აპოკალიფსისი > განმარტება
აპოკალიფსისის განმარტება
გამოკრებილი თანამედროვე ღვთისმეტყველთა და წმიდა მამათა თხზულებებიდან
კაცის ძის მსგავსის ხილვა
(თ. 1:10-20)
ძვ. ქართულით
10. ვიქმენ სულითა დღესა კჳრიაკესა და მესმა უკუანაჲთ კერძო ჩემსა ჴმაჲ დიდი, ვითარცა საყჳრისაჲ, 11. რომელი მეტყოდა, ვითარმედ: რომელსა-ესე ჰხედავ, დაწერე წიგნსა შინა და წარეც შჳდთა მათ ეკლესიათა: ეფესოს და ზმირნას და პერღამოს და თჳატრის და სარდეს და ფილადელფიას და ლავდიკის. 12. და მივიქეც მუნ ხილვად ჴმისა მის, რომელი მეტყოდა მე. და ვითარცა მივიქეც, ვიხილენ შჳდნი სასანთლენი ოქროჲსანი; 13. და შორის შჳდთა მათ სასანთლეთა მსგავსი ძისა კაცისაჲ, შემოსილი ზეწრითა, და ერტყა სარტყელი ოქროჲსაჲ ძუძუთა თანა მისთა. 14. და თავი და თმანი მისნი სპეტაკ, ვითარცა მატყლი სპეტაკი, ვითარცა თოვლი, და თუალნი მისნი, ვითარცა ალი ცეცხლისაჲ 15. და ფერჴნი მისნი მსგავს იყვნეს რვალსა გუნდრუკსა, ვითარცა ცეცხლსა შინა გამოჴურვებულნი, და ჴმაჲ მისი, ვითარცა ჴმაჲ წყალთა მრავალთაჲ. 16. და მარჯუენესა ჴელსა მისსა აქუნდეს ვარსკულავნი შჳდნი, და პირისა მისისაგან გამოვიდოდა მახჳლი ორპირი აღლესული; და პირი მისი, ვითარცა მზე, ბრწყინავს ძალითა თჳსითა. 17. და რაჟამს ვიხილე იგი, დავვარდი ფერჴთა თანა მისთა, ვითარცა მკუდარი. და დადვა მან მარჯუენე მისი ჩემ ზედა და თქუა: ნუ გეშინინ, მე ვარ პირველი და უკუანაჲსკნელი; 18. და რომელი ცხოველ ვარ; და ვიქმენ მკუდარ და, აჰა ესერა ცხოველ ვარ უკუნითი უკუნისამდე, ამინ. და მქონან კლიტენი სიკუდილისა და ჯოჯოხეთისანი. 19. დაწერე უკუე, რაჲ-ესე იხილე და რაჲ-ესე არს და რაჲ ეგულების ყოფად შემდგომად ამისა. 20. საიდუმლოჲ შჳდთა ამათ ვარსკულავთაჲ, რომელნი იხილენ მარჯუენესა ზედა ჩემსა, და შჳდნი ესე სასანთლენი ოქროჲსანი. შჳდნი ესე ვარსკულავნი ანგელოზნი შჳდთა ეკლესიათანი არიან, და შჳდნი ესე სასანთლენი შჳდნი ეკლესიანი არიან.
ახ. ქართულით
10. ვიყავი სულით, კვირა დღეს, და მომესმა უკნიდან მგრგვინავი ხმა, საყვირის ხმის მსგავსი, 11. რომელმაც თქვა: მე ვარ ანი და ჰაე, პირველი და უკანასკნელი. რასაც ხედავ, დაწერე წიგნში და დაუგზავნე ასიის ეკლესიებს - ეფესოში, სმირნაში, პერგამონში, თიატირაში, სარდეში, ფილადელფიასა და ლაოდიკიაში. 12. მე მივბრუნდი, რომ მეხილა ხმა, რომელიც მესიტყვებოდა, და მიბრუნებულმა ვიხილე შვიდი სასანთლე ოქროსი, 13. ხოლო შვიდ სასანთლეს შორის - მსგავსება კაცის ძისა, რომელსაც ემოსა გრძელი მოსასხამი და მკერდს ერტყა ოქროს სარტყელი; 14. თავი მისი და თმანი - სპეტაკი, როგორც ქათქათა მატყლი და როგორც თოვლი, ხოლო თვალნი მისნი, როგორც ალი ცეცხლისა. 15. ფეხნი მისნი - ცეცხლში გავარვარებული ელვარე რვალი, ხოლო ხმა მისი, როგორც ზათქი მრავალი წყლისა. 16. მარჯვენა ხელში ეპყრა შვიდი ვარსკვლავი და მისი პირიდან გამოდიოდა მახვილი ორლესული, ხოლო სახე მისი, როგორც მზე, სხივმფინარი თავისი ძალით. 17. ვიხილე თუ არა, მის ფერხთით დავვარდი, როგორც მკვდარი, ხოლო მან თავისი მარჯვენა დამადო და თქვა: ნუ გეშინია, მე ვარ პირველი და უკანასკნელი; 18. აწ ცოცხალი, ვიყავი მკვდარი, და, აჰა, ცოცხალი ვარ უკუნითი უკუნისამდე, და მაქვს კლიტენი ჯოჯოხეთისა და სიკვდილისანი. 19. მაშ, დაწერე, რაც იხილე რაც არის და რაც იქნება ამის შემდეგ. 20. საიდუმლო შვიდი ვარსკვლავისა, ჩემს მარჯვენაში რომ იხილე, და შვიდი სასანთლისა ოქროსი: შვიდი ვარსკვლავი შვიდი ეკლესიის ანგელოზებია, ხოლო შვიდი სასანთლე ეკლესიაა შვიდი.
პირველი თავის მეცხრე მუხლით მთავრდება აპოკალიფსისის შესავალი და შემდგომი მუხლები, ასევე 2-ე და 3-ე თავები შეადგენენ მის პირველ ნაწილს. ეს არის განსაკუთრებული ხილვა და თვით ეს ნაწილი, თავისი შინაარსით სრულიად განსხვავებულია მეორე ნაწილისგან. ეს არის გამოცხადება მცირე აზიის შვიდი ეკლესიის მიმართ ისტორიულ-წინასწარმეტყველური ფორმით.
1:10 "ვიქმენ სულითა დღესა კჳრიაკესა და მესმა უკანაჲთ კერძო ჩემსა ჴმაჲ დიდი, ვითარცა საყჳრისაჲ".
"როდესაც სული აღიყვანება გონებით საჭვრეტ ხილვად, ბრძანებს ნეტ. ავგუსტინე, უფრო მეტად და სრულად განეშორება ყოველგვარ ხორციელ გრძნობას, ვიდრე ძილში ყოფნისას. ეს ნიშნავს, რომ საქმე გვაქვს საღმრთო შთაგონებასთან და შეწევნასთან. ასეთ შემთხვევაში ადამიანმა უწყის, რომ ხედავს არა უშუალოდ საგნებს, არამედ საგნებთან მიმსგავსებულ ხილვას, - ძილში მყოფთა მსგავსად, რომლებმაც გაღვიძებამდე იციან რას ხედავენ სიზმრად, - მაგრამ, ამასთან ერთად, თუკი ის მომავალსაც ჭვრეტს და იცის, რომ ეს სწორედ ის მომავალია, რომლის ხატებასაც ხედავს, ვითარც სინამდვილეს, და ისიც უწყის, რომ კაცობრივი შუამავლობით თუ ზეგარდმო გონისმიერი შეწევნით განემარტება, როგორც განემარტებოდა ეს იოანეს აპოკალიფსისში (1:10), ასეთ შემთხვევაში, ეს უდიდეს გამოცხადებად ჩაითვლება; თუმც მან, ვისაც ის ეძლევა, შესაძლოა არც უწყოდეს, გასულია სხეულიდან თუ ჯერ კიდევ სხეულშია, რამეთუ ხილვად აღტაცებულმა შესაძლოა არც იცოდეს ეს ყოველი, ამის შესახებ თუ არ ემცნო მას" (საღმრთო ქალაქის შესახებ).
ამიტომაც, სიტყვები "ვიქმენ სულითა დღესა კჳრიაკესა" (ახ. ქართ. "ვიყავი სულით, კვირა დღეს") გამოხატავს ღმრთივშთაგონებულობის იმ ექსტატიურ მდგომარეობას, როდესაც იოანეს მიეცა გამოცხადება ასიის შვიდი ეკლესიის შესახებ.
წმ. იპოლიტე რომაელი ბრძანებს, "საკუთარი ძალით არ წინასწარმეტყველებდნენ წინასწარმეტყველნი, - და ამ შემთხვევაში მე არაფერი მეშლება, - და არც იმას წინასწარმეტყველებდნენ, რაც თვით სურდათ, არამედ, უპირველეს ყოვლისა, სიტყვის (ძე ღმერთის) შეწევნით განბრძნობილნი და სწორ გზაზე მდგომნი, ხილვის მიერ ეცნობოდნენ მომავალს და მხოლოდ ამის შემდეგ ღებულობდნენ იმის უფლებამოსილებას, ექადაგათ ის, რაც ეუწყათ. და, მართლაც, რატომ უნდა ეწოდოს წინასწარმეტყველი ვინმეს თუ არა იმიტომ, რომ სულიერად ჭვრეტს მომავალს? რამეთუ, წარსულში მომხდარ ამბავზე თუ გვიყვება, რაღა წინასწარმეტყველი იქნებოდა, - ასეთი ხომ მხოლოდ იმას გვაუწყებს, რაც შესრულდა და ყველას თვალწინაა; ამიტომაც, მხოლოდ მომავალში მოსახდენ მოვლენებზე მქადაგებელი იწოდება წინასწარმეტყველად. აი, რატომ იწოდებიან ისინი უფლის საიდუმლოთა "მხილველებად" (წმ. იპოლიტე რომაელი. "ქრისტე და ანტიქრისტე").
"დღესა კჳრიაკესა". ამ დღეს, შვიდეულის პირველ დღეს, ანუ კვირას, წმ. იოანე იხსენებდა რა თავის უფალს, ხორციელი შეგრძნებებისა და მიდრეკილებებისგან სრულიად განშორებული, გონებით, როგორც თვითონ ბრძანებს, "სულით", ჭვრეტდა კაცთა მოდგმის ცხოვნების საღმრთო განგებულებას.
ამ ექსტატიურ მდგომარეობაში შედიოდა ის ახლო და მჭიდრო ურთიერთობაში ღმერთთან და ანგელოზებთან, სულიერ, უხილავ და ზეციურ სამყაროსთან.
აქვე უნდა აღვნიშნოთ, რომ როდესაც ამა თუ იმ რელიგიური, სარწმუნოებრივი ტერმინის მნიშვნელობას და შინაარსს ვარკვევთ, უნდა ვითვალისწინებდეთ არა იმას, თუ როგორი მნიშვნელობა აქვს მას ჩვეულებრივ ყოფით ცხოვრებაში, ან ამა თუ იმ პროფესიაში (მაგ. მედიცინაში) ან ხელოვნებაში, ან თუნდაც ცრურელიგიურ ოკულტიზმში, არამედ იმას, თუ რას ნიშნავს ის მართლმადიდებლურ სარწმუნოებაში, მართლმადიდებლურ ასკეტიკაში. თუ არადა, მოხდება ტერმინებისა და მათი მნიშვნელობების ისეთი აღრევა, რომელიც დიდ გაუგებრობამდე მიგვიყვანს.
მართლმადიდებლური ექსტაზი - ეს არის მისტიკური ფენომენი, ისეთი სულიერი მდგომარეობა, რომელსაც წმ. მამები "ღმერთში აღტაცებას" უწოდებენ. საგულისხმოა, რომ თვის ქრისტეანობაშიც კი ტერმინი "ექსტაზი" გამოიყენება ორგვარი მნიშვნელობით: პირველი: ეს არის აბსოლუტურად უარყოფითი მნიშვნელობა, ანუ გონის წასვლა, გონის დაკარგვა, სიგიჟე, უგუნურობა, რომელთა გამოწვევის მიზეზები სხვადასხვაა და მეორე, რომლის განმარტებაც უკვე შემოგთავაზეთ. ეს უკანასკნელი, ასევე განიყოფა სხვადასხვა ტიპის ექსტაზებად მაგ: 1) ლოცვითი აღფრთოვანება; 2) ღვთიური ნათლის ხილვა; 3) განსაკუთრებული სახის მისტიკური ხილვა (მაგ. იოანეს გამოცხადება) და ა.შ.
დადებითი ექსტაზის შესახებ მოგვითხრობს თვით წმ. წერილი (მაგ. პეტრეს შემთხვევა: საქმე 10:10 შეად. 22:17 და პავლეს ექსტაზი - 2 კორინთ. 12:2-4. აქ ექსტაზის გადმოსაცემად გამოიყენება სიტყვა: "აღტაცება", მესამე ცამდე, როდესაც პავლემ არ იცის სხეულებრივად მოხდა ეს თუ მხოლოდ სულიერად). იხ. აგრეთვე მასობრივი ექსტაზის შემთხვევაც (საქმე 2:4).
დადებითი ექსტაზის შესახებ საუბრობენ ისეთი წმ. მამები, როგორებიც იყვნენ: წმ. გრიგოლ ნოსელი (ამ მდგომარეობის გადმოსაცემად იყენებენ ტერმინებს "ფხიზელი ძილი", "აღტაცება" და სხვა). წმ. დიონისე არეოპაგელი, წმ. მაქსიმე აღმსარებელი, წმ. სიმონ ახალი ღვთისმეტყველი, წმ. ისააკ ასურელი, წმ. მაკარი ეგვიპტელი და სხვ მრავალი.
დადებითი ექსტატიური მდგომარეობები უხვადაა აღწერილი მამათა ცხოვრებაშიც, მაგალითად: წმ. ანტონი დიდის ცხოვრების აღმწერელი (წმ. ათასე დიდი) გვამცნობს: "ერთხელაც, როდესაც ანტონი იჯდა და ხელსაქმობდა, ერთგვარ ექსტაზში ჩავარდა". ან კიდევ: "ლოცვის ჟამს იგრძნო, რომ გონებით აღტაცებული იქმნა" (Афанасий Александрииский. Житие преп. Антония. 82.4. ციტ. Иеромонах Иларион (Алфеев) Преп. Симеон Новый Богосл. и правосл. предание. Москва 1998 г. с. 392-393).
ამბა ბესარიონის (IV ს.) ცხოვრებაში გვამცნობენ, რომ ის ორმოცი დღე ექსტაზის მდგომარეობაში იმყოფებოდა (Изречения пустинных отцев. Виссарион. 4. ციტ. იქვე).
ამბა სილუანს მრავალგზის ხედავდნენ ექსტაზში მყოფს (იქვე. Силуан).
ამბა პიმენი სულიერ აღფრთოვანებაში მოვიდა იქ, სადაც ყოვლადწმინდა ღვთისმშობელი იდგა. მაცხოვრის ჯვართან და ტიროდა.
ამბა ისიდორეზე ამბობდნენ, რომ ექსტაზში ის საერთო ტრაპეზობის დროს ვარდებოდა.
ხოლო ღირ. სვიმეონ მესვეტის ცხოვრებაში ექსტაზის თხუთმეტამდე შემთხვევაა აღწერილი: თვით სვიმეონისა, მისი დედისა მართასი, არქიმანდრიც იოანესი, კონონისა, თეოსებიოსისა და ადამიანთა მთელი ჯგუფისაც (იქვე).
ამრიგად, უნდა განვასხვავოთ ექსტაზის მართლმადიდებლურ-ასკეტიკური გაგება ჩვეულებრივი, სამედიცინო-ყოფითი ცნებისგან.
"და მესმა უკანაჲთ კერძო ჩემსა ჴმაჲ დიდი, ვითარცა საყჳრისაჲ". წმ. იოანეს ესმა "ჴმაი დიდი", ცხადია, სულიერი სმენით (კორ. 12:2) და ხმის სიძლიერე (ოღონდ არა თვით საყვირისა, არამედ "როგორც საყვირისა", ანუ მსგავსი) გამოხატავს ყოველივე ნანახისა და გაგონილის შთაბეჭდილების იმ ძალას, რომელმაც იდუმალთმხილველი მოიცვა.
ეს ხმა აფრთხილებს იოანეს, რომ ის ხედავს და ისმენს არა მარტო თავისთვის, არამედ სხვებისთვისაც, და ამიტომაც, უნდა ჩაწეროს ყოველივე, რათა ჰქონდეს შესაძლებლობა გადასცეს იგი არა მარტო ახლობელ ადამიანთ, არამედ შორეულთაც.
1 : 11. "რომელი მეტყოდა, ვითარმედ: მე ვარ ალფა და ომეგა, პირველი და უკანასკნელი; რომელსა-ესე ჰხედავ, დაწერე წიგნსა შინა და წარეც შჳდთა მათ ეკლესიათა: ეფესოს და ზმირნას და პერღამოს და თჳატრის და სარდეს და ფილადელფიას და ლავდიკის".
ეს გამოცხადება უშუალოდ უნდა მისცემოდა შვიდ ეკლესიას, ქრისტეანულ თემებს ეფესოში, სმირნაში, პერღამოსში, თიატირაში, სარდეში, ფილადელფიასა და ლაოდიკიაში, ხოლო ზოგადად ყველა დროის მთელს ეკლესიას.
1 : 12-13. "და მივიქეც მუნ ხილვად ჴმისა მის, რომელი მეტყოდა მე. და ვითარცა მივიქეც, ვიხილენ შჳდნი სასანთლენი ოქროჲსანი; და შორის შჳდთა მათ სასანთლეთა მსგავსი ძისა კაცისაჲ, შემოსილი ზეწრითა, და ერტყა სარტყელი ოქროჲსაჲ ძუძუთა თანა მისთა".
ოქროს შვიდი სასანთლის ხილვა ღმრთის ბუნების იმ თვისებაზე უთითებს, რომელსაც თვით წმ. მოციქულმა იოანემ "ნათელი" (1 იოანე 1:5) უწოდა. მაგრამ იმისათვის, რათა ღირს იქმნას ამ ნათლის ჭვრეტისა, რათა განიწმინდოს და განათლდეს მით (იოანე 1:9), საჭიროა ის, რასაც იოანე გამოხატავს სიტყვით "მივიქეც" (ახ. ქართ. "მივბრუნდი"). გარდა იმისა, რომ შეუძლებელია ამ გამოცხადების ჭვრეტის აღწერა და გამოთქმა, რის გამოც წმ. იოანე ერთგვარი შემთხვევითი, უზუსტო გამოთქმით გადმოგცემს მას: "მივიქეც მუნ ხილვად ჴმისა მის, რომელი მეტყოდა მე" (ახ. ქართ. "მივბრუნდი, რათა მეხილა") ამ სიტყვით გამოიხატება მისტიკური კონცენტრირებისა და ჭვრეტის აქტი ზეგარდმო მოვლენილი გამოცხადების მიმართ.
წმ. იოანეს ესმა ხმა იმისა, ვინც ამცნო მას გამოცხადება და ეს ხმა იყო ხმა წინამძღოლისა. "უკან მოხედვა" არის მეტაფორული გამოთქმა, რომელიც გულისხმობს საღმრთო გამოცხადების აღქმას. უფლის გამოცხადების აღსაქმელად საჭიროა "მოქცევა", - ამქვეყნიური საზრუნავისგან გათავისუფლება და სულიერი მზერის ზეცად აღპყრობა.
წმ. ანდრია კესარიელის განმარტებით "უნდა ვიგულისხმოთ, რომ ხორციელი თვალით სახილველი ან ყურით სასმენელი არ იყო ის ხმა, რომელიც ისმინა მოციქულმა, ამას მიანიშნებს სიტყვა "მივექეც", ანუ მივიხედეო არა მოსასმენად ხმისა, არამედ სახილველად, რამეთუ სულიერი სმენა და ხედვა ერთი და იგივეა. ხოლო, როდესაც მოიხედეო, ბრძანებს მოციქული, ვიხილე "შვიდი სასანთლე" (ქვემოთ ისინი ეკლესიებად იწოდებიან) და მათ შორის ქრისტე ("მსგავსი ძისა კაცისაჲ, შემოსილი ზეწრითა"). არა უბრალოდ კაცი, არამედ ღმერთკაცი".
"ზეწარი" იყო გრძელი თეთრი სამოსი, რომელსაც ძველი მღვდელმთავრები და მეფენი ატარებდნენ. როგორც წმ. ანდრია კესარიელი ბრძანებს: "ზეწრით შემოსილს", როგორც მღვდელმთავარს ზეციური სამღვდელოებისა "წესსა ზედა მელქისედეკისსა" (ფსალმ. 109:4), ოქროს სარტყელი ერტყა არა წელზე, როგორც შემოსარტყლულნი არიან კაცნი გულისსიტყვათა დასაცხრობად (რამეთუ საღმრტო პირთათვის უცხოა გულისთქმანი), არამედ მკერდზე - "ძუძუთა თანა მისთა", საჩვენებლად იმისა, რომ სიმძაფრე ღმრთის რისხვისა მისივე კაცთმოყვარეობითაა შეკავებული და რომ "ძუძუნი" მეუფისანი (ძველი და ახალი აღთქმა), რომლითაც იკვებებიან კაცნი, ჭეშმარიტებითაა გარშემორტყმული. ხოლო ოქროვანება სარტყლისა მისი უზენაესი სიწმიდისა და პატიოსნების ნიშანია".
შემდგომი მუხლები (14-16) გვამცნებენ იესუ ქრისტეს გარეგნობის სხვა ნიშნებსაც:
1 : 14-16. "და თავი და თმანი მისნი სპეტაკ, ვითარცა მატყლი სპეტაკი, ვითარცა თოვლი, და თუალნი მისნი, ვითარცა ალი ცეცხლისაჲ და ფერჴნი მისნი მსგავს იყვნეს რვალსა გუნდრუკსა, ვითარცა ცეცხლსა შინა გამოჴურვებულნი, და ჴმაჲ მისი, ვითარცა ჴმაჲ წყალთა მრავალთაჲ. და მარჯუენესა ჴელსა მისსა აქუნდეს ვარსკულავნი შჳდნი, და პირისა მისისაგან გამოვიდოდა მახჳლი ორპირი აღლესული; და პირი მისი, ვითარცა მზე, ბრწყინავს ძალითა თჳსითა".
ქრისტე სხვაგვარად წარუდგა წმ. იოანეს, რადგან უკვე კაცთა შორის როდი ცხოვრობდა, როდესაც მიიღო ხატი მონისა (ფილ. 2:7), არამედ როგორც მჯდომარე მარჯვენით მამისა. "თმანი მისნი სპეტაკ, ვითარცა მატყლი სპეტაკი, ვითარცა თოვლი". "მართალია, ჩვენ ახლაღა ვიხილეთ, მაგრამ თავად "უწინარეს ყოველთა საუკუნეთა არს", ანუ დაუსაბამოა", განგვიმარტავს წმ. ანდრია კესარიელი და განაგრძობს: "ამაზე მიანიშნებს მისი თმის სისპეტაკე (სითეთრე), ხოლო "თუალნი მისნი, ვითარცა ალი ცეცხლისაჲ" -წმინდანთა განმანათლებელია და შემწველი უკეთურთა". მაცხოვრის ცეცხლოვანი ელვარება მის ყოვლისშემძლეობაზე, ყოვლისმცოდნეობასა და მართლმსაჯულებაზე მიუთითებს, რომელიც მოწყალეა მართალთა მიმართ და სამართლიანი მსაჯული ცოდვილთა.
იესუ ქრისტეს "ფერხნი" იდუმალთმხილველს ისე ბრწყინვალედ ეჩვენა, რომ ის "ელვარე რვალს" მიამსგავსა. "წმ. გრიგოლ ნაზიანზელი უფლის "ფერხში" საღმრთო განგებულებას გულისხმობს, რამეთუ "ფერხნი მისნი" არის ის ხორცი, რომელიც დედამიწაზე გამოჩენილმა ღმრთაებამ ჩვენს ხსნას შესწირა.
"ფერხში" შეიძლება ვიგულისხმოთ მოციქულნიც, ქრისტეს მსგავსად განსაცდელთა ცეცხლში გამოწრთობილნი, რომლებიც "ფერხ ექმნენ ქრისტეს" და საძირკვლად ეკლესიას. "რვალში" ("ხალკოს") ადამიანური, ხოლო "გუნდრუკში" ("ლივანოს") ღვთაებრივი ბუნება მოიაზრება, რომელთ შეერთებით წარმოჩენილია მართალი სარწმუნოების კეთილსურნელება და ქრისტეს ღვთაებრივ და კაცობრივ ბუნებათა შეურეველი ერთობა (რამეთუ რვალი და გუნდრუკი ურთიერთს არ ერევიან).
გარდა ამისა, "რვალი" ქრისტეს სწავლების კეთილსურნელებას, ხოლო "გუნდრუკი" მისკენ მოქცეულ წარმართებსაც აღნიშნავს, ამიტომაც მოუწოდებს მათ, როგორც სძალს სიძისკენ (ქებათა ქება 4:8).
"ჴმაჲ მისი, ვითარცა ჴმაჲ წყალთა მრავალთაჲ" ნიშნავს, რომ ერთია მისი ხმა და ხმა სულიწმიდისა, რომლის მიერ მორწმუნეთ "მდინარენი მუცლისა მათისაგან დიოდიან წყლისა ცხოველისანი" (იხ. იოანე 7:38) (წმ. ანდრია კესარიელი).
უფლის გამოცხადების შემდგომ აღწერილობაში (მ. 16) ჩვენ ვხვდებით ისეთ რამეს, რაც შეუძლებელია წარმოდგენილ იქნას ჩვენი წარმოსახვით: "და მარჯუენესა ჴელსა მისსა აქუნდეს ვარსკულავნი შჳდნი, და პირისა მისისაგან გამოვიდოდა მახჳლი ორპირი აღლესული". რას ნიშნავს "ვარსკვლავი" 20-ე მუხლში განმარტავს თვით ქრისტე ("შჳდნი ესე ვარსკულავნი ანგელოზნი შჳდთა ეკლესიათანი არიან, და შჳდნი ესე სასანთლენი შჳდნი ეკლესიანი არიან" (გამოცხ. 1:20).
ანუ, ამ გაგებით ის გარკვეულწილად შეზღუდულია და ლოკალიზებული და ეძლევა ისტორიულ-სიმბოლური მნიშვნელობა. მაგრამ ამგვარი, პირდაპირი გაგებით განმარტება არ არის საკმარისი. გარდა იმისა, რომ შვიდი ეკლესია (როგორც ეს ქვემოთ იქნება ნაჩვენები) არის მთელი, საყოველთაო ეკლესიის სისრულის სიმბოლო მის ანგელოზებთან ერთად, შვიდობითი რიცხვი, ამავე დროს, არის სულიწმიდის ნიჭთა სისრულის გამოხატულება. ეკლესიის შვიდვარსკვლავობა და შვიდსასანთლიანობა სწორედ სულიწმიდაზე მიანიშნებს, რომელიც დავანებულია მამისგან ცხებულ ქრისტეში. ქრისტემ კი მოუვლინა სულიწმიდა თავის ეკლესიას. ამ საერთო აზრს და ურთიერთმიმართების საიდუმლოს გვიხნის ღმრთის ძის, ვითარც მღვდელმთავრის შემდგომი სიმბოლიკაც.
რაც შეეხება "ორპირაღლესულ მახვილს", ამ სიმბოლოს გაგებაში დაგვეხმარება წმ. მოციქულ პავლეს შემდეგი სიტყვები: "ღვთის სიტყვა ცოცხალია, ქმედითი და ყოველგვარ ორლესულ მახვილზე უფრო ბასრი" (ებრ. 4:12). იგივეს აღნიშნავს იესუ ქრისტეს პირიდან გამომავალი მახვილიც (გამოცხ. 2:12, 16; 19:15, 21). როგორც ჩანს, ეს მახვილია სწორედ თვით ის გამოცხადება, რომელიც უნდა აუწყოს იესუმ წმ. იოანეს აპოკალიფსისში.
"და პირი მისი, ვითარცა მზე" სიმართლისა ბრწყინავს ძალითა თვისითა არა როგორც ხილული მზე, რომელიც ღმრთის შექმნილია და მისგანვე მოცემული ძალით ანათებს, არამედ როგორც ღმერთი საკუთარი ძლიერებით ბრწყინავს" (წმ. ანდრია კესარიელი).
ღმრთის პირის მზისებრ ბრწყინვალებაში იგულისხმება ღმრთის კაცთმოყვარება. განა მზე არ ასულდგმულებს მთელს ჩვენს არსებას და ყოველ ბუნებას, როგორც ყოველივეს მზრდელი და მაცოცხლებელი?! ეს არის მითითება არა ღმრთის დიდების ბრწყინვალებასა და სიდიადეზე, არამედ მის სითბოსა და ღმრთის სიტყვის განმანათლებლობაზე.
1 : 17-20. "და რაჟამს ვიხილე იგი, დავვარდი ფერჴთა თანა მისთა, ვითარცა მკუდარი. და დადვა მან მარჯუენე მისი ჩემ ზედა და თქუა: ნუ გეშინინ, მე ვარ პირველი და უკუანაჲსკნელი; და რომელი ცხოველ ვარ; და ვიქმენ მკუდარ და, აჰა ესერა ცხოველ ვარ უკუნითი უკუნისამდე, ამინ. და მქონან კლიტენი სიკუდილისა და ჯოჯოხეთისანი. დაწერე უკუე, რაჲ-ესე იხილე და რაჲ-ესე არს და რაჲ ეგულების ყოფად შემდგომად ამისა. საიდუმლოჲ შჳდთა ამათ ვარსკულავთაჲ, რომელნი იხილენ მარჯუენესა ზედა ჩემსა, და შჳდნი ესე სასანთლენი ოქროჲსანი. შჳდნი ესე ვარსკულავნი ანგელოზნი შჳდთა ეკლესიათანი არიან, და შჳდნი ესე სასანთლენი შჳდნი ეკლესიანი არიან".
წმ. ანდრია კესარიელის განმარტებით, "როდესაც მოციქულმა იხილა იგი, დავარდა "ფერხთა თანა მისთა", ადამიანისთვის დამახასიათებელი უძლურებით, ვითარც ოდესღაც იესუ ძე ნავესი (იესუ ნავე თ. 14) და დანიელი (დან. 10:9-10). მაგრამ ქრისტემ განამტკიცა და უთხრა: "ნუ გეშინინ, რამეთუ მე, რომელი ვარ პირველი და უკანასკნელი", დაუსაბამო და უსასრულო, შენს მოსაკვდინებლად კი არ მოვედი, არამედ თავადვე "ვიქმენ მკუდარ" თქვენთვის და "მქონან კლიტენი სიკუდილისა და ჯოჯოხეთისანი", ანუ მაქვსო ხელმწიფება როგორც ხორციელ, ასევე სულიერ სიკვდილზეც".
ამრიგად, "უფლის მოწაფე იოანე ხედავს გამოცხადებაში ქრისტეს სასუფევლის სამღვდლო და დიდებით მოსვლას და ამბობს: "მე მოვბრუნდი, რათა მეხილა ხმა, რომელიც მესიტყვებოდა, და მობრუნებულმა ვიხილე შვიდი სასანთლე ოქროსი, და შვიდ სასანთლეს შორის მსგავსი კაცის ძისა, რომელსაც ემოსა გრძელი მოსასხამი, ხოლო მკერდს ერტყა ოქროს სარტყელი; თვალნი მისნი, როგორც ალი ცეცხლისა და ფერხნი მისნი - ცეცხლში გავარვარებული რვალ-გუნდრუკი და ხმაი მისი, როგორც ზათქი მრავალი წყლისა" (აპოკ. 1:12-17).
აქ ის მიუთითებს მამისგან მოვლენილ ისეთ დიდებულებაზე, რომელიც არის თავი სამღვდელოებისა, და საიდუმლოზე, რომელიც ეხება სამყაროს აღსასრულს, რამეთუ ცეცხლში გამოხურვებული რვალ-გუნდრუკი სარწმუნოებრივ სიმტკიცესა და ლოცვით მოსაგრეობაზე მიანიშნებს, რადგან ამ ჟამს ცეცხლის აღტყინების შიშით გაიწაფება ლოცვაში ადამიანი და სარწმუნოებაში განმტკიცდება. როდესაც იოანემ ვერ უძლო ხილვას და "მის ფერხთით დავარდა, როგორც მკვდარი" (გამოცხ. 1:17), რამეთუ "ისე ვერავინ იხილავს ღმერთს, რომ ცოცხალი დარჩეს" (გამოსვ. 33:20), მაშინ მისმა განმაცხოველებელმა სიტყვამ შეახსენა მას, რომ სწორედ ის არის, ვინაც საიდუმლო სერობაზე მკერდზე მიიწვინა იგი (იოანე 21:20) და ვისაც ჰკითხა, ვინ იქნებოდა მისი გამყიდველი და უთხრა: "მე ვარ პირველი და უკანასკნელი. და ვარ ცოცხალი; და ვიყავი მკვდარი, და აჰა, ცოცხალი ვარ უკუნითი უკუნისამდე. და მაქვს კლიტენი ჯოჯოხეთისა და სიკვდილისანი" (წმ. ირინეოსი).
უფალი ავალდებულებს იოანეს ჩაიწეროს ყოველივე, რაც იხილა, რაც არის და "რაჲ ეგულების ყოფად შემდგომად ამისა". ანუ, უპირველეს ყოვლისა ჩაწეროს ის ვითარება, რომელშიც მიიღო მან გამოცხადება ("რაჲ-ესე იხილე"); შემდეგ ის, რაც შეიტყო გამოცხადებიდან მცირეაზიის ეკლესიათა მდგომარეობისა და საერთოდ, საღმრთო განგებულების შესახებ ("რაჲ-ესე არს") და მესამე, თუ რა უნდა მოხდეს ახლო და შორეულ მომავალში, - "რაჲ ეგულების ყოფად შემდგომად ამისა".
20-ე მუხლში წმ. იოანე უფლის პირით აფრთხილებს აპოკალიფსისის ყოველ მკითხველს, რომ ამ წიგნის გაგება ადვილი როდია. მასში მრავალი საიდუმლოა, რომლებში წვდომაც მეტად რთულია. პირველი და არა ერთადერთი საიდუმლო ეს არის ის, რომ იესუ ქრისტე გამოცხადდა შვიდ სასანთლეს შორის და მარჯვენა ხელთ ეპყრა შვიდი ვარსკვლავი. უფალი განუმარტავს ამ საიდუმლოს წმ. იოანეს და ეუბნება: "საიდუმლო შვიდი ვარსკვლავისა, ჩემს მარჯვენაში რომ იხილე, და შვიდი სასანთლისა ოქროსი: შვიდი ვარსკვლავი შვიდი ეკლესიის ანგელოზებია, ხოლო შვიდი სასანთლე ეკლესიაა შვიდი".
"შვიდი ეკლესია" აქ გამოყენებულია ერთი, საყოველთაო ეკლესიის ნაცვლად, ყველა ქრისტეანთა ნაცვლად, რადგან წმ. იოანეს გამოცხადება ჰქონდა იმისთვის, რათა "ეჩვენებინა თავისი მონებისათვის, რაც უნდა მოხდეს მალე" (გამოცხ. 1:1). ქრისტეანები, როგორც ყველა მათგანი (ანუ მთელი ეკლესია), ასევე თითოეული ცალ-ცალკე, უნდა იყონ ღმრთის ჭეშმარიტების ლამპარნი, რადგან ყოველ მათგანს უთხრა ქრისტემ: "დაე, ასევე ნათობდეს თქვენი ნათელი კაცთა წინაშე, რათა ისინი ხედავდნენ თქვენს კეთილ საქმეებს და ადიდებდნენ მამას თქვენსას ზეციერს" (მათე 5:16). მაგრამ, უბრალო სასანთლეებზე მეტნი არიან ეკლესიის ეპისკოპოსნი, როგორც მისი წარმომადგენლები და მისი იდეალების მატარებელნი. სწორედ მათზეა ნათქვამი, რომ ვარსკვლავები არიან "ანგელოზნი შჳდთა ეკლესიათანი".
საკითხი თუ ვინ უნდა ვიგულისხმოთ "ანგელოზებში" სხვადასხვაგვარად განიმარტება. ძველი კომენტატორები (წმ. ანდრია კესარიელი, არეთა, ეკუმენიოსი) ამ ანგელოზებში გულისხმობდნენ უხორცო ძალთ - მფარველ ანგელოზებს. მაგრამ ამ შეხედულებას აქარწყლებს თუნდაც ის მომენტი, შემდგომ მიმართვებში მათ მიეწერებათ ერთგვარი ნაკლოვანებები (გამოცხ. 2:4-5; 2:10; 3:1). სხვა კომენტატორები (მაგ. პროტესტანტი ღვთისმეტყველები) მათში ხედავენ სიმბოლურ ანგელოზებს; მაგრამ, როგორც სამართლიანად შენიშნავს ჟდანოვი, რისთვის და რატომ არიან საჭირონი ეს სიმბოლური მაუწყებელნი? არის სხვა განმარტებებიც, რომელთა შორის ჯეროვანი იქნება თუ გავიზიარებთ იმ შეხედულებას, რომლის მიხედვითაც ამ ანგელოზებში იგულისხმებიან ეპისკოპოსები, როგორც ეკლესიის წინამღძვარნი (წმ. იუსტინე ფილოსოფოსი, ნეტ. ავგუსტინე).
როგორც ადამიანებს, მათთვის უცხო როდია ესა თუ ის ნაკლი, მაგრამ როგორც სულიერნი თვალნი თავიანთი ეკლესიებისა, თავიანთი მდგომარეობით, უნდა იყონ ამ ღვთიური იდეალის მატარებელნი. სხვადასხვა მიზეზთა გამო ეს იდეალები ზოგჯერ ირღვევა, მუქდება, მაგრამ მათი დაკარგვა შეუძლებელია.
"ანგელოზთა" ასეთი გაგების პირობებში მათდამი, როგორც კონკრეტული პიროვნებებისადმი მიმართვა, გარკვეული ნაკლოვანებების მითითებით, გასაგებია და მისაღები. ეპისკოპოსები არიან ანგელოზები (მახარობელნი და მცველნი), რადგან მათზეა მთელი პასუხისმგებლობა და მოვალეობა აუწყონ მათდამი მიბარებულ სიტყვიერ სამწყოს, სიტყვიერ ფარას, ღმრთის ნება (მალაქ. 2:7) და მათ ევალებათ მზრუნველობა უბრალო მორწმუნეებზე (იოანე 21:16, 17; საქმე 20:28).
ამგვარად, აპოკალიფსისის გამოხატვით, ქრისტეანი მღვდელმთავრები ყოველთვის ღმრთის ხელში არიან და ღმერთიც ყველაზე უპირატეს მათი მფარველია და წინამძღოლი.
1:10 "ვიქმენ სულითა დღესა კჳრიაკესა და მესმა უკანაჲთ კერძო ჩემსა ჴმაჲ დიდი, ვითარცა საყჳრისაჲ".
"როდესაც სული აღიყვანება გონებით საჭვრეტ ხილვად, ბრძანებს ნეტ. ავგუსტინე, უფრო მეტად და სრულად განეშორება ყოველგვარ ხორციელ გრძნობას, ვიდრე ძილში ყოფნისას. ეს ნიშნავს, რომ საქმე გვაქვს საღმრთო შთაგონებასთან და შეწევნასთან. ასეთ შემთხვევაში ადამიანმა უწყის, რომ ხედავს არა უშუალოდ საგნებს, არამედ საგნებთან მიმსგავსებულ ხილვას, -
ამიტომაც, სიტყვები "ვიქმენ სულითა დღესა კჳრიაკესა" (ახ. ქართ. "ვიყავი სულით, კვირა დღეს") გამოხატავს ღმრთივშთაგონებულობის იმ ექსტატიურ მდგომარეობას, როდესაც იოანეს მიეცა გამოცხადება ასიის შვიდი ეკლესიის შესახებ.
წმ. იპოლიტე რომაელი ბრძანებს, "საკუთარი ძალით არ წინასწარმეტყველებდნენ წინასწარმეტყველნი, -
"დღესა კჳრიაკესა". ამ დღეს, შვიდეულის პირველ დღეს, ანუ კვირას, წმ. იოანე იხსენებდა რა თავის უფალს, ხორციელი შეგრძნებებისა და მიდრეკილებებისგან სრულიად განშორებული, გონებით, როგორც თვითონ ბრძანებს, "სულით", ჭვრეტდა კაცთა მოდგმის ცხოვნების საღმრთო განგებულებას.
ამ ექსტატიურ მდგომარეობაში შედიოდა ის ახლო და მჭიდრო ურთიერთობაში ღმერთთან და ანგელოზებთან, სულიერ, უხილავ და ზეციურ სამყაროსთან.
აქვე უნდა აღვნიშნოთ, რომ როდესაც ამა თუ იმ რელიგიური, სარწმუნოებრივი ტერმინის მნიშვნელობას და შინაარსს ვარკვევთ, უნდა ვითვალისწინებდეთ არა იმას, თუ როგორი მნიშვნელობა აქვს მას ჩვეულებრივ ყოფით ცხოვრებაში, ან ამა თუ იმ პროფესიაში (მაგ. მედიცინაში) ან ხელოვნებაში, ან თუნდაც ცრურელიგიურ ოკულტიზმში, არამედ იმას, თუ რას ნიშნავს ის მართლმადიდებლურ სარწმუნოებაში, მართლმადიდებლურ ასკეტიკაში. თუ არადა, მოხდება ტერმინებისა და მათი მნიშვნელობების ისეთი აღრევა, რომელიც დიდ გაუგებრობამდე მიგვიყვანს.
მართლმადიდებლური ექსტაზი -
დადებითი ექსტაზის შესახებ მოგვითხრობს თვით წმ. წერილი (მაგ. პეტრეს შემთხვევა: საქმე 10:10 შეად. 22:17 და პავლეს ექსტაზი -
დადებითი ექსტაზის შესახებ საუბრობენ ისეთი წმ. მამები, როგორებიც იყვნენ: წმ. გრიგოლ ნოსელი (ამ მდგომარეობის გადმოსაცემად იყენებენ ტერმინებს "ფხიზელი ძილი", "აღტაცება" და სხვა). წმ. დიონისე არეოპაგელი, წმ. მაქსიმე აღმსარებელი, წმ. სიმონ ახალი ღვთისმეტყველი, წმ. ისააკ ასურელი, წმ. მაკარი ეგვიპტელი და სხვ მრავალი.
დადებითი ექსტატიური მდგომარეობები უხვადაა აღწერილი მამათა ცხოვრებაშიც, მაგალითად: წმ. ანტონი დიდის ცხოვრების აღმწერელი (წმ. ათასე დიდი) გვამცნობს: "ერთხელაც, როდესაც ანტონი იჯდა და ხელსაქმობდა, ერთგვარ ექსტაზში ჩავარდა". ან კიდევ: "ლოცვის ჟამს იგრძნო, რომ გონებით აღტაცებული იქმნა" (Афанасий Александрииский. Житие преп. Антония. 82.4. ციტ. Иеромонах Иларион (Алфеев) Преп. Симеон Новый Богосл. и правосл. предание. Москва 1998 г. с. 392-
ამბა ბესარიონის (IV ს.) ცხოვრებაში გვამცნობენ, რომ ის ორმოცი დღე ექსტაზის მდგომარეობაში იმყოფებოდა (Изречения пустинных отцев. Виссарион. 4. ციტ. იქვე).
ამბა სილუანს მრავალგზის ხედავდნენ ექსტაზში მყოფს (იქვე. Силуан).
ამბა პიმენი სულიერ აღფრთოვანებაში მოვიდა იქ, სადაც ყოვლადწმინდა ღვთისმშობელი იდგა. მაცხოვრის ჯვართან და ტიროდა.
ამბა ისიდორეზე ამბობდნენ, რომ ექსტაზში ის საერთო ტრაპეზობის დროს ვარდებოდა.
ხოლო ღირ. სვიმეონ მესვეტის ცხოვრებაში ექსტაზის თხუთმეტამდე შემთხვევაა აღწერილი: თვით სვიმეონისა, მისი დედისა მართასი, არქიმანდრიც იოანესი, კონონისა, თეოსებიოსისა და ადამიანთა მთელი ჯგუფისაც (იქვე).
ამრიგად, უნდა განვასხვავოთ ექსტაზის მართლმადიდებლურ-
"და მესმა უკანაჲთ კერძო ჩემსა ჴმაჲ დიდი, ვითარცა საყჳრისაჲ". წმ. იოანეს ესმა "ჴმაი დიდი", ცხადია, სულიერი სმენით (კორ. 12:2) და ხმის სიძლიერე (ოღონდ არა თვით საყვირისა, არამედ "როგორც საყვირისა", ანუ მსგავსი) გამოხატავს ყოველივე ნანახისა და გაგონილის შთაბეჭდილების იმ ძალას, რომელმაც იდუმალთმხილველი მოიცვა.
ეს ხმა აფრთხილებს იოანეს, რომ ის ხედავს და ისმენს არა მარტო თავისთვის, არამედ სხვებისთვისაც, და ამიტომაც, უნდა ჩაწეროს ყოველივე, რათა ჰქონდეს შესაძლებლობა გადასცეს იგი არა მარტო ახლობელ ადამიანთ, არამედ შორეულთაც.
1 : 11. "რომელი მეტყოდა, ვითარმედ: მე ვარ ალფა და ომეგა, პირველი და უკანასკნელი; რომელსა-
ეს გამოცხადება უშუალოდ უნდა მისცემოდა შვიდ ეკლესიას, ქრისტეანულ თემებს ეფესოში, სმირნაში, პერღამოსში, თიატირაში, სარდეში, ფილადელფიასა და ლაოდიკიაში, ხოლო ზოგადად ყველა დროის მთელს ეკლესიას.
1 : 12-
ოქროს შვიდი სასანთლის ხილვა ღმრთის ბუნების იმ თვისებაზე უთითებს, რომელსაც თვით წმ. მოციქულმა იოანემ "ნათელი" (1 იოანე 1:5) უწოდა. მაგრამ იმისათვის, რათა ღირს იქმნას ამ ნათლის ჭვრეტისა, რათა განიწმინდოს და განათლდეს მით (იოანე 1:9), საჭიროა ის, რასაც იოანე გამოხატავს სიტყვით "მივიქეც" (ახ. ქართ. "მივბრუნდი"). გარდა იმისა, რომ შეუძლებელია ამ გამოცხადების ჭვრეტის აღწერა და გამოთქმა, რის გამოც წმ. იოანე ერთგვარი შემთხვევითი, უზუსტო გამოთქმით გადმოგცემს მას: "მივიქეც მუნ ხილვად ჴმისა მის, რომელი მეტყოდა მე" (ახ. ქართ. "მივბრუნდი, რათა მეხილა") ამ სიტყვით გამოიხატება მისტიკური კონცენტრირებისა და ჭვრეტის აქტი ზეგარდმო მოვლენილი გამოცხადების მიმართ.
წმ. იოანეს ესმა ხმა იმისა, ვინც ამცნო მას გამოცხადება და ეს ხმა იყო ხმა წინამძღოლისა. "უკან მოხედვა" არის მეტაფორული გამოთქმა, რომელიც გულისხმობს საღმრთო გამოცხადების აღქმას. უფლის გამოცხადების აღსაქმელად საჭიროა "მოქცევა", -
წმ. ანდრია კესარიელის განმარტებით "უნდა ვიგულისხმოთ, რომ ხორციელი თვალით სახილველი ან ყურით სასმენელი არ იყო ის ხმა, რომელიც ისმინა მოციქულმა, ამას მიანიშნებს სიტყვა "მივექეც", ანუ მივიხედეო არა მოსასმენად ხმისა, არამედ სახილველად, რამეთუ სულიერი სმენა და ხედვა ერთი და იგივეა. ხოლო, როდესაც მოიხედეო, ბრძანებს მოციქული, ვიხილე "შვიდი სასანთლე" (ქვემოთ ისინი ეკლესიებად იწოდებიან) და მათ შორის ქრისტე ("მსგავსი ძისა კაცისაჲ, შემოსილი ზეწრითა"). არა უბრალოდ კაცი, არამედ ღმერთკაცი".
"ზეწარი" იყო გრძელი თეთრი სამოსი, რომელსაც ძველი მღვდელმთავრები და მეფენი ატარებდნენ. როგორც წმ. ანდრია კესარიელი ბრძანებს: "ზეწრით შემოსილს", როგორც მღვდელმთავარს ზეციური სამღვდელოებისა "წესსა ზედა მელქისედეკისსა" (ფსალმ. 109:4), ოქროს სარტყელი ერტყა არა წელზე, როგორც შემოსარტყლულნი არიან კაცნი გულისსიტყვათა დასაცხრობად (რამეთუ საღმრტო პირთათვის უცხოა გულისთქმანი), არამედ მკერდზე -
შემდგომი მუხლები (14-
1 : 14-
ქრისტე სხვაგვარად წარუდგა წმ. იოანეს, რადგან უკვე კაცთა შორის როდი ცხოვრობდა, როდესაც მიიღო ხატი მონისა (ფილ. 2:7), არამედ როგორც მჯდომარე მარჯვენით მამისა. "თმანი მისნი სპეტაკ, ვითარცა მატყლი სპეტაკი, ვითარცა თოვლი". "მართალია, ჩვენ ახლაღა ვიხილეთ, მაგრამ თავად "უწინარეს ყოველთა საუკუნეთა არს", ანუ დაუსაბამოა", განგვიმარტავს წმ. ანდრია კესარიელი და განაგრძობს: "ამაზე მიანიშნებს მისი თმის სისპეტაკე (სითეთრე), ხოლო "თუალნი მისნი, ვითარცა ალი ცეცხლისაჲ" -
იესუ ქრისტეს "ფერხნი" იდუმალთმხილველს ისე ბრწყინვალედ ეჩვენა, რომ ის "ელვარე რვალს" მიამსგავსა. "წმ. გრიგოლ ნაზიანზელი უფლის "ფერხში" საღმრთო განგებულებას გულისხმობს, რამეთუ "ფერხნი მისნი" არის ის ხორცი, რომელიც დედამიწაზე გამოჩენილმა ღმრთაებამ ჩვენს ხსნას შესწირა.
"ფერხში" შეიძლება ვიგულისხმოთ მოციქულნიც, ქრისტეს მსგავსად განსაცდელთა ცეცხლში გამოწრთობილნი, რომლებიც "ფერხ ექმნენ ქრისტეს" და საძირკვლად ეკლესიას. "რვალში" ("ხალკოს") ადამიანური, ხოლო "გუნდრუკში" ("ლივანოს") ღვთაებრივი ბუნება მოიაზრება, რომელთ შეერთებით წარმოჩენილია მართალი სარწმუნოების კეთილსურნელება და ქრისტეს ღვთაებრივ და კაცობრივ ბუნებათა შეურეველი ერთობა (რამეთუ რვალი და გუნდრუკი ურთიერთს არ ერევიან).
გარდა ამისა, "რვალი" ქრისტეს სწავლების კეთილსურნელებას, ხოლო "გუნდრუკი" მისკენ მოქცეულ წარმართებსაც აღნიშნავს, ამიტომაც მოუწოდებს მათ, როგორც სძალს სიძისკენ (ქებათა ქება 4:8).
"ჴმაჲ მისი, ვითარცა ჴმაჲ წყალთა მრავალთაჲ" ნიშნავს, რომ ერთია მისი ხმა და ხმა სულიწმიდისა, რომლის მიერ მორწმუნეთ "მდინარენი მუცლისა მათისაგან დიოდიან წყლისა ცხოველისანი" (იხ. იოანე 7:38) (წმ. ანდრია კესარიელი).
უფლის გამოცხადების შემდგომ აღწერილობაში (მ. 16) ჩვენ ვხვდებით ისეთ რამეს, რაც შეუძლებელია წარმოდგენილ იქნას ჩვენი წარმოსახვით: "და მარჯუენესა ჴელსა მისსა აქუნდეს ვარსკულავნი შჳდნი, და პირისა მისისაგან გამოვიდოდა მახჳლი ორპირი აღლესული". რას ნიშნავს "ვარსკვლავი" 20-
ანუ, ამ გაგებით ის გარკვეულწილად შეზღუდულია და ლოკალიზებული და ეძლევა ისტორიულ-
რაც შეეხება "ორპირაღლესულ მახვილს", ამ სიმბოლოს გაგებაში დაგვეხმარება წმ. მოციქულ პავლეს შემდეგი სიტყვები: "ღვთის სიტყვა ცოცხალია, ქმედითი და ყოველგვარ ორლესულ მახვილზე უფრო ბასრი" (ებრ. 4:12). იგივეს აღნიშნავს იესუ ქრისტეს პირიდან გამომავალი მახვილიც (გამოცხ. 2:12, 16; 19:15, 21). როგორც ჩანს, ეს მახვილია სწორედ თვით ის გამოცხადება, რომელიც უნდა აუწყოს იესუმ წმ. იოანეს აპოკალიფსისში.
"და პირი მისი, ვითარცა მზე" სიმართლისა ბრწყინავს ძალითა თვისითა არა როგორც ხილული მზე, რომელიც ღმრთის შექმნილია და მისგანვე მოცემული ძალით ანათებს, არამედ როგორც ღმერთი საკუთარი ძლიერებით ბრწყინავს" (წმ. ანდრია კესარიელი).
ღმრთის პირის მზისებრ ბრწყინვალებაში იგულისხმება ღმრთის კაცთმოყვარება. განა მზე არ ასულდგმულებს მთელს ჩვენს არსებას და ყოველ ბუნებას, როგორც ყოველივეს მზრდელი და მაცოცხლებელი?! ეს არის მითითება არა ღმრთის დიდების ბრწყინვალებასა და სიდიადეზე, არამედ მის სითბოსა და ღმრთის სიტყვის განმანათლებლობაზე.
1 : 17-
წმ. ანდრია კესარიელის განმარტებით, "როდესაც მოციქულმა იხილა იგი, დავარდა "ფერხთა თანა მისთა", ადამიანისთვის დამახასიათებელი უძლურებით, ვითარც ოდესღაც იესუ ძე ნავესი (იესუ ნავე თ. 14) და დანიელი (დან. 10:9-
ამრიგად, "უფლის მოწაფე იოანე ხედავს გამოცხადებაში ქრისტეს სასუფევლის სამღვდლო და დიდებით მოსვლას და ამბობს: "მე მოვბრუნდი, რათა მეხილა ხმა, რომელიც მესიტყვებოდა, და მობრუნებულმა ვიხილე შვიდი სასანთლე ოქროსი, და შვიდ სასანთლეს შორის მსგავსი კაცის ძისა, რომელსაც ემოსა გრძელი მოსასხამი, ხოლო მკერდს ერტყა ოქროს სარტყელი; თვალნი მისნი, როგორც ალი ცეცხლისა და ფერხნი მისნი -
აქ ის მიუთითებს მამისგან მოვლენილ ისეთ დიდებულებაზე, რომელიც არის თავი სამღვდელოებისა, და საიდუმლოზე, რომელიც ეხება სამყაროს აღსასრულს, რამეთუ ცეცხლში გამოხურვებული რვალ-
უფალი ავალდებულებს იოანეს ჩაიწეროს ყოველივე, რაც იხილა, რაც არის და "რაჲ ეგულების ყოფად შემდგომად ამისა". ანუ, უპირველეს ყოვლისა ჩაწეროს ის ვითარება, რომელშიც მიიღო მან გამოცხადება ("რაჲ-
20-
"შვიდი ეკლესია" აქ გამოყენებულია ერთი, საყოველთაო ეკლესიის ნაცვლად, ყველა ქრისტეანთა ნაცვლად, რადგან წმ. იოანეს გამოცხადება ჰქონდა იმისთვის, რათა "ეჩვენებინა თავისი მონებისათვის, რაც უნდა მოხდეს მალე" (გამოცხ. 1:1). ქრისტეანები, როგორც ყველა მათგანი (ანუ მთელი ეკლესია), ასევე თითოეული ცალ-
საკითხი თუ ვინ უნდა ვიგულისხმოთ "ანგელოზებში" სხვადასხვაგვარად განიმარტება. ძველი კომენტატორები (წმ. ანდრია კესარიელი, არეთა, ეკუმენიოსი) ამ ანგელოზებში გულისხმობდნენ უხორცო ძალთ -
როგორც ადამიანებს, მათთვის უცხო როდია ესა თუ ის ნაკლი, მაგრამ როგორც სულიერნი თვალნი თავიანთი ეკლესიებისა, თავიანთი მდგომარეობით, უნდა იყონ ამ ღვთიური იდეალის მატარებელნი. სხვადასხვა მიზეზთა გამო ეს იდეალები ზოგჯერ ირღვევა, მუქდება, მაგრამ მათი დაკარგვა შეუძლებელია.
"ანგელოზთა" ასეთი გაგების პირობებში მათდამი, როგორც კონკრეტული პიროვნებებისადმი მიმართვა, გარკვეული ნაკლოვანებების მითითებით, გასაგებია და მისაღები. ეპისკოპოსები არიან ანგელოზები (მახარობელნი და მცველნი), რადგან მათზეა მთელი პასუხისმგებლობა და მოვალეობა აუწყონ მათდამი მიბარებულ სიტყვიერ სამწყოს, სიტყვიერ ფარას, ღმრთის ნება (მალაქ. 2:7) და მათ ევალებათ მზრუნველობა უბრალო მორწმუნეებზე (იოანე 21:16, 17; საქმე 20:28).
ამგვარად, აპოკალიფსისის გამოხატვით, ქრისტეანი მღვდელმთავრები ყოველთვის ღმრთის ხელში არიან და ღმერთიც ყველაზე უპირატეს მათი მფარველია და წინამძღოლი.