უსჯულოება > უსჯულოების საიდუმლო
ფლაბიან ბრენიე დე სენ-კრისტო
ებრაელები და თალმუდი
ებრაელი ერის ზნეობრივი და საზოგადოებრივი საფუძვლები მისი წმინდა წიგნის თალმუდის მიხედვით
ასევე იმ ისტორიულ ვითარებათა მიმოხილვა, რომლის დროსაც ებრაელი ერმა გადაუხვია მოსეს სჯულს
ასევე იმ ისტორიულ ვითარებათა მიმოხილვა, რომლის დროსაც ებრაელი ერმა გადაუხვია მოსეს სჯულს
ნაწილი მეორე
თავი IV
იუდაური ზნეობრივი სწავლების რამდენიმე განწესება
არაებრაელის აღსანიშნავად თალმუდი იყენებს სახელწოდებას “გოი” (აქედან მომდინარეობს, სხვათა შორის, სიტყვა “გოიმი” - მთარგმნ.). როცა ამხილებენ, რომ ისინი ცუდად ეპყრობიან გოებს, ებრაელები ამტკიცებენ, ამ სახელის ქვეშ ვგულისხმობთ წარმართებს და არა ქრისტეანებს ან მუსულმანებს. მაგრამ ეს ახსნა-განმარტება მიუღებელია, ვინაიდან მას თვით თალმუდი უარყოფს: “წინადაუცვეთელი უცხოელია, ხოლო უცხოელი და წარმართი ერთი და იგივეა” (Traite Berach, folio 47, b; traite Gittin, folio 70, a; Aboda Zora, folio 26, b.).
აქედან ცხადია, რომ ყველაფერი დანარჩენი ეხება არაებრაელებს; ცოტა მოგვიანებით ჩვენ ვიხილავთ თუ როგორ განსაკუთრებულად სძულს თალმუდს (ცხადია, მის შემდგენლებსა და მიმდევრებს - მთარგმნ.) ქრისტეანები. თალმუდი, აღიარებს რა კანონად ებრაელთა წარმოშობას ღმრთის არსისგან, გოებისას კი ეშმაკისგან, შემდგომში კიდევ უფრო უსვამს ხაზს ამ განსხვავებას და ამბობს:
“ებრაელები უფრო ესათნოება ღმერთს, ვიდრე ანგელოზები (Traite Chulin, folio 91, b), ამიტომაც ებრაელზე სილის გაწნა ღმრთის სიდიადისთვის ხელის დარტყმის ტოლფასია და ებრაელზე ხელის აღმმართველი გოი სიკვდილს იმსახურებს” (Traite Sanhedrin, folio 58, b.).
“ეს დადგენილება სამართლიანია, - ამტკიცებს თალმუდი, - რამეთუ უდავოდ არსებობს განსხვავება საგნებს შორის; მცენარეები და ცხოველები ვერ იარსებებდნენ, თუკი ადამიანი არ გამოიჩენდა მათზე მზრუნველობას. აქაც ასეა, როგორც ადამიანი აღემატება პირუტყვს, ასე აღემატებიან ებრაელები ყველა ხალხს დედამიწაზე” (Sepher Zeror pa Mar, folio 107, b.).
“ეს უკანასკნელნი სხვა არაფერია თუ არა პირუტყვის თესლი”, (Traite Jebammot, folio 98, a; traite Kethub, folio 3, b.) ასე რომ, ებრაელები რომ არ არსებულიყვნენ, არც მადლი იქნებოდა, არც მთვარე, არც წვიმა და ვერც ადამიანები იარსებებდნენ დედამიწაზე” (Traite Jebammot, folio 63, a; traite Bachai, folio 153, b; etc.).
ყველა რაბინი ერთხმად აღიარებს, რომ არაებრაელები პირუტყვული ბუნების ნაწილია. რაბი მოშე ბენ ნაჰმანი, რაბი რაში, რაბი აბრაბანელი, რაბი იალკუტი, რაბი მენახემი რიგრიგობით ადარებენ მათ ძაღლებს, ვირებს და ღორებს, თანაც მეცნიერული განსჯით და მეცნიერული მიზნით:
“ებრაელი ხალხი ღირსია მარადიული ცხოვრების, მაშინ როდესაც სხვა ხალხები მსგავსია ვირების”, - ასკვნის აბრაბანელი (Comment du Hos IV, folio 230, col. 4.). “თქვენ, ყოველნო ებრაელნო, ხართ ადამიანები, დანარჩენი ხალხები კი არიან არაადამიანები, რაკიღა მათი სულები მომდინარეობენ დემონთაგან. ებრაელთა სულები კი ღმრთის წმიდა სულისგან არის აღმოცენებული”, - ამბობს რაბი მენახემი (Comment sur le Pentat., folio 14, a.).
მსგავს დასკვნას აკეთებს რაბი იალკუტა, რომელიც ირწმუნება, რომ: “მხოლოდ ებრაელები არიან ღირსნი, იწოდებოდნენ ერად, ბოროტ სულთაგან წარმოშობილ გოებს კი მხოლოდ ღორებს თუ უწოდებ” (Jalkut Reubeni, folio 10, b.) .ამ ვითარების უფრო ნათლად წარმოსაჩენად თალმუდი იყენებს ანეკდოტს ცნობილი რაბის ბენ-სირის თავგადასავალზე, რომელთანაც ბაბილონის ტყვეობის დროს განსაკუთრებულად მეგობრობდა ნაბუქოდონოსორი.
მეფემ ბევრჯერ აგრძნობინა მას თავისი კეთილგანწყობა და ერთხელ, იფიქრა რა, ესიამოვნებინა მისთვის, ცოლად შესთავაზა ერთ-ერთი თავისი ქალიშვილი, მაგრამ ბენ-სირმა ამაყად მიუგო: “მეფეო, მე ადამიანის შვილი ვარ და არა პირუტყვის” (Sepher ben Sira, folio 8.).
მართლაც, თალმუდის თვალსაწიერიდან, მეფის ქალიშვილი იქნებოდა ან ძუკნა, ან კიდევ ღორი, მცირედით უფრო მშვენიერი, ვიდრე სხვები, მაგრამ ებრაელი მაინც თავს იმცირებდა მასზე დაქორწინებით.
ადამიან-ებრაელსა და პირუტყვ-არაებრაელს შორის არსებულ ამ უმნიშვნელოვანეს განსხვავებაზეა დაფუძნებული თალმუდის მთელი ზნეობრივი მოძღვრება. ფარისევლებს, რომლებმაც თავიანთ შთამომავლებს დაუტოვეს იგი, არ შეეძლოთ, სრულიად ამოეშალათ ებრაელთა მეხსიერებიდან მოგონება მოსეს სჯულზე და მისი განწესებები, რომლითაც დიდმა ებრაელმა სჯულმდებელმა უბრძანა თავის ხალხს, ყოფილიყო სამართლიანი და მოწყალე მოყვასთადმი.
მაგრამ, ზემოთ აღწერილი განსხვავების წყალობით, ფარისევლებს შეუძლიათ ამტკიცონ, რომ მოსეს აზრი არასწორად იქნა გაგებული, როდესაც მოყვასი განმარტეს, როგორც არაებრაელი.
მოსეს ჰუმანური განწესება ძალას იძენს მხოლოდ მაშინ, როდესაც საქმე ეხება სამართლიანობას ებრაელის მიმართ ან ვალდებულებას, დაეხმარონ მას, მაგრამ არამც და არამც არ შეიძლება განვაკუთვნოთ ის გოის, როდესაც მის სიცოცხლეზე და ქონებაზეა ლაპარაკი, რადგან მის წინაშე ებრაელს არა აქვს იმაზე მეტი ვალდებულება, როგორიც აქვს ძაღლებისა და ვირების წინაშე.
მეტიც, ღმერთი არასოდეს ურისხდება ვირებსა და ძაღლებს მაშინ, როდესაც “იაჰვეს წყევლა გოებს მძიმედ აწევს ” (Aboda Zora, folio 4, a; traite Sab., folio 89, a). მტკიცებულება, რომ ღმერთს სძულს გოები, ამართლებს მათ მიმართ გამოყენებულ ყველა სისასტიკეს; რამეთუ: რატომ უნდა გიყვარდეს ის, რაც იაჰვეს სძულს? აქედან ცხადია, რომ თალმუდი ყველა გოისადმი იყენებს ერთ წესს:
“არავითარი შეწყალება გოებს” (Traite Jebammot, folio 23, a; et Riske Tosaphot, a, 1.). “აკრძალულია, სიბრალულით ეპყრობოდე უგუნურთ” (Traite Sanhedrin, folio 92, a.). “არ შეიძლება, სამართლიანი კაცი მოწყალე და ლმობიერი იყოს უგუნურთადმი” (Commentaire du 1-er liver des Rois, XVIII, 14) “იყავით წმინდანი წმინდანებთან, და მზაკვარნი უკეთურებთან” (Baba Bathra, folio 123, a; Bechorath, 13, b.).
“დაე, ნუ იტყვიან, რომ გოები შესაძლოა არ იყვნენ უკეთურნი და ნურც იმას, რომ არიან კეთილნი”, - განმარტავს თალმუდი. “ხოლო თუ სიკეთეს იქმან, ან იძლევიან მოწყალებას, ან სათნოდ ცხოვრობენ, ამისთვის კიდევ უფრო უნდა გვძულდეს ისინი და დანაშაულად ჩავუთვალოთ მათ ეს ყოველივე, რამეთუ ამას იქმან მედიდურობით” (Baba Bathra, folio 10, b).
თალმუდის ეს სწავლება, შესაძლოა ხსნის იმ ღრმა სიძულვილს, რომლითაც ებრაელები სდევნიან პირებს, განთქმულთ თავიანთი სიკეთითა და სათნოებით, რომელთა პატივისცემა ბუნებრივია ადამიანის სულისთვის, მაგრამ გამოცდილებამ უკვე აჩვენა ამ განწესებათა შემდგენელებს, რომ გაუფრთხილებლობა იქნებოდა მათი გამოყენება აშკარად და საჯაროდ, რამეთუ გოები ზოგჯერ გამოხატავდნენ თავიანთ უკმაყოფილებას მათდამი ამგვარი დამოკიდებულების გამო. ამიტომაც თალმუდი შეეცადა, შეევსო ის ფარისევლური რჩევებით:
“ღმრთისმოშიში ყოველთვის მოხერხებული უნდა იყოს”, - ამბობს ის (Traite Berachoth, folio 17, a.). “ ამიტომაც თაყვანიეც გოის, რათა მშვიდობაში იყო მასთან, სასიამოვნო იყავ მისთვის, ამით აიცილებ უსიამოვნებებს” (Ibid. et Traite Tittin, folio 61, a.), რაბი ბაკაი კი ამატებს (Sepher Cadha-Kemach, folio 30, a.):
“ფარისევლობა დასაშვებია იმ აზრით, რომ ებრაელი თავაზიან ადამიანად უნდა ჩანდეს უკეთურთა თვალში. სცეს მათ პატივი და უთხრას: “მე თქვენ მიყვარხართ”. მაგრამ ბაკაი ენერგიულად უსვამს ხაზს, რომ “ეს დასაშვებია მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ებრაელს სჭირდება უკეთური ან აქვს საფუძველი, ეშინოდეს მისი; წინააღმდეგ შემთხვევაში, ეს პატივისცემა მას ჩაეთვლება ცოდვაში” (Ibid.) (37).
უკეთესად რომ მოატყუოს გოები, ებრაელს შეუძლია მოინახულოს მათი ავადმყოფები, დაკრძალოს მათი მიცვალებულები, გასცეს მოწყალება ღარიბებზე, მაგრამ ეს ყოველივე უნდა გაკეთდეს იმისთვის, რომ მოიპოვოს სიმშვიდე და უკეთურებმა ვერ შესძლონ ზიანის მიყენება მათთვის.
შეცდომა იქნებოდა იმაზე ფიქრი, რომ თალმუდი შემოიფარგლება ამ ზოგადი მითითებებით - თუ რა უნდა გააკეთონ და როგორ უნდა მოექცნენ ებრაელები იმ ადამიანებს, რომლებიც არ არიან ებრაელები. აქ გათვალისწინებულია მრავალი შემთხვევა, მოცემულია მთელი რიგი მითითებები, რომლებიც ეფუძნება სწავლებას ადამიან-ებრაელსა და პირუტყვ-არაებრაელს შორის განსხვავებებზე. ისინი გამომდინარეობს სწორედ იმ განსხვავებათა საფუძვლიდან, რომელიც თალმუდის სწავლების მიხედვით არსებობს ადამიან-ებრაელსა და პირუტყვ-გოის შორის, რაიც უფლებას აძლევს ებრაელს, საკუთარი შეხედულებისამებრ ისარგებლოს გოის სიცოცხლითა და ქონებით - გოი ებრაელს ეკუთვნის ისე, როგორც ძალღლი, და შეუძლია სურვილისამებრ გაყიდოს, სცემოს ან მოკლას.
ავიღოთ, მაგალითად, მიწიერი სიკეთენი, რომელიც, წერილის მიხედვით, მიეცა ადამიანს. მაგრამ ადამიანი ხომ მარტო ებრაელია, - განმარტავს თალმუდი. შედეგად, არაებრაელს არ შეუძლია კანონიერად ფლობდეს ღვთის ამ წყალობას, ისევე როგორც ველურ მხეცს არ ძალუძს, იყოს იმ ტყის მფლობელი, რომელშიც ბინადრობს. “როგორც სრულიად დამშვიდებული სინდისით შეიძლება მოკლა ველური პირუტყვი და დაეუფლო მის ტყეს, ასევე შეიძლება მოკლა ან განდევნო გოი და დაეუფლო მის ქონებას. არაებრაელის ქონება მიტოვებული ნივთის მსგავსია, რომლის ნამდვილი მფლობელი არის ებრაელი, რომელიც პირველი დაეპატრონება მას” (Baba Bathra, folio 54, b; Choschen Michpot, 156, 1).
და ეს სრულიად სამართლიანია, - ამბობენ რაბი ალბო და ზოგიერთი სხვაც, - რამეთუ ღმერთმა ებრაელებს სხვა ხალხთა სიცოცხლისა და ქონების ფლობის უფლება მისცა (Sepher Haikarim III, 25, Jalkut Simeoni, folio 83, col. 3) ასე რომ, გოიმ ნახევარი გროშიც რომ მოიპაროს, ამისთვისაც კი სიკვდილით უნდა დაისაჯოს (Traite Jebammot, folio 47, b.), ებრაელს კი უფლება აქვს, სურვილისამებრ დაიპყროს და დაეუფლოს გოის საკუთრებას, ვინაიდან იქ, სადაც წერია: “არ ავნო მოყვასს”, არ წერია “ გოებს არ ავნო” (Traite Sanhedrin, folio 57, a.). ამიტომაც შეუძლებელია, ებრაელი დაადანაშაულოთ ქურდობაში, თუკი ის სხვა ებრაელს არ გაქურდავს; ხოლო თუ გაქურდავს გოებს, მაშინ ის მხოლოდ საკუთარი ქონების ამღებად უნდა ჩაითვალოს.
ამ “ჭეშმარიტების” უკეთ გასაგებად თალმუდს მოჰყავს რაბი აშის მოწმობა, რომელმაც უთხრა თავის მოსამსახურეს: “მომიტანე მე ეს ყურძენი, თუ გოის ეკუთვნის, მაგრამ თუ ებრაელისაა, ხელი არ ახლო”. ეს უსაზღვრო უპირატესობა ყოველივე ებრაულისა ყოველივე არაებრაულზე ვრცელდება ცხოველებზეც, რომლებიც, რა თქმა უნდა, ებრაელთა საკუთრებაა. ამიტომაც თალმუდი ამბობს:
“თუკი ხარი, რომელიც ეკუთვნის ებრაელს, დაარტყამს ხარს, რომელიც გოისაა, ებრაელი ამისთვის პასუხს არ აგებს, მაგრამ გოის ხარმა თუ ზიანი მიაყენა ებრაელისას, გოიმ მას მთელი დანაკლისი უნდა აუნაზღაუროს, ვინაიდან ღმერთმა დაჰყო მიწა და გოები მისცა ისრაელს” (Traite Baba Kamma, folio 37, b.).
ცხადია, ძნელი იქნებოდა, ეიძულებინათ გოები, მიეღოთ სამოქალაქო სამართლის ამგვარი კოდექსი, თუ მას ასეთი ღია ფორმით გადმოსცემდნენ, ამიტომაც თალმუდი რეკომენდაციას იძლევა, გამოიყენონ შემოვლითი გზები, რათა მიაღწიონ საბოლოო მიზანს, დასახულს ისრაელის ძეთაგან:
“აჰყარონ მთელი მსოფლიოს გოებს უფლება, ისარგებლონ საკუთარი ქონებით”. ამისთვის საუკეთესო საშუალებად მიჩნეულია მევახშეობა.
მოსე დასაშვებად მიიჩნევდა პროცენტებით ფულის გასესხებას (მეორე სჯული 23:30). თალმუდი მოხერხებულად იყენებს ამ ნებართვას და, მისი განმარტებიდან გამომდინარე, არაებრაელთა საწინააღმდეგო იარაღად აქცევს:
“ღმერთმა დაუშვა გოებისთვის ფულის მისესხება, მაგრამ არა უპროცენტოდ; შედეგად, დახმარების ნაცვლად, ჩვენ მათ ზიანი უნდა მივაყენოთ იმ შემთხვევაშიც კი, ეს ადამიანი ჩვენთვის სასარგებლოც რომ იყოს, მაშინ, როდესაც ებრაელს ჩვენ ასე არ უნდა მოვექცეთ” (Maimonide, Sepher Mizv., folio 73, 4).
სახელგანთქმული რაბი ბაკაი აღიარებს, რომ წერილის ეს განმარტება გვიანდელი წარმოშობისაა, მაგრამ წამითაც არ მერყეობს, დაეთანხმოს თალმუდის განმარტებას და, აძლევს რა ბიბლიის წინაშე უპირატესობას, უკეთურთა (ე. ი., არაებრაელთა - მთარგმნ.) შესახებ ამბობს: “ო ებრაელო, თუკი შენს ხელშია გოების სიცოცხლე, მითუმეტეს შენს ხელშია მათი ფული” (Explic. du Pentat., folio 213, 4).
ამ სწავლებამ არაებრაელთა წინააღმდეგ მევახშეობის გამოყენების შესახებ, რომელმაც საფუძველი დაუდო ისრაელის გამდიდრებას, მრავალი უბედურება შეამთხვია მას შუა საუკუნეებიდან დაწყებული ჩვენი დროით დამთავრებული. იყო ეპოქები, როდესაც ებრაულმა მევახშეობამ არნახულ მასშტაბებს მიაღწია, რასაც ზუსტი მოწმობები ადასტურებს. მაგალითად, იანსენის წიგნში “რეფორმაციის ისტორია გერმანიაში” მოტანილია გერმანული სეიმის დადგენილება, რომელიც უკრძალავს ებრაელს, აიღოს 43 პროცენტზე მეტი წლიური ვახში, ვინაიდან ეს უკანასკნელნი, იძლეოდნენ რა ვახშს ერთი თვით და კვირებითაც კი, ღებულობდნენ 300, 400 და 600 პროცენტსაც კი წელიწადში. ჩვენს დღეებში ასეთ ფანტასტიკურ პროცენტებს ებრაელმა მევახშეებმა თითქმის უკვე მიაღწიეს რუსეთსა და რუმინეთში, ასევე პოლონეთის ავსტრიაში.
ბაბა მეციას ტრაქტატი მკაცრად ითხოვს ფულის პროცენტებზე გაცემას და ებრაელებს ურჩევს, თავიანთ შვილებს პროცენტით დაუბრუნონ ფულები, რათა მათ მევახშეობის სიტკბოება ბავშვობიდანვე იგემონ (Bაბა Mეზია, ფოლიო 75, ა) და მისით სარგებლობა ისწავლონ. იმ დროს, როდესაც ფილიპე II ებრაელთაგან თავისი ქვეყნის გასათავისუფლებლად ემზადებოდა, სამეფოს ყოფილი ფინანსთა მინისტრი, ცნობილი აბრაბანელი, მეფის კეთილგანწყობის მოპოვებას ცდილობდა და თალმუდს ასეთი განმარტებით ავსებდა:
“უცხოელებში, რომლებთანაც ჩვენთვის ნებადართულია მევახშეობა, არ უნდა ვიგულისხმოთ ქრისტიანები, რამეთუ ისინი არ მიიჩნევიან უცხოელებად ჩვენი ზეციერი მამის თვალში” (Abravanel, Commentaire sur le Deuteronome, folio 72, a.).
მაგრამ, რაკიღა ამ თვალთმაქცობამ არ გაჭრა, აბრაბანელმა, რომელიც ვენეციაში მიიმალა, განაცხადა, რომ მან შეგნებულად არასწორად განმარტა თალმუდი, როდესაც გამორიცხა ქრისტეანები იმ ხალხთა რიცხვიდან, რომელთა მიმართაც გამოიყენება კანონი მევახშეობის შესახებ; იცრუა მხოლოდ იმიტომ, რომ ამით სურდა, შესაძლებლობა მიეცა ებრაელებისთვის მშვიდობიანად ეცხოვრათ ესპანეთში, ხოლო სულის სიღრმეში ის იზიარებდა სინაგოგის ტრადიციულ განმარტებას (Abravanel, Maschtma Jeschna).
განსწავლული რაბინი, როგორც ვხედავთ, გაბედულად მიმართავს თვალთმაქცობას, რომელიც ნებადართულია თალმუდით.
გარდა მევახშეობისა, რომელიც ყველა არაებრაელის საწინააღმდეგოდ მიმართული ერთ-ერთი საშუალებაა, თალმუდი ყოველგვარი სიყალბისა და თაღლითობის რეკომენდაციებსაც იძლევა. თუკი გოი დაკარგავს რაიმე ნივთს ან ქისას, ებრაელი მოვალეა, დაეუფლოს მას, რადგან დაწერილია:
“გოისთვის რაიმეს დაბრუნება აკრძალულია; გოისთვის დაკარგულის დამბრუნებელი ვერ მოიპოვებს ღმრთის წყალობას” (Traite Sanhedrin, folio 76, b; Baba Kamma, folio 113, b; Sepher Mzivot Gaddol, folio 132, col. 3.).
რაბი რაში მიიჩნევს, რომ გოისთვის დაკარგულის დაბრუნება ნიშნავს “ურჯულოს ებრაელთან გათანაბრებას (Traite Sanhedrin, 1, c.), შედეგად კი ცოდვას”. “ურჯულოსთვის (ანუ არაებრაელისთვის - მთარგმნ.) დაკარგული ნივთის დამბრუნებელი სცოდავს, ვინაიდან ამით ის ამტკიცებს უკეთურთა ძლიერებას” (Jad Caz. hil gez.), - ამბობს მაიმონიდი. რაბი იერუხომი კი ამატებს:
“თუ გოი ფლობს ებრაელის თამასუქს, რომლითაც მტკიცდება, რომ მან ასესხა ან ხელი გაუმართა ებრაელს, და გოი ამ თამასუქს დაკარგავს, მისი მპოვნელი ებრაელი ვალდებული არ არის, უკან დაუბრუნოს გოის მისი საკუთრება, რადგან მისი ძმის (ანუ ქრისტეანის მოვალე ებრაელის - მთარგმნ.) ვალდებულება გაუქმებულია ამ თამასუქის პოვნის დღიდან. ხოლო, თუკი თამასუქის მპოვნელი ებრაელი მაინც დააპირებს გოისთვის მის დაბრუნებას, ყოველი საშუალებით უნდა შევუშალოთ ხელი ამ განზრახვას, და ვუთხრათ მას: “ღმრთის სახელის დიდება თუ გინდა, გააკეთე ეს იმითი, რაც შენი საკუთრებაა” (Nethib, IV).
ეს რჩევა სრულ შესაბამისობაშია თალმუდის ზნეობრივ სწავლებებთან, რამეთუ გოის უფლება არა აქვს საკუთრებაზე და ეს უფლება მხოლოდ ებრაელთა პრეროგატივაა. ებრაელი, რომელიც გოის ფულს დაესესხება, იღებს მხოლოდ იმას, რაც მისი საკუთრებაა, ამიტომაც უსჯულოებაა მისი დაბრუნება.
გოისთვის კუთვნილის დაბრუნებაში ხელშეწყობა ებრაელის ძარცვის ტოლფასია. ებრაული სწავლების თანახმად, მართალია ებრაელი, როდესაც ამბობს, რომ თამასუქის მპოვნელმა თვითონ უნდა გადაიხადოს მისი ღირებულება, თუ გადაწყვეტს გოისთვის თავისი ვალის უკან დაბრუნებას.
ხედავთ, როგორ ნათელს ფენს ეს რაბინისტული განმარტება ებრაელთა შეხედულებას ვალზე და როგორი გასაგები ხდება ძარცვის ის არსი, რომელიც მოსდევს მრავალგვარი აქციის გამოშვებას, რომლებიც ასე უყვართ მსხვილ ებრაელ ბანკირებს. ასეთივე მითითებებს იძლევა თალმუდი ვაჭრობასთან დაკავშირებითაც: ნებადართულიაო, ამბობს ის, იბრძოლო გოების წინააღმდეგ მევახშეობის მეშვეობით, ასევე ნებადართულია მათი მოტყუება, მაგრამ, თუ თქვენ რაიმეს მიჰყიდით მოყვასს (ე. ი., ებრაელს) ან რაიმეს იყიდით მისგან, მისი მოტყუება გეკრძალებათ (Traite Baba Mezia, folio 61, a; Traite Bechoroth, folio 13, b.). და მას მოჰყავს რამდენიმე მაგალითი, რომლებიც უდიდეს მწიგნობართა ცხოვრებიდან არის აღებული.
ასე მაგალითად, ერთხელ რაბი სამუელი შეხვდა გოის, რომელიც სუფთა ოქროს ჭურჭელს ფლობდა. სამუელმა ის დაარწმუნა, რომ ჭურჭელი დამზადებული იყო თითბერისგან და შეიძინა ის ოთხ დრაქმად (2.80 ფრანკი) და იქვე, ამ ოთხი დრაქმის გადახდისას, ერთის მოპარვას შეეცადა (Traite Baba Kamma, folio 113, a.). ასე მოიქცა რაბი კახანაც, რომელმაც გოისგან ას ოცი კასრი ღვინო იყიდა და დაარწმუნა ის, რომ სინამდვილეში მიიღო ასი კასრი, ამიტომაც მხოლოდ ასი კასრი ღვინის ფული გადაიხადა. არანაკლებ მოხერხებული აღმოჩნდა სხვა რაბინი, რომელმაც გოის ზუსტად დათვლილი პალმის მორები მიჰყიდა, ებრაელმა თავის მსახურს ღამით მორების დაპატარავება დაავალა და უთხრა: “გოისთვის კარგად არის ცნობილი მორების რაოდენობა, მაგრამ უცნობია მათი სიგრძე”.
ვილაპარაკოთ იმ შეცდომებზე, რომელიც შესაძლოა გოიმ დაუშვას თავის საზიანოდ რომელიმე ხელშეკრულების დადებისას. რაბი მოზესი ნათლად მიუთითებს: “თუკი ანგარიშის შედგენისას გოი შეცდება, ებრაელმა საკუთარ თავს უნდა უთხრას: “მე არაფერი ვიცი”, მაგრამ ამ შემთხვევაში არ გირჩევ გოის მოტყუებას, ვინაიდან, შესაძლოა განზრახ შეცდა, ებრაელის გამოსაცდელად” (შეპჰერ Mიზვოტჰ Gადდოლ). შეუძლებელია ამაზე უფრო ფრთხილი იყო თაღლითობაში. განა გასაგები არ გახდება ამის შემდეგ ის, რასაც წერს რაბი ბრენცი: “თუ ებრაელები დადიოდნენ მთელი კვირა და მარცხნივ და მარჯვნივ ატყუებდნენ ქრისტეანთ, მაშინ დე შეიკრიბონ ისინი შაბათს და ადიდონ თავიანთი მოხერხებულობა სიტყვებით: “ამოვაჭრათ გული ქრისტეანებს, მათ შორის საუკეთესო კი მოვკლათ” (Judenbalg, 21).
ზედმეტია იმის თქმა, რომ ამა თუ იმ ქვეყნის კანონები უფლებას თუ აძლევენ ებრაელს იბატონონ გოებზე, ეს ძალაუფლება უნდა ჩადგეს ისრაელის სამსახურში.
ასევე, ებრაელმა მოსამართლეებმა უნდა მოაგებინონ ებრაელებს გოებთან ყველა სადავო საქმე, როგორი უიმედოც უნდა იყოს ის ებრაელისთვის. თალმუდი ამას შემდეგნაირად გამოხატავს: “თუ ებრაელს ექნება სადავო საქმე არაებრაელთან, უნდა გაამარჯვებინოთ თქვენს თანამემამულეს და ეტყვით უცხოელს: “ასე ითხოვს ჩვენი კანონი!” მაგრამ თუ ებრაელს არა აქვს არავითარი საფუძველი, მოიგოს საქმე, მაშინ თავი უნდა მოვაბეზროთ უცხოელს ყოველგვარი ინტრიგებით და ამით მივაღწიოთ იმას, რომ ებრაელმა საქმე მოიგოს” (Traite Baba Kamma, folio 113, a.). რაბი აკიბა, რომლის მადლობელიც უნდა ვიყოთ ამ ბრძნული დარიგებისთვის, ამატებს, რომ ებრაელებმა ყოველი ღონე უნდა იხმარონ, რათა სასამართლოს მიკერძოებული გადაწყვეტილებები არ გახმაურდეს და ამით ებრაელებს ნდობა არ დაეკარგოთ. მარტო ეს მიზეზებიც საკმარისია იმისთვის, ებრაელებისთვის მსოფლიოს ყველა ქვეყანაში მიუწვდომელი გახდეს სასამართლო და ადმინისტრაციულ თანამდებობები.
________________________
37. (Traite gittin, folio 61, a) თალმუდის ეს ადგილი ყოველთვის თვალწინ უნდა გვქონდეს იმ შემთხვევისთვის, როდესაც მილიარდერ ებრაელთა ქველმოქმედების შესახებ გვესმის.