელებაზე აღმატებული საცხების სახეა.
4. ზოგიერთი მათგანი კი ამბობს, რომ წყალზე გასვლა - ზედმეტი საქმეა, ამიტომ შეურევენ რა ერთმანეთს ზეთსა და წყალს, წარმოთქვამენ ზემოთხსენებული სიტყვების მსგავს რამეს, განდობილებს თავზე დაასხამენ, და ამას უწოდებენ გამოსყიდვას. მაგრამ ბალზამს ისინიც სცხებენ. არიან ისეთებიც, რომლებიც უარყოფენ ყოველივე ამას და ამბობენ, რომ დაუშვებელია გამოუთქმელი და უხილავი, აზრმიუწვდომელი და უხორცო ძალის საიდუმლო აღსრულდეს ხილულ და ხრწნად ქმნილებათა დახმარებით; და რომ სრულყოფილი გამოსყიდვა ეს არის თვით გამოუთქმელი დიდების შემეცნება. რადგან უკმარობა და ვნება წარმოიშვნენ უმეცრებისგან, ხოლო ცოდნა ანგრევს ყველაფერს, რაც უმეცრებისგანაა, ამიტომაც ცოდნა არისო კიდევაც შინაგანი კაცის გამოსყიდვა. და ის არა ხორციელია, რადგან ხორცი ხრწნადია, და არც მშვინვიერია, რადგან მშვინვაც - უკმარობისგან არის და წარმოადგენს სულის ერთგვარ საბინადროს; ამიტომაც გამოსყიდვა სულიერი უნდა იყოს. ცოდნით კი გამოისყიდება შინაგანი, სულიერი კაცი, და ისინი კმაყოფილნი ხდებიან ყოველივეს შემეცნებით. აი ასეთი გამოსყიდვა არისო ჭეშმარიტი.
5. სხვები კიდევ გამოსყიდვას აღასრულებენ მომაკვდავზე მათი გარდაცვალების მომენტში; თავზე ასხამენ ზეთსა და წყალს ან წყალთან შერეულ ზემოთხსენებულ საცხებს და დამოწმებულ მოწოდებებს იყენებენ იმისთვის, რათა ისინი (გარდაცვალებულნი - "აპოკ." რედ.) მიუწვდომელნი გახდნენ საწყისთა და ხელმწიფებათათვის, რათა მათი შინაგანი კაცი ზეცად აღვიდეს უხილავთან, მაშინ როდესაც მათი სხეულები ქმნილებებთან რჩებიან წუთისოფელში, სული კი გადადის დემიურგთან. ასევე ასწავლიან, რომ სიკვდილის შემდეგ, როდესაც ხელმწიფებებთან მივლენ, წარმოთქვან ასეთი სიტყვები: "მე ვარ ძე მამისგან, რომელიც წინარეარსებულია, ძე კი იმაშია, ვინც წინარეარსებობს. მე მოვედი რათა დავინახო ყველაფერი ჩემი და სხვისი, თუმცა არა სრულიად სხვისი, არამედ ის, რაც ეკუთვნის ახამოთს, რომელიც ქალთა სქესისაა და ეს საგნები თავისთვის შექმნა; რადგან მე წარმომდგარი ვარ იმისგან, ვინც წინარეარსებულია, და კვლავ ჩემს ადგილას მივალ, საიდანაც მოვედი". და ისინი ამტკიცებენ, რომ ამის მთქმელი თავს დააღწევს ხელმწიფებათ.
შემდეგ ის მიდის მათთან, ვინც გარს აკრავს დემიურგს და მათ ეუბნება: "მე უფრო ძვირფასი ჭურჭელი ვარ, ვიდრე ქალი, რომელმაც თქვენ შეგქმნათ. თუკი თქვენმა დედამ არ იცის თავისი წარმომავლობა, - მე ვიცი საკუთარი თავი და ისიც, თუ საიდან ვარ, და მოვუწოდებ უხრწნელ სიბრძნეს, რომელიც მამაშია და არის თქვენი დედის დედა, რომელსაც არც მამა ჰყავს, არც მამრობითი მეუღლე: თქვენ შეგქმნათ ქალის საწყისის ქალურმა შთამომავალმა, რომელიც არ იცნობს საკუთარ დედას, და წარმოისახავს, რომ თითქოსდა მხოლოდ ის ერთი არსებობს, მე კი მოვუწოდებ მის დედას". ამის მომსმენი დემიურგის გარემოცვას ძლიერ შეცბუნებულნი ხდებიან და რცხვენიათ თავიანთი წარმომავლობისა და თავიანთი დედის მოდგმისა. ის კი შედის თავის ადგილას, იხსნის თავის საკვრელებს, ანუ მშვინვას.
აი რამ მოაღწია ჩვენამდე მათ გამოსყიდვასთან დაკავშირებით. მაგრამ რადგან ისინი ერთმანეთსაც არ ეთანხმებიან სწავლებებსა და გადმოცემებში, და მათ შორის უახლესად პატივდებულნი ცდილობენ ყოველდღიურად გამოიგონონ რაღაც ახალი და თქვან ისეთი რამ, რაც არასოდეს არავის უფიქრია, ძნელია ყველა მათგანის აზრის გადმოცემა.
თავი XXII
მწვალებელთა გადახრა ჭეშმარიტებისგან
1. ჭეშმარიტების კანონი, რომელსაც ჩვენ მივყვებით, მდგომარეობს იმაში, რომ ერთია ყოვლისშემძლე ღმერთი, რომელმაც ყოველივე შექმნა თავისი სიტყვით და ყოველივე არარსებობიდან არსებობაში მოიყვანა, როგორც წერილი ბრძანებს: "სიტყჳთა უფლისაჲთა ცანი დაემტკიცნეს და სულითა პირისა მისისათა - ყოველი ძალი მათი" (ფსალმ. 32:6). და კიდევ: "ყველაფერი მის მიერ შეიქმნა, და უმისოდ არაფერი შექმნილა, რაც კი შეიქმნა" (ინ. 1:3). გამონაკლისი არ არსებობს, არამედ ყველაფერი მამამ შექმნა ძის მიერ - ხილულიც და უხილავიც, გრძნობადიც და საცნაურიც, დროებით არსებულიც, მისი განკარგულებების თანახმად, და მარადიულიც, და ყველაფერი შექმნა არა ანგელოზთა მიერ, და არც მისი გონების გარეთ მყოფ რაიმე ძალთა შეწევნით. რადგან მას არაფერი სჭირდება, არამედ სიტყვითა და სულით ყველაფერს ქმნის, ყველაფერს ფლობს, განაგებს და ყოველივეს სიცოცხლესა და ყოფიერებას ანიჭებს.
ის არის შემოქმედი ქვეყნიერებისა და ადამიანის შემოქმედი; ღმერთი აბრაამისა, ისააკისა და იაკობისა, რომელზე მაღლა არ არსებობს სხვა ღმერთი, არც საწყისი, არც ძალი, არც პლირომა, - მამა უფლისა ჩვენისა იესუ ქრისტესი, როგორც ამას დავამტკიცებთ.
ამ რჯულის მიმყოლნი, იოლად ვაჩვენებთ, მიუხედავად აზრთა სიმრავლისა და მრავალფეროვნებისა, რომ ეს ადამიანები (იგულისხმებიან გნოსტიკოსები - "აპოკ." რედ.) გადაიხარნენ ჭეშმარიტებისგან. რადგან ყველა მწვალებლობა, რამდენიც გინდ იყოს, აღიარებს, რომ ღმერთი ერთია, თუმცა თავისი ბოროტი სწავლებით ამახინჯებს ამ ჭეშმარიტებას, როგორც წარმართები თავიანთი კერპთაყვანისმცემლობით უმადურობას ავლენენ მათი შემოქმედისადმი.
მათ ეზიზღებათ ღვთაებრივი შემოქმედება, ქადაგებენ საკუთარი ცხონების საწინააღმდეგოდ, არიან სასატიკი ბრალმდებელნი და ცრუმოწმენი საკუთარი თავის საწინააღმდეგოდ. თუმცა, მიუხედავად იმისა, რომ არ სურთ, მაინც აღდგებიან ხორცით, რათა აღიარონ ძალა იმისა, ვინც აღადგენს მათ მკვდრეთით, ოღონდ არ ჩაირიცხებიან მართლებთან თავიანთი ურწმუნოების გამო.
2. რადგან ძალიან რთული და მრავალგვაროვანი საქმეა გახსნა და ამხილო ყველა ერეტიკოსი, მე კი ვაპირებ უარვყო ყველა მათგანი თავიანთი ხასიათის შესაბამისად, საჭიროდ ჩავთვალე უპირატესად გადმომეცა მათი წარმომავლობის წყაროები, რათა, შენ, რომელმაც უკვე იცი მათი სიღრმე, გცოდნოდა იმ ხის ბუნება, რომელმაც წარმოშვა ასეთი ნაყოფები.
თავი ХХIII
სიმონ მოგვისა და მენანდრეს სწავლებანი
1. სიმონ სამარიელი არის ის მოგვი, რომლის შესახებაც მოციქულთა თანამგზავრი ლუკა ამბობს: "იმავე ქალაქში იყო ერთი კაცი, სახელად სიმონი, გრძნეულებას რომ მისდევდა უწინ, აცვიფრებდა სამარიელებს და დიდ ვინმედ მოჰქონდა თავი. ყველა, დიდი თუ პატარა, უსმენდა და ამბობდა: ეს არის ძალა ღვთისა, დიადად რომ იწოდებაო. სმენით კი იმიტომ უსმენდნენ, რომ რა ხანია აცვიფრებდა მათ გრძნეულებით" (საქმე. 8:9-11). ეს სიმონი, რომელსაც მორწმუნედ მოჰქონდა თავი, რადგან ფიქრობდა, მოციქულები ჯადოქრობით, და არა ღმრთის ძალით იქმოდნენ სასწაულებსო, და ის, რომ ისინი ხელდასხმებით აღავსებდნენ სულიწმიდით მათ, ვინც მათთვის ნაქადაგები იესუს მიერ ერწმუნებოდნენ ღმერთს, მოციქულებს ფულს სთავაზობდა, რათა თვითონაც მიეღო ეს ძალა - ყველასთვის საკუთარი ნებისაებრ მიენიჭებინა სულიწმიდა; ამაზე მას პეტრემ უპასუხა: "ეგ შენი ვერცხლი შენთანვე იყოს წარსაწყმედად, ვინაიდან განიზრახე ფულით გეყიდა ღვთის ნიჭი. არა გაქვს წილი და არც ხვედრი შენ ამ სიტყვაში, ვინაიდან შენი გული არაწრფელია ღმრთის წინაშე. მაშ, შეინანე ეგ შენი უკეთურება და შეევედრე უფალს, ეგება მოგიტევოს შენი გულისთქმა. რადგანაც გხედავ მწარე ნაღვლითა და უსამართლობით შეკრულს" (საქმე. 8:20-23).
მაგრამ, რადგან მოგვს არ სწამდა ღმრთისა, ის ძლიერ დაუპირისპირდა მოციქულებს, რათა თვითონაც მოციქულებივით ქებული გამოჩენილიყო, და დიდი მოშურნეობით მიეცა ჯადოქრობის ხელოვნების შესწავლას ისე, რომ თავისი მოქმედებებით მრავალ ადამიანს აკვირვებდა. ის ცხოვრობდა კლავდიუს კეისრის დროს. ამბობენ, ქანდაკებით ჯადოქრობის ხელოვნებისთვის პატივიც კი მიაგოო. მას ბევრი აღმერთებდა და ასწავლიდა, რომ ის იყო სწორედ იუდეველთა შორის გამოჩენილი ძე, რომელიც სამარიაში გამოდიოდა, როგორც მამა, ხოლო სხვა ხალხებს ეცხადებოდა როგორც სულიწმიდა. ამბობდა, რომ ის იყო ყველა ძალზე უზენაესი ძალა, ანუ ყოველივეზე ამაღლებული მამა, და თავს უფლებას აძლევდა წოდებულიყო ყოველგვარი ტიტულით, რომლითაც კი ადამიანები მას მიმართავდნენ.
2. ამ სიმონ სამარიელმა, რომლისგანაც წარმოიშვა ყველა მწვალებლობა, ჩამოაყალიბა შემდეგი შინაარსის მქონე საკუთარი სექტა. მან, ტვიროსში, ფინიკიის ქალაქში, გამოისყიდა ვიღაც ქალი, სახელად ელენა, რომელსაც ყველგან თან დაატარებდა და პირველ ფიქრად (Εννοια), ყოველ საგანთა დედად, ასაღებდა, რომლის მიერაც დასაბამიდანვე განიზრახა ანგელოზთა და მთავარანგელოზთა შექმნა. ეს ფიქრი (ანუ აზრი), გამოვიდა რა მისგან, და იცოდა რა მან ნება თავისი მამისა, ჩამოვიდა (სივრცის) ქვედა სფეროებში და შვა ანგელოზები და ხელმწიფებანი, რომელთა მიერაც, მისი თქმით, შეიქმნა სწორედ ეს სამყარო.
იმის შემდეგ, რაც მან ისინი წარმოშვა, შეკავებულ იქნა მათ მიერ შურის გამო, რადგან არ სურდათ ვიღაც სხვა არსების ქმნილებებად მიჩნეულიყვნენ. ხოლო თავად მას საერთოდ არ იცნობდნენ; მისი ფიქრი შეკავებულ იქნა მის მიერ შექმნილ ხელმწიფებათა და ანგელოზთა გამო, რომელთაგანაც ყოველგვარ უპატივობას ითმენდა. ასე რომ, ის არ დაბრუნებია თავის მამას და მეტიც, ჩამწყვდეულ იქნა ადამიანის სხეულში, საიდანაც, როგორც ერთი ჭურჭლიდან მეორეში, დროდადრო ერთი ქალის სხეულიდან სხვა ქალის სხეულში გადადის. ის იყო იმ ელენაში, ვის გამოც მოხდა ტროას ომი: იმიტომაც დააბრმავეს სტეზიფორი, რომელიც აძაგებდა მას თავის ლექსებში, მაგრამ შემდეგ, როდესაც მან შეინანა და ე. წ. პალინოდიები დაწერა, სადაც განადიდა იგი, მხედველობა კვლავ დაუბრუნდა. მოგზაურობდა რა სხეულიდან სხეულში და ამის გამო განიცდიდა რა უპატივობას, ის საბოლოოდ გარყვნილების სახლს ჩაბარდა; ის არის სწორედ წარწყმედილი ცხვარი.
3. ამიტომაც, ის თვითონ მოვიდა, რათა კვლავ თავისთან აეყვანა და გაეთავისუფლებინა იგი საკვრელთაგან, ხოლო კაცთათვის მიენიჭებინა ცხონება მისი შემეცნების მეშვეობით. რადგან ანგელოზები ცუდად მართავდნენ ქვეყნიერებას, რადგან ყოველი მათგანი უზენაეს ძალაუფლებას ეპოტინებოდა, ის საგანთა გამოსასწორებლად ჩამოვიდა და, გარდაიქმნა რა დაემსგავსა ძალებს, ხელმწიფებათ და ანგელოზებს, რათა ადამიანთა შორის ადამიანად გამოცხადებულიყო, თუმცა არ იყო ადამიანი; ყველას იუდეაში ტანჯულად მოეჩვენა, თუმცა არ ტანჯულა. ანგელოზთა მიერ შთაგონებული წინასწარმეტყველები ქვეყნიერების მომწყობად იუწყებოდნენ მათ, რის გამოც მათ უკვე არანაირ ყურადღებას არ აქცევდნენ ისინი, ვისაც მისი და ელენასი სწამთ და, როგორც თავისუფლები, აკეთებენ იმას, რაც სურთ; რადგან ადამიანები ცხონდებიან მისი მადლით, და არა მართალი საქმეებით. საქმეები მართალნი შეიძლება იყონ არა ბუნებით, არამედ შემთხვევით, როგორც ანგელოზები, რომლებმაც ეს სამყარო შექმნეს, მათ დააწესეს ისეთი მცნებები, რომ ადამიანთა დამონება შეძლებოდათ. ამიტომაც, მან დადო პირობა, რომ ამ ქვეყნიერებას დაანგრევდა, და მისი მიმდევრები ქვეყნიერების შემქმნელთაგან გათავისუფლდებოდნენ.
4. ამიტომაც, ამ სექტის მისტიკური მოგვები სიამტკბილობით ცხოვრობენ და მოგვობის საქმეებით არიან დასაქმებულნი ისე, როგორც თითოეულ მათგანს შეუძლია. ისინი იყენებენ ჯადოებსა და შეფუცვებს. უყვართ იმგვარ საშუალებათა გამოყენება, რომლებიც აღძრავენ სიყვარულსა და ლტოლვას ე. წ. საშინაო სულთა (παρεδροι) და ძილის მომგვრელთა მიმართ, ასევე მრავალგვარი თავშესაქცევი ოინებით ერთობიან. მათ აქვთ ასევე სიმონის გამოსახულება, რომელიც წარმოდგენილია იუპიტერის სახით, და ელენასიც, - მინერვას სახით, და ლოცულობენ მათ მიმართ. დასასრულს, სახელიც მათი უკიდურესად უკეთური სწავლების დამფუძნებლისგან, სიმონისგან, მიიღეს, იწოდებიან რა სიმონიანელებად; მათგანვე მიიღო ასევე თავისი დასაბამი ცრუდ წოდებულმა ცოდნამ (γνωσις), როგორც ეს მათი მდგომარეობიდან შეიძლება ვნახოთ.
5. მისი (სიმონის) მემკვიდრე იყო მენანდრე, მოდგმით სამარიელი, რომელმაც ასევე მაგიური ხელოვნების სრულყოფილებას მიაღწია. ის ამბობს, რომ პირველი ძალა ყველასთვის უხილავია; მაგრამ ის უხილავმა ძალებმა გამოაგზავნე, როგორც მაცხოვარი კაცთა გამოსახსნელად. სამყარო ანგელოზთა მიერ შეიქმნა, რომლებიც, მისი სწავლებით, ისევე, როგორც სიმონთან, ფიქრმა წარმოშვა. მისი თქმით, ჯადოქრობის ხელოვნება, რომელსაც ის ასწავლის, ძალას აძლევს დაამარცხოს თვით ანგელოზები, რომელთაც სამყარო შექმნეს. მისი მოწაფეები მისი სახელით ნათლისღების შემდეგ მიიღებენ მკვდრეთით აღდგომის უნარს, და არ მოკვდებიან, არამედ უბერებელნი და უკვდავნი იქნებიან.
გაგრძელება იქნება
წყარო: Против ересей. Доказательство апостольской проповеди / священномученик Ириней Лионский (пер. прот. П. Преображенского, Н. И. Сагарды) - СПб.: 2008.
ქართული თარგმანი: საიტი "აპოკალიფსისის" რედ. თბილისი 2024, ივლისი.